انرژی احساساتی متشکل از سطح و نوع عواطف احساسات و باوری است که افراد را در یک موقعیت تحریک می‌کند (ترنر، ۲۰۰۳).

گفتگوها شامل استفاده ازذخیره و انرژی است که فرد را به سوی موقعیت هایی که بهترین پاداش قابل دسترسی را به بار می آورند، جذب می‌کند. کالینز بر این باور است که هر چند افراد سودی را از کنش متقابل دریافت می دارند اما تأکید می‌کنند احساسات به عنوان نیروی محرک حقیقی کنش متقابل است. افراد در پی انرژی احساسات مثبت رضایت بخش هستند (ترنر، ۲۰۰۳).

از نظر کالینز آن نوع برخوردهایی که افراد در آن می‌توانند، قدرت بیشتری برای وادار کردن افراد به انجام کارها داشته باشند، سود احساساتی را بالا می‌برد (ترنر، ۲۰۰۳).

کالینز بر این باور است که انسان‌ها در پی دستیابی به بیشترین حد منزلت ذهنی اند و توانایی آنان در این زمینه بستگی به منابعی دارد که خود در اختیار دارند و نیز منابع آدمهای دیگری که با آن ها سر و کار دارند (ریتزر، ۱۹۹۶).

نظریه نقش از دیگر نظریاتی است که از دیدگاه خرد، مسائل اقتصادی را بررسی ‌کرده‌است در جامعه شناسی نقش عبارت است از کارکردهایی که یک شخص هنگام اشغال یک پست یا یک مقام در یک زمینه اجتماعی ویژه باید انجام دهد(ریتزر، ۱۹۹۶).

مفهوم دیگر در این دیدگاه نقش سازی است. ‌به این معنی که افراد قهرمان داستانی هستند که خودشان نقش خود را می‌سازند و اجرا می‌کنند، برای مثال با اینکه بیشتر مردم انتظارات کلی از نقش خود را در ازدواج می آموزند اما زوج های تازه ازدواج کرده معمولاً نیاز پیدا می‌کنند که با یکدیگر درباره جزئیات مشخصی از ارتباط های خود و برای روشن شدن اینکه چه کسی، چه وقت باید چه کاری کند به توافق برسند. البته در طول زندگی مشترک ممکن است نقش ها برحسب تغییراتی که در زندگی به وجود می‌آیند دوباره سازی شوند و تغییر کنند. موضوع دیگر اینکه ما وقتی نقش خود را یاد می گیریم، نه تنها سهم خود بلکه بسیاری از وجوه نقش مکمل، نقش خود را نیز فرا می گیریم، برای مثال شوهر بودن مستلزم داشتن دانش شایان توجهی درباره نقش زن است (کریمی، ۱۳۸۲).

نظریه پردازان شبکه ره یافتهای ذره نگرانه را به دلیل خردبینی بیش از اندازه و ندیده گرفتن پیوندهای میان کنشگران رد می‌کنند. آنان می‌گویند باید بر الگوهای عینی پیوندهایی تأکید کرد که اعضای یک جامعه را به یکدیگر مرتبط می‌سازند. تأکید آنان نه بر کنشگران با اختیار بلکه بر الزام ساختاری است (ریتزر، ۱۹۹۶).

بات^[۶۸]، از نظریه پردازان شبکه است. وی پژوهش جالبی ‌در مورد تقسیم نقش در خانواده انجام داده است. او در سال ۱۹۵۶ پس از بررسی ۲۰ خانواده انگلیسی در لندن کتاب مشهور خود« خانواده و شبکه اجتماعی» منتشر کرد. او پس از بررسی به وجود دو الگوی تقسیم نقش در خانواده پی برد (اعزازی، ۱۳۸۲). بات مشخص کرد که روابط اجتماعی تمامی خانواده ها با جامعه حالت شبکه دارد او سپس این فرضیه را مطرح کرد که درجه جدایی مربوط به نقش های شوهر و زن مستقیماً به تبعیت از اندازه متصلانه بودن شبکه اجتماعی خانواده، تفاوت دارد. زن و شوهری که در یک شبکه اجتماعی پراکنده زندگی می‌کنند، از محیط و دوستان خارج از خانه حمایتی کسب نمی کنند، پس مجبور به کمک های متقابل به یکدیگر و حتی پذیرش نقش های سنتی یکدیگر می‌شوند. سپس بات روشن کرد که تقسیم نقش در درون خانواده بیش از آنکه یک پدیده طبیعی یا ضروری( برخلاف نظر پارسنز^[۶۹]) برای انسجام خانواده باشد، به رابطه زوج ها با محیط اجتماعی بستگی دارد (ریتزر، ۱۹۹۶).

۲-۱-۶ نظریه روان شناسی اجتماعی

در روان شناسی اجتماعی در ارتباط با رضایتمندی دو دسته نظریه وجود دارد:

نظریه انتظار: این نظریه بر این باور است که رضایتمندی با نحوه انطباق کامل امیدها و انتظارات با پیشرفت های فرد تعیین می شود، در حالی که ‌نارضایت‌مندی معلول ناکامی در رسیدن به انتظارات است.

نظریه نیاز: رضایتمندی را به عنوان تابعی از میزان کامروایی و ارضای نیازهای فرد، شامل نیازهای جنسی و روان شناختی تعریف می‌کند. نیاز به عنوان احتیاج های عینی انسان که در همه افراد مشابه است، تلقی می شود. در حالی که ارزش ها، آرزوهای ذهنی فرد هستند که از یک شخص به شخص دیگر فرق می‌کند (از کمپ، ۱۹۹۱).

