در این تحقیق، با بهره گرفتن از روش حذفی سیستماتیک، شرکت های واجد شرایط از بین جامعه آماری انتخاب شده اند. لازمه انتخاب شرکت ها، احراز شرایط زیر می باشد:
شرکت ها باید از سال ۸۱ در بورس پذیرفته شده باشند و سهام آنها تا پایان سال ۹۲ در بورس معامله شده باشند .
پایان سال مالی این شرکت ها باید پایان اسفند ماه هر سال بوده و شرکت نباید در فاصله سال های مورد بررسی، تغییر سال مالی داشته باشد.
جزء شرکت های سرمایه گذاریی و واسطه گری مالی نباشد.
نمونه مورد بررسی۶۰ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد؛ که به روش سهمیه ای انتخاب شده اند.
۳-۷-متغیرهای تحقیق و نحوه محاسبه آنها:
۳-۷-۱-تعریف نظری:
۳-۷-۱-۱-تامین مالی و سرمایه گذاری:
سیاست های تامین مالی و سرمایه گذاری در شرکت های خصوصی، به روش های داخلی و خارجی انجام می شود .
۱-روش های تامین مالی داخلی :
سود انباشته یک منبع داخلی می باشد که برای تامین نیاز های مالی در شرکت ها استفاده می شود؛ همچنین بعضی شرکت ها با صدور سهام جدید اقدام به تامین سرمایه می نمایند که در این روش دیگر نباید به باز پرداخت اصل و بهره وام، بیاندیشند . روش دیگر تامین مالی داخلی، بالا بردن وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی و فروش دارایی های شرکت می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-روش های تامین مالی خارجی :
این منابع در برگیرنده وجوه تحصیل شده شرکت از منابع خارج از شرکت و یا از طریق بازار های مالی مانند انتشار اوراق مشارکت و انواع استقراض از بانک ها و موسسات اعتباری می باشد. شامل استفاده از اعتبار تجاری، بدهی های کوتاه مدت و بدهی های بلند مدت.(کردستانی و نجفی،۱۳۸۹، ۷۶).
۳-۷-۱-۲-چرخه های تجاری :
ادوار تجاری، نوعی نوسانات با قاعده ی منظم، در فعالیت های کلان اقتصادی کشورها است که عمدتاً در بنگاه های تجاری سازماندهی می شود؛ یک چرخه با یک دوره رونق اقتصادی که همزمان در فعالیت های متعدد اقتصادی رخ می دهد شروع، و به دوره رکود و انقباض منتهی می شود این سلسله تغییرات بارها و بارها تکرار می شوند؛ ولی حالت منظم و دوره ای ندارند. به عبارتی مدت زمان ادوار تجاری ممکن است از یک سال تا ده الی دوازده سال متغیر باشد . این چرخه ها قابل تقسیم به چرخه های کوتاه تر نیست.(هادیان و هاشم پور،۱۳۸۲، ۹۶-۹۵).
۳-۷-۲-تعریف عملیاتی:
هر تحقیقی دارای تعدادی متغیر مستقل و وابسته می باشد؛ درپژوهش حاضر متغیرها به صورت زیر می باشد.
متغیرهای وابسته؛ جمع بدهی ها (TD)، بدهی کوتاه مدت (SD)،بدهی بلند مدت(LD)،اعتبار تجاری(TC)،سرمایه گذاری خالص(NEI)،بدهی خالص(ND) ، سرمایه گذاری در دارایی های ثابت (INV) و سود سهام می باشد.
لازم به توضیح است که اعتبار تجاری خالص و ذخایر نقدی نیز جزء متغیرهای تامین مالی تلقی شده است؛ اما به واسطه بی معنا بودن متغیرها در هنگام آزمون های آماری، از مدل حذف شده اند.
متغیرهای مستقل؛ چرخه تجاری (BC)،رشد فروش(GT) ،عملکرد (ROA) می باشد
۳-۷-۲-۱-متغیرهای وابسته:
بدهی کل(Total Term Debt)
این متغیردر پژوهش های داخلی وخارجی بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است.از جمله ارمرود(۲۰۱۳)،منگ و همکاران(۲۰۱۳)،ابزری و همکاران(۱۳۸۶)،ملانظری و همکاران (۱۳۸۸)،دسینه و هکاران(۱۳۸۸)،مرادزاده مرد(۱۳۸۸)وعرب صالحی واخلاقی(۱۳۹۰)مطالعاتی را بر روی این متغیر انجام داده اند.
دراین تحقیق بدهی کل از تقسیم جمع بدهی کوتاه مدت،بدهی بلندمدت واعتبار تجاری، برکل دارایی ها به دست می آید.
بدهی کل = (بدهی کوتاه مدت + بدهی بلند مدت + اعتبار تجاری ) / کل دارایی ها
بدهی کوتاه مدت (Short Term Debt)
یکی از اجزاء تشکیل دهنده بدهی کل در پژوهش ارمرود(۲۰۱۳) می باشد و در این تحقیق نیز از تقسیم تسهیلات مالی جاری دریافتنی، بر کل دارایی ها به دست می آید.
بدهی کوتاه مدت = تسهیلات مالی جاری دریافتنی/ کل دارایی
بدهی بلند مدت(Long Term Debt)
یکی از اجزاء تشکیل دهنده بدهی کل در پژوهش ارمرود(۲۰۱۳) می باشد و در این تحقیق نیز از تقسیم بدهی های غیر جاری، بر کل دارایی ها به دست می آید.
بدهی بلند مدت = بدهی غیر جاری / کل دارایی
اعتبار تجاری(Trade Credit )
یکی از اجزاء تشکیل دهنده بدهی کل در پژوهش ارمرود(۲۰۱۳) می باشد و در این تحقیق نیز از تقسیم حساب ها و اسناد پرداختنی تجاری، بر کل دارایی ها به دست می آید.
اعتبار تجاری = حساب ها و اسناد پرداختنی تجاری / کل دارایی
سرمایه خالص(Net Equity Issue)
سرمایه خالص در پژوهش های داخلی وخارجی زیادی مورد استفاده قرار گرفته است شامل ، ارمرود(۲۰۱۳)،کریسوستومو(۲۰۱۳)،دورندز(۲۰۰۳)،ابزری و همکارن(۱۳۸۶) ،ملانظری و همکاران (۱۳۸۸) ،دسینه و همکاران (۱۳۸۸) ،مرادزاده مرد(۱۳۸۸)وکردستانی ونجف زاده(۱۳۸۹) مطالعاتی بر روی این متغیر انجام داده اند.
در این تحقیق سرمایه خالص یا حقوق صاحبان سهام ،از تقسیم تغییرات در سرمایه صادره طی دوره بر سرمایه اول دوره به دست می آید.
سرمایه گذاری خالص = (سرمایه صادره پایان دوره - سرمایه صادره اول دوره)/ سرمایه صادره اول دوره
بدهی خالص (Net Debt)
بدهی خالص،یکی از متغیرهای شناسایی روش های تامین مالی در پژوهش ارمرود(۲۰۱۳) می باشد و در این تحقیق نیز از تقسیم تغییرات در جمع بدهی بلند مدت و کوتاه مدت، برجمع بدهی بلند مدت و کوتاه مدت اول دوره به دست می آید.
بدهی خالص = (جمع بدهی بلند مدت و کوتاه مدت پایان دوره - جمع بدهی بلند مدت و کوتاه مدت اول دوره)/ جمع بدهی بلند مدت و کوتاه مدت اول دوره
سرمایه گذاری در دارایی های ثابت (Investment In Fixed Assets)
این متغیر در پژوهش های داخلی وخارجی زیادی مورد استفاده قرار گرفته، از جمله ارمرود(۲۰۱۳)، ابزری و همکاران(۱۳۸۶)ودسینه و همکاران(۱۳۸۸) بررسی هایی را بر روی این متغیر انجام داده اند.
سرمایه گذاری در دارایی های ثابت در این تحقیق از تقسیم تغییرات در دارایی های مشهود، بر کل دارایی ها به دست می آید.
سرمایه گذاری در دارایی های ثابت = (دارایی های ثابت پایان دوره - دارایی های ثابت اول دوره)/

