پژوهش های دندلیجان (۲۰۱۴)، رنر و همکاران (۲۰۱۲)، بورنز، آنستی و ویندسور (۲۰۱۱) نشاد داد که طرحواره های ناسازگار اولیه می‌تواند پیش‌بینی کننده اضطراب و افسردگی (عاطفه منفی بهزیستی ذهنی) باشد. نتایج پژوهش یوسف نژاد شیروانی و پیوسته گر (۱۳۸۸)، رابطه منفی بین رضایت از زندگی (مؤلفه شناختی بهزیستی ذهنی) با طرحواره های ناسازگار اولیه را نشان داد. نتایج پژوهش های گارسیا و ارلندسون (۲۰۱۱)، مالکوک (۲۰۱۱)، بهادری خسروشاهی، هاشمی نصرت آباد و ماشینچی عباسی(۱۳۹۱)، تقی لو، صالحی و شکری (۱۳۹۰)، سروقد، رضایی و فدایی دولت (۱۳۹۰)، دستجردی و همکاران (۱۳۸۹)، میزایی و حاتمی (۱۳۸۹)، خدایی و شکری (۱۳۸۸)، فرشی ، مانی و بخشی پور (۱۳۸۵)، نشان داد که مدل پنج عامل شخصیت، به خصوص برونگرایی و روان رنجورخویی می‌تواند بهزیستی ذهنی را تبیین نماید. تیم (۲۰۱۱)، بهرامی احسان و بهرام زاده (۲۰۱۱)، اورلینگز _ بونتکویی (۲۰۱۰)، منتظری، یداللهی باستانی، حسینی (۱۳۹۱)، به رابطه بین طرحواره های ناسازگار اولیه با مدل پنج عاملی شخصیت، خصوصاًً روان رنجورخویی دست یافتند. نتایج پژوهش هالورسن و همکاران (۲۰۰۹)، رابطه بین طرحواره های ناسازگار اولیه، خلق و خو و صفات شخصیت را در افراد افسرده بالینی نشان داد.

فصل سوم

روش پژوهش

مقدمه

در این فصل نوع روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه گیری، ابزار جمع‌ آوری اطلاعات، روش اجرای پژوهش و روش های آماری مورد استفاده در پژوهش مورد بحث قرار می‌گیرد.

روش پژوهش

روش پژوهش از نوع توصیفی _ همبستگی بود .

جامعه آماری

جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین می‌باشند .

حجم نمونه و روش نمونه گیری

حجم نمونه

حجم نمونه پژوهش حاضر ۴۰۰ نفر (۲۱۰ دختر و ۱۹۰ پسر) از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی شهر قزوین هستند که به روش ^[۱۷۴]SEM انتخاب شدند. در نهایت پس از افت آزمودنی، تعداد حجم نمونه ۳۷۰ نفر(۱۹۹دختر و ۱۷۱پسر)، محاسبه گردید.

با توجه ‌به این که حجم نمونه، یکی از ارکان اصلی هر پژوهش محسوب می شود و تأثیر تعیین کننده ای بر نتایج پژوهش دارد، لازم است تا حجم نمونه پژوهش حاضر با توجه به روش تحلیل داده ها بیشتر مورد توجه قرار گیرد. تمام صاحب نظران حوزه مدل یابی معادلات ساختاری(SEM) با این ایده موافقند که یک نمونه با حجم بزرگتر از نمونه هایی با حجم کوچک می‌تواند پژوهشگر را در برآورد و تفسیر یافته های (SEM) کمک کند، ‌به این خاطر که نمونه هایی با حجم بزرگتر در مقایسه با نمونه هایی با حجم کوچکتر خطای نمونه برداری کمتری ایجاد می‌کند (شوماخر و لوماکس^[۱۷۵]، ۲۰۰۴؛ نقل از تقی لو، ۱۳۸۸). با این همه هیچ روش مطلقی برای تعیین حجم نمونه وجود ندارد. استیون (۱۹۹۳؛ به نقل از مایر، گامست و گوارینو، ۲۰۰۶)، نسبت ۱۵ آزمودنی به ازای هر متغیر مشاهده شده و میشل (۱۹۹۳؛ نقل ازتقی لو، ۱۳۸۸) و مایر، گامست و گوارینو (۲۰۰۶؛ نقل ازتقی لو، ۱۳۸۸)، نسبت ۱۰ تا ۲۰ آزمودنی به ازای هر متغیر مشاهده شده توصیه می‌کنند. ‌بنابرین‏، در پژوهش حاضر، بر اساس ۱۲ متغیر مشاهده شده و با حداکثر نسبت ۲۰ آزمودنی به ازای هر متغیر مشاهده شده، حجم نمونه ۲۴۰ نفر خواهد بود لذا برای به دست آوردن نتایج مطلوب، حجم نمونه ۴۰۰ نفر انتخاب شد تا پس از افت آزمودنی ها، حجم نمونه مطلوبی برای تحلیل داده ها در دست باشد.

روش نمونه گیری

حجم نمونه پژوهش حاضر، با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. در روش نمونه گیری چند مرحله ای، افراد جامعه به طور تصادفی با توجه به سلسله مراتبی (از واحدهای بزرگتر به کوچکتر) از انواع واحدهای جامعه انتخاب می‌شوند (هومن، ۱۳۹۱). در این پژوهش، دانشجویان در دو مرحله، با بهره گرفتن از واحدهای نمونه گیری مختلف انتخاب شدند. بدین ترتیب که در مرحله یک، از بین دانشکده های مختلف، دانشکده های برق، حسابداری، معماری، شهرسازی، عمران و حقوق به تصادف انتخاب شدند. در مرحله دوم، از بین ورودی های مختلف، دانشجویان ورودی سال ۹۲ به تصادف انتخاب شدند.

