وود (۲۰۰۰) به نقش قشر بینایی اهمیت بیشتری می‌دهد و برگردان سریع نوشتار به آوا و بیان را ناشی از سلامت این بخش این عامل را در خواندن، کلیدی‌تر از بقیه می‌داند. به نظر ایشان مغز از توانمندی‌های دیداری-فضایی بالایی برخوردار می‌باشد و این توانایی به فهم اطلاعات مختلف و بسیار پیچیده آوایی کمک می‌کند (به نقل از احمدپناه و پاکدایانا، ۱۳۸۶).

عوامل دیداری

بعضی پژوهشگران به شواهدی دست یافته‌اند که بیانگر تاثیر عوامل دیداری در نارساخوانی است. اون و همکاران (۱۹۹۶) به شواهدی اشاره کرده‌اند که بر مبنای آن ها کودکان نارساخوان در سلول‌های بزرگ مرتبط با قشر بینایی دارای مشکل هستند. استاین (۲۰۰۱) نقش ناهمخوانی دید دو چشمی و ناهمگرایی آن ها را برجسته‌‌تر می‌بیند و ویلکینس (۱۹۹۵) نشان داده است که کودکان و بزرگسالان نارساخوان در بعضی پردازش‌های دیداری از تصاویر رنگی استفاده بیشتری می‌برند. استاین (۲۰۰۱) با ملاحظه نظریه مگنوسلولا این فرضیه را مطرح ‌کرده‌است که سلول‌های بزرگ در افراد نارساخوان در همه مسیرهای حسی مرتبط با خواندن (دیداری و شنیداری) به شکل ناقص عمل می‌کنند که این خود اختلال شنیداری به اختلال‌های واجی و آوایی نامیده می‌ انجامد. در پژوهش‌های دیگری به مشکلات خاصی از جمله حساسیت دیداری ضعیف، ناپایداری دیداری و نداشتن تمرکز در افراد نارساخوان اشاره شد که همه شواهدی از نقص مگنوسلولا در افراد نارساخوان هستند (به نقل از احمدپناه و پاکدایانا، ۱۳۸۴).

عوامل شناختی و پردازشی

نظریه‌پردازان پردازش شناختی بر این باورند که وجود نقص در فرایندهای شناختی یا روان‌شناختی از اختلال کارکرد مغز ناشی می‌شود که یکی از عوامل بروز نارساخوانی به شمار می‌آید. فرایندهای شناختی درون سیستم اعصاب مرکزی رخ می‌دهند و شامل حافظه، توجه و ادراک می‌گردند (دی‌رویتر و وانسارت^[۱۰۸]، ۱۹۸۲، ترجمه شکوهی و پرند ۱۳۸۵). برای درک بهتر فرایندهای شناختی که به نحوی با موثرتر عمل کردن فرد در خواندن مربوط‌اند، پژوهشگران این فرایندها را به دو گروه فرایندهای دور و فرایندهای نزدیک طبقه‌بندی کرده‌اند. فرایندهای دور عبارتند از فرایندهایی که اگر چه به نحوی با یادگیری خواندن ارتباط دارند اما این ارتباط تنگاتنگی نیست که شامل مهارت‌های کلی شناختی مانند توانایی زبانی و حافظه می‌شود. در مقابل فرایندهای نزدیک درگیر در خواندن با مهارت‌های بازیابی اطلاعات از جمله فرایندهای نزدیک هستند. در سال‌های اخیر روانشناسی شناختی توجه ویژه‌ای به تکالیف آموزشی و یادگیری به ویژه قلمرو خواندن داشته است (به نقل از احمدپناه و پاکدایانا، ۱۳۸۶).

فراشناخت

فراشناخت نقش بسیار برجسته‌ای در یادگیری دارد چرا که دربرگیرنده آگاهی دانش یادگیرنده از تفکر یادگیری است. پاکدایانا و همکاران (۲۰۰۷) در تحقیقات خود نشان داده‌اند که کودکان نارساخوان، آگاهی فراشناختی ضعیفی دارند و این وضعیت آن ها را وادار می‌کند که برای خواندن و هجی‌کردن، رفتارهای یادگیری نامناسب و غیرمتعارف از خود بروز دهند؛ به عبارت دیگر به دلیل نقص فراشناختی، این کودکان از سبک خاص یادگیری استفاده می‌کنند که کم اثرتر است. به همین دلیل پژوهشگران توصیه می‌کنند در کنار آزمون‌های مربوط به آگاهی‌های فراشناختی، سبک‌های یادگیری را هم ‌به این افراد آموزش دهند (به نقل از احمدپناه و پاکدایانا، ۱۳۸۶).