یکی از نظریه های انتظار نظریه ای به نام کامروایی است. این دیدگاه تأکید می‌کند که محیط در انگیزش نیازها تأثیر بسزایی دارد. میتوان گفت شمار نیازهایی که در محیطی ویژه برانگیخته می‌شوند، با شمار عامل محیطی، نسبت مستقیم دارند. در محیط متنوع و غنی نیازهای بسیاری برانگیخته می‌شوند. محیط شخص ممکن است از لحاظ عامل انگیزنده نیازها چندان فقیر باشد که بسیاری از نیازهای شخص نابرانگیخته باقی بمانند، اما اگر نیازی برانگیخته شد، فقر محیط نمی تواند به زودی آن را از فعالیت بیندازد و در اینجا است که اهمیت شناخت شخص، پدیدار می شود (ازکمپ،۱۹۹۱)

داینر^[۷۰] (۱۹۸۴) نظریات متعددی ‌در مورد سازگاری بیان ‌کرده‌است و ارتباط آن را با شخصیت مشخص ‌کرده‌است. برای نمونه، در نظریه میزان سازگاری بالا و پایین، فرض بر این است که یک تمایل کلی (نشئت گرفته از رگه های پایدار شخصیت) برای تجربه زندگی در یک حالت مثبت یا منفی وجود دارد. الگوی تعادل پویا نیز نشان داده است که شخصیت در سازگاری نقش حساسی دارد (کریمی، ۱۳۸۶) (هدی^[۷۱] و ویرینگ^[۷۲] ۱۹۸۹) معتقدند که هر فردی دارای یک سطح به هنجار تعادل سازگاری و آرامش روانی است. به نظر آنان هر چند سطح آرامش روانی و سازگاری می‌تواند در اثر تغییرات و رویدادهای جدید مثبت و منفی از حالت اعتدال خارج شود، ویژگی‌های شخصیت می‌تواند به عنوان عوامل برقرار کننده سطح تعادل به هنجار نقش مناسب خود را ایفا کند. تحقیقات نشان داده است که سازگاری روان شناختی در بعد فردی می‌تواند سازگاری و روابط زناشویی بهتری را در پی داشته باشد (ازکمپ،۱۹۹۱)

۲-۱-۷ نقش سیستم خانواده در ایجاد تعارضات :

زوجین و خانواده ها از دیگر ‌گروه‌های انسانی از بسیاری جهات، از قبیل مدت، شدت و نوع عملکرد متفاوت هستند. در موجودات انسانی خانواده جایی است که ما بیشترین عشق و یا تنفر را در آن تجربه می‌کنیم یا از عمیقترین رضایت لذت می بریم و از عمیقترین دردها رنج می بریم در خانواده ها عملکرد یک عضو بر کل خانواده اثر می‌گذارد خانواده یک سیستم با پویایی متعادل است استرسها و کشمکش های زندگی خانواده به طور اجتناب ناپذیر بر روی تک تک اعضای آن اثر می‌گذارد وقتی کل سیتسم یا یک قسمت آن با بی تعادلی مواجه می شود سیستم در جهت بازگردادن آن به تعادل قبلی عمل می‌کند ( مک لیود، ۱۹۹۹).

۲-۱-۸ طبقه بندی تعارضات زناشویی

این قانون به صراحت عنوان صلح را به توافق طرفین نهاده بود؛ امّا در خصوص علّت تغییر واژه « صلح » به «سازش » در قوانین بعدی، گفته شده که :« فرهنگستان ایران که در خرداد ماه ۱۳۱۴ هجری شمسی در تهران تشکیل شد، واژه سازش را در برابر اصطلاح صلح قرار داد . » ( شمس ، ۱۳۹۱ ، ج۳ ، ص۴۹۷ ).

مبحث دوم: پیشینه دینی سازش

در منابع فقهی به نهاد سازش و اصلاح میان طرفین اختلاف، اهمیّت و ارزش ویژه ای داده شده؛ به گونه ای که با مدّاقه در این منابع می توان ‌به این واقعیت دست یافت که، اوّلین و بهترین روش حل اختلاف، سازش و مصالحه بین طرفین است .

در خصوص تشویق مردم به صلح و سازش آیات متعددی در قرآن کریم وجود دارد و همچنین روایات زیادی از معصومین علیهم السّلام نقل شده است که در دو گفتار به شرح آن خواهیم پرداخت .

گفتار اول: پیشینه سازش در آیات

خداوند متعال در قرآن کریم طی آیات متعددی مردم را به صلح، آشتی و پایان دادن به اختلافات رهنمود کرده‌اند؛ از یک دیدگاه می توان این آیات را به دو دسته تقسیم بندی کرد : آیاتی که طرفین اختلاف را به صلح دعوت می‌کند و آیاتی که سایر مردم را به تلاش جهت رفع تنازع بین دو طرف سفارش ‌کرده‌است .

بند اول : آیاتی که طرفین اختلاف را به صلح و سازش دعوت می‌کنند

الف) وَإن إمراَهُ خافت من بَعلها نُشوزاً أوَ إعرَضاً فلا جُناح َ علیه‌ ما أن یُصلحَا بَینهُما صلحاً وَ الصلحُ خَیرُ وَ أُحضرَت الانفس الشحَّ و إن تحسنوا و تتَّقوا فإنَّ الله کان بما تعملونَ خبیراً. (نساء / ۱۲۸ )

و اگر زنی از طغیان و سرکشی یا اعراض شوهرش، بیم داشته باشد، مانعی ندارد با هم صلح کنند( و زن یا مرد از پاره ای از حقوق به خاطر صلح صرف نظر کنند ) و صلح بهتر است ، اگر چه مردم ( طبق غریزه حب ذات در اینگونه موارد ) بخل می ورزند ، و اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید ( و بخاطر صلح ،گذشت نمایید) خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است و پاداشی شایسته به شما خواهد داد .

