روش تحقیق این تحقیق از نظر ماهیت و محتوا از نوع همبستگی است که با بهره گرفتن از داده های ثانویه مستخرج از صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به تحلیل رابطه همبستگی می‌پردازد. انجام این پژوهش در چهارچوب استدلال قیاسی – استقرایی صورت خواهد گرفت. علّت استفاده از روش همبستگی کشف روابط همبستگی بین متغیرها است. تحقیق همبستگی یکی از انواع تحقیقات توصیفی است. در پژوهش حاضر ابتدا همبستگی بین متغیرهای پژوهش را مورد آزمون قرار داده و در صورت وجود همبستگی بین متغیرهای پژوهش اقدام به برآورد مدل‌های رگرسیونی چندگانه خواهد شد. از سوی دیگر پژوهش حاضر از نوع پس رویدادی (نیمه تجربی) است، یعنی بر مبنای تجزیه و تحلیل اطلاعات گذشته و تاریخی (صورت‌های مالی شرکت‌ها) انجام می‌گیرد. همچنین این پژوهش از نوع مطالعه ای کتابخانه ای و تحلیلی – علّی می‌باشد. پژوهش ازحیث هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی- همبستگی قلمداد می شود. در این تحقیق وجود رابطه بین عکس العمل بازار سهام نسبت به انتشار اعلامیه‌های سود تقسیمی شرکت‌ها مورد آزمون همبستگی قرار می‌گیرد. بر این اساس، تحقیق مبتنی بر تحلیل داده های کمّی است. از نظر هدف این پژوهش جزو پژوهش‌های کاربردی محسوب می‌شود. پژوهش‌های کاربردی، پژوهش‌هایی هستند که با بهره گرفتن از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش‌ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام می‌شود. همچنین پژوهش‌های کاربردی پژوهش‌هایی هستند که نظریه ها، قانونمندی‌ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می‌شوند را برای حل مسائل اجرایی به کار می‌گیرد.
با عنایت به موارد بالا، رابطه مورد انتظار بین عکس العمل بازار سهام نسبت به انتشار اعلامیه‌های سود تقسیمی شرکت‌ها در قالب فرضیه هایی به شرح زیر صورت‌بندی گردید:
۱- بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۲- بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۳- بین بازده نقدی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۴- بین بازده کل سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۵- بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.
۳-۳معرفی مدل های تحقیق
مدل اوّل مربوط به فرضیه اوّل:
مدل دوّم مربوط به فرضیه دوّم:
مدل سوّم مربوط به فرضیه سوّم:
مدل چهارم مربوط به فرضیه چهارم:
مدل پنجم مربوط به فرضیه پنجم:
۳-۴متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی متغیرها
اوّلین گام برای آزمون فرضیه‌های تحقیق، ارائه تعریف دقیق و مناسبی از متغیرهایی است که امکان اندازه‌گیری خصوصیات مورد توجّه تحقیق را میّسر سازند. متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق به منظور آزمون فرضیه‌ها، به متغیرهای مستقل که در این‌جا سود تقسیمی هر سهم است و متغیر وابسته که در این‌جا بازده غیرعادی و حجم معاملات سهام شرکت است، تقسیم می‌شوند.
متغیرهای این پژوهش به سه گروه طبقه بندی می شود:
-
-
- متغیرهای مستقل:
-
-
- نقد شوندگی سهام شرکت i در سال t.
-
- بازده قیمتی سهام شرکت i در سال t.
-
- بازده نقدی سهام شرکت i در سال t.
-
- بازده کل سهام شرکت i در سال t.
-
تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌های شرکت i در سال t.
- متغیر وابسته
-
اعلامیه‌های سود نقدی شرکت i در سال t.
- متغیرهای کنترلی
-
- بازده غیر عادی شرکت i در سال t.
-
- نسبت قیمت سهام به سود شرکت i در سال t.
-
- نسبت قیمت به ارزش بازار سهام شرکت i در سال t.
- ریسک سیستماتیک شرکت i در سال t.
تعاریف عملیاتی متغیرها:
متغیرهای مستقل:
نقد شوندگی سهام ( ):
نقدشوندگی سهام یکی از ابعاد مهم فرایند تخصیص بهینه منابع به شمار می‌آید (آمیهود[۹۲]، ۲۰۰۲). سهام دارای قابلیت نقدشوندگی بالا، طبیعتاً ریسک نگهداری کمتری دارد، زیرا سرعت تبدیل به نقد آن بالا است (بکر و استین[۹۳]، ۲۰۰۳). بنابرین یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در بررسی وضعیت بازار، قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار موجود در آن است (بکر و استین[۹۴]، ۲۰۰۳). رتبه نقد شوندگی سهام عددی است که رتبه نقد شدن یک سهم در بازار را نشان می‌دهد (مانوز، ۲۰۱۳). عددی است که رتبه نقد شدن یک سهم در بازار را نشان می‌دهد. پس از محاسبه فرمول فوق برای هر شرکت یک ضریب محاسبه می‌شود، سپس با مرتب کردن آن برای شرکت بر اساس بیشترین ضریب، اوّلین رتبه و رتبه‌های بعدی محاسبه می‌شود .رتبه برتر نقد شوندگی الزامی برای خرید و فروش سهام شرکت در هر وضعیتی از بازار نیست اما نسبتی است که میزان نقد شدن را نسبت به سایر شرکت‌های بورسی نشان می‌دهد. فرمول محاسبه رتبه نقد شوندگی سهام در این پژوهش به صورت زیر می‌باشد (مانوز، ۲۰۱۳).:
بازده قیمتی ():
برای اندازه گیری بازده قیمتی اوراق بهادار از فرمول زیر استفاده می‌کند.
: بازده شرکت i در دوره زمانی t .
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t .
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t-1 .
: سود تقسیمی متعلق به هرسهم در دوره t .
: ارزش گواهینامه اختیارخرید سهم اعطا شده در دوره زمانی t .
: ارزش حق تقدم خرید سهام اعطایی در دوره زمانی t .
بازده نقدی ( ):
برای اندازه گیری بازده نقدی اوراق بهادار از فرمول زیر استفاده می‌کند.
=( – )+ + + /
: بازده شرکت i در دوره زمانی t .
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t .
: قیمت هرسهم درپایان دوره زمانی t-1 .
: سود تقسیمی متعلق به هرسهم در دوره t .
: ارزش گواهینامه اختیارخرید سهم اعطا شده در دوره زمانی t .
: ارزش حق تقدم خرید سهام اعطایی در دوره زمانی t .
بازده کل سهام ( ):
بازده کل سهام از جمع بین بازده قیمتی و بازده نقدی به دست می‌آید.
تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌های شرکت ( ):
در ابتدا میانگین بازده کل شرکت های نمونه محاسبه شده و سپس تک تک بازده قیمتی سهام شرکت ها از میانگی بازده سهام کسر می‌گردد.
متغیر وابسته:
اعلامیه‌های سود نقدی شرکت ():
برابر است با نسبت تغییرات سود سهام نقدی شرکت در سال جاری نسبت به سال قبل.
متغیرهای کنترلی:
بازده غیر عادی ( ):