عوامل وراثتی

در حقیقت می‌توان گفت که هم آینده‌نگری^[۱۰۹] و هم گذشته‌نگری^[۱۱۰]، نشانگر این موضوع هست که نارساخوانی یک اختلال پایدار و مزمن هست، به علاوه خوانندگان خوب و ضعیف تمایل به حفظ وضعیت خود در طول زمان دارند. از دیدگاه دیگر نارساخوانی ارثی است (پنینگتون و گیلار^[۱۱۱]، ۱۹۹۶). تاریخچه خانوادگی یکی از مهمترین عوامل خطر می‌باشد. طبق آمار حدود ۲۳ تا ۶۵ درصد از کودکانی که یک والد نارساخوان دارند، گزارش اختلال دادند (اسکاربورو^[۱۱۲]، ۱۹۹۰). شیوع آن میان برادران و خواهران اشخاص مبتلا حدود ۴۰ درصد است و نرخ شیوع میان والدین حدود ۲۷ تا ۴۹ درصد است (پنینگتون و گیلار، ۱۹۹۶). علی‌رغم ماهیت خانوادگی قوی، هر دو نوع انتقال نهفته و آشکار مکرر در یک خانواده مشاهده شده است. این داده ها توام با یک سبب‌شناسی پیچیده هست، مطالعات وراثت‌پذیری^[۱۱۳] نشان داده است که ۴۴ تا ۷۷ درصد پراکندگی (واریانس) به واسطه عوامل ژنتیکی و باقیمانده پراکندگی به واسطه عوامل محیطی توضیح داده می‌شوند (دی‌فرایز، اولسون، پنینگتون و اسمیت^[۱۱۴]، ۱۹۹۱). این عوامل ژنتیکی، ژن‌های هم ردیفی^[۱۱۵] هستند که به طور هماهنگ در شکل‌گیری فنوتیپ نارساخوانی فعالیت می‌کنند. به خاطر این ماهیت پلی‌ژنیک^[۱۱۶] (دارای قوه تشکیل)، الگوهای انتقالی درهم‌ریخته ایجاد می‌گردد که از قوانین مندل^[۱۱۷] پبروی نمی‌کند که اختلال نهفته و آشکار مرتبط با جنسیت را کنترل می‌کند. این موضوع در باب اهمیت ژنتیک در نارساخوانی نخستین بار در سال ۱۹۰۷ توسط جیمز هنشل‌وود چشم پزشک اسکاتلندی مطرح شد که طی گزارش خود، ۴برادر با “کوری کلمه” را میان ۱۱ خواهر و برادر در یک خانواده توصیف کرد. در این شرایط مکرر، هنشل‌وود آن را یک سنخ خانوادگی فرض کرد هر چند که اصطلاح “کوری کلمه” جای خود را به “نارساخوانی” داد اما این موضوع ارزشمند است که وی برای نخستین بار سبب‌شناسی ژنتیکی را مطرح کرد (به نقل از شیویتز، گرین^[۱۱۸] و شیویتز، ۲۰۰۸).

دبره‌ریتزن (۱۹۷۹) بر اساس تحقیقات خود، وجود عامل ژنتیک را در نارساخوانی غیرقابل انکار دانسته است. وی در بررسی هم‌شکمان نشان داد که ۸۴ درصد از ۳۱ زوج هم‌شکم تک تخمکی و ۲۹ درصد از ۳۱ زوج هم‌شکم دو تخمکی در عین حال به نارساخوانی مبتلا بودند. وجود همبستگی بین نارساخوانی و تأخیر زبان را نیز به عنوان دلیل دیگری برای وجود عامل ژنتیک ذکر کرد، چرا که تاثیر عامل خانوادگی در تأخیر زبان آشکار است و یک سوم نارساخوان‌ها نیز به آن مبتلا هستند (به نقل از دادستان، ۱۳۷۹).

خودکاری

کمرویی^[۵] پدیده ای جهانی است. پایه ای ترین یافته ی تحقیقات، راجع به کم رویی رایج، کاملاً گسترده و جهانی است. روان شناسان در تعریف می‌گویند: «کسی کم رو است که فاقد جرات است» یا به عبارتی کسی که تحت تأثیر فلج روانی قرار گرفته است. تأثیر کم رویی در توجهات است در «فعالیت های بدنی» و در «فعالیت های فکری» و فعالیت های «احساسی».