روش گردآوری اطلاعات

پس از آماده سازی پرسشنامه های پژوهش و مشخص شدن گروه نمونه (با توجه به مطالب بخش حجم نمونه و روش نمونه گیری)، برای گردآوری داده ها، دانشجویان دختر و پسر جهت شرکت در این پژوهش تعیین شدند. پس از هماهنگی با مسئولین دانشگاه، هریک از پرسشنامه‌ها (مقیاس اندازه گیری) در فواصل زمانی لازم توزیع شدند. یکی از محاسن اجرا در فاصله زمانی مختلف جلوگیری از خستگی و بی حوصلگی شرکت کنندگان در پژوهش است. سه مقیاس اندازه گیری (پرسشنامه طرحواره ناسازگار اولیه، پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت، پرسشنامه بهزیستی ذهنی) در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. پس از توزیع پرسشنامه‌ها و قبل از تکمیل گویه ها، محقق از شرکت کنندگان خواست تا پرسشنامه‌ها را بر اساس دستورالعمل(که در برگه اول بسته پرسشنامه‌ها قرار داده شده)، تکمیل نمایند. لذا از آنجایی که پرسشنامه های به کار گرفته در این پژوهش، ویژگی‌های درونی افراد را مورد ارزیابی قرار می‌دهد لذا به شرکت کنندگان در این مطالعه، اطمینان لازم جهت محرمانه بودن داده شد.

ابزار گردآوری اطلاعات

در این پژوهش، جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، پرسشنانه طرحواره های ناساز گار اولیه، پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت و پرسشنامه بهزیستی ذهنی استفاده شده است.

پرسشنامه جمعیت شناختی

این پرسشنامه محقق ساخته است که برای به دست آوردن اطلاعات جمعیت شناختی دانشجویان به کار می رود که در پژوهش حاضر، این اطلاعات مواردی از جمله: جنسیت، سن، رشته تحصیلی، وضعیت تأهل و ترتیب تولد را در نظر گرفت.

پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه ^[۱۷۶]YSQ

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

بازار و هر آن چه که در آن هست، در راستای کسب بیشترین منفعت برای منابع به کار گرفته شده است. لذا دارندگان منابع بازار که تأمین کنندگان نیازمندی فرصت­های سرمایه ­گذاری شرکت­های موجود در اقتصاد می­باشند، از طریق پیش ­بینی بازده سرمایه ­گذاری­های احتمالی خود، تصمیم مربوط به انتخاب­های سرمایه ­گذاری خود را بهینه خواهند کرد. در این راستا، دارندگان منابع ریسک را مد نظر قرار می­ دهند. ‌در مورد بازده، روش های گوناگونی برای پیش ­بینی قسمت اصلی تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاری (یعنی بازده سرمایه ­گذاری) مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. اصلی ترین عامل نرخ بازده است که سرمایه ­گذاران در تصمیم ­گیری خود مد نظر قرار می­ دهند. بازده، از مفاهیم پیچیده و چند وجهی است و با معیارهای سود، ارزش و قیمت ارتباط تنگاتنگ دارد. عوامل متعددی بر بازده سهام اثرگذار است. یکی از عوامل اثرگذار می ­تواند قیمت نفت و نوسانات آن باشد. نفت و فرآورده ­های آن به عنوان مهمترین منبع انرژی در فرآیندهای تولیدی در جهان مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد، از این رو نوسان در قیمت نفت می ­تواند بر هزینه تولید و سودآوری شرکت­های تولیدی اثرگذار باشد. نفت برای برخی کشورهای صادرکننده آن مهمترین منبع درآمدی به حساب می ­آید و قیمت نفت و نوسانات آن از این کانال نیز می ­تواند بر بخش حقیقی و همچنین بازار سرمایه اثر بگذارد، به طوری­که در بسیاری از کشورها که مدیریت درآمد نفتی مناسبی ندارند افزایش قیمت نفت با افزایش درآمد دولت و افزایش پایه پولی همراه شده که آثار تورمی دارد. در سال­های اخیر شاهد نوسانهای بسیاری در قیمت نفت بودیم که برآیند این تغییرات، افزایش و یا کاهش در قیمت نفت را نشان می­دهد. در این فصل سعی می­گردد تا با برخی از مبانی نظری در حوزه موضوعِ تحقیق آشنا شویم، این مطالب در دو بخش طبقه ­بندی شده است که شامل بخش اول بازده سهام و بخش دوم نوسانات قیمت نفت ‌می‌باشد.

۲-۲- بخش اول؛ بازده سهام

۲-۲-۱- بازار مالی

با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی^[۲] و مالی^[۳]، بخش مالی را ‌می‌توان به عنوان زیرمجموعه­ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس­اندازکنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می­یابد.

بازارهای مالی نیز بازارهایی هستند که در آن ها دارایی­ های مالی مبادله می­شوند. دارایی­ های مالی دارایی­ هایی مثل سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آن ها به ارزش تولیدات وخدمات ارائه شده توسط شرکت­های منتشر کننده آن ها وابسته است. تفاوت دارایی­ های مالی با دارایی­ های واقعی در این است که دارایی­ های واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک­و مستغلات، و وسایل منزل.

