رشد و توسعه اقتصادی جوامع، مرهون کارآفرینی و فعالیتهای کارآفرینانه است . بر اساس گزارش دیده بان جهانی کارآفرینی، بین نرخ فعالیتهای کارآفری نانه و (GEM) .( تولید ناخالص داخلی در بسیاری از کشورها همبستگی وجود دارد (کردنائیجی، ۱۳۸۶ ، ص ۴ )واقعیت آن است که به همان نسبتی که اشتغال نتیجه طبیعی توسعه اقتصادی و اجتماعی است، بیکاری نیز معلول توسعه نیافتگی یا نشانی از عقب ماندگی است . مسئله اشتغال و کار، امروزه ف قط یک مسئله ملی یا محلی نیست، بلکه بیکاری جوانان تقریباً یک پدیده جهانی و بینالمللی است.(گزارش بینالمللی وضعیت اشتغال و بیکاری جوانان، ۱۳۸۳ ، ص ۶۴ )بر همین اساس، فلسفه ورود بسیج به این عرصه نیز کمک به توسعه اقتصادی و رفع عقب ماندگی های بلندمدت در این ح وزه است . از این نکته نیز نمی توان غافل شد که راهبرد بسیج سازندگی در پی تحقق توسعه اقتصادی فراگیر، یک میانبر و مددکار اقتصادی برای سایر نهادهای رسمی محسوب می شود و از آنجا که نمی تواند وظیفه توسعه اقتصادی را به طورکامل بر دوش بکشد، به تبع آن نمی تواند وظیفه توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی را نیز در نقش و جایگاه نهادهای رسمی و متولیان مباحث اقتصادی به دوش بکشد.
۲-۲-۵-۱- رویکرد نظری
رویکرد نظری بسیج برای ورود به موضوعات سازندگی اجتماعی و مؤلّفه های اشتغال زایی و کارآفرینی، قبل از هر چیز ریشه در منویات مقام معظم رهبر ی به مسئله سازندگی، ابعاد و سطوح آن دارد . مقام معظم رهبری نخستین بار در جمع فرماندهان ارشد سپاه و بسیج در تاریخ ۱۷/۲/۷۹ در بیاناتی راهبر ورود و مشارکت سازمان و نیروهای بسیجی را در سازندگی کشور مطرح کردند . سپس در اولین ارزیابی نتایج این فعالیتها در اول فرودین سال ۱۳۸۰ فرمودند: «گزارشی که به من دادند شگفت آور بود . اسم آن را بسیج سازندگی گذاشتیم… بسیج و جهاد کشاورزی و آموزش و پرورش از همین جا توصیه می کنم برنامه ریزی کنند . میتوانند کارهای موقت برای جوانان حتی در دوره تابستان به میزان زیادی پیدا کنند؛ زمینه اشتغال در کشور ما بسیار زیاد است»
ایشان در رویکرد پیش برنده به سازندگی اجتماعی، اعتقاد به پیوند فرهنگ و تفکّر راهبرد بسیج » بسیجی و رویه های سازندگی دارند و در رهنمودهای مکرر، آن را در قالب به مسئولان کشوری یادآوری فرمودند. « سازندگی مرور کلی تحولا ت اندیشه ای و اجتماعی بعد از انقلاب نشان میدهد رویکردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در ایران که در قالب نظام دینی – ولایی تحت عنوان جمهوری اسلامی تبلور یافته، از سه منبع کلی تغذیه شده است که عبارتند از:
-
- جهان بینی دینی و اعتقاد به منشأ الهی جهان و تسرّی اراده خدایی در تمام امور؛.
-
- انسان شناسی اجتماعی اسلامی و اعتقاد به کرامت و شرافت نوع انسان به عنوان خلیفه الله و دارای عزت و منزلت
- اداره امور جامعه در قالب حکومت و نظام دینی و با حضور و مشارکت مردم به عنوان متن جامعه و مسئولیت پذیر .