آیه فوق تجویز صلح در حقوق شخصی را بیان می‌کند .(هاشمی رفسنجانی و همکاران، ۱۳۸۶،ج۴ ،ص۸۰ ). ( والصلح خیر ) این جمله کوتاه و پر معنی گرچه ‌در مورد اختلافات خانوادگی در آیه فوق، ذکر شده ولی بدیهی است یک قانون کلی و عمومی و همگانی را بیان می‌کند که در همه جا اصل نخستین ، صلح ، صفا ،دوستی و سازش است و نزاع و کشمکش و جدایی بر خلاف طبع سلیم انسان و زندگی آرام بخش او است و لذا جز در موارد ضرورت و استثنائی نباید به آن متوسّل شد.(مکارم شیرازی و همکاران، ۱۳۸۸،ج۴،ص۱۵۱) .

ب) یَسئَلونَکَ عَن ِ الاًنفال ِ قُل ِ الاَنفالُ ِلله وَالرَسول ِ فَاتَّقوا اللهَ و اَصلِحوا ذاتَ بَینَکُم و اَطیعوُا الله وَ رَسوُلَه اِن کُنتُم مُؤمِنین َ ( انفال / ۱)

از تو درباره ی انفال (غنائم ) سوال می‌کنند ، بگو (انفال) مخصوص خدا و پیامبر است ؛ پس ، از ( مخالفت ) خدا ، بپرهیزید ! خصومت هایی را که در میان شما است ، آشتی دهید و خدا و پیامبرش را اطاعت کنید اگر ایمان دارید .

شأن نزول آیه در خصوص اختلافی است که بین اصحاب پیامبر (ص) بر سر غنائم جنگ بدر ایجاد شده بود . (مکارم شیرازی و همکاران، ۱۳۸۸، ج۷، ص ۱۰۴ ).

خداوند همه مردم را به رفع اختلافات و کدورتها و ایجاد صلح و سازش میان خود دعوت می‌کند .در تفسیر نمونه چنین نوشته شده : اصولاً « اصلاح ذات البین » ایجاد تفاهم و زدودن کدورت ها و دشمنی ها و تبدیل آن به صمیمیّت و دوستی ، یکی از مهم ترین برنامه های اسلامی است . (همان ، صص ۱۰۵و۱۰۶ ).

بند دوم : آیاتی که سایر مردم را به ایجاد صلح و سازش بین متخاصمان دعوت می‌کنند

الف) وَ اِن طائِفان َ مِنَ الموُمِنینَ اقتَتَلوُا فَاَصلِحوُا بَینَهُما … . (حجرات/ ۹ ).

و اگر دو طایفه از مؤمنان با هم به جنگ پرداختند ، میان آن دو آشتی برقرار کنید .

«مسلمانان ،موظف به برقراری صلح و از میان بردن جنگ ها و درگیری های داخلی ‌گروه‌های مسلمانان اند.» (هاشمی رفسنجانی و همکاران، ۱۳۸۶، ج۱۷ ،ص۴۷۱ )

همان گونه که مشاهده می شود خداوند ،خواهان حاکمیت جوّ مسالمت و صلح ، میان ‌گروه‌های امت اسلامی است.

در تفسیر نمونه ذیل این آیه مقرر شده است :

درست است که « اقتَتَلوا » از ماده « قتال » به معنی جنگ است ، ولی در اینجا قرائن گواهی می‌دهد که هر گونه نزاع و درگیری را شامل می شود ، هرچند به مرحله ی جنگ و نبرد نیز نرسد . بلکه می توان گفت : اگر زمینه درگیری و نزاع فراهم شود – فی المثل مشاجرات لفظی و کشمکش هایی که مقدمه ی نزاع های خونین است واقع گردد – اقدام به اصلاح طبق این آیه لازم است ؛ زیرا این معنی را از آیه فوق از طریق الغاءخصوصیت ، می توان استفاده کرد .(مکارم شیرازی و همکاران ، ۱۳۸۷ ، ج۲۲ ،ص۱۷۵ )

ب) اِنَّما المُؤمِنوُنَ اِخوَهُ فاَصلِحوُا بَینَ أَخَوَیکُم واتَّقوُا الله لَعَلَّکُم تُرحَموُن . (حجرات / ۱۰ ).

جز این نیست که مؤمنان با هم برادرند ، پس میان برادرانتان سازش دهید و از خدا پروا بدارید ، باشد که مورد رحمت قرار گیرید .

مؤمنان برادر یکدیگرند پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید ، باشد که مشمول رحمت او شوید .در تفسیر این آیه گفته شده :« همان اندازه که برای ایجاد صلح در میان دو برادر نسبی ، تلاش و کوشش می کنید ، باید در میان مؤمنان متخاصم نیز برای برقراری صلح به طور جدّی و قاطع ، وارد عمل شوید » (مکارم شیرازی و همکاران، همان ، ص ۱۷۷).

‌بنابرین‏ به موجب این آیه خداوند مؤمنان را موظف به ایجاد صلح و سازش بین برادران دینی دانسته و در این راه رعایت تقوا و ارزش های الهی را نیز ضروری دانسته است .لازم به ذکر است که اصلاح میان ‌گروه‌های متخاصم مسلمین امر واجب کفائی است . (مکارم شیرازی و همکاران، همان ،ص۱۷۹ ).

ج) وَ اِن خِفتُم شِقاق َ بَینِهِما فَابعَثوُا حَکَما مِّن اَهلِه و حَکَماً مِّن اَهلِها اِن یُّریدا اِصلاحاً یُّوَفِّقِ الله ُ بَینَهُما اِنَّ اللهَ کانَ عَلیماً خَبیرًا . (نساء / ۳۵ ).