در واقع بازارهای مالی، بازارهای رسمی و سازمان یافته­ای هستند که در آن انتقال وجوه از افراد و یا واحدهایی که با مازاد منابع مالی مواجهند، به افراد و واحدهای متقاضی وجوه (منابع) صورت ‌می‌گیرد. بدیهی است که در این بازارها اکثریت وام دهندگان را خانوارها و اکثریت متقاضیان وجوه را بنگاه­های اقتصادی و دولت تشکیل می­ دهند (راعی و تلنگی،۱۳۸۷: ۶). یکی از راه­های سرمایه ­گذاری خرید دارایی­ های مالی است. مزیت خرید دارایی­ های مالی نسبت به خرید دارایی­ های واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولاً دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس­انداز و سرمایه ­گذاری؛ دوم اینکه خرید دارایی­ های واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آن ها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده­ای ایجاد نمی­کند. مگر آنکه از آن استفاده شود. چند نوع از دارایی­ های مالی عبارتند از: سپرده ­های سرمایه ­گذاری در بانک­ها، طرح­های بازنشستگی که توسط صندوق­های بازنشستگی ارائه می­ شود، انواع بیمه نامه­ های شرکت­های بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می­ شود. بازار مالی، امکانات لازم را برای انتقال پس انداز از اشخاص حقیقی و حقوقی به سایر اشخاصی که فرصت­های سرمایه ­گذاری مولد در اختیار دارند و نیازمند منابع مالی هستند، فراهم می­ کند. انتقال وجوه مذبور تقریباً در کلیه­ موارد به ایجاد دارایی مالی منتج می­ شود، که در واقع ادعایی است نسبت به درآمدهای آتی دارایی­ های شخصی که اوراق بهادار را صادر و منتشر ‌کرده‌است (شباهنگ، ۱۳۸۵: ۱۳).

در اقتصاد، بازار مالی به مکانیزمی اطلاق می­ شود که امکان خرید و فروش سهام، کالا یا هر محصول قابل تبادلی را برای مشارکت کنندگان با هزینه­ای پایین فراهم ‌می‌آورد. بازارهای مالی چند صده اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر درحال تکامل و افزایش­نقدینگی در جهان است. وظیفه بازارها گردآوری خریداران و فروشندگان علاقه­مند به مشارکت در بازار است. در واقع تمامی بازارهای مالی در پی گردآوری سرمایه و برقراری ارتباط بین جویندگان سرمایه (قرض­گیرندگان) و دارندگان سرمایه (قرض­دهندگان) هستند(مدیریت توسعه فرهنگ سرمایه ­گذاری بورس اوراق بهادار تهران^[۴]).

۲-۲-۱-۱- کارکردهای بازار مالی

مزایای بازارهای مالی شامل موارد زیر ‌می‌باشد:

۱- جذب و تجهیز پس اندازها و تخصیص بهینه­ منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی):

انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی به طورکلی شامل واحدهای دارای پس­انداز و واحدهای سرمایه ­گذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مذبور را به یکدیگر نزدیک کند و راه­کاری فراهم نمایند که وجوه از واحدهای دارای مازاد پس­انداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پس­انداز انتقال یابد. بدیهی است که تأثیر این نقل­وانتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایه ­گذاری مولد است. ‌بنابرین‏ ملاحظه می­ شود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایه ­گذاری­های مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.

۲- تعیین قیمت وجوه و سرمایه:

قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین می­ شود. ‌بنابرین‏ بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاه­ها را در تصمیم ­گیری­های سرمایه ­گذاری و برنامه­ ریزی­های مالی کمک ‌می‌کنند. به طوری که قیمت

تعلق نگرفتن مالیات بر ارث به سرمایه بیمه زندگی(حسن زاده، ۱۳۸۹)

۲-۲-۵-۳- عمده­ترین موانع توسعه بیمه عمر در ایران

با شناخت موانع توسعه بیمه های عمر در ایران ‌می‌توان به بررسی سهل­تر راهکارهای توسعه اقدام نمود.

عمده ترین این موانع عبارتند:

الف) ضرورت طراحی جدول مرگ و میر ملی متناسب با آمار مرگ و میر جمعیت ایران

جدول مرگ ومیر مورد استفاده در آیین نامه های ۱۳ الی ۷/۱۳ بیمه مرکزی ایران ‌بر اساس جدول ۸۸TD کشور فرانسه تهیه و تدوین شده است که با آمار واقعی کشور همخوانی ندارد که این امر موجب شده است طراحی های بیمه های عمر متناسب و منعطف با بازار ایران نباشد. جدول کنونی مورد استفاده نیز تاکنون در دوره های ۵ ساله با توجه به آمار واقعی کشور و وضعیت عملکردی شرکت‌های بیمه تصحیح و تعدیل نشده است که شاید یکی از دلایل آن نبود سیستم مکانیزه و طبقه بندی شده شبکه ای برای ثبت و تحلیل بیمه های عمر در ایران است. (ریاحی فر، ۱۳۸۹)

ب) نبود مکانیزم و برنامه ریزی مناسب و مشخص برای استفاده از ذخایر سرمایه ای در طول مدت قرارداد در صنعت بیمه