علت کم رویی: افراد کم رو عموماً به خاطر عدم تسلط ‌بر مهارت های اجتماعی و یا فقدان اعتماد به نفس، کم رو می‌باشند. برخی از افراد بر مهارت های اجتماعی لازم جهت تداوم بخشیدن به حرکت نرم و روانِ ماشین ارتباطات بشری تسلط ندارند. آنان نمی دانند که یک گفت وگو را چگونه آغاز کنند یا در کلاس درس چگونه از سخن گو بخواهد بلندتر صحبت کند. در فعالیت های بدنی، کم رویی قربانی خود را از لحاظ روش، پخمه و چلمن، و از لحاظ رفتار غیرطبیعی و از لحاظ حرکات بی دست و پا می‌کند. تا آن جا که شخص بی دلیل سرخ شده و لرزش و طپش قلب می‌گیرد. در فعالیت های فکری هم کم رویی افکار قربانیان خود را مشوش کرده، آنان را از گفت وگوی منطقی ناتوان می‌سازد. از این جا اشتباهات و خبط هایی حاصل می شود که از همان افراد کم رو سر می زند، هم چنین سبب گنگی و دلسردی آنان می شود.

فرد کم رو باید در درجه ی اول، دقیقاً خود را مورد آزمایش و بررسی قرار دهد و قضاوت های غلط و نادرستی را که منشاء ناراحتی اش می‌باشد پیدا و کشف کند

در فعالیت احساسی، کم رویی مانع از آن می شود که قربانیانش احساس درونی خود را به راحتی بیان کنند و ظاهری بی احساس به آن ها می‌دهد. دیگران تصور می‌کنند که افراد کم رو، فاقد قلب و روح می‌باشند در حالی که آن ها سرشار از محبتند ولی جرات ابراز آن را ندارند. شخص کم رویی می‌گوید: «من یک وکیل معروف هستم با این حال هر بار سخن می گویم احساس می کنم که شهرتم در خطر قرار می‌گیرد. این حالت چه در دادگاه یه در یک مهمانی ساده در من ایجاد می شود. حضور دیگران اعتماد به نفس مرا از بین می‌برد». شخص دیگری می‌گوید: «هنگامی که در جلسه امتحان شفاهی حاضر می شوم متانت استاد شخصیت مرا خرد می‌کند». از دیدگاه روان شناسان خجالت همیشه نشانه ای از ناراحتی عمیق تر روانی است.

کمرویی یک پدیده پیچیده و مرکب ذهنی، روانی و اجتماعی است که به دلایل بیشمار در طول دوران رشد به تدریج پدیدار می شود و با دارو برطرف نمی شود . کمرویی اساساً رفتاری اکتسابی و آموخته شده است و برای درمان و برطرف کردن آن باید یاد گیری زدایی^[۶] صورت گیرد و رفتار تازه و مطلوب اجتماعی در فرد فراگیر شود. اگر ‌در مورد رفتار غیراجتماعی این قبیل جوانان چارهای اندیشیده نشود فرد دچار استرسهای شدید شده و احتمالاً ‌خطرناک‌ترین و حادترین وضع را برای ابتلا به بیماری‌های شدید روانی مانند اسکیزوفرنی و یا افسردگی خواهد داشت (زیمباردو و رادل^[۷]،۲۰۰۱).

کمرویی یک مشکل فردی بی سر و صداست و چنان شایع گشته که می توان آن را یک بیماری اجتماعی نامید؛ زیرا کمرویی موجب اضطراب اجتماعی، هراس اجتماعی، عدم اعتماد به نفس، نداشتن مهارت‌های اجتماعی و عدم سازگاری با جمع می­ شود(زیمباردو، ۲۰۰۰).کمرویی یک ناتوانی و معلولیت فراگیر اجتماعی است. در هر جامعه درصد قابل توجهی از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان با این اختلال رفتاری و بازدارنده رشد شخصیت اجتماعی مواجهند. در بسیاری از مواقع، کمرویی، اصلی‌ترین مانع شکوفایی قابلیت‌ها، خلاقیت‌ها و ایفای مسئولیت‌ها است (افروز، ۱۳۸۱ ). زیمباردو(۱۹۷۷) بر این باورند که کمرویی یک توجه افراطی به خود، اشتغال ذهنی به افکار، احساسات و واکنش‌های جسمانی خود است که می‌تواند حداقل شامل یک ناراحتی اجتماعی ضعیف تا یک ترس اجتماعی بازدارنده و شدید باشد . زیمباردو (۲۰۰۰) بر این باور است که کمرویی احتیاط مفرط در روابط بین فردی است. به ویژه افراد کمرو از ابراز وجود میهراسند، درباره شیوه واکنش دیگران به خود بس یار حساسند و به سرعت دستپاچه می‌شوند و نشانه های جسمانی اضطراب مانند بالا رفتن ضربان قلب، سرخ شدن چهره و ناراحتی معده را تجربه می‌کنند.