1. 1. کارکرد خدمات عملی و مشاوره‌ای: ‌در همه جوامع بشری کارکردهای نهادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیستی غالباً با نارسائی ها و اختلالاتی روبرو می‌شوند که موجب کندی فرایند توسعه کیفی و کمی جوامع می‌گردند. مسئولیت شناخت، طبقه بندی، اولویت بندی، تحلیل، آزمون و راه حل یابی برای این مشکلات سومین کارکرد مهم نظام آموزش عالی می‌باشد.(ساکتی،۱۳۸۶: ۲)

روند بودجه‌ریزی فعلی بخش آموزش عالی مبتنی بر مدل بودجه‌ریزی خطی سنتی می‌باشد که مدل ساده بودجه ریزی مبتنی بر شکستن اجزاء اعتبار به اجزاء داده می‌باشد و با اختصاص مبالغ جزء به ریز داده ها اعتبارات را توزیع می‌کند. در مدل فوق الذکر توان برنامه‌ریزی دراز مدت محدود و امکان دستیابی به عملیات و نظارت بودجه‌ای بر آن بسیار محدود است، به علاوه این نظام اطلاعاتی را در خصوص عملکرد بودجه و میران اثر بخشی و کارائی برنامه های اعتباری به دست نمی‌دهد.

از آنجا که روش سنتی بودجه‌ریزی، اطلاعاتی در خصوص نتایج هزینه کرد اعتبارات و میزان اثربخشی و کارائی برنامه های اعتباری به دست نمی‌دهد، روش بودجه‌ریزی عملیاتی مطرح گردیده است که در جهت تخصیص هدفمند اعتبارت به برنامه ها و فعالیت‌ها، شفاف‌سازی فرایند بودجه‌ریزی، ایجاد ارتباط بین بودجه (اعتبارات) و نتایج عملکرد برنامه، کمک در توجیه بودجه دستگاه اجرائی در برابر سازمان های ناظر و… گام بر می‌دارد. بودجه‌ریزی عملیاتی یک برنامه تلفیق عملکرد سالانه و بودجه سالانه می‌باشد که روابط بین سطح اعتبارات برنامه و نتایج مورد انتظار را نشان می‌دهد. .(غضنفری، ۱۳۸۶: ۱)

در بودجه‌ریزی عملیاتی، علاوه بر تفکیک اعتبارات به وظایف، برنامه ها، فعالیت‌ها و طرح‌ها، حجم عملیات و هزینه های اجرایی عملیات دولت و دستگاه‌های دولتی طبق روش‌های علمی مانند حسابداری قیمت تمام شده محاسبه و اندازه گیری ‌می‌شود.

در کشور ما هم هیئت وزیران به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، آیین نامه اجرائی نحوه محاسبه قیمت تمام شده فعالیت‌ها و خدمات ارائه شده توسط وزارتخانه و مؤسسات دولتی را تصویب کرد.

بر اساس این آیین‌نامه، وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی موظف هستند قیمت تمام شده فعالیت‌ها و خدمات خود را بر اساس دستورالعمل ابلاغی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور محاسبه نمایند. وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی مکلف هستند به منظور فراهم نمودن امکان اجرایی این آیین‌نامه و هدایت، نظارت، بهبود مدیریت و ارتقای کیفیت ارائه خدمات در این واحدها و رعایت دستورالعمل و معیارهای ابلاغی بر اساس کمیت، کیفیت و محل جغرافیای ارائه خدمت، پس از تعیین قیمت تمام شده فعالیت‌ها و خدمات این‌گونه واحدها، با اخذ تعهدهای لازم، کلیه اختیارات و مسئولیت‌های مدیریتی‌، مالی و اداری مربوط به اداره واحد را با رعایت معیارها به مدیرات واحدها تفویض کنند.

این تصویب‌نامه‌، وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی را مؤظف نموده است کلیه مراحل مطالعه، طراحی، روش‌های محاسبه و نتایج و اقدامات اجرایی مربوط را مستند و مدون نموده و یک نسخه از آن را ‌به این سازمان یا استان جهت نگهداری و بهره‌برداری ارسال کنند.

سیستم‌های مختلف و جدیدی در علم حسابداری وحود دارند که می‌توان از آن ها برای این تجزیه و تحلیل استفاده نمود، که برای این منظور سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت^[۶] () پیشنهاد می‌گردد که دارای قابلیت‌های زیادی در محاسبه بهای تمام شده خدمات است و نتایج مثبتی از به کارگیری آن حاصل شده است. این سیستم، یکی از سیستم‌های نوین هزینه‌یابی است که در ادامه توضیحات کاملی در خصوص آن ارائه خواهد گردید.(غضنفری، ۱۳۸۶: ۳)

