پ- ممالک در حال توسعه می‌توانند و حق دارند سیاستهای تعرفه ای خاص (حمایتی) برای تأمین و یا حفظ صنایع خاص خود اعمال نمایند.
ت- کشورهای در حال توسعه حق دارند برای حفظ تعادل در موازنه پرداخت‌ها، محدودیتهای مقداری (برخلاف مقررات گات) بر واردات داشته باشند.
ث- دادن فرصت زمانی بیشتر و یا گرفتن امتیاز کمتر از ممالک در حال توسعه، در توافقهای دور اروگوئه در مورد محصولات کشاورزی، حذف سوبسید ها، حذف کمکهای دولتی، در مورد حمایت از اموال معنوی و در مورد کلیه امور مربوط به بخش خدمات (بانکداری، بیمه، توریسم، حمل ونقل) یا معافیتهای خاص برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته شده و یا به آن ها اجازه داده شده است که امتیاز کمتری در هر مورد واگذار کنند و یا مدت بیشتری برای اجرای تعهدات خود داشته باشند.(رشیدی ،۱۳۷۴، شماره ۱۱)
۲-۲-۱۲) ایران و سازمان تجارت جهانی
موضوع عضویت ایران در موافقتنامه تعرفه و تجارت ( گات) از سال ۱۳۳۸ مورد مطالعه قرار گرفت و دو نفر از ایران به عنوان عضو ناظر در کنفرانس بین‌المللی گات شرکت کردند و متعاقب آن مطالعات کارشناسی شورای عالی اقتصاد در این زمینه شروع شد. بعد از انقلاب اسلامی موضوع عضویت ایران، زمینه اختلاف میان موافقان و مخالفان الحاق بود و کمیته های مختلف در دستگاه های اجرایی مختلف و نهادهای دیگر از جمله وزارت بازرگانی، وزارت امور خارجه و مجلس شورای اسلامی، موضوع امتیازات و یا به عکس زیان‌های ناشی از این الحاق را به بحث و بررسی و نقد و انتقاد گذاشتند. لیکن در حال حاضر تمامی این مباحث با انحلال گات و تأسیس سازمان تجارت جهانی منتفی شده است و موضوعیت ندارد.
در حال حاضر ایران در منطقه ای قرار دارد که تقریباً همسایگانش قبلاً عضویت و یا عضویت ناظر گات را داشته اند و یا اینکه به صورت عضو سازمان تجارت جهانی درآمده اند. از سوی دیگر تمام شرکای تجاری اروپایی ایران سالها است که عضو گات هستند و اعضای اصلی سازمان تجارت جهانی به شمار می‌روند.
با توجه به اینکه کشورهای عضو سازمان جهانی ۹۵ درصد حجم تجارت را به خود اختصاص داده‌اند و از طرفی، بیش از ۹۰ درصد از تجارت خارجی ایران با کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی انجام می‌شود، مسلماًً برای اینکه ایران از انزوای اقتصادی خارج شود، ضرورت پیوستن ایران به این سازمان اجتناب ناپذیر است.( سوادیان، ۱۳۷۹، ۵)
۲-۱-۱۲-۱) الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی
در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۸۴ ( ۲۶مه سال ۲۰۰۵ میلادی) در نشست شورای عمومی سازمان تجارت جهانی که تصمیمات ۱۴۸ کشور عضو آن به صورت اجماع اتخاذ می‌شد،آمریکا برای نخستین بار آغاز مذاکرات در مورد عضویت ایران در WTO را وتو نکرد. ایران نخستین بار در دومین سال تأسیس سازمان تجارت جهانی ( تیرماه ۱۳۷۵، ژوئیه ۱۹۹۶) خواستار پیوستن به سازمان تجارت جهانی شد و در ماه مه ۲۰۰۱ میلادی نخستین بار نامزدی آن برای این عضویت مطرح گردید. اما در نشست‌های متعدد شورای عمومی‌که از آن پس تشکیل شد، واشنگتن هر بار با بهره گرفتن از حق وتو، مانع از آغاز روند عضویت ایران شده بود.
بسیاری از هیئت های نمایندگی در سازمان تجارت جهانی با انتقاد از مخالفتهای آمریکا استدلال می‌کردند که دادن امکان عضویت ایران در این سازمان می‌تواند محرکی برای اصلاحات در ایران باشد و به نفع همسایگان آن کشور در خاورمیانه تمام شود.