بر همین اساس، فراین د توسعه و سازندگی در نگاه کلان رهبری، امری الهی و در راستای برقراری عدالت و امکان پیشرفت در تمامی عرصه های زندگی اجتماعی است . لذا هماهنگی بین نهادها و سازمان امری حاکمیتی است و فراهم آوردن محیط امن ولم برای توسعه فعالیتهای اقتصادی اشتغال زا، نوآوری وکار آفرینی، از ضرورت بسیار بالایی برخوردار است. در این راستا ایشان در پیامی به سران سه قوه می فرمایند:
«امروز کشورما تشنه فعالیتهای اقتصادی سالم و ایجاد اشتغال برای جوانان و سرمایه گذاری مطمئن است و این همه به فضایی نیازمند است که در آن سرمایه گذار و صنعتگر و عنصر فعال در کشاورزی و مبتکر علمی و جوینده کار و همه قشرها از صحت و سلامت ارتباطات حکومتی و امنیت، صداقت متصدیان امور مالی و اقتصادی مطمئن بوده و احساس امنیت وآرامش کنند»(۱۳۸۰/۲/۳۰)
مرور یک دهه عملکرد فعالیت سازمان بسیج سازندگی در این عرصه نشان میدهد بسیج تشکّلی است که در کوتاه مدت میتواند محیط و فضایی اجتماعی برای پیوند نگرشهای مثبت در حوزه کارآفرینی و اشتغال زایی فراهم کرده و رفتارهای نسل جوان را در این عرصه مدیریت کند . بسیج سازندگی به عنوان یک سازمان کارآفرین و اشتغال زا توانسته است در محتوا و شیوه های کارآفرینی، رونق نسبی ایجاد کند . از جمله شواهد دال بر کارآفرینی سازمان بسیج سازندگی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱٫ ایجاد زمین ه های اشتغال بسیجیان و توده جوانان، به خصوص در روستاها در عرصه کشاورزی و منابع طبیعی؛
۲٫ جذب و هدایت نیروهای جوان در فرایند توسعه و محرومی ت زدایی در مناطق محروم با راه اندازی اردوهای طرح هجرت؛
۳٫ کوتاه کردن روندها و فرایند اداری و حذف بروکراسی دست و پاگیر اداری بر اساس قوانین تسهیل کننده و هماهنگی بین نهادی؛
۴٫ تغییر و نوآوری در شیوه های موجود خدمات رسانی و توزیع امکانات در مناطق محروم و دور افتاده؛
۵٫ حمایت از خلّاقیت، طرحهای نو و ابتکاری جوانان و دانشجویان و متخصصان دربرنامه ریزی و اجرای فعالیتهای اجتماعی و خدماتی د ر مناطق نیازمند، در قالب اردوهای طرح هجرت؛
۶٫ ارتقای سطح مهارت فنی و حرفه ای داوطلبان و جویندگان کار و جوانان در مناطق دور افتاده با برگزاری کارگاه های آموزشی و اردوهای کاری؛
۷٫ ایجاد شبکه های رصد، فرصت شناسی و حمایت از توسعه راهکارهای کارآفرینی و اشتغال زایی؛
۸٫ اولویت بندی و پاسخ به نیازهایی که کمتر سازمان یا گروهی انگیزه و اراده رفتن و عمل در آن میدان را دارد(همان منبع).
۲-۲-۵-۲- رویکرد های کارآفرینی
در ادبیات اولیه، کارآفرینی بیشتر در حوزه علم اقتصاد و تجارت و بازار مورد توجه صاحب نظران اقتصادی و اجتماعی قرار داشت؛ اما طولی نکشید که کارآفرینی به عنوان یک حوزه و مفهوم بین رشته ای مورد توجه قرار گرفت و از دهه ۱۹۸۰ رشد و توسعه حوزه کارآفرینی وارد مرحله جدیدی شد . در این مرحله، عوامل جامعه شناختی را برای تبیین کارآفرینی وارد ادبیات این حوزه کردند . مطالعات مک کللند در زمینه نیاز به موفقیت کارآفرینان، از جمله این مطالعات است.