۲-۸) تجاربی از اجرای بودجه ریزی عملیاتی در دانشگاه ها

۲-۸-۱) تجارب آمریکا

با عنایت به اینکه شاخص های ارزیابی عملکرد مرتبط با منابع آموزش عالی در کشورهای مختلف هم از حیث تعداد عوامل و هم از نظر سطوح تخصیص منابع مالی و هم از جنبه داده های مربوط به درونداد، برونداد و پیامد متفاوت می‌باشد، همچنین از آنجایی که شاخص های ارزیابی عملکرد نظام آموزش عالی به عواملی نظیر سیاست ها و خط مشی های ملی، اهداف مؤسسات آموزشی، عوامل انگیزشی داخلی و عوامل رقابتی خارجی، و … بستگی دارد، لذا به منظور تدوین شاخص های ارزیابی عملکرد متناسب با عوامل فوق، شناسایی و تدوین شاخص های عملکرد مرتبط با بودجه ریزی تخصیص منابع مالی در کشورهای مختلف می بایست واکاوی شود. به عنوان مثال از حیث تعداد شاخص های عملکرد، در آمریکا تنوعی از ۳۷ شاخص در کارولینای جنوبی تا ۵ شاخص در مینه سوتا وجود دارد. در ۷ ایالت آمریکا عواملی نظیر توسعه اقتصادی و نیروی کار، تحقیقات و مطالعات پژوهشی فارغ التحصیلان، همکاری با آموزش و پرورش و استفاده از تکنولوژی آموزشی برای دستیابی به اهداف آموزشی به عنوان معیارهای عملکرد در نظر گرفته می شود. این شاخص ها مبین تغییر جهت تامین منابع مالی مبتنی بر عملکرد از منابع مورد نیاز به نتایج تولید شده توسط نظام آموزش عالی است. به عبارتی در بیشتر ایالت ها بر بروندادها و پیامدهایی نظیر نرخ فارغ التحصیلی و نرخ ماندگاری، اشتغال و رضایت کارفرمایان تأکید می شود. (عزتی، ۱۳۸۶: ۲)

در ایالات متحده امریکا عملکرد دانشگاه ها برحسب داده های درونداد، برونداد و پیامد اندازه گیری می شود. برخی از شاخص هایی که در نظام آموزش عالی آمریکا مورد تأکید قرار گرفته عبارتند از: شاخص های برونداد مثل تعداد فارغ التحصیلان، تعداد کلاسها، تعداد کمیته های دانشگاهی، تعداد مقالاتی منتشره، شاخص های پیامد نظیر موفقیت های بعدی فارغ التحصیلان، تاثیر تحقیقات بر جامعه، منافع کسب شده از طریق خدمات ارائه شده. بیشتر افراد در این کشور موافقند که معیارهای پیامد در درازمدت به دست می‌آیند و تأکید می‌کنند که در چنین اندازه گیری هایی پیامدها باید جایگزین دروندادها و فرآیندها شوند. برخی از ایالت ها نظیر کلرادو، فلوریدا، ایلینویز، کنتاکی، نیویورک، کارولینای جنوبی، تنسی، تگزاس، ویرجینیا و پنسیلوانیا تلاش هایی در چند سال گذشته برای تعیین مناسب ترین معیارهای عملکرد به عمل آورده اند. از جمله معیارهای عملکرد که به طور کلی مورد توافق قرار گرفته عبارتند از:

1. 1. کیفیت و اثربخشی آموزشی

1. 1. برابری در دسترسی به فرصت ها

1. 1. کارایی و بهره وری

1. 1. تأمین نیازهای دولت

1. ارتباط با سایر بخش های آموزشی

همچنین هیئت دولتی نظام آموزش عالی ایالت پنسیلوانیا برخی از شاخص ها و معیارهای عملکردی که با اندازه گیری منابع مالی مورد نیاز یا مورد استحقاق ارتباط داشته را به شرح ذیل اعلام و اجرا نموده اند:

1. 1. موفقیت و پیشرفت دانشجویان، کاهش ماندگاری دوساله دانشجویان و فارغ التحصیلی۴تا۶ ساله

1. 1. کسب مزیت دانشگاهی و آموزش عالی نظیر احراز مدارک تحصیلی بالا، تنوع کارکنان، داشتن هیئت علمی با آخرین درجه.

1. 1. ارائه خدمات رفاه عمومی مثل رتبه مدارک ارشد، هزینه دوره ارشد در مقایسه با دانشجویان تمام وقت.

حمایت از سرمایه گذار/ سهامدار

در این گروه، کیفیت اطلاعات مالی به طور عمده برحسب « افشای کامل و منصفانه » برای سهام‌داران تعریف می شود. هدف بنیادی برنامه مدیریت سود که توسط لویت^[۱۵] رییس کمیته بورس اوراق بهادار آمریکا^[۱۶]، اعلام و به اجرا گذاشته شد، حمایت از سرمایه گذار/ سهامدار است. در این زمینه، کیفیت گزارشگری مالی عبارت است از اطلاعات مالی کامل و شفاف که مانع گمراهی یا ایجاد ابهام برای استفاده کنندگان می شود.

رویکردهایی که در گروه حمایت از سرمایه گذار/ سهامدار طبقه بندی می شود، معیارهای مشابهی برای تعیین کیفیت اصول حسابداری و گزارشگری مالی دارد. معیارهای تعیین کیفیت اصول حسابداری و گزارشگری مالی در هر یک از این رویکردها به شرح زیر است:

پیشنهاد شماره ۸ :

• شفافیت موارد افشا،

• درجه تهاجمی یا محافظه کاری اصول حسابداری و برآوردهای اساسی.

استاندارد شماره ۶۱ :

• شفافیت، یکنواختی و کامل بودن اطلاعات و موارد افشای حسابداری،

• یکنواختی کاربرد خط مشی های حسابداری،

• اقلامی که تاثیر مهم بر بیان صادقانه، رسیدگی پذیری، بیطرفی و یکنواختی اطلاعات حسابداری دارد.

کمیته کرک^[۱۷] :

• شفافیت روش های افشا،

• محافظه کاری، میانه روی یا افراطی بودن در انتخاب اصول حسابداری،

• نحوه عمل حسابداری مشترک یا خاص است و در اقلیت می‌باشد.

مدل کمیته بورس اوراق بهادار امریکا برای ارزیابی کیفیت استانداردهای حسابداری بین‌المللی:

• شفافیت،

• مقایسه پذیر بودن،

• افشای کامل.