۲-۲-۱-علل کم رویی

شخص کم رو یا خودش برای خودش ارزشی قایل نیست یا تصور می‌کند که دیگران برای او ارزشی قایل نیستند. هیچ کس دوست ندارد مورد تمسخر دیگران قرار بگیرد و ترس از این که چنین وضعی پیش بیاید شجاع ترین افراد را هم دچار کم رویی می‌کند. ولی باید گفت که افراد کم رو فاقد ارزش نمی باشند، چنین افرادی نه مضحک و مسخره هستند و نه دست و پا چلفتی و پخمه، فقط تصور می‌کنند که چنین هستند تا موقعی که این فکر غلط در مغز و نهادشان نقش بسته است و آن را از سر بیرون نکنند و اصلاح نشوند نخواهند توانست از این ضعف و زبونی نجات پیدا کنند.

نکته: ‌بنابرین‏ فرد کم رو باید در درجه ی اول، دقیقاً خود را مورد آزمایش و بررسی قرار دهد و قضاوت های غلط و نادرستی را که منشاء ناراحتی اش می‌باشد پیدا و کشف کند.

انجام چنین تحلیلی، همیشه ساده و آسان نیست. مطالبی که در زیر مطرح می‌شوند خواننده را در چنین بررسی و تجربه و تحلیلی کمک خواهد کرد. در این جا به خلاصه ای از عقاید و نظرات غلطی که عادی ترین علل کم رویی است اشاره می شود.

اولین علت کم رویی: تحقیر نابه جای خود است. بعضی افراد خود را از لحاظ فکری ضعیف و حقیر می شمارند. آن چه را می نویسند و می‌گویند به نظرشان پوچ و بی ارزش می‌رسد. ترس از آشکار شدن حالت معمولی و متعادل خود و ترس از این که با رفتار و گفتار نامعقول خود مورد تمسخر و استهزای دیگران قرار گیرند. دهان آن ها را می بندد.

دومین علت کم رویی: پخمگی خیالی است. بعضی افراد معتقدند که ظاهرشان فاقد ظرافت، رفتارشان ناشیانه، چلمن و ورودشان به جایی سبب کنجکاوی مسخره آمیز می شود. این فکر و خیال که مبتنی بر هیچ پایه ای نمی باشد بر طرز رفتار آنان تأثیر می‌کند و آن ها نمی دانند چه بکنند و کجا باید بنشینند. با این حال نباید عقیده ی غلط فرد کم رو را با بی اطلاعی واقعی از عادت همگانی اشتباه کرد. عادات و رسوم به وسیله ی خانواده، معلم، مطالعه، مشاهده، رفت و آمد در محافل و با نزاکت فرا گرفته می شود.

سومین علت کم رویی: ترس بی دلیل از مسخره کردن دیگران است، بعضی از افراد کم رو، حتی جرات نمی کنند لطف و محبت خود را نسبت به افراد خانواده شان ابراز کنند. کلمات دوستی، تشکر و سپاس، رحم و شفقت و مهربانی که بر حسب موارد مختلف مطرح می‌شوند در گلوی آن ها خفه می‌شوند. این نوع افراد اجازه می‌دهند تحت فشار نوعی شرم و حیای پوچ و بی مورد فلج شوند و خون سردی ظاهری آن ها سبب ناراحتی دیگران شود، همان طوری که خودش هم سبب ناراحتی آنان می شود.

چهارمین علت کم رویی:عدم اعتماد، بعد از شکست است. چنین افرادی تصور می‌کنند، تمام مردم دنیا از شکست او خبر دارند و او را خانه خراب تلقی می‌کنند. این فرد، تعادل ذهنی خود را از دست می‌دهد و از حضور در جمع نگران و ناراحت می شود. حتی جرات نمی کند دیگر با افرادی چون دوستان، هم کاران و… که احتمالاً به او توصیه هایی می‌کنند روبه رو شود.

کاتلین^[۲۲] (۲۰۱۰) رفاه مالی ‌به این شکل تعریف می‌کند: یک حالت از سلامت مالی، خوشحالی و عاری از نگرانی مالی که بر اساس شناخت ذهنی شخص از وضعیت مالی مبتنی است. حسن شهرت مالی هم مشابه آن است، به استثنای اینکه معیارهای عینی و ذهنی، هر دو را در بر دارد. در مقابل سواد مالی توانایی شخص برای درک اصول اقتصادی پایه را ارزیابی می­ کند، درست مثل اطمینان به بحث ‌در مورد مسائل مالی، آگاهی از ریسک و مهارت در کنترل امور مالی و دستیابی به منابع مالی.

رفاه و آسایش یک مفهوم چند بخشی است. مک گرگور و اسمیت (۱۹۹۸) رفاه را در بر گیرنده عوامل اقتصادی، جسمی، اجتماعی و عاطفی، محیطی، سیاسی و روحی می دانند. از نظر ون پراک (۲۰۰۳) رفاه از رضایتمندی فرد در ۶ حوزه: شغل، مسائل مالی، خانه، فراغت و تفریح، سلامت و محیط زیست ایجاد می شود. یکی از جنبه‌های رفاه همان‌ طور که ون پراگ و مک گریگور اشاره کرده‌اند رفاه اقتصادی یا به عبارت دیگر رفاه مادی افراد می‌باشد.

