دوره متوسطه:
در گزارش نهای اجلاس منطقه ای یونسکو آمده است: دوره متوسطه عبارت است از دوره برزخ یا انتقالی میان آموزش پایه که عمومی و غیر تخصصی است و آموزش تخصصی تر در آموزش عالی (صافی، ۱۳۸۶).
آموزش ضمن خدمت:
آموزش ضمن خدمت از لحاظ سازمانی به آن نوع آموزشی اطلاق می شود که عموماٌ پس از استخدام فرد در سازمان صورت می پذیرد (فتحی واجارگاه،۱۳۹۰، ص۵)
اثربخشی:
پرایس[۱]اثربخشی را به عنوان درجه و میزان دسترسی به اهداف، تعریف میکند. کرک پاتریک[۲] معتقد است هر زمان یک سازمان قصد تعدیل نیرو دارد یا سیاست کوچک سازی را در پیش میگیرد ابتدا به دنبال واحدهایی می رود که با حذف آنان کم ترین ضرر ممکن به سازمان برسد، مثلا در بخش منابع انسانی واحدهایی همچون اداره امور کارکنان: حقوق دستمزد، روابط عمومی و واحد آموزش وجود دارند. در برخی سازمان ها مدیر ارشد ممکن است چنین فکر کند که همه آنان به جز واحد آموزش برای سازمان ضروری هستند. در چنین زمانی است که میزان اثربخشی واحد آموزش مورد توجه واقع می شود (عباسیان و جنت، ۱۳۸۸).
۱-۶-۲٫ تعاریف عملیاتی:
فناوری اطلاعات وارتباطات:
در این پژوهش منظور از فناوری اطلاعات و ارتباطات هر گونه استفاده معلم از سخت افزارها و نرم افزارهای کامپیوتری و الکترونیکی، مانند استفاده از رایانه، پایگاه داده ها و اینترنت میباشد که معلم با بهره گرفتن از آن ها تعامل خود و دانش آموز را آسان میکند و آن را توسعه می بخشد.
دوره متوسطه:
در این پژوهش منظور از دوره متوسطه سال های اول، دوم و سوم شاخه های نظری کاردانش و فنی حرفه ای شهرستان ملایر میباشد.
آموزش ضمن خدمت:
آموزش ضمن خدمت در این پژوهش شامل دوره ی آموزشی است که از سوی سازمان آموزش و پرورش شهرستان ملایر، برای معلمان دوره متوسطه برگزار گردیده است.
اثربخشی:
در این پژوهش منظور از اثربخشی، آن چیزی است که توسط مدل کرک پاتریک بر اساس سطوح چهارگانه واکنش، دانش، رفتار و نتایج سنجیده می شود.
مدل کرک پاتریک:
الگوی چهار سطحی کرک پاتریک یک چارچوب عملی را برای دست اندرکاران آموزش به منظور ارزشیابی اثربخشی برنامه های آموزشی فراهم میکند. لذا در این پژوهش از این مدل به منظور بررسی اثربخشی دوره های آموزش ضمن خدمت فاوا برای معلمان دوره متوسطه شهرستان ملایر استفاده شده است.
فصل دوم:
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱٫ مقدمه:
در عصر حاظر که عصر تغییر از جامعه صنعتی به جامعه فرا صنعتی یا جامعه ی اطلاعاتی نامیده شده است، طبیعی است که اطلاعات، دانش و آگاهی به عنوان اساسی ترین دارایی ها برای انسان ها و جوامع بشری به حساب آید. رشد و گسترش فناوری اطلاعات در جامعه امروز به حدی سرعت گرفته است که میزان توجه به آن را به عنوان مهمترین شاخص توسعه یافتگی در نظر گرفته اند و معتقدند که عصر حاظر، دنیای متفاوتی خواهد بود که راهبری آن را فناوری اطلاعات بر عهده خواهد داشت. ویژگی مهمی که پدیده فناوری اطلاعات از آن برخوردار است این است که باعث می شود ارتباط انسان با انسان و همچنین انسان با محیط تسهیل شود و ارتقا یابد. فناوری اطلاعات به دلیل تحول پذیری و قدرت تاثیر فراوانی که در رشد آموزشی، فرهنگی، اقتصادی، امنیت ملی، جهانی شدن و تعدیل مشکلات اطلاع رسانی سنتی دارد، یکی از پویاترین و بحث انگیزترین رشتههای علم و فناوری محسوب می شود(محمودی، ۱۳۸۶).