اصولا مکانیزم سرمایه ­گذاری در بیمه های عمر از ریسک­پذیری کمتری نسبت به سایر عملیات سرمایه گذاری برخوردار است. زیرا ذخایر اینگونه بیمه­ها باید اطمینان و بازدهی سرمایه ­گذاری بالاتری به دلیل ماهیت صد درصدی وقوع ریسک در جریان عملیات سرمایه ­گذاری پربازده قرار می گیرند. اختلاط وجوه مذکور با سایر ذخایر فنی در رشته­ های دیگر بیمه­های بازرگانی برای سرمایه ­گذاری موجب نوعی هرج و مرج در اتخاذ سیاست‌های سرمایه ­گذاری­های مولد خواهد بود. که در حقیقت علت این امر نوعی روزمرگی در سیاست­های پیش روی صنعت بیمه در این بخش است.(منبع قبلی)

ج) عدم ثبات سیاست­های اقتصادی و ناتوانی کارشناسان صنعت بیمه در پیش‌بینی نرخ بهره برای محاسبه حق بیمه و کاهش آثار منفی تورمی

سیاست متکی بر اقتصاد تک محصولی نفت در کشور موجب شده است با افزایش نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی، نوسانات عمده ای بر قیمت کالاها و خدمات وارداتی، محصولات مصرفی و همچنین سایر کالاهای عمده تاثیرگذار بر نرخ تورم همچون مسکن و طلا وارد آید. اینگونه کشش و حساسیت بالای تحول در ثبات اقتصادی بر قیمت نفت موجب افزایش آثار منفی تورمی و عدم امکان اتخاذ سیاست های اقتصادی در شرایط مذکور می­ شود. یعنی بجای آنکه افزایش درامد نفت به صورت ذخایر آتی و پس اندازی درآید، به صورت نقدینگی در اقتصاد وارد شده و موجبات یک بازار تورمی را فراهم ‌می‌آورد که در صورت کاهش ناگهانی قیمت نفت نیز در مدت زمان کوتاه به حالت رکود اقتصادی وارد می‌شویم. بدیهی است در این شرایط بی ثباتی نمی توان از برنامه های ضد تورمی بیمه عمر در ۱ یا ۵ سال آینده صحبتی به میان آورد. شاید الحاق به سازمان تجارت جهانی در بلندمدت بتواند زمینه ای برای شفاف سازی وضعیت اقتصادی کشور و خروج از اقتصاد تک محصولی تلقی گردد، که این امر مستلزم تغییر در سیاست­گذاری­های کلان سیاسی و اقتصادی کشور ‌می‌باشد.(ریاحی فر،۱۳۸۹)

د) وجود موانع قانونی سرمایه گذاری برای شرکت‌های بیمه دولتی به خصوص بیمه مرکزی ایران به عنوان بیمه گر ۵۰ درصدی اجباری اتکایی

موانع موجود در آیین نامه ۴۲ الی ۲/۴۲ شواری عالی بیمه نیز از جمله عوامل محدود کننده در سرمایه گذاری شرکت‌های بیمه به خصوص در بخش بیمه های عمر محسوب می‌شوند. با توجه به محدودیتهای قانونی موجود در نوع سقف سرمایه گذاری ها، شرکت‌های بیمه نمی توانند سرمایه گذاری مناسبی از محل حق بیمه های جمع اوری شده و ذخایر ریاضی بیمه های عمر انجام دهد. این موضوع حتی سود مشارکت در منافعی را نیز که شرکت های بیمه می‌توانند ۸۵% آن را درپایان هر سال مالی بیمه ای به ترازنامه تعیین شده در بیمه های عمر و پس اندازی پرداخت نمایند تحت الشعاع قرار دهد.

ه) عدم وجود بازار بیمه اتکایی اختیاری توسط بیمه گران معتبر اتکایی خارجی و داخلی

به دلیل انحصار ۵۰ درصدی بیمه های اجباری اتکایی توسط بیمه مرکزی ایران عملاً شرکت‌های بیمه رغبتی برای خرید پوشش های اتکایی اختیاری از خود نشان نمی دهند. از سویی دیگر به دلیل عدم وجود مکانیزم های کنترلی و نظارت مالی و فنی مطابق با استانداردهای بیمه گران اتکایی معتبر، شرکت‌های مذکور نیز تمایل چندانی برای پوشش بیمه اتکایی اختیاری در این زمینه از خود نشان نمی دهند تا بیمه گران بتوانند با بهره گرفتن از مزایای حمایتی بیمه گران مذکور پوشش های رقابتی­تری را به بازار بیمه کشور عرضه نمایند مکانیزم های کنترلی و نظارت مالی و فنی مطابق با استانداردهای بیمه گران اتکایی معتبر، شرکت‌های مذکور نیز تمایل چندانی برای پوشش بیمه اتکایی اختیاری در این زمینه از خود نشان نمی دهند تا بیمه گران بتوانند با بهره گرفتن از مزایای حمایتی بیمه گران مزکور پوشش های رقابتی تری را به بازار بیمه کشور عرضه نمایند. (منبع قبلی)

و) پایین بودن سطح عمومی درآمد افراد جامعه

با وجود درآمد نفتی بالا در کشور، شاهد سطح عمومی پایین درآمدها در سطح اقتصاد کلان هستیم. این توزیع غیرهمگن در سطح درآمدها، عموماً موجب خواهد شد، بیمه به صورت یک کالای لوکس در سبد خانوار تلقی گردیده و نیازهای اساسی در سبدها خانوار به عنوان کالای ضروری جلوه گر شوند. بدیهی است در این وضعیت شاهد کاهش توجه به بیمه های عمر خواهیم بود.(همان منبع)

ز) عدم تنوع پوشش های بیمه عمر متناسب با نیاز افراد جامعه

در حال حاضر مزیت های رقابتی در انواع زیر بسته های بیمه های عمر در کشور وجود دارد. هرچه شرکت‌های بیمه از مزایای زیر با نرخ حق بیمه کمتری استفاده نمایند، بیمه گذاران بیشتری را جلب خواهند نمود.