(همان: ۵۰۳)
چون دست قدرتــــــم به تمــنا نــمی رسد صــبـر از مــراد نــفس بــه نــاچار مــی‌کـنم
(همان: ۶۸۸)
سعدی می‌گوید وقتی عاشق توان گسستن و یارای رفتن از آستان یار را ندارد و یار نیز تمایلی به گشودن راه دیدار نشان نمی‌دهد، دیگر تنها چاره‌ای که می‌ماند همان صبر از سر ضرورت و ناچاری می‌باشد که عاشق باید دل بر آن بنهد:
نــه مــرا طــاقت غربت نه تـــورا خاطر فرقت دل نهادم به صبوری که جز این چاره ندارم
(همان: ۶۸۳)
روی تو نــه رویــیست کـز و صـبر تــوان کرد لیکــن چــه کــنم گر نکنم صبر ضروری
(همان: ۷۷۷)
کــار مــا هــمـــچو سحر با نفــسی افتادست بنــد بــر پــای تحـمل چه کند گر نکند
(همان: ۴۸۷)
صــبـرم ز روی دوســت مــیســر نـــمی‌شود دانی طریـق چیست تحمل ز خوی دوست
(همان: ۲۹۲)
سعــدیا غیــر از تــحمــل چــاره نــیــست هر ســتم کـان دوســت با مــا مــی‌کند
(همان: ۳۲۷)
تحمل می‌کنم با زخم چون مرهــم نمــی‌بینم خوشا و خرما آن دل که هست از عشق بیگانه
(همان: ۹۹۷)
سعدی در بیت زیر به زیبایی صبر از روی ناچاری را به تصویر می‌کشد. آب مایه حیات ماهی است. ماهی با آب زندگی می‌کند و در صورت بیرون آمدن از آب می‌میرد. سعدی صبر را در وادی عشق برای عاشق چون وجود آب برای ماهی می‌داند که در صورت فقدان آن عاشق خواهد مرد و راه به معشوق نخواهد برد:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اگر چه صبر من از روی دوســـت ممکن نیست همی کنم به ضرورت چو صبر ماهی از آب
(همان: ۸۳۱)
باختیار شــکیبــایی از تـــــــــو نتــوان بـود باضـطرار تـــــوان بود اگر شــکیباییست
(همان: ۵۰۳)
سعدی می‌گوید: گاهی انسان به جایی می‌رسد که به جز صبر دیگر راهی فرا روی او نیست. آدم در اینجا چه بخواهد و چه نخواهد راهی به غیر از صبر کردن ندارد. او در مثالی زیبا می‌گوید کسی را که بند بر پا نهاده‌اند، چاره‌ای غیر از ایستادن و ماندن ندارد و رفتن یا ماندن به اختیار او نیست. رهروی عشق نیز و قتی نه می‌تواند دل از مهر محبوب بر کند و نه می‌تواند به او دست رسی داشته باشد، نمی‌تواند کاری غیر از صبر کردن انجام بدهد.
آدمــی را که طلــب هست و توانایی نیست صـــبر اگر هست وگر نیست بباید کردن
بند بر پـــــای توقــف چــه کند گـر نکند شرط عشق است بلا دیدن و پای افشردن
(همان: ۷۱۲)
تا نــــــه تصور کنی بـــی تــو صـــبوریم گــر نفسی مــــــی زنیم باز پسین است
(همان: ۴۸۸)
صــبور بــاش و بــدین روز دل بــنه سعــدی که روز اولــم ایــن روز در نـظر می گشـت
(همان: ۵۲۳)
سعــدی سپــاس دار و جــــفا بیـن ودم مزن کز دست نیکوان همه چــیزی نــکو بـــود
(همان: ۵۹۰)
سعدی در ابیات زیر، صبر از روی ناچاری و ضرورت را به تصویر می‌کشد. در همه این ابیات سعدی نشان می‌دهد که اگر کسی به دنبال مطلوبی در زندگی خود می‌باشد باید باصبر و شکیبایی مشکلات و دشواری‌ها را تحمل کند تا به شاهد مقصود دست یابد. او تأکید می‌کند در همه این امور شتاب و عجله نه تنها کمی به مسأله نمی‌نماید بلکه هر لحظه خواهنده را از مراد و مقصد دورتر می‌سازد:
مــشنو کـــــــه مــرا از تــو صبـــوری باشد یـا طـــــاقت دوســتی ودوری بــاشـــد
لیکن چه کنم گر نــکنم صــــبر و شــکیــب خــرسنـدی عاشقان ضــــــروری باشـد
(همان:‌۸۴۲)
چــون دل ز هـوای دوســت نــتوان پـرداخت درمانش تحــمل است و سر پیش انداخت
(همان:‌ ۸۳۵)
فراقم ســخـت می‌آیــد و لیکن صبر می‌بــاید که گر بگریزم از سختی رفیق سست پیمانم
(همان:‌ ۶۸۲)
گـویــنـد صبـــــــــور بــاش ازو ســعــدی بارش بکشم که صـــــــبر نتوانم
(همان:‌۶۸۳)
سعدی معتقد است :تحمل رنج و درد برای رسیدن به درمان، و صبر بر سختی‌ها برای حصول راحتی و آرامش امیدی است که در ورای صبر قرار دارد. انتظار گشایش و رهایی بعد از کشیدن سختی یکی از فرایندهای صبر است که در اشعار سعدی به آن اشاره شده و از خواننده خود می‌خواهد برای رسیدن به این آسانی، سختی‌ها را برخود هموار سازد :
پــس از دشــواری آســانــیــســت نــاچــار و لــیــکن آدمــی را صــــبــر بــایــــد
(همان: ۶۰۰)
سعدی خوشبینانه به فردایی که بر اساس صبر بنا نهاده شده می‌نگرد. امید به فرا رسیدن بهار مراد باعث می‌شود در پشت زمستان سخت صبوری بهار دل انگیز وصل و رسیدن به مقصود و مراد را به تماشا بنشیند‌. سعدی در این بیت ضمن اشاره به به فرجام شیرین و موفقیت آمیز صبر، تلویحاً به درخت «صبر» که درای شیره و ریشه بسیار تلخی است اشاره می کند و در ایهام نظر به این درخت دارد:
فـــــــــراق یــار بــه یکبــار بـیخ صبر بکند بــهار وصل ندانم کـــــــــه کی ببار آید
دلا اگر چه که تلـخ اســت بــیـخ صــبــر ولی چـو بر امــید وصــال اســت خوشگوار آید
(همان: ۶۰۴)
یـــــــاری بــدست کــن کــه بامید راحتش واجــب کنــد که صـبر کنی بر جراحتش
(همان: ۶۲۷)