تحقیقات اخیر چند عامل را به عنوان عوامل محوری در حفظ رفاه مالی معرفی کرده‌اند که از آن جمله می توان به درآمد، مخارج و انباشت بدهی اشاره کرد. فرگوسن و همکاران^[۲۳] (۱۹۸۱) رفاه مالی را سطوح درآمد مالی و دارایی ها توصیف می‌کند. ویلیامز^[۲۴] (۱۹۸۳) رفاه مالی را تابعی از جنبه‌های مادی و غیرمادی وضعیت مالی فرد می‌داند و های هو^[۲۵] (۱۹۹۰) رفاه مالی را احساس رضایت یک فرد نسبت به وضعیت مالی اش می‌داند. بر اساس نظر پورتر^[۲۶] (۱۹۹۰) رفاه مالی دیدگاه فرد نسبت به وضعیت مالی خود است و بر اساس جنبه‌های عینی و ادراکاتی که از طریق قضاوت ‌در مورد آن ها نسبت به استانداردها به دست می‌آید ارزیابی می‌گردد.

از نظر استرامپل^[۲۷] (۱۹۷۶) گرچه رفاه مالی در گذشته معنای سعادت یا رضایت عمومی فرد از موقعیت مالی یا دارایی خود را داشته است اما در موقعیت کنونی با بهبود سطح زندگی مردم به ادراک فرد از جنبه‌های مادی و غیر مادی وضعیت مالی خود تغییر ‌کرده‌است. ادراکاتی شامل رضایت از درآمد و پس انداز، آگاهی از موقعیت ها، توانایی براورده ساختن نیازها، حس امنیت مادی و حس راحتی و رضایت نسبت به سیستم توزیع درآمد و پاداش.

جو^[۲۸] (۱۹۹۸) نیز همانند استرامپل؛ آسایش مالی را سطح سلامت مالی می‌داند که شامل رضایت از جنبه‌های مادی و غیرمادی وضعیت مالی، احساس پایداری مالی شامل کافی بودن منابع مالی و مقدار عینی منابع مادی و غیر مادی که هر فرد دارد می‌باشد. شاید جامع ترین تعریف از نظر گولد اسمیت^[۲۹] (۲۰۰۰) ارائه شده باشد. از نظر این تعریف، رفاه مالی میزان کفایت و امنیت اقتصادی فرد یا خانواده است که فرد را در برابر ریسک های اقتصادی روزمره مانند بیکار شدن، بیماری، ورشکستگی و فقر و تهیدستی محافظت می‌کند.

تحقیقات زیادی مبین آن است که زنان نسبت به مردان در زمان تصمیم گیری اقتصادی ریسک گریزتر هستند و نه تنها مصرف اطلاعات مالی را در نظر می گیرند بلکه اشتغال، سرمایه گذاری و برنامه ریزی بازنشستگی را هم در نظر می گیرند. گروه دوم تحقیقات، توان نسبی و تاثیری که زنان می‌توانند بر تصمیم گیری های مالی در روابط داخلی خود داشته باشند را ارزیابی می‌کند. اگرچه زنان در ازدواج، اکثریت تصمیمات خرید خانواده را کنترل می‌کنند اما بین زوجینی که درآمد بالاتری دارند سیستمی وجود دارد که مردان کنترل کننده هستند.

تحقیقات نشان می‌دهد که در مقایسه با مردان و زنان متاهل، زنان مجردی که دارای فرزند بوده اند کمترین ریسک مالی را پذیرا هستند. لی و همکاران^[۳۰] (۲۰۰۷) دریافتند افرادی که هرگز ازدواج نکرده اند نسبت به آنهایی که متاهل هستند در سنین پیری بدهی های چشمگیری دارند. فرض می شود که زنان غیر متاهل و زنان فرزنددار سطوح رفاه مالی پایینتری نسبت به زنان متاهل و زنان بدون فرزند دارند. مثلا تصور می‌کنیم زنان متاهل محافظه کاری مالی کمتری نسبت به زنان غیرمتاهل دارند چون می‌توانند درآمد خود را با زوجشان شریک شوند (کاتلین، ۲۰۱۰).

سو^[۳۱] (۲۰۰۸) نشان داد که زنان دارای تحصیلات بالا به احتمال بیشتری طرح های مالی و سلامت را طرح ریزی می‌کنند تا شرکای مردشان. تحصیلات رابطه مثبتی با رفتارهای مالی، تحمل ریسک مالی و رضایت مالی دارد و درآمد زنان را صرف نظر از وضعیت تاهل ارتقا می‌دهد.