این مزایا عبارتند از:

• • • 1. 1. تعدیل حق بیمه
      1. 1. تعدیل سرمایه فوت
      1. 1. تعدیل سرمایه اندوخته
      1. 1. پوشش تکمیلی حادثه
      1. 1. پوشش تکمیلی از کار افتادگی
      1. 1. پوشش تکمیلی بیماری های صعب العلاج
      1. 1. دریافت وام
      1. 1. دسترسی به اندوخته
      1. قابلیت تبدیل به مستمری

۱۰- پرداخت ۸۵% مشارکت در منافع

در حال حاضر بجز چند شرکت محدود بیمه های خصوصی بقیه شرکت‌ها امکان ارائه بیمه های عمر با تمامی مزایا را ندارند.(ریاحی فر، ۱۳۸۹)

1. اطلاع رسانی محدود شرکت‌های بیمه در آگاهی دقیق از انواع بیمه های عمر

اطلاع رسانی محدود شرکت‌های بیمه برای استقرار سریع و دقیق افراد در مرحله تصمیم گیری خرید بیمه های عمر از جمله موانع عمده عدم گسترش اینگونه پوشش های بیمه ای است. تحلیل سایت‌های اطلاع رسانی شرکت‌های بیمه دلیلی بر این مدعاست. استفاده از افراد غیر متخصص در بخش های تبلیغات، طراحی و ساخت آگهی و بروشورهای تبلیغاتی از دلایل محدود کننده اطلاع رسانی در صنعت بیمه­های عمر بازرگانی است.

ط) سیستم ضعیف آموزش و تجهیز بازاریابان تخصصی بیمه های عمر

بانک_­ها وجوه لازم را از سرمایه داران کوچک و پس انداز­کنندگان گرفته و جمع‌ آوری کرده و به کسانی که بخواهند عملیات اقتصادی انجام دهند یا عملیات خورد را توسعه دهند، وام می‌دهد. بانک‌ها از تفاوت نرخ پولی که به سرمایه گذارها بابت بهره می پردازند و از بهره ای که از وام گیرندگان و بازرگانان دریافت می‌کنند، ارتزاق می­نمایند. بانک‌ها می‌توانند برای هدایت پس انداز و برای سرمایه گذاری مولّد و بر حسب درجه سودمندی وامهای درخواستی مشتریان، نرخ‌های متفاوت بهره تعیین نمایند(رحیمی سجاسی، ۱۳۸۷ ،۲)

۲-۲-۳- وظایف محوله بانک‌ها

به ‌دلیل عدم گسترش بازارهای مالی غیربانکی، بانک‌ها بزرگترین و مهم‌ترین بخش بازار پول و سرمایه ایران هستند. نظام بانکی حدود ۹۳ درصد کل نقدینگی جامعه را به ‌صورت سپرده جذب نموده است.

جدول۲-۱-مبالغ و نرخ رشد نقدینگی و مانده کل سپرده‌های سیستم بانک

(میلیارد ریال/ درصد)

سال

کل سپرده‌های سیستم بانکی

نقدینگی

نرخ رشد سپرده‌های سیستم بانکی

نرخ رشد نقدینگی

سهم سپرده‌های سیستم بانکی از نقدینگی

۱۳۷۶

۱/۱۱۸۹۰۶

۱۳۴۲۸۶

۰۷/۱۵

۲۱/۱۵

۵۵/۸۸

۱۳۷۷

۴/۱۴۱۴۶۲۸

۱۶۰۴۰۲

۱۱/۱۹

۴۵/۱۹

۳۰/۸۸

۱۳۷۸

۹/۱۷۰۵۶۹

۲/۱۹۲۶۸۹

۴۳/۲۰

۱۳/۲۰

۵۲/۸۸

۱۳۷۹

۴/۲۲۳۹۵۲

۷/۲۴۹۱۱۰

۳/۳۱

۲۸/۲۹

۸۶/۸۹

۱۳۸۰

۶/۲۹۱۷۶۸

۳/۳۲۰۹۵۷

۳۸/۳۰

۸۴/۲۸

۹۱/۹۰

۱۳۸۱

۹/۳۸۲۷۴۳

۴۱۷۵۲۴

۱۸/۳۱

۰۹/۳۰

۶۷/۹۱

۱۳۸۲

۹/۴۸۷۸۶۳

۴/۵۲۶۵۹۶

۴۶/۲۷

۱۲/۲۶

۶۴/۹۲

منبع: (ترازنامه بانک مرکزی، سال‌های مختلف)

بنا بر آخرین آمار اعلام شده نظام بانکی دولتی حدود ۹۳ درصد کل سپرده‌های مردم را جذب ‌کرده‌است. هرچند بانک‌های تجاری و تخصصی متفاوتی این­حجم سپرده را دریافت کرده‌اند؛ اما به­ ‌جهت نحوه سازماندهی بیانگر این نکته مهم است که نظام بانکی دولتی یک انحصارگر کامل در نظام مالی ایران است. با دولتی شدن بانک‌ها حجم وسیعی از عملیاتهای غیربانکی به نظام بانکی تحمیل شده است. با توجه به اینکه اغلب وجوه مربوط ‌به این ‌عملیات از سپرده‌های مؤثر بانک به‌ حساب نمی آیند، توجیه اقتصادی انجام این امور توسط بانک‌ها محل سؤال است. در سال ۸۲ حدود ۲۰۰ میلیون قبض مربوط به آب، برق، گاز و تلفن با هزینه هر قبض ۲۰ ریال، توسط سیستم بانکی دریافت شده است. در ضمن بانک ملی علاوه بر قبوض بالا حدود ۷ میلیون قبض مربوط به گواهینامه، ۱۳ میلیون قبض جریمه و ۱۰ میلیون قبض مربوط به شهرداری نیز دریافت نموده است(امیری و همکاران ،۱۳۸۴، ۲۶۲).