بعضی از معیارهای فوق شبیه معیارهای رویکرد گروه نیازهای استفاده کنندگان است. به هر حال، تفاوت بنیادی بین این دو گروه وجود دارد. رویکرد نیازهای استفاده کنندگان عمدتاًً به تأمین اطلاعات مالی که برای استفاده کنندگان در تصمیم گیری های ارزشیابی/ تخصیص سرمایه مربوط باشد تمرکز دارد، ولی رویکرد حمایت از سرمایه گذار/ سهامدار در پی اطمینان دادن به استفاده کنندگان است که اطلاعات به مقدار ممکن (کفایت اطلاعات) و به شکل شفاف (کامل بودن اطلاعات) ارائه شده است. هدف های رویکردها، لزوماً مانعه الجمع نیستند و در بعضی زمینه ها تقویت کننده یکدیگرند.

بیانیه های مفهومی هیئت استانداردهای حسابداری مالی^[۱۸] ‌در مورد هدف ها و خصوصیات کیفی گزارشگری مالی پیشرفته ترین تفکرات ارائه شده در این زمینه تا این تاریخ است و نقطه آغاز خوبی برای ایجاد یک چارچوب به شمار می رود. علاوه بر خصوصیات کیفی مدل هیئت یادشده، عناصر دیگری که به نظر بینش مضاعفی ‌در مورد کیفیت گزارشگری مالی فراهم می آورد، در پیشنهاد مورد توجه قرار گرفته است همچنین مجموعه ای از سؤالات تهیه شده است که می‌تواند در ارزیابی کیفیت گزارشگری شرکت، به اعضا کمیته حسابرسی، حسابرسان مستقل و مدیریت کمک نماید.

۲-۳ مروری بر پیشینه تحقیق :

۲-۳-۱ تحقیقات انجام شده خارجی در زمینه سهام‌داران عمده و تئوری خروج :

در تحقیقات انجام شده توسط (دِو ۲۰۱۴) که برای اولین بار سهام‌داران عمده ‌با درصد مالکیت بیش از ۵% سهام یک شرکت معرفی کرده‌اند و با بررسی بیش از ۱۵۰۰ شرکت درباره اثرات این سهام‌داران بر روی شرکت و کیفیت گزارشگری مالی و رهبری و هدایت آن، به دست آوردند که این اثرات شامل مدیریت مبتنی بر اقلام تعهدی سود، مدیریت سود واقعی و بیان هر گونه مسائل درباره کیفیت گزارشگری مالی می‌باشد. در نهایت تلاش برای درک سهام‌داران عمده و اثرات آن بر کیفیت گزارشگری مالی با توجه به ویژگی سهام‌داران عمده و با توجه با محدودیت های موجود می‌باشد.

در تحقیق دیگری که توسط دِو (۲۰۱۴) انجام شده، درباره مطالعات مربوط به سرمایه گذاری سهام‌داران عمده و تجارت، که در این تحقیق هشدار سهام‌داران عمده مبنی بر ترک و کناره گیری از شرکت بر کیفیت گزارشگری مالی ارزیابی می‌گردد که طبق این تئوری می توان گفت که سهام‌داران عمده کارکردهای مدیران را از طریق اعمال دخالت و یا اظهارنظرکردن کنترل می‌کنند. تئوری اعمال دخالت، مبتنی بر تمایل سهام‌داران عمده به انجام فعالیت های پرهزینه جهت افزایش ارزش شرکت می‌باشد. مثل توصیه کردن فرصت های استراتژیک به مدیران، جلوگیری از عملکردهایی که ارزش شرکت را تضعیف و تخریب می‌کند. مثل بر کناری مدیران فاقد صلاحیت و یا بر کناری مدیرانی که کارکرد بسیار ضعیفی دارند. همچنین سهام‌داران عمده این هزینه ها را به نفع دیگر سهام‌داران به وجود می آورند زیرا بر خلاف سهام‌داران کوچک، منافع آن ها از افزایش ارزش شرکت بیش از هزینه است. سهام‌داران عمده فعالیت­های فرصت طلبانه مدیران را محدود ‌می‌کنند و منافع سهام‌داران و مدیران را با هم همگام می­سازند و انگیزه های مدیران در دستکاری سودها را کاهش می‌دهند، ‌بنابرین‏ وجود سهام‌داران عمده، ارتباط مثبتی با کیفیت گزارشگری مالی دارد.

در تحقیق دیگری که توسط ناگار(۲۰۱۲) درباره تهدید خروج و کناره گیری از شرکت به عنوان کنترل و نظارت مدیریت ‌می‌باشد، انجام شده ‌به این نتیجه رسیده ­اند که تهدید خروج و کناره گیری از شرکت توسط سهام‌داران عمده زمانی ضعیف تر است که نقدینگی در سطح ضعیفی باشد. و شرکت های دارای تجربه مالکیت سهام‌داران عمده، ارزش شرکت را در طی زمان‌های بحران کاهش داده و در زمانی خطر تهدید و کناره گیری از شرکت بیشتر است که سرمایه و دارایی مدیر نسبت به نرخ سهام حساسیت بیشتری داشته باشد.