از روز پنج شنبه ۵ خرداد ماه ۱۳۸۴، ایران به عضویت ناظر سازمان تجارت جهانی درآمده و در اصل بیست ونهمین کشور عضو ناظر در این سازمان است.
۲-۲-۱۲-۲) مراحل هفت گانه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی
پذیرش درخواست عضویت ایران در WTO به این معنا نیست که مذاکرات آغاز می‌شود، زیرا ابتدا باید مقدمات فرایند الحاق ایران به این سازمان انجام شود که مستلزم طی مراحل متعدد و انجام مذاکرات دو جانبه و چند جانبه است.
سازمان تجارت جهانی با اعلام اینکه جمهوری اسلامی‌ایران در تاریخ ۲۶ مه سال ۲۰۰۵ میلادی به عنوان عضو ناظر این سازمان پذیرفته شد و با تشکیل کار گروه الحاقی مربوط به این کشور فرایند الحاق ایران به این سازمان آغاز شد، افزود: کار گروه الحاق ایران مانند دیگر کار گروه ها یک رئیس خواهد داشت که این شخص پس از مشورت ایران با دیگر اعضا از بین یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی غیر از ایران انتخاب خواهد شد.
اولین مرحله الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی ارائه یاد داشت نظام تجارت خارجی ایران به کار گروه الحاقی است. دولت ایران باید تمامی‌جنبه‌های نظام تجارتی و قانونی خود را به کار گروه الحاقی خود ارائه کند. این یادداشت پایه و اساس تصمیم گیری‌های بعدی کار گروه خواهد بود. در مرحله دوم، کار گروه الحاقی ایران در اولین نشست خود به بررسی این نظام تجاری می‌پردازد و کشورهای عضو کار گروه سئوالات خود را در خصوص این یادداشت از تیم مذاکره کننده ایرانی می‌پرسند و تیم ایرانی باید پاسخ مناسب را به آن ها بدهد و آن ها را متقاعد کند. پس ار بررسی تمامی‌جنبه‌های نظام تجاری و قانونی در کار گروه الحاقی، مرحله سوم که یکی از حساسترین مرحله هاست آغاز می‌شود.
کار گروه الحاقی ایران در مرحله سوم به بخش اصلی الحاق یعنی مذاکرات چند جانبه با اعضا می‌پردازد و در این مذاکرات شرایط و ضوابط الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی مشخص خواهد شد. این شرایط و ضوابط تعهداتی است که ایران باید در خصوص رعایت قوانین سازمان به مجرد عضویت در آن بدهد.
مرحله چهارم الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی که همزمان با مرحله سوم اجرا می‌شود، انجام مذاکرات دو جانبه ایران با تک تک اعضای کار گروه در خصوص توافقات تجاری دو جانبه است و در این مرحله است که ایران باید با تک تک اعضای کار گروه در خصوص امتیازها و تعهدات مبادلات تجاری کالا و خدمات و دسترسی دو کشور به بازار یکدیگر به توافق برسد. نتایج مذاکرات ایران در مراحل سوم و چهارم شامل سه سند جداگانه است که باید در مرحله پنجم به تصویب نهایی اعضای کار گروه برسد.
سند اول عبارت است از گزارش خلاصه اقدامات، شرح مذاکرات و شرایط الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی که در کار گروه تهیه شده است.
سند دوم پروتکل الحاقی است که شامل شرایط و ضوابط مورد قبول ایران و دیگر اعضای کار گروه جهت عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی است که در مذاکرات چند جانبه کار گروه تدوین شده است.
سند سوم نیز عبارت است از توافقات انجام شده بین ایران و تک تک اعضای کار گروه در خصوص امتیازها و تعهدات مبادلات تجاری کالا و خدمات و دسترسی دو کشور به بازار یکدیگر.
سه سند مذکور در قالب یک مجموعه اسناد الحاقی در مرحله پنجم باید در نشست پایانی کار گروه به تصویب نهایی اعضای کار گروه برسد.
مرحله ششم عضویت دائم ایران در سازمان تجارت جهانی ارائه گزارش نهایی کار گروه به شورای عمومی سازمان تجارت جهانی و تصویب این گزارش در شورای عمومی یا نشست وزیران است.