۲/۱۴

زارعی

۲۷۳۳۳

۴۸

۴/۹

اراضی بایر

۱۲۰۸۱

۲/۲۱

۲/۴

گورستان

۸۷۵۳

۴/۱۵

۳

جمع

۲۹۰۹۱۲

۴/۵۱۰

۱۰۰

ماخذ : مطالعات میدانی مشاور طرح هادی روستای چاشم :۱۲۷
نقشه ۱۳-۳ کاربری اراضی روستای چاشم
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل دا ده ها
در محدوده موردمطالعه
۱-۴ مقدمه
بررسی کاربری اراضی نشانگر چگونگی تخصیص فضای زندگی به کاربری های مختلف مورد نیاز در طی زمان و در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار است. در این راستا، پژوهش حاضر به بررسی کاربری های روستایی در چاشم و نحوه توزیع آن در محدوده روستا پرداخته و نحوه پراکنش کاربریها در رابطه با توسعه پایدار ارزیابی می گردد. این پژوهش اهداف زیر را دنبال می‌کند: تعیین موانع و مشکلات پیش رو در پراکنش کاربری اراضی و ساماندهی ساختاری- فضایی و شناسایی پتانسیلهای موجود در روستای مورد مطالعه.
در پژوهش حاضر به بررسی نحوه پراکنش کاربریها در روستا در روستا با استانداردهای لازم پرداخته می‌شود و ویژگیهای کالبدی مورد ارزیابی قرار میگیرد و بیانگر تصویری گویا از چگونگی تخصیص فضای روستا و پهنه بندی کاربری اراضی و پراکنش آن در روستا به منظور رسیدن به اهداف توسعه پایدار است.
در واقع میزان استفاده از کاربریها در نواحی مختلف روستا و پراکنش آن در همه جا یکسان نیست و بستگی به جمعیت و شرایط محیطی، کارکردهای اقتصادی منطقه دارد و این نشان دهنده تفاوت در فضای روستایی در مناطق می‌باشد و تأثیرات این شکل از توسعه و توزیع نامطلوب و نابرابرکاربریها، باعث ایجاد نوعی دوگانگی فضایی می شود.
توسعه پایدار ناظر بر این واقعیت انکار ناپذیر است که ملاحظات مربوط به اکولوژی میتواند و باید در فعالیتهای اقتصادی به کار گرفته شود. این ملاحظات شامل ایده های ایجاد محیطی منطقی است که در آن ادعای توسعه به منظور پیشبرد کیفیت همه جنبه های زندگی مورد چالش قرار میگیرد.
توسعه پایدار به معنای تلفیق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای حداکثرسازی رفاه انسان بدون آسیب به توانایی نسلهای آتی برای برآوردن نیازهایشان می‌باشد. به منظور دستیابی به یک وضعیت پایدار واقعی، تدوین سیاست هایی جهت دستیابی به توسعه پایدار ضرورت دارد. به همین منظور مقوله توسعه پایدار مسائل و چالش های اساسی مانند مناطق خالی از سکنه، تغییر کاربری زمین، آلودگی صوتی، آلودگی آب و محیط طبیعی بسیاری از موضوعات زیست محیطی دیگر را مطرح می کنند. لذا برای رسیدن به توسعه پایدار انسانی، برنامه ریزی در سطوح بالا و هدایت مدیران روستایی با مدیریت صحیح و سالم می توانند فضایی سالم و درخور برای مردم ایجاد کنند. و با ایجاد اشتغال پایدار و اقتصاد پایدار در روستاها از مهاجرت بی رویه به شهرها و مشکلات و بیکاری و چالشهای پیش روی شهری جلوگیری نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با توسعه فضاهای شهری و روستایی و تمرکز پیوسته رو به رشد فعالیت های اقتصادی در این مناطق به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، پایداری در توسعه باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. بی توجهی به پایداری شهرها، و مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها و سبب بروز مسایل و مشکلاتی از قبیل نابرابری و فقر، کاهش سطح کیفیت زندگی، وضعیت مسکن و توسعه بی رویه فیزیکی شهرها، بیکاری و اشتغال کاذب و جرم و فساد، می شود.
مفهوم توسعه پایدار به تغییرات شهری و به فرم کالبدی شهری نیز توجه دارد و نکاتی مانند برنامه ریزی آموزشی، بهداشتی و رفاه اجتماعی را نیز در بر گرفته است(مجتهدزاده،۱۳۷۸). توسعه پایدار شهری بهره وری در استفاده از زمین و تشویق به استفاده مجدد از ساختمان هاست.
۲-۴ اطلاعات و داده ها
در راستای بررسی و تاثیر گذاری پهنه بندی در توسعه پایدار و بررسی چگونگی توزیع کاربری اراضی و تغییر کالبدی و تاثیرگذاری اقتصاد خانوارهای روستایی در پراکندگی کاربری های خدمات رسان و… توزیع خدمات متناسب با ویژگیهای روستا و بر قراری عدالت فضایی در روستا می باشد.
در این پژوهش به مطالعه کاربری های روستای چاشم پرداخته و با مقایسه سرانه کاربریها با اسنانداردها در توسعه آتی و پایدار روستا به پهنه بندی کاربری اراضی با بهره گیری از روش سلسله مراتبی اراضی و در محیط GIS پرداخته می شود.
مهمترین کاربری های موجود روستایی که مورد بررسی قرار می گیرد در این پژوهش عبارتند از: ۱- کاربری مسکونی، گردشگری، تفریحی و فضای سبز، بهداشتی درمانی، آموزشی، زراعی و باغی، صنعتی و کارگاهی وتجاری، خدماتی، تاسیسات و تجهیزات می باشد.