۲-۳-ارزیابی عملکرد (ارزشیابی عملکرد)

اولین سیستم های سنجش عملکرد واحدهای انتفاعی، مثل آنهایی که به وسیله دوپونت^[۵] و جنرال موتورز^[۶] در دهه ۱۹۲۰ طراحی شده بودند بر اساس شاخص‌های مالی بودند. هر دو شرکت ‌پاسخ‌گویی‌ سود واحدهای خود را غیر متمرکز کرده بودند و در یک زمان از نرخ بازگشت سرمایه برای سنجش عملکرد مالی واحدهایشان استفاده کرده بودند. عدم رضایت از این نوع سیستم ها بعدها در سال ۱۹۵۱، وقتی که رالف کوردینرز^[۷] ، مدیر ارشد اجرایی جنرال الکتریک مأموریت یافت یک گروه کاری سطح بالا برای سنجه های کلیدی عملکرد شرکت مشخص کند، بیان شد. علاوه بر سودآوری، این کار سهم بازار، بهره وری، نگرش کارکنان، ‌پاسخ‌گویی‌ عمومی و تعادل بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را افزایش داد. در ادبیات ارزیابی عملکرد، موضوعات مختلف و مثال های موفقی درباره مدیریت عملکرد وجود دارد. رتبه بندی سنتی عملکرد بر پایه عوامل ثابت و ساده ای مانند بازگشت های مالی، بازگشت سرمایه، بازگشت سود بود. با این وجود رتبه بندی عملکرد از این طریق ممکن نیست دقیقاً مؤسسات را برای پیگیری عملکرد بالا شرح دهد. معیارهای غیر مالی مانند رضایت مشتری، روابط کارگر و جامعه برای پیروزی استراتژی بانک حیاتی است زیرا فقط استفاده از بازگشت سرمایه و بازگشت سود برای رتبه بندی عملکرد ممکن نیست نه بالاترین بازگشت را به سرمایه گذاران پیشنهاد می­ کند نه ثابت می‌کند کدام یک بیشترین سود را دارند ارزیابی عملکرد بانک می‌تواند متغیر و متضاد باشد(جعفر نژاد و همکاران،۱۳۸۹،۳).

۲-۴- شاخص های ارزیابی بانک‌ها

۲-۴-۱- شاخص‌های عملکردی

در این بخش عملکرد بانک در دو بخش مالی و غیرمالی به تفکیک مورد بررسی قرارمی گیرد. شاخص های غیرمالی در این بخش شامل، حوزه مشتریان و کارکنان، رعایت الزامات قانونی، چشم انداز توسعه کیفی بانک است و همچنین در بخش مالی به بررسی شاخص‌های سودآوری و ریسک پرداخته شده است.

۲-۴-۱-۱- شاخص‌های غیرمالی

• حوزه مشتریان و کارکنان

در بحث دیدگاه مشتریان و کارکنان پنج شاخص الف) رضایت مشتریان و مراجعان ب)نظام آراستگی شعب ج) رضایت شغلی کارکنان، د) آموزش پرسنل و هـ) نسبت کارکنان بخش ستاد به صف مورد توجه قرار دارد.

الف) رضایت مشتریان و مراجعان

از آنجا که یکی از اهداف اصلی بانک‌ها تأمین رضایت مشتریان است، لذا شناسایی سطوح نیازها و عوامل رضایت مشتریان می‌تواند پیش نیازی برای حرکت در جهت تحول بانکداری حول محور مشتری مداری محسوب شود. لذا یکی از شاخص‌های تعیین کننده در رتبه هر بانک میزان رضایت مشتریان از عملکرد آن بانک است.

ب) نظام آراستگی شعب

اجرای نظام آراستگی در سازمان نه تنها آراستگی اجزای مختلف سازمان را در پی خواهد داشت بلکه با شناسایی و رفع کاستی های موجود و ایجاد فضای جذاب و مطلوب در محیط کار، رضایت شغلی کارمندان را افزایش می‌دهد. که این امر بهبود روند خدمت رسانی به مشتریان را نیز به همراه ‌می‌آورد.

ج) رضایت شغلی کارکنان

یکی از مهمترین چالش‌های مدیران، ایجاد رضایت شغلی در کارکنان با توجه به امکانات موجود در سازمان است. توجه کافی ‌به این امر نه تنها منجر به افزایش بهره وری در سازمان شده بلکه نتایج مطلوبی از جمله افزایش تعهد سازمانی، سرعت یادگیری مهارت‌های جدید شغلی و … را به همراه خواهد داشت.