تحقیق ادمونز (۲۰۱۴) ‌در مورد مزیت رقابتی سهام‌داران عمده در انتخاب سهام و شرکت های سرمایه گذاری می‌باشد که تخصص آن ها به گردآوری اطلاعات گذشته جهت ارزیابی ارزش فعلی شرکت مرتبط می‌باشد که بستگی به تصمیمات گذشته دارد که با وجود چنین تخصصی دخالت موفقیت آمیز سهام‌داران عمده می‌تواند پیچیده و دشوار باشد. و شرکت می‌تواند از منابع خود جهت پشتیبانی هیئت مدیران استفاده کند که این کار با رقابت بین سهام‌داران عمده می‌تواند انجام گیرد. سهام‌داران عمده می‌توانند اعمال حکومت را از طریق تهدید به خروج و کناره گیری از شرکت و یا از طریق ترک واقعی شرکت، به دست گیرند. طبق تئوری خروج و کناره گیری، نیازی نیست که سهام‌داران عمده از اثر تجارت خود بر رفتار مدیر آگاه باشد تا اثر گذاری ایجاد گردد. سهامدار می‌تواند انگیزه و دستیابی به سود را دنبال کند، اما چنین عملکرد هایی (بهره و منفعت شخصی)، دارای یک مزیت اجتماعی است، از این نظر که مدیر را هدایت می‌کند.

فرانسیس و همکاران^[۱۹](۲۰۰۵) با بررسی نحوه قیمت گذاری کیفیت اقلام تعهدی، نشان دادند که هر چه کیفیت ارقام تعهدی شرکت ها پایین تر باشد، هزینه بدهی و هزینه سرمایه در آن شرکت ها بالاتر می رود. علت این امر آن است که کیفیت پایین اقلام تعهدی باعث افزایش ابهام در اطلاعات گردیده و متعاقب آن، ریسک سرمایه گذاری بالا می رود. نتایج آن تحقیق نشان داد شرکت هایی که از کیفیت اقلام تعهدی پایین تری برخوردار هستند، نسبت هزینه بهره به بدهی بهره دار، در آن ها بالاتر و نسبت بدهی(نسبت بدهی به کل دارایی ها) پایین تر است.

تعریف عملیاتی: نمره­ای است که هر رابط بهداشت در آزمون هراس اجتماعی مشاوری^[۸](۱۳۸۱)، به دست ‌می‌آورد.

عزت نفس

تعریف مفهومی: واژه عزت نفس تعاریف مختلفی دارد، به عقیده برخی محققان عزت نفس عبارت است از ارزشی که خصوصیات و صفات روانی خودپنداره برای فرد دارد که از اعتقادات فرد ‌در مورد تمام چیزهایی که در او وجود دارد ناشی می­ شود(باقرزاده و همکاران، ۱۳۸۴). عزت نفس ‌به این اشاره می­ کند که فرد خود را قبول دارد، به خود احترام می­ گذارد و خود را یک شخص باارزش در نظر ‌می‌گیرد. با افزایش عزت نفس، سطح استرس کاهش می­یابد(شیمیزو^[۹] ، ۲۰۰۴).

تعریف عملیاتی: نمره­ای است که هر رابط افتخاری بهداشت در پاسخ به آزمون کوپراسمیت^[۱۰](۱۹۶۷)، به دست ‌می‌آورد.

تعریف رابطان بهداشتی

تعریف مفهومی: رابطان بهداشت افرادی هستند که علاوه بر کسب آگاهی در زمینه­ موضوعات بهداشتی، با شرکت در کلاس­های آموزشی و کسب مهارت­ های ارتباطی جهت برقراری یک ارتباط صحیح و صمیمانه با خانواده­های تحت پوشش به منظور انتقال پیام­های بهداشتی، تشویق و ترغیب آن­ها برای دریافت مراقبت­های بهداشتی، برقراری ارتباط میان واحدهای بهداشتی و مردم محله برای برآورده کردن نیازهای بهداشتی شرکت ‌می‌کنند(جزوه ستاد گسترش شبکه­ های بهداشتی درمانی کشور، ۱۳۸۶: ۲۴). آن­ها با داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن، برخورداری از مقبولیت اجتماعی مناسب، برخورداری از وقت کافی و وجود علاقه و انگیزه برای انجام فعالیت­های اجتماعی به همکاری دعوت می­شوند(همان منبع: ۲۴).

تعریف عملیاتی: طرح رابطان افتخاری بهداشت طی نامه شماره ۳۵۳۹/۱ مورخ ۲۲/۶/۱۳۷۲ وزارت بهداشت در سیستم بهداشتی استان یزد اجرا گردید. در این پژوهش رابطان افتخاری بهداشت تعداد ۹۰ نفر رابط بهداشت هستند که آموزش مهارت جرات ورزی را توسط محقق دریافت ‌می‌کنند.

فصل دوم

پیشینه پژوهش

در این فصل به کلیتی از مهارت­ های زندگی و ابعاد آن، اضطراب اجتماعی و عزت نفس اشاره خواهیم کرد و سپس در ادامه، دیدگاه­ های نظری مربوط به هر موضوع را مطرح نموده و نهایتاًً تحقیقات و پژوهش­های صورت گرفته در داخل و سایر کشورها را مرور خواهیم نمود.

۲-۱- تعریف مهارت­ های زندگی

روان­شناسان در دهه­های اخیر، در بررسی اختلالات رفتاری و انحرافات اجتماعی ‌به این نتیجه رسیده ­اند که بسیاری از اختلالات و آسیب­ها، در ناتوانی افراد در تحلیل صحیح و مناسب از خود و موقعیت خویش، عدم احساس کنترل و کفایت شخصی، جهت رویارویی با موقعیت­های دشوار و عدم آمادگی برای حل مشکلات و مسائل زندگی به شیوه مناسب، ریشه دارد. ‌بنابرین‏ با توجه به تغییرات و پیچیدگی­های روز افزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی، آماده سازی افراد، جهت رویارویی با موقعیت­های دشوار، امری ضروری به نظر می­رسد. در همین راستا، روان­شناسان با حمایت سازمان­ های ملی و بین ­المللی، جهت پیشگیری از نابهنجاری­های اجتماعی و بیماری­های روانی، آموزش مهارت­ های زندگی^[۱۱] را در سرتاسر جهان آغاز نموده ­اند(فلاح زاده، ۱۳۸۸).