بطور کلی ظهور اختراعات فناورانه^[۱۲]، همیشه یک احساس امید همراه با ترس را موجب شده است . استفاده از IT برای آموزش در خانه نیز چنین احساسی را تحریک کرده است . تحقیقــــات نشان می دهد که متصدیان امر تعلیم و تربیت با تفکرات مختلف دارای درجات متفاوتی از این نوع احساس ( خوف و رجا ) درباره ی توسعه IT در یادگیری در محیط خانه را دارند . دانشمنــدان دریافته اند که ،دانش آموزان دیدگاه مثبتی نسبت به استفاده از IT در یادگیری در محیط خانه را دارند . آن ها اغلب از به کار بردن IT لذت می برند و انتظار دارند که IT برای یادگیری در خانه استفاده شود ،زیرا آن ها فکر می کنند که IT می تواند یک ابزار قوی و فوق العاده باشد که محدودیت هایی کمی دارد ( بلانچارد و اولیور ، ۱۹۹۹ ؛ کراوالا و کروک ، ۲۰۰۲ ) . اگرچه والدین اغلب با بهره گرفتن از IT برای یادگیری در خانه سر ناسازگاری داشته اند ، از یک سو آنان برای نقش حمایتی و تقویت کنندگی IT ارزش قائل اند و تصور می کنند می تواند ابزاری مهم و مناسب باشد که اجازه می دهد دانش آموزان به راحتی در محیط خانه به منابع متنوع جهت یادگیری دسترسی داشته باشند و از دیگر سو والدین نگران بی نظمی های ناشی از استفاده ی IT در خانه هستند . آنان نگران اند که دانش آموزان معتاد بازی های رایانه ای بشوند یا اینکه نتوانند کودکانشان را در استفاده ی بی رویه از اینترنت کنترل کنند . تا جایی که ممکن است یک قضاوت فن هراسانه^[۱۳] و غیر معقول در مورد اینچنین استفاده ای از IT داشته باشند ( کِراوالا و کروک ، ۲۰۰۲ ؛ ریزاس و سیتورید ، ۲۰۰۲ ) .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اما در مقابل ، دانشمندان تعلیم و تربیت دید نسبتاً بازی به کاربرد IT در یادگیری در خانه دارند. آنان به منافع کاربرد IT در تعلیم و تربیت پی بردند و به نقش مهمی که والدین در افزایش این کاربرد بازی می کند آگاه بودند . بنابراین مدارس والدین را تشویق کردند که یک محیط مساعد برای یادگیری از طریقIT را ایجاد کنند که دانش آموزان در خانه به یادگیری بپردازند .
بنابراین تصور می شد که حمایت والدینی^[۱۴] عاملی تعیین کننده و بسیار قوی در افزایش موفقیت آمیز نقش IT در تعلیم و تربیت باشد ، زیرا تدارک یک محیط یادگیری مناسب IT - حمایت شده ^[۱۵]در خانه به عنوان یک پایه محکم در توسعه برنامه تکالیف کلاسی در خانه عمــــــــل می کند ( بلانچارد و الیور ، ۱۹۹۹ ؛ هال و شاورین ، ۲۰۰۱ ؛ ته لم و پینتو ، ۲۰۰۶ ) .
دو نوع معمول از حمایت والدین در توسعه ی IT در تعلیم و تربیت در محیط خانگی وجود دارد . نخست حمایت سخت افزاری^[۱۶] که همانا تهیه تجهیزات IT و مواد لازم مربوط به یادگیری دیجیتال برای استفاده در خانه است . دیگری حمایت نرم افزاری^[۱۷] است که همانا پاداشی است که والدین هنگام اتمام فعالیت های یادگیری در منزل بواسطه ی استفاده از IT به فرزندانشان مـــــی دهند ( کرانمر ، ۲۰۰۶ ؛ هال و شاورین ، ۲۰۰۱ ؛ ریزاس و سینتواو ریدو ، ۲۰۰۲ )
دو گونه مشکل نیز وجود دارد که والدین غالباً در تدارک یادگیری از طریق IT در خانه برای فرزندانشان با آن مواجه هستند . نخست اینکه بعضی از والدین در مورد نوع منابع IT که باید خریداری کنند تردید دارند ، زیرا آن ها اطلاعات کمی در مورد پیشرفت و توسعه چنین منابعی در گذشته دارند . دیگر آنکه ممکن است برای تعداد زیادی از آن ها این سوال پیش بیاید که چطور ممکن است در مدرسه از کامپیوترهای خانگی استفاده شود در حالی که انطباقی بین آن ها نیست ، چرا که آن ها اطلاعات اندکی از کارکردهای مشترک کامپیوترهایی که در مدرسه استفاده می شوند دارند
( کرا و لا و کروک ، ۲۰۰۲ ) . برای حل این مشکلات ، پیشنهاد می شود که یک ارتباط دو طرفه بین والدین و مدرسه برای توسعه IT در تعلیم و تربیت در محیط خانه ایجاد شود . چنین ارتباطی ضروری است ، چرا که به واسطه ی وجود برنامه های کوتاه مدت در برنامه ی درسی مدارس ، دانش آموزان اغلب در به اتمام رساندن تکالیف درسی شان ناتوان هستند . بنابراین تدارک یک توان بالقوه در والدین برای اینکه محیطی را فراهم کنند که اجازه روی دادن فعالیتهای یادگیری مداوم ، اکتشافانه و خلاق درخانه با بهره گرفتن از IT را به دانش آموزان بدهند ضروری است ( کرا نمر ، ۲۰۰۶ ) . علاوه بر این ، چنین ارتباطی بین والدین و مدرسه می تواند در رشد اخلاقی ، اجتماعی و تربیتی دانش آموزان تاثیر متقابلی اعمال کند ( بلانچر و اولیور ، ۱۹۹۹ ؛ کالسیون ۲۰۰۴ ) .
سه اصل مهم برای موفقیت در همکاری خانه ـ مدرسه وجود دارد که عبارتند از:۱) الگو بودن ارتباط بین مدرسه و والدین ،۲) تقسیم مسئولیت ها بین مدرسه و والدین و ۳)میزان صمیمیت بین والدین و فرزندانشان ( ته لم و پنتیو ، ۲۰۰۶ ) . دو پیش شرط برای موفقیت در این کار وجود داردکه عبارتند از :
۱) رویکرد حمایتگرانه والدین در جهت کاربرد IT در تعلیم و تربیت و۲) هنر مدرسه در جلب حمایت والدین( کالیسون ، ۲۰۰۴ ؛ کلارک ، هنریش دمونت و وبر ، ۲۰۰۵ ؛ کرانمر ۲۰۰۶ ) . در مسیر گرایشات جهانی جاری نسبت به توسعه ی IT در تعلیم و تربیت ، دولت هنگ کنگ ، قدرتمند شدن یادگیری و تدریس بوسیله ی IT را در سال ۲۰۰۴ رواج داد ( اداره ی تعلیم و تربیت و نیروی انسانی ، ۲۰۰۴ ) . راهبرد جدید کاربرد IT در تعلیم و تربیت بر ترویج IL بوسیله ی دانش آموزان و توسعه ی مهارت های IT تاکید می کند . هدف اصلی راهبرد جدید ، توسعه ی مهارت ها ، دانش ها و طرز فکرهای مناسبی است که دانش آموزان نیاز خواهند داشت تا یادگیری مادام العمر^[۱۸] و پرورش همه جانبه شخصیت شان را در جامعه ی اطلاعاتی تضمین کند . از نقطه نظر اهمیت حمایت از طرف والدین در خارج از خانه ، یکی از اهداف دولت از کاربرد IT در تعلیم و تربیت، افزایش حمایت های اجتماعی است . دو هدف که جهت افزایش همکاری های خانه ـ مدرسه در راستای ارتقای کاربرد IT در تعلیم و تربیت تنظیم شده بود عبارتند از : تشویق والدین به اینکه فرزندانشان را به استفاده ی مناسب ازIT متعهد وتحریک کنند ، که شامل تعلیم و تربیت در حوزه ی اخلاق اکترونیکی^[۱۹] می شود ؛ و تشویق مدارس به اینکه ارتباط با والدین برای استفاده ی بیشتر دانش آموزان از IT راافزایش دهند. موضوع درسی که در این باره منتشر شده بود از نیازهایی که برای افزایش همکاری های خانه ـ مدرسه در هنگ کنگ -که باعث رشد سواد اطلاعاتی دانش آموزان می شود - الهام گرفته بود . این موضوع درسی قصد داشت که وضعیت جاری و انتظارات مدرسه از حمایت والدین برای یادگیری از طریقIT در هنگ کنگ را بررسی کند .
چهار سئوال پژوهشی که بررسی شده بود به قرار ذیل اند :
۱) نظر والدین در رابطه با یادگیری دانش آموزان از طریق کاربرد IT چیست ؟
۲) میزان حمایت والدین از یادگیری دانش آموزان بواسطه ی استفاده آنان از IT در منزل چقدر است ؟
۳) والدین چقدر از یادگیری دانش آموزان بواسطه ی استفاده ی آنان از IT در منزل نگرانند ؟
۴) مدارس در مورد حمایت والدین از یادگیری از طریقIT چه انتظاراتی از آنان دارند ؟
۳) روش شناسی