تحقیقات اجتماعی نشان می‌دهد که چهار فاکتور سلامت، وضعیت اقتصادی، اشتغال و روابط خانوادگی؛ پیش‌بینی کننده رفاه در اکثر فرهنگ ها هستند. وقتی افراد سالم، شاغل، متاهل و یا درگیر یک رابطه متعهدانه باشند و از لحاظ مالی نیز امنیت داشته باشند؛ خوشحال تر هستند. سلامت و ثروت نیز در سطح کلان با هم در ارتباطند.کاهش در نرخ مرگ و میر و عوامل رایج تلفات مثل سرطان و حمله های قلبی؛ می‌تواند منجر به میلیاردها دلار صرفه جویی اقتصادی برای ملت ها شود. متاسفانه از هر هفت خانواده آمریکایی، یکی مشکل پرداخت هزینه های مرتبط با بهداشت خود را دارد که این امر می ­تواند منجر به تنگ دستی در هزینه های پزشکی نسبت به هزینه های اصلی زندگی و رفتارهای منفی بیماران گردد، مثل به تأخیر انداختن درمان های لازم پزشکی و استفاده از داروهای تجویز شده (باربارا^[۳۲]، ۲۰۰۵).

اسمیت و کینگتون^[۳۳] (۱۹۹۷) به آزمون تاثیرات درآمد و ثروت روی وضعیت سلامت گزارش شده آمریکایی های مسن پرداختند. با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده از محرک های سلامت و دارایی بین مسن ترین مسن ها و تحقیقات بازنشستگی سلامت، آن ها دریافتند که یک رابطه قوی مثبت بین درآمد خانواده و ثروت و وضعیت سلامت گزارش شده، مخصوصا بین خانواده های ضعیف وجود دارد.

۲-۶-۲- رفاه ذهنی

مفهوم و محتوای رفاه اجتماعی در طول چند دهه گذشته تحولات گسترده ای یافته است. در دهه های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰، رفاه اجتماعی به مجموعه اقدامات و خدمات گوناگون اجتماعی که هدف آن تامین حداقل نیازهای اساسی افراد و ‌گروه‌های جامعه است، محدود بود. همچنین به بعد عینی رفاه (درآمد و اشتغال و مسکن) توجه می شد؛ اما امروزه علاوه بر بعد عینی به بعد ذهنی رفاه نیز توجه می شود.

به هر حال مدیران می ­توانند باورهای راجع به اهمیت ذینفعان مختلف ازجمله مشتریان و رقبا را که به طور برجسته ‌در متون تحقیقاتی مربوطه به گرایش وجهت­گیری بازار نقش دارند را نیز به­حساب­آورند­. Cadogan, 2003))

انعطاف پذیری استراتژیک

سانچز۲۰۰۵ درباره اهمیت منابع برانعطاف­پذیری استراتژیک بحث­کرده­است و اینچنین بیان­می­داردکه انعطاف­پذیری استراتژیک توسط روش­هایی محدود­شده ، که در آن شرکت­ها قادر به استفاده از منابع موجودند و این باعث تمرکز توجه بر روی نیاز به منابع منعطف و نوعی از انعطاف پذیری به ویژه انعطاف­پذیری هماهنگی می­گردد. Sanchez, 2005)) دیگران نیز به مانندگروال و تانسوهای۲۰۰۱ صحه­بر اهمیت ایجاد دارایی­ های مازاد و نقدینه، منابع کمکی و مخزن منابع منعطف همانطورکه پیشینیان هنگام بحث درباره اشکال انفعالی از انعطاف پذیری استراتژیک ازآن یاد می‌کردند،گذاشتند . تحقیقات پیشین کمک کوچکی به درک رابطه بین منابع ودیگر موارد مسبوق و انعطاف پذیری استراتژیک کرده و بهرحال منابع به عنوان پیشینه برای انعطاف پذیری استراتژیک عمل ‌کرده‌است. McGuiness, 2001))