د) آموزش پرسنل

امروزه برجسته­ترین ویژگی رقابتی هر سازمان، وجود و حضور نیروی انسانی فعال و مجهز به دانش و فناوری نوین و به روز در حوزه های مختلف رفتاری، مدیریتی و تخصصی است. لذا ارتقای ظرفیت علمی و بینش کارکنان و تشکیل سرمایه انسانی متناسب با تحولات، لازمه تداوم حیات سازمانی و تعامل پویای آن با محیط درونی و بیرونی است و این امر در گرو سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرای صحیح برنامه آموزش مستمر و هماهنگ با تغییر و تحولات جهانی است. بر این اساس دو شاخص الف) سرانه ساعات آموزشی و ب) سرانه بودجه مصرف شده آموزشی در نظر گرفته شده است.

هـ) نسبت کارکنان بخش ستاد به صف

بانک ها به منظور استفاده کارآمد از نیروی انسانی بایستی نسبت معینی از کارکنان خود را در دو بخش صف و ستاد به کار گیرند. انحراف از حدود مجاز در این نسبت، می‌تواند ضمن ناکارآمد نمودن بخشی از کارکنان که به صورت مازاد در یک بخش حضور دارند، به آسیب پذیری بخش دیگر سازمان منجر شده و بهره وری کل سازمان را کاهش دهد.

جین اسمیت نیز یکی از عوامل مؤثر بر توسعه استقلال افراد را سهیم کردن آنان در اطلاعات می‌داند . ایشان تأکید می‌کند که اطلاعات سبب تسهیل در تصمیم سازی و تصمیم گیری می شود . اگر کارکنان را در اطلاعات سهیم نکنیم نمی توان از آنان انتظار داشت مسئولیت بپذیرند ، بدون داشتن اطلاعات نمی توان تصمیم گرفت و آن را اجرایی نمود .

اگر به افراد اطلاعات بدهیم به آن ها کمک نکرده ایم بلکه به آنان مسئولیت داده ایم .(جان اسمیت ،۲۰۰۰)

با دادن اطلاعات بیشتر به افراد ، آن ها در خود این نیاز را احساس می‌کنند که باید برای کار و تلاش ، هدف داشته باشند .( تابس و ماس ،۲۰۰۰)


۲-۱۰-۳ آموزش

آموزش کارکنان عبارت است از انجام یک سلسله عملیات مرتب ، منظم ، مداوم و با هدف و یا اهداف مشخص و به سه منظور به کار می رود ، ایجاد یا افزایش سطح دانش و آگاهی کارکنان ، ایجاد یا افزایش سطح مهارت های شغلی کارکنان ، ایجاد رفتار مطلوب و متناسب با ارزش های پایدار جامعه .

آموزش در حیققت یکی از راه های اصولی و منطقی هدایت تلاش های کارکنان در سازمان است و باعث به کارگیری استعدادهای نهفته ، به کاراندازی قدرت تخیل و به وجود آمدن حس انعطاف پذیری فکری لازم در کارکنان خواهد شد . (اسماعیلی ، ۱۳۷۹)

به اعتقاد فیشر توانمندسازی آموزش چگونگی انجام کار به دیگران است که کمتر به مدیر متکی باشند . تابس و موس نیز معتقدند در توانمندسازی ، کارکنان نیاز ندارند فقط اختیار داشته باشند ، بلکه آن ها نیاز به آموزش کافی و بودجه و اطلاعات اساسی نیز داشته و سپس در زمینه تصمیم های خود مسئول و پاسخگو می‌باشند . .( تابس و ماس ،۲۰۰۰)

۲-۱۰-۴ شیوه رهبری

سبک رهبری کارآمد جزء لاینفک ایجاد محیط پرورش کارکنان توانمند است . مدیران مستبد به دلیل نگرش سنتی قدرت ، هرگز قادر بهتوانمندسازی زیردستان نخواهند بود . به زعم آن ها توانمندسازی کارکنان به مثابه قدرت بخشیدن به رقیبی است در بازی با مجموع صفر^[۲۸] ، که به هیچ وجه منطقی نیست . برخلاف مدیران خودکامه که در جهت تضعیف هرچه بیشتر زیردستان گام بر می دارند مدیران توانمند ، به عنوان یک هادی ، مباشر ، تسهیل کننده و مربی عمل کنند .(فالم و لاندو، ۱۹۹۸)

این مدیران به خوبی می دانند که توانمندی و موقیت آن ها در گرو توانمندی و موفقیت کاری آن ها است . (محمدی ، ۱۳۸۱)

جفری سانن فلد این واقعیت را این گونه بیان می‌کند ” یک نوازنده ویلون بعد از ترک ارکستر ، کارهای زیادی می‌تواند انجام دهد ، اما یک رهبر ارکستر فقط گروه را دارد و بدون آن هیچ کاری نمی تواند انجام دهد ” (هورتن،۱۹۹۲) .

رهبری در مدیریت عبارت است از فراگرد نفوذ در کارکنان ، به گونه ای که کوشش داوطلبانه و مشفقانه آنان را در جهت رسیدن به هدف های سازمان موجب گردد . نقش رهبری با فراهم نمودن زمینه‌های مساعد و پشتیبانی کننده به کارکنان نشان می‌دهد که آن ها می‌توانند با کوشش در جهت تحقق هدف های سازمان ، نیازها و هدف های خود را برآورده سازند و توانایی‌های بالقوه خود را آشکار کنند . از این رو مدیران باید درک درستی از نقش واگذرا شده به افراد ، فردیت کارکنان و شخصیت آنان داشته باشند .