والدین و تعدادی از مدیران مدارس ابتدائی گروه نمونه ی این پژوهش بودند . ابزارهای تحقیق متنوعی برای هر کسی که نگاهش را متوجه افزایش نقش حمایتی والدین برای یادگیری از طریق IT در خانه توسط دانش آموزان می کرد ایجاد شده بود . طرح تحقیق در دو دوره ی زمانی جداگانه با گردآوری داده ها اتخاذ شد ، مطالعه ی عمده ی اول ^[۲۰]( MS1 ) در سال تحصیلی ۰۶ـ۲۰۰۵ و مطالعه ی عمده ی دوم ( MS2 ) در سال تحصیلی ۰۷ـ۲۰۰۶ که هر گونه تغییر و تحولی را د ر دیدگاه این مربیان ( اولیا و مربیان ) درباره ی توسعه ی کاربرد IT در تعلیم و تربیت در محیط خانه را پیگیری کند .
پرسشنامه های بدون نام »خود ـ مجری»^[۲۱] برای والدین تهیه شد تا آنان میزان حمایت فعلی شان از یادگیری دانش آموزان بوسیله ی IT را مشخص کنند . ۱۵ سئوال به شکل سئوالات ساده ، سئوالات چند گزینه ای و سئوالاتی به صورت مقیاس پنج نقطه ای لیکرت طراحی شده بود تا داده هایی را در مورد دریافت والدین ، از حمایت شان و ترس شان در مورد یادگیری دانش آموزان از طریق استفاده از IT در منزل جمع آوری شود .
کلیه ی ۴۴۲۳ و ۴۸۲۰ نفر از اولیای دانش آموزان کلاس های چهارم و ششم ابتدائی در ۶۸ و ۷۲ مدرسه ابتدائی بود که بوسیله ی روش نمونه گیری خوشه ای بصورت تصادفی در دو گروه انتخاب شده بودند . ( کیش ۲۰۰۵ ) که از تمام مدارس ابتدائی یکی از نواحی هنگ کنگ به ترتیب برای شرکت در تحقیقات MS1 و MS2 از آن ها دعوت بعمل آمده بود . کل پرسشنامه هایی که برگرداندند ۳۳۴۰ و ۳۶۵۶ مورد به ترتیب درMS1 و MS2 بود .یعنی ۷۶% از کل نمونه در هر دوی آنها .
ضریب اعتبار آلفای کرانباخ پرسشنامه های این تحقیق که در MS1 ساخته شده بود ۰.۸۵۶ است. برای مدیران مدارس ابتدائی پرسشنامه های بدون نام خود ـ مجری اینترنتی تهیه شده بود که داده هایی را از انتظاراتشان در مورد نقش حمایتی والدین برای یادگیری از طریق IT در هنگ کنگ ، از میان دو مدل سئوالات ساده و مقیاس ۵ نقطه ای لیکرت جمع آوری کنند . همان طور که در بسیاری از تحقیقات اثبات شده است ، از نظر اعتبار و روائی تفاوتی میان تحقیقات «به روز» امروزی و تحقیقات سنتی وجود ندارد . ( کاپلوویتز ، هادلوک ، و لوین ، ۲۰۰۴ ؛ پارکینس ، ۲۰۰۴ ) . یک جمعیت ۶۲۳ و ۵۴۹ نفری از مدیران مدارس ابتدایی هنگ کنگ برای شرکت در MS1 و MS2 انتخاب شده بودند که ۵۳۹ و ۴۴۰ پرسشنامه کامل شده بود یعنی ۸۷% و ۸۰% در دو سال متفاوت. ضریب اعتبار آلفای کرانباخ پرسشنامه های این تحقیق نیز که در MS1 ساخته شده بود ،۰.۸۳۵ است .
درصد توزیع هر بخش جهت گردآوری داده های قطعی و دو بخشی ، و محاسبه ی میانگین ( M) هر بخش در مقیاس ۵ نقطه ای لیکرت و انحراف از معیار ( SD ) برای جمع آوری داده های توصیفی و عددی گزارش شده بود . در این مقاله فرض بر این است که مقیاس های ۵ نقطه ای لیکرت با اندازه گیری های مداوم پژوهش ها ی دوباره تکرار شده با فاصله زمانی برابر، بین هر کدام از ویژگیها منطبق بوده است . اگر چه در استفاده از رویکرد تحلیلی پارامتر یک برای تحلیل داده های مقیاس لیکرت بحث و اختلاف نظر وجود دارد . ( جیمبسون، ۲۰۰۴ ؛ پِل ، ۲۰۰۵ ) ، این رویکرد برای ارائه قابل فهم داده ها پذیرفته شد .
۴) بحث و نتیجه گیری
همان طور که قبلاً ذکر شد ، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آگاهی حمایت و ترس در مورد استفاده از IT برای یادگیری دانش آموزان در خانه میان والدین ، و انتظارات مدارس درباره میزان حمایت والدین از کاربرد IT بود . این بخش به ارائه و بحث در مورد نتایج سئوالاتی که معطوف به جنبه های مختلف این موضوع است می پردازد .
۱ـ ۴ درک والدین از کاربرد IT در تعلیم و تربیت
بیشتر والدینی که در این مطالعه شرکت داشتند از اهمیت کاربرد IT در تعلیم و تربیت حمایت کردند. در MSI ، ۸۱% ( ۰۲/۴ =M در مقیاس ۵ نقطه ای لیکرت که از ۱ » اصلاً مهم نیست« تا ۵ «خیلی مهم است « مرتب شده بود،۶۷% = SD) فکر می کردند که برای چشم انداز آینده ی فرزندانشان مهم و یا بسیار مهم است که در IT ماهر شوند . در MS2 این درصد به ۸۳% افزایش می یابد . ( ۰۴/۴ = M ، ۶۴% =SD ) این یافته ها آشکار می کنند که در هنگ کنگ والدین یک درک مثبت پایداری از کاربرد IT در تعلیم و تربیت دارند .
علاوه بر این گروه بزرگی از والدین این پژوهش ، اهمیت تشویق فرزندانشان جهت استفاده از IT در خانه را درک کردند . از کسانی که در این پژوهش شرکت کرده بودند در MS1 و MS2 به ترتیب ۶۹% ( ۸۰/۳= M در مقیاس ۵ نقطه ای لیکرت که از ۱ =» اصلاً تشویق نمی کنند» تا ۵=» زیاد تشویق می کنند » مرتب شده بود،۷۷% = SD ) و ۶۴% ( ۷۵% = SD و ۷۳/۳ = M ) ، نشان می داد که آنها تلاش زیادی را جهت تشویق فرزندانشان بر استفاده کردن آنان از کامپیوترهای خانگی و دسترسی به اینترنت جهت رسیدن به اهداف تربیتی در خارج از ساعات مدرسه نموده اند .
جدول ۱ نشان می دهد که میزان موافقت والدین با IT از پیامدهای یادگیری دانش آموزان بوسیله ی IT منتج می شود . والدین شرکت کننده در پژوهش عموماً با این که استفاده از IT اثرات مثبتی در پیامدهای یادگیری دارد موافق اند .این تاثیر بدین گونه است که اولاً منابع غنی برای فرزندانشان جهت یادگیری فراهم می کند ، یا دید فرزندانشان را در برخورد با جهان بیرون باز می کند ، و ثانیاً انگیزه های فرزندانشان را در خودآموزی مواد درسی بالا می برد . لازم به ذکر است که : در MS2 یک کاهش آماری معنا داری در تعداد والدینی که می گفتند IT ، منابع غنی یادگیری برای فرزندانشان فراهم می کند و انگیزه های فرزندانشان را در خود آموزی مواد درسی بــالا می برد وجود دارد .
همانطورکه قبلاً ذکر شد تاکید استراتژی کاربرد IT در تعلیم و تربیت در کشور هنگ کنگ، بر تربیت دانش آموزِ دارای سواد اطلاعاتی ، همراه با رشد مهارت های IT در آنان بوده است . والدین شرکت کننده در این پژوهش نشان دادند که در یافته اند که این هدف قابل دستیابی است . جدول ۲ سطح توافق والدین را درباره ی توانایی های دانش آموزان در استفاده از IT برای اجرای وظایف پردازش اطلاعات نشان می دهد .
این والدین نشان دادند که فرزندانشان ، به میزان قابل قبولی توانایی های ضروری را در ابعاد شناختی و فراشناختی IL را برای اجرای « مهارت های پردازش اطلاعات متفاوت در کنار استفاده از IT را دارابودند ، بویژه و مهارت های جستجوی اطلاعات » ، «گزینش اطلاعات » و « خود ارزیابی در پیامدهای یادگیری » . این که در MS2 یک کاهش آماری چشمگیری در شمار والدینی که موافق بودند ، فرزندانشان در استفاده ازIT برای اجرای مهارت های «گزارش نویسی و ارائه » توانا هستند ارزش چندانی ندارد .
والدین همچنین نشان دادند که از تهیه ی حمایت های فنی برای فرزندانشان مطمئن یا بسیار مطمئن هستند . در MS1 ، ۳۶% از پژوهش شوندگان ( ۱۳/۳ = M در مقیاس ۵ نقطه ای لیکرت که از« اصلاً مطمئن نیستم» = ۱ تا« بسیار مطمئنم» = ۵، مرتب شده بود ؛ ۹۲% = SD ) گفتند که ، نسبت به تهیه ی حمایت و پشتیبانی ها وقتی که فرزندانشان با دشواری های استفاده از کامپیوتر درخانه مواجـــه می شوند اطمینان دارند . در MS2 35% ( 14/3 = M ؛ ۸۸% = SD ) میزان اطمینان یکسانی را داشتند .