ظهور فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی تمام عرصه های زندگی بشری را تحت تاثیر قرار داده است. سرعت و قدرت نفوذ این فناوری ها برپیکره حیات اجتماعی به اندازه ای است که تمام ابعاد زندگی انسانی را متحول نموده است. ورود این فناوری به عرصه آموزش و پرورش استاندارد ها و ملاک های باسوادی را نیز دگرگون کردهاست. به طوری که در دوره های قبلی کفایت داشتن در خواندن، نوشتن و حساب کردن، هدف و غایت آموزش و پرورش بود؛ ولی در عصر حاضر، آموزش و پروش با استفاده امکانات و ساز و کارهای متنوع، در پی پرورش افرادی است که اصطلاحا «باسواد اطلاعاتی» خوانده میشوند. چنین فردی قادر است، داده های مختلف را پردازش کند؛ مسائل متنوع و پیچیده را به طور خلاقانه حل نماید؛ در موقعت های لازم انتقاد کند و بالاخره با تغییرات سریع اجتماعی هماهنگ و همسو باشد (سراجی، ۱۳۸۳).
معلمان باید جهت اجرای یک برنامه پیشرفته فناوری اطلاعات و ارتباطات آمادگی کافی داشته باشد. در حقیقت عرضه ی هر گونه برنامه درسی جدید، مستلزم آمادگی دقیق، مدیریت، تخصیص منابع و حمایت مداوم است. در مورد یک برنامه درسی فناوری اطلاعات و ارتباطات حتی توجه بیشتری باید مبذول گردد (یونسکو، ۱۳۸۲).
سازمان ها برای رسیدن به اهدافشان نیازمند نیروهای کارامد و متبحر میباشند. دبستان، دبیرستان و دانشگاه، نظامی برای تربیت و آموزش دانش و معلوماتی است که افراد را برای ورود به اجتماع و خدمت مؤثر آماده میکند. ولی افرادی که به استخدام سازمان در میآیند، علاوه بر این معلومات به آموزش تخصصی و حرفه ای نیاز دارند تا دانش فنی و مهارت های لازم را برای انجام شایسته وظایف محول به دست آورند. این آموزش ها به کارکنان این امکان را میدهد تا در نیل به اهداف موفقیت بیشتری داشته و نقش خود به نحو مؤثری انجام دهند (سعادت، ۱۳۸۶).
در واقع می توان گفت که دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات معلمان، آگاهی او از انواع فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، کارکردها، کاربردها و ارتباط آن ها و مهارت فناوری اطلاعات و ارتباطات معلمان را قابلیت های عملیاتی او برای استفاده فناوری جهت بازیابی، ذخیره، مدیریت، یکپارچه سازی، ارزیابی و ایجاد ارتباط میان اطلاعات و دانش دانست. با توجه به توضیحات کذکور، معلمان باید درک عمیقی از مفاهیم فناوری ارتباط و اطلاعاتی داشته باشند. آن ها باید بتوانند اجرای اصلی سخت افزاری و نرم افزارها و راهبردهای عیب زدایی در سیست های رایانه ای تسلط داشته باشند و بتوانند از دستگاه های رسانه ای دیجیتالی و روابط نرم افزای آن ها استفاده کنند ( سبحانی نژاد و ملازهی، ۱۳۹۱)
لذا لزوم آموزش های ضمن خدمت در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش آموزش و پرورش احساس می شود. در این میان ارزشیابی دوره های برگزار شده مقوله ای است که نیاید از آن غفلت کرد. و باید در صدد فهم این مسئله مهم برآمد که آیا واقعا تغییر معناداری در شیوه تفکر، عادات رفتاری، نگرش و نحوه انجام دادن وظایف شغل، توسط شرکت کنندگان در دوره آموزشی ایجاد شده است. لذا در این تحقیق، محقق سعی دارد تا با بهره گرفتن از چهار سطح الگوی ارزشیابی مدل کرک پاتریک به بررسی اثربخشی آموزش های ضمن خدمت فاوا معلمان دوره متوسطه شهرستان ملایر پرداخته و در پایان راهکارهای برای استفاده مناسب از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای معلمان دوره متوسطه ارائه دهد.
۲-۲٫ آموزش