انعطاف پذیری استراتژیک : گزینه های استراتژیک به مانند دوره های جایگزین عمل می‌باشند (Sanchez, 2005) نویسندگان بسیاری درباره اهمیت آن نسبت به انعطاف پذیری درمفهوم کلی و سطح شرکتی اش بحث کرده‌اند . توسعه گزینه­ های استراتژیک باعث ایجادتنوع می­ شود به­ طوری­که گزینه­ ها برای شرکت و برای جذب شان در دسترس می‌باشند . (Sanchez,2005) . برای نویسندگانی مانند سانچز ۲۰۰۵ گزینه های استراتژیک از اهمیت خاصی برخوردارند چراکه بسادگی داشتن این اختیارت یاگزینه­ها به­مانند بودن به عنوان نماینده­ای برای انعطاف­پذیری استراتژیک می‌باشد. علاوه براین کومبه وگرینلی ۲۰۰۴ برروی گزینه­ های استراتژیک مختلف به­مانند نتایج حاصل از شناخت مدیریتی وتاثیراحتمالی آن ها برروی اشکال مختلف رفتارمنعطف، بحث کردن .علی‌رغم مباحث مفهومی در رابطه با اهمیت نسبی اختیارات استراتژیک به انعطاف پذیری استراتژیک هیچگونه توسعه نظریه از لحاظ تجربی دردست نمی ­باشد. از اینرو یکی از مشارکت های اصلی حاضر در اینکار تحقیقی تمرکز بر روی اختیارات استراتژیک متفاوت و اجرا شده توسط مدیران می‌باشد .

نظرسنجی فعلی حاکی ازاینست که اختیارات استراتژیک مبتنی برباورهای مدیران بوده و منابع در اختیارشان نشان از رابطه مستقیم دارد . انعطاف پذیری استراتژیک در ادبیات موضوع چنین تعریف شده است: توانایی شرکت برای انطباق و ‌پاسخ‌گویی‌ به تغییرات محیطی . Combe and Greenley, 2004,p. 1456)) و یا توانایی سازمانی برای مدیریت اقتصادی و سیاسی ریسک ها با ‌پاسخ‌گویی‌ بلادرنگ به تهدیدات و فرصت های بازار (Grewal and Tansuhaj, 2001,p.72).تحقیقات نشان­می­دهد ­برای­دستیابی به انعطاف­پذیری استراتژیک درفعالیت­های­آتی­(یعنی ایجادگزینه­های واقعی برای شرکت ) صادرکنندگان می ­توانند در ساختار صادرات و استراتژی­ های صادرات سرمایه ­گذاری­کنند و سیستم قابلیت ­های هماهنگ صادرات را ایجادکنند. (e.g., Buckley and Casson, 1998; Johnson et al., 2003; Sanchez, 1995) سرمایه ­گذاری فعلی در این گزینه­ ها می ­تواند درآینده دسترسی به گزینه­ های تصمیم ­گیری بیشتری که در نهایت منجر­به افزایش سودآوری، سهم بازاربیشتر و رشد فروش می شود را ‌ایجاد کند . . سه منبع انعطاف پذیری صادرات شناسایی شده است. ( سه نوع سرمایه گذاری که می‌تواند گزینه واقعی ‌ایجاد کند)این سه منبع ‌بر اساس ادبیات انعطاف پذیری استراتژیک درتحقیقات می‌باشند : اول، ‌بر مبنای‌ چارچوب مفهومی ارائه شده توسط اولاخ (۲۰۰۰) براذر (۲۰۰۸) و لیبلین (۲۰۰۳) حدی است که در آن شرکت­ها در هنگام تصمیم ­گیری صادارت تجربه صادرات خود را با انعطاف­پذیری در می آمیزند. به ویژه سرمایه ­گذاری در تجارب صادراتی بزرگتر (ازطریق واردشدن در بازارهای وسیعتر و بیشتر و یا در محدوده زمانی بزرگتر ) به شرکت­ها این امکان را می­دهد تا خروجی­ها را تغییر­داده و از ‌بازارهای کم سودتر بر بازارهای پرسودتر تمرکزکنند. همچنین به شرکت ها این امکان را می دهدکه تنوع رویدادها و ایده ها را افزایش دهندو این امر به ایجاد فرصت های بیشتر برای توسعه راه های جدید شناسایی گزینه های تجاری جدیدکمک می‌کند. (Luo and Peng,1999)انعطاف پذیری صادرات به معنای شناسایی و رصد فرصت های صادراتی جدید برای کسب مزیت ازآنها و اقدام به موقع برای صادرات در این فرصت­ها ‌می‌باشد.