فـــرهاد را چـو بر رخ شیرین نظر فتاد دودش بـه ســر برآمد و از پــای در فتاد(۶۳۰/۱).
چو خسرو از لب شیرین نمیبرد مقصود قیاس کن که به فرهاد کوهکن چه رسد (۴۳۴/۹).
فرهـــادوارم از لب شـیریم گریز نیست گــر کــوه محنتم بـه مثل بیستون شود(۵۶۲/۴).
اگر فرهاد را حاصل نشد پیوند با شیرین نه آخر جـان شیرینش بر آمد در تمنایی(۶۸۲/۶).
ای عــاقل اگـر پـای بـه سـنگیت برآید فرهاد بــدانی کــه چرا سنگ بریده است(۸۲/۴).
رحمت نکند بــــر دل بیچارهی فرهاد آن کس که سخن گفتن شیرین نشنیده است(۸۲/۵).
تفاوت اصلی سعدی و حافظ در شیوهی مبارزه میباشد. چگونگی برداشت مانع، ابیات زیادی از غزلهای حافظ را به خود اختصاص داده است، اما در سخن سعدی در یک بیت آمده، آنهم نمود کمرنگی داشته دارد:
با چابــکان دلبــر و شوخان دلفریب بسیار در فتاده و اندک رهیدهاند(۴۹۸/۱۸).
در مقابل، سعدی پذیرش مانع را مطرح میکند. به ظاهر، برداشت مانع، گرایش به اختیار و پذیرش مانع، گرایش به جبر را به ذهن میرساند؛ اما در مورد سعدی و حافظ، برعکس است.
حافظ برای برداشتن مانع از دو عنصر «نیروی معنوی»(شامل آه و دعا و شخص پیغنبرگونه) و «شراب» مدد میجوید و گاه این دو عنصر را باهم ترکیب میکند:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح ورنــه طوفان حــوادث بــبرد بـنیادت(۱۸/۷).
معمولاً انسان زمانی که نا امید شود و احساس کند که برای برطرف کردن مشکلات کاری از او ساخته نیست، گرایش بیشتری به دعا پیدا میکند و سخن حافظ بیان غیر مستقیم این مسأله میباشد که از دست کسی کاری ساخته نیست و فقط خدا و اولیای الهی میتوانند به داد ما برسند.گرایش به شراب نیز بیانگر استحکام موانعی است که با عقل و منطق نمیتوان آن را از سر راه برداشت. بنابراین، شراب به ظاهر از بینبرندهی مانعی چون غم، معرفی شده است و در واقع باید آن را فرار از مانع به حساب آورد:
خواهم شدن به کوی مغان آستین فشان زین فتنهها که دامن آخـــر زمان گرفت(۸۷/۷).
موانع گاهی آنچنان محکماند که حافظ به تأثیر شراب برای فراموشی آن اطمینان ندارد:
خواهم شدن به میکده گریان و دادخواه کز دست غم خلاص من آنجا مگر شود(۲۲۶/۳).
«یکی از روش های متداول و تأثیرگذار برای القای نظر خود به خوانندهی اثر که در مباحث تحلیل گفتمان انتقادی نیز مورد توجه میباشد، مرزبندی بین «خودی» و «غیر خودی» و موضع گیری در مقابل قطب مخالف است. نویسنده یا شاعر سعی میکند با مثبتنمایی خودی و منفی نشان دادن غیر خودی، تصویر دلخواه از رویداد مورد نظر ایجاد کند(گوهری و دیگران، ۱۳۹۲: ۵۹).
سعدی از این شیوه در گفتمان انتقادی عشق سود میجوید. او از دو قطب مخالف عاشق(= تودهی مردم) در برابر قطب معشوق(=طبقهی حاکم) سخن میگوید و با تمرکز بر پذیرش مانع صلحطلبی گروه اول را دربرابر ستیزهجویی گروه دوم برجسته میکند. بنابراین در پشت این تسلیم ظاهری روح مبارزه نهفته است. به ویژه اوج مظلومیت و طلب ترحم عاشقان مانند بیت «دل همچو سنگت ای دوست به آب چشم سعدی/ عجب است اگر نگردد که بگردد آسیابی»(۳۶۲/۸)میتواند توجه خواننده را به نوع ستمی که بر عاشقان میرود معطوف کند و این پرسش را در ذهن او برانگیزد که ستم و تحمل آن تا این اندازه مربوط به عاشق و معشوق است و یا شاعر منظور دیگری دارد؟ به هرحال، در پذیرش مانع، آنگونه که سعدی مطرح میکند؛ اگر مستقیماً تحریک مخاطب به قیام علیه ناراستیها وجود نداشته باشد؛ لااقل آگاهیبخش میباشد.
وجه مشترک همهی ساختهای ایدئولوژیکی … در تحلیل انتقادی گفتمان، ایجاد، نظارت، حفظ و هدایت معنای مورد نظر در ذهن مخاطبان است. این امر در جهت متقاعدسازی و همسو کردن مخاطبان با تفکر گفتمان مورد نظر میباشد و در نهایت القای ارزشگذاری و قضاوت مخاطبان به نفع گفتمان خاص صورت میگیرد(آقاگلزاده، ۱۳۹۱: ۱۶).
در سخن سعدی گفتمان رقیب یعنی معشوق یا پادشاه از مبارزهی سختافزاری علیه عاشقان استفاده میکند. یکی از نمودهای آن صفات قهری مثل ستمگری، خونخواری، بیرحمی، تلخزبانی، فتنهگری و .. میباشد که به معشوق نسبت داده میشود و خشونت قطب مخالف را به تصویر میکشد. او از نقد آشکارای این صفات معشوق سرباز زده؛ اما در لایه های درونی متن کوشیده است تا به شکلی پنهان و با به کارگیری هدفمند ابزارهای زبانی و بلاغی، تصویری نقادانه از معشوق(= حکومت) به دست دهد و به اصطلاح تحلیل گفتمان، دربرابر مبارزهی سختافزاریِ (= خشونت در عمل)معشوق، برجستهسازی نرمافزاری(= مبارزه در زبان) (سلطانی، ۱۳۸۴: ۲۴۰)را برگزیند. مبارزه بهشیوهی «سختافزاری نه تنها باعث بهحاشیهرانده شدن گفتمان رقیب نمیشود، بلکه به نوعی باعث تقویت آن نیز میشود؛ زیرا چهرهای مظلوم به رقیب میبخشد. این مظلومیتنمایی در نهایت منجر به تولید نوعی همدلی با سرکوبشدگان و مقاومت عمومی دربرابر سرکوبکنندگان میشود که به ضرر اعمالکنندهی قدرت سختافزاری میانجامد»(همان: ۱۵۹).
سعدی بیشتر از حافظ عاشقان و معشوق را در قالب دو قطب مخالف تصویر کرده ، به گونهای که فرکلاف آن را «مواجههی نابرابر»^[۳۶] نامیده است(رفیعزاده و صالحینیا، ۱۳۹۲: ۳۶). او این مواجههی نابرابر را با تصاویر متعددی در کنار تصویر بنده و پادشاه بیان کرده است. تصاویری مثل گنجشک و شاهین(۲۵۰/۵)، کبوتر و شاهین(۳۵۴/۹)، مگس و عقاب(۳۴۵/۹)، تیهو و باز(۴۲۶/۶)، سیمرغ و عصفور(۲۲/۹)، آتش و پنبه، سنگ و سبوی(۲۶۶/۶)، آبگینه و سنگ(۷۴/۲)،آبگینه و سندان(۴۰۲/۶)، مگس و شکرفروش(۱۷۸/۹ و ۲۹۰/۶)، گوسفند قربانی و قصاب(۳۴۶/۱۰) و … در غزلیات حافظ به کار نرفته است.
۴-۳-۳-۵٫کارکرد استعارهی «عشق به منزلهی پادشاهی»
ویلیام بیمن الگوی تعامل ایرانیان را دارای دو قطب میداند: قطب الف که ظاهر/بیرون، حاکمیت شبکه(موقعیت سلسله مراتبی)، کمرویی(بیان محدود) را شامل میشود و قطب ب در نقطهی مقابل آن قرار دارد و باطن/درون، حاکمیت گروه(موقعیت برابر) و پررویی(بیان آزاد) را در بر میگیرد. این دو حوزه مانند دو قطب یک نمودارند و هر تعاملی میتواند به یکی از این دو قطب نزدیک باشد(بیمن، ۱۳۹۱: ۱۱۴).