آنچه که امروزه به مهارت­ های زندگی مشهور است، حاصل کار پژوهش­گران عصر حاضر نیست بلکه بسیاری از این مهارت ­ها در لابلای تعالیم دینی به خصوص قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) بیان شده است. عبارت مشهور«من عرف نفسه، فقد عرف ربه» از امام علی(ع) سرلوحه بهره­ مندی از یک زندگی مطلوب و مؤثر است و مهارت­ های زندگی بدون خودشناسی بی­معنا است. هرگاه مجموعه ­ای از مهارت­ های زندگی را در نظر بگیریم، خواهیم دید که تقریباً هیچ موردی از آن­ها در تعالیم قرآن کریم و بزرگان دین ما ناگفته نمانده است(طارمیان و همکاران، ۱۳۸۲: ۳). مهارت­ های زندگی روش­ها و مهارت­ های اصلی و ضروری برای یک زندگی سالم و سازنده است. این مهارت ­ها، مجموعه ­ای از توانایی­ ها هستند که سبب سازگاری ما با محیط و شکل­ گیری رفتارهای مثبت و مفید می­شوند. این توانایی­ ها ما را قادر می­سازند که نقش مناسب خود را در جامعه به خوبی ایفا کنیم و بدون آن که به خود و یا دیگران لطمه­ای بزنیم، با خواسته ­ها، انتظارات، مسائل و مشکلات روزانه خصوصاًً در روابط خود با دیگران، به شکل مؤثرتری رو به رو شویم. به عبارت دیگر، این مهارت ­ها که اکتسابی و اغلب از طریق آموزش و تمرین ایجاد و تقویت می­شوند، افراد را در مواجهه با نیازها و چالش­های زندگی روزمره توانمند می­سازند(فولادی، ۱۳۸۳: ۲۵). مهارت­ های زندگی مجموعه ­ای از توانایی­ ها هستند که قدرت سازگاری و رفتار مثبت و کارآمد را افزایش می­ دهند. در نتیجه شخص قادر می­ شود بدون این که به خود یا دیگران صدمه بزند، مسئولیت­های مربوط به نقش اجتماعی خود را بپذیرد و با چالش­ها و مشکلات روزانه زندگی به شکل مؤثر رو به رو شود(کلینکه(؟)؛ ترجمه محمد خانی، ۱۳۸۴: ۲۰). مهارت­ های زندگی عبارتند از مجموعه ­ای از توانایی­ ها که زمینه­ سازگاری، رفتار مثبت و مفید را در انسان فراهم می ­آورند. این توانایی­ ها، فرد را قادر می­سازد مسئولیت­های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران، با خواست­ها، انتظارات و مشکلات روزانه، به­ ویژه در روابط بین فردی به شکل مؤثری روبه­رو شود(کریم زاده، ۱۳۸۸: ۱۰).

سازمان بهداشت جهانی(۱۹۹۳) مهارت­ های زندگی را این گونه تعریف نموده ­است: مهارت­ های زندگی، توانایی‌های روانی – اجتماعی برای رفتار انطباقی و مؤثر هستند که افراد را قادر می­سازند تا به طور مؤثری با مقتضیات و چالش­های روزمره مقابله کنند. آموزش این مهارت ­ها موجب ارتقاء رشد شخصی و اجتماعی، محافظت از حقوق انسان­ها و پیشگیری از مشکلات روانی – اجتماعی می­ شود(اصلی نژاد، ۱۳۸۷: ۲۲). مهارت­ های زندگی اکستابی هستند و در زمان تولد ظاهر نمی­شوند بلکه در نتیجه تعامل با دیگران تکامل می­یابند. یکی از این مهارت ­ها، مهارت ابراز وجود است. یادگیری این مهارت منجر به احساس توانمندی، اعتماد به نفس بیشتر، کاهش استرس می­ شود(حجازی و بهادرخان، ۱۳۸۳). یادگیری مهارت­ های زندگی تنها یادگیری محض نیست، بلکه نگرش­ها و ارزش­ها را نیز تحت تأثیر قرار می­دهد. افراد علاوه بر اینکه یاد می­ گیرند مهارت­ های زندگی را در موقعیت­های واقعی به کار ببرند، حقایقی را نیز درباره موقعیت­های مختلف می­آموزند(پورسید و همکاران، ۱۳۸۹). برای ایجاد و افزایش توانایی‌های روانی- اجتماعی و ارتقاء سطح سلامت، آموزش مهارت­ های زندگی ضروری است. اگر ما دانش و اطلاعات لازم را در اختیار افراد قرار دهیم و موقعیت­هایی را به وجود آوریم، که طی آن افراد بتوانند آموخته­های خود را به صورت عملی تجربه کنند، آنگاه این دانش، ارزش و نگرش به توانایی­هایی بالفعل، تبدیل خواهد شد. این توانمندی به افراد کمک می­ کند، تا بدانند در هر موقعیت چه کاری باید انجام دهند و چگونه آن را به انجام برسانند. آگاهی از این امر بر اعتماد به نفس و سلامت روان فرد می ­افزاید و این خود باعث تقویت انگیزه­ های سالم و سلامت رفتار فرد می­ شود و همراه با ارتقاء سطح بهداشت روان، انگیزه­ های فرد در مراقبت از خود و دیگران، پیشگیری از بیماری­های روانی، پیشگیری از مشکلات بهداشتی و مشکلات رفتاری افزایش می­یابد(فلاح زاده، ۱۳۸۸).