شیوه ها و الگوهای متفاوتی در رهیری وجود دارد ، ولی رهبران از سه الگوی بنیادی یزر پیروی می‌کنند رهبری اقتدارگرا و خودکامه ، رهبری مشارکتی و روش رهبری بر پایه آزادی عمل . ( کونتر،۱۳۷۰)

۲-۱۰-۵ مسئولیت

به اعتقاد تابس و موس در توانمندسازی ، کارکنان نیاز دارند به اینکه نه فقط اختیار داشته باشند ، بلکه آموزش کافی و بودجه و اطلاعات اساسی نیز داشته و سپس در زمینه تصمیم های خود مسئول و پاسخگو باشند . .( تابس و ماس، ۲۰۰۰)

۲-۱۰-۶ خود تعیینی ( حق انتخاب )

دسی و ریان^[۲۹] دریافتند وجود احساس خود تعیینی رد افراد باعث انعطاف پذیری ، خلاقیت ، ابتکار عمل ، واکنش سریع و خود کنترلی خواهد شد ، برعکس عدم وجود آن باعث جریحه دار شدن عزت نفس خواهد گردید . (تامس و ولتوس ،۱۹۹۰)

خود تعیینی به عنوان یک عامل انگیزاننده ، همان گونه که هرزبرگ پیش‌بینی کرده می‌تواند افزایش رضایت شغلی را در پی داشته باشد . همچنین حق انتخاب ، امکان کنترل افراد بر برخی از عوامل استرس زا را فراهم آورده و از این طریق منجر به کاهش استرس شغلی می‌گردد .(اسپریتزر و کیزیلوس، ۱۹۹۷)

در حالی که شایستگی یک مهارت رفتاری است . خود تعیینی یا حق انتخاب بیانگر استقلال در پیشقدمی و استمرار رفتارها و ‌فرآیندهاست .(اسپریتزر ۱۹۹۵) همچنین به آزادی عمل شاغل در تعیین فعالیت های لازم برای انجام وظایف شغلی اطلاق می‌گردد . (تامس و ولتوس ۱۹۹۰ و رابینز ۱۹۹۳)

۲-۱۰-۷ مؤثر بودن شغل

عبارت از حدی که در آن فرد توانایی نفوذ در پیامدهای استراتژیک ، اداری و یا عملیاتی در کار خود را دارا می‌باشد .(اشفورس، ۱۹۸۹)

تاثیر نقطه مقابل عجز و ناتوانی است . به علاوه تاثیر با کانون کنترل مقاومت است ، تاثیر با محتوای شغلی در ارتباط است و از آن نفوذ می پذیرد . کانون کنترل درونی یک ویژگی شخصیتی است و در وضعیت های گوناگون ثابت است .(مارینکو و اتال ،۱۹۸۲)

مؤثر بودن عبارت است از باور فرد نسبت به اینکه تا چه اندازه عملکرد او در تحقق اهداف وظیفه ای مورد نظر مؤثر خواهد بود . تحقیقات انجام شده ، حکایت از آن دارند که عدم وجود این احساس در افراد باعث ناامیدی در شناسایی فرصت ها ، کاهش انگیزش و افسردگی خواهد شد .(تامس و ولتوس، ۱۹۹۰)

اشفورت معتقد است که احساس مؤثر بودن ناشی از توانمندسازی این احساس را در افراد به وجود می آورد که گوش شنوایی برای شنیدن ایده های شان در سازمان وجود دارد ، به همین دلیل،آن ها احساس خواهند کرد که می‌توانند درتعیین سمت و سوی آتی واحدکاری شان نقش داشته باشند و باید عملکرد بهتری از خود به نمایش گذارند .(اسپریتز و کیزیلوس، ۱۹۹۷)

۲-۱۰-۸ کفایت نفس ( شایستگی )

شایستگی یا کفایت نفس ، اعتقاد فرد به توانایی و ظرفیت خود برای انجام کارهای مهارتی است . (گیست، ۱۹۸۴)

شایستگی چیزی شبیه اعتقادات کامل ، توانایی شخصی و یا انتظار تلاش – عملکرد است . (باندورا، ۱۹۸۹)

توانمند سازی به عنوان یک ساخته انگیزشی است که با افزایش کفایت نفس افراد ، آن ها را ترغیب می‌کند که انگیزه ، منابع شناختی و مجموعه اقدامات لازم برای اعمال کنترل در رویدادها را در خود بسیج کنند . (کابریج و اتال، ۱۹۹۹)

بر خلاف اعتماد به نفس که ارزایبی فرد از قابلیت های خود برای تمامی موقعیت ها می‌باشد ، کفایت نفس ارزایبی فرد را از قابلیت های خود برای انجام یک وظیفه خاص است . همان‌ طور که باندورا بیان می‌دارد کفایت نفس عبارت است از حدودی که افراد فکر می‌کنند از قابلیت ها و توانایی‌های لازم برای انجام یک وظیفه خاص برخوردارند می‌باشد . باندورا^[۳۰] در تئوری کفایت نفس خود بیان می‌دارد که کفایت نفس عامل انگیزشی مهمی است که در موفقیت عملکرد وظیفه ای افراد نقش مهمی ایفا می‌کند . (گیست و میشل، ۱۹۹۲).

باندورا در تحیققات خود دریافت کفایت نفس پایین مانع از آن می شود که فرد به قابلیت های خود اعتماد کرده و آن ها را بهبود ببخشد . برعکس کفایت نفس بالا منجر به ابتکار عمل فرد در انجام وظایف ، تلاش زیاد و مقاومت در برابر موانع خواهد گردید .(تامس و ولتوس، ۱۹۹۰)