بدیهی است که تعامل عاشق و معشوق در اوج صمیمیت باشد و در قطب ب جای گیرد و تعامل مردم و پادشاه عالیترین شکل تعامل قطب الف بهحساب آید. در ابیات حاوی طرحوارهی قدرتی به ویژه در سخن سعدی ما تلفیق این دو قطب را میبینیم.
سعدی پشت زبان استعاریِ مرتبط با عشق پنهان شده تا مسؤولیتی در قبال سخن متوجه او نباشد. بدینوسیله دربارهی معشوق پادشاهگونه سخنانی بر زبان آورده است که گفتنش دربارهی پادشاه غیرممکن و برباد دهندهی سر گوینده به نظر میرسد. او برخلاف سخنانی که دربارهی پادشاه گفته میشود، یعنی کمرویی یا بیان محدود (قطب الف) از بیان آزاد(قطب ب) استفاده کرده است.
ساز و کارهای زبانی استفاده شده برای معشوقِ پادشاه گونه، معمولاً گفتار مستقیم است و این بر خلاف گزارههای مرتبط با خود پادشاه میباشد که در قالب گفتار غیر مستقیم جلوهگر میشود.«وجه آزادی در جمله های غیرمستقیم بیشتر از جمله های مستقیم است و بسامد استفاده از آن به ترتیب بیانگر ابهام و صراحت میباشد»(محمدابراهیمی و ذاکری، ۱۳۸۹: ۳۲).
عناصر زبانی که بیان مستقیم را شکل میدهند عبارتند از:
۱٫استفاده از افعال خنثی: افعال احترامآمیز مثل فرمودن به جای گفتن، تقدیم کردن به جای دادن، تشریف آوردن و بردن به جای آمدن و رفتن و … به ندرت استفاده شده است. بلکه افعال در خنثیترین حالت خود حتی در خطاب مستقیم با معشوق به کار رفته است: «گفت از این کوچهی ما راه به در مینرود»(۶۶۶/۶)؛ «رفتی و هزار دلت…»(۵۷۰/۱)؛ «گفتی اگر درد عشق…»(۸۶/۳). این ویژگی در غزلیات سعدی برجستهتر به نظر میرسد. به عنوان مثال؛ حافظ اغلب فعل «گفتا» را به جای «گفت» برای معشوق به کار میبرد که محترمانهتر به نظر میرسد: «خیال زلف تو گفتا که …»(۱۱۴/۶).
۲٫دوم شخص مفرد: معمولاً در خطاب به پادشاه از صیغهی سوم شخص استفاده میشده است؛ اما سعدی در تعامل با معشوق پادشاهگونه تعمداً صیغهی دوم شخص و آن هم به شکل مفرد را به کار میگیرد. حتی در آوردن ضمیر «تو» برای معشوق اصرار دارد:«دامی نهادهای…»(۳۸/۲)؛ «خاطر عام بردهای، خون خواص خوردهای، ما همه صید کردهای، خود ز کمند جستهای»(۱۵۰/۲)؛ «… که به دشمنم سپاری/ تو به دست خویش….»(۳۶۲/۷) و …
۳٫استفاده از فعل به جای اسمسازی: اسمسازی فرآیندی است که طی آن، زمان فعل از دست میرود و بخشی از عبارت فعلی به صورت مؤکد در ابتدای عبارت اسمی قرار میگیرد و فاعل و اجزای دیگر جمله به آن ضمیمه میشوند(سلطانی، ۱۳۸۴: ۲۰۳). به این شیوه «استعارهی دستوری»(فتوحی، ۱۳۹۰: ۲۹۸) نیز گفته میشود.
در بیان مطلب به این شیوه«توجه از عاملین و مشارکین عمل به خود عمل و در بعضی از موارد به پذیرندهی عمل معطوف میگردد و ممکن است بدین ترتیب عامل عمل نیز ناشناخته بماند. از طرفی روابط پیچیدهای که بین اجزای جمله مثل «مهدی حسن را دیروز کشت» وجود دارد، با تبدیل شدن آن به «کشته شدن حسن»کلاً از بین میرود. تعبیر اسمی حاصل از فرایند اسمسازی، میتواند نقش عامل یا پذیرندهی عمل را در جملهی جدید بازی کند که این خود موجب ابهام و پوشیدگی عمل میشود»(یارمحمدی، ۱۳۸۳: ۱۴۵).
به خاطر این ویژگیها این شیوه برای بیان عملکرد منفی پادشاه کارایی دارد. در تاریخ بیهقی برای کمرنگ نشان دادن عملکرد منفی سلطان مسعود کاربرد گسترده ای دارد:«فرو گرفتنِ این امیر{= امیر یوسف}بدین بلق بود»(بیهقی، ۱۳۸۳: ۳۹۸/۲)؛ «سلطان مسعود را هیچ در دل نبود فروگرفتن غازی»(همان: ۲۷۷/۱)؛ «تا وی تدبیر کشتن و فروگرفتنِ او{= خوارزمشاه} کند»(همان: ۴۵۶/۲) و «این فروگرفتن وی{=اریاق}در بلخ…بود»(همان: ۲۷۵/۱).
در این شیوه تأکید از روی فاعل که همان پادشاه باشد برداشته میشود و جمله نیز حالت مؤدبانهتری به خود میگیرد؛ اما سعدی عملکرد منفی معشوق پادشاهگونه را با فعل بیان میکند نه با شیوهی اسمسازی. بیان مفهوم «کشتن»، به صورت فعل با فاعل معشوق در غزلیات سعدی از بسامد بالایی برخوردار است. حتی غزلی ده بیتی با ردیف «بکشد» وجود دارد:«مرا به عاقبت آن شوخ سیمتن بکشد/ چو شمع سوخته روزی در انجمن بکشد»(۵۴۶/۱) به چند مثال دیگر مرتبط با کشتن اشاره میشود: «…میکشد رقیبم»(۱۷۸/۸)؛ «به تیغ هجر بکشتی مرا و برگشتی»(۷۰۲/۴)؛ «بی جرم بکش…»(۱۵۸/۵)؛ «گر حکم کنی به جان سعدی»(۶۹۸/۱۰)؛ «گر فراقم نکشد…»(۱۶۶/۹)؛ «عشقِ… بکشد سعدی»(۲۲۲/۸)؛ «خون صاحبنظران ریختی …»(۴۸۲/۳) و …
۴٫وجه فعل:«تلقی گوینده دربارهی یک موضوع در وجه کلام وی مشخص میشود… وجهیت عبارت است از میزان قاطعیت گوینده در بیان یک گزاره که به طور ضمنی بهوسیلهی عناصر دستوری نشان داده میشود»(فتوحی،۱۳۹۰: ۲۸۵)؛ با مطالعهی وجهیت، زاویهی نگاه نویسنده را به مخاطب درمییابیم و به چگونگی رابطه قدرت میان نویسنده و مخاطب یعنی از پایین به بالا(درخواست، تمنا، تقاضا) یا از بالا به پایین (سفارش، فرمان، دستور) پی میبریم(همان: ۲۹۵).
معمولاً در برخوردهای فرادست با فرودست افعال وجه امری و یا تأکیدی دارند و ضمایر جمع(فرادست) در برابر مفرد(فرودست) به کار میرود تا فرادستان به اهمیت جایگاه خود در برابر فرودستان اذعان داشته باشند و به آنها بقبولانند که باید حرفشنو باشند(قاسمزاده و گرجی، ۱۳۹۰: ۴۸).
در سخن سعدی برعکس است؛ یعنی عاشقی که خود را فرودست شمرده، در خطاب به معشوق، از فعل و ضمایر مفرد(اغلب فعل امر و صیغهی دوم شخص مفرد)استفاده کرده است: «مکن که مظلمهی خلق را جزایی هست»(۱۲/۲)؛ «چون دل ببردی دین مبر، هوش از من مسکین مبر»(۲۳۴/۶)؛ «بی جرم بکش…/ بی شرع ببر…»(۱۵۸/۵)؛ «دامن ز پای برگیر…»(۱۷۸/۴)؛ «ای پادشاه سایه ز درویش وا مگیر»(۱۱۰/۵) و …
سعدی در شعر خود به ظاهر ادعا کرده:«سخنها دارم از دست تو در دل/ ولیکن در حضورت بیزبانم»(۱۲۶/۸) و یا «که را مجال سخن گفتن است به حضرت دوست/ مگر نسیم صبا کاین پیام بگذارد»(۱۶۲/۲)، اما با قاطعترین لحن از معشوق (=پادشاه) انتقاد میکند:

کاربرد وجه تأکیدی در سخن حافظ کمتر از سعدی است. او فعل دوم شخص را بیشتر در خطاب به خود و مخاطب عام شعری و کمتر برای معشوق بهکار برده است:«ذخیرهای بنه از رنگ و بوی فصل بهار»(۴۳۰/۲) {مخاطب عام}؛«به مأمنی رو و فرصت شمر…»(۲۹۸/۴){مخاطب عام}؛ « مبین به سیب زنخدان../ کجا همی روی ای دل…»(۲/۶){خطاب به دل خود}؛ «در زلف چون کمندش …»(۹۴/۴){سوم شخص برای معشوق}؛ «یا رب مگیرش ارچه دل چون کبوترم/ افکند و کشت و عزت صید حرم نداشت»(۷۸/۲){سوم شخص برای معشوق}.
هرچند ضمیر دوم شخص، در نقش مضاف الیه، با مرجع معشوق پادشاهگونه و خشونت او به کار رفته است:«نه گل از دست غمت رست…»(۴۵۰/۴)؛ «ز چین زلف کمندت کسی نیافت خلاص»(۹۸/۳)؛ «شد رهزن سلامت زلف تو…»(۱۵۴/۹)؛ «دام راهم شکن طرهی هندوی تو بود»(۲۱۰/۵). فعل در تمام این شواهد سوم شخص مفرد است و حافظ از فعل امر و نهی برای معشوق استفاده نکرده و در مجموع سخن او غیرمستقیم و احتیاط آمیز است.