انعطاف پذیری و شرکت بین‌المللی

کوگوت عنوان می­ کند که ویژگی بی­همتای راهبردبین­المللی بیشتربه ایجادانعطاف­پذیری برای بهره ­وری ازعدم اطمینان و ‌با درنظرگرفتن نرخ تبادل، سیاست دولتی ‌و حرکت رقبا مربوط است نه به محتوای آن. در واقع مدت­ها چنین بوده است که درآمد خالص شرکت­های چندملیتی­(MNEs) ­نسبت به شرکت­های ملی در انعطاف پذیری (بالقوه) MNEsنهفته است. اما به نظرمی رسد شکاف بزرگی بین قابلیت MNEs و عملکردحقیقی انعطاف پذیری آن وجوددارد. هرچند این مسأله به روش تجربی بررسی نشده است، انتظار است که اینرسی، همکاری، جابجایی و هزینه های فراغت مانع انعطاف­پذیری­کنترل­شده باشند. ‌بنابرین‏ باکلی و کاسون انعطاف پذیری را برای مدلسازی شرکت چندملیتی به عنوان “موضوعی مهم در دستورکار جدید”تلقی می نمایند. در این دستور کار جدید تحلیل انعطاف­پذیری استراتژیک در فرایند بین ­المللی­سازی شرکت نیازمند توجه ویژه است. در واقع پژوهش بازاریابی صادرات از اواسط دهه۱۹۷۰ ‌بر اساس دیدگاه فرایند بین ­المللی­سازی شرکت بوده است. دید آشکار از اینکه چگونه انعطاف ­پذیری در فرایند بین ­المللی­سازی القا و کنترل می­ شود، پیش­نیاز برای پژوهش کاربردی بازاریابی صادرات است تا انعطاف­پذیری استراتژیک به عنوان ساختار توضیحی مرکزی لحاظ­گردد. Zou, S. and Stan, S. 2008))

عابدی و عریضی (۱۳۸۶) در پژوهش خود به بررسی رابطه بین انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان با ویژگی‌های خانوادگی آنان می‌پردازند. هدف آنان از انجام تحقیق، تبیین رابطه و سهم نسبی هر یک از متغیرهای خانوادگی در تبیین انگیزش پیشرفت تحصیلی است. به همین منظور ۱۸۰ نفر آزمودنی به طور تصادفی از جامعه دانش‌آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش شهر اصفهان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که از بین عوامل خانوادگی مرتبط با انگیزش پیشرفت تحصیل، انتظار والدین از موفقیت فرزندان ۲۸%، شیوه فرزندپروری مقتدرانه ۲۶/۰ و ساخت خانواده (مدرن‌های طبیعی در خانواده) ۱۶/۰ تبیین‌کننده انگیزش پیشرفت تحصیلی هستند.

باقرپناه (۱۳۸۴) در بررسی رابطه‌ بین شیوه های فرزندپروری با انگیزه پیشرفت تحصیلی و افسردگی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهرستان اسلام‌آباد در سال (۸۳-۸۴) به تعیین رابطه‌ شیوه های فرزندپروری با انگیزه پیشرفت پرداخته است. محقق برای این کار از روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی منظم استفاده ‌کرده‌است. روش پژوهش، روش زمینه‌یابی و غیره آموزشی است که در داخل این روش از روش همبستگی استفاده می­ کند. برای جمع‌ آوری داده از سه ابزار استفاده نمود. آزمون وینتر بانتون برای شیوه های فرزندپروری، آزمون هرفس برای انگیزه پیشرفت. آزمون بک برای افسردگی و معدل برای پیشرفت تحصیلی به کار رفت. طرح پژوهش در این تحقیق چهار متغیر به نام شیوه فرزندپروری انگیزه پیشرفت تحصیلی و افسردگی مورد مطالعه قرار گرفت. و برای تجزیه و تحلیل آماری آن از روش ضرایب همبستگی پیرسون چندمتغیره و تفکیکی استفاده شد.نتایج تحقیق نشان داد که بین شیوه های فرزندپروری دموکراتیک با انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و با افسردگی رابطه منفی وجود دارد. همچنین بین شیوه های دیکتاتوری و سهل‌گیرانه با افسردگی رابطه مثبت و با انگیزه پیشرفت تحصیلی رابطه منفی وجود دارد.

مهرافر و شهرآرای (۱۳۸۱) پژوهشی با عنوان بررسی رابطه نگرش نسبت به شیوه های فرزندپروری با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی انجام داده و در آن هدف را بررسی رابطه بین نگرش نسبت به شیوه های فرزندپروری مادر (اقتدار منطقی، استبدادی، آزادگزاری) با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی عنوان نموده ­اند. بدین منظور ۳۹۸ نفر از دانش‌آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی و مادران با سواد آن‌ ها در منطقه هفده آموزش و پرورش تهران به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از رگرسیون چند متغیره‌ی گام به گام آشکار کرد که بین نگرش‌های شیوه های فرزندپروری مادر (اقتدار منطقی) و پیشرفت تحصیلی (معدل کل، نمره علوم) رابطه مثبت وجود دارد و بین نگرش نسبت به شیوه های فرزندپروری مادر (استبدادی) و پیشرفت تحصیلی (معدل کل و نمره علوم، نمره ریاضی) رابطه منفی معنی‌داری مشاهده نشد.

پژوهشی توسط باقری (۱۳۷۲) تحت عنوان بررسی شیوه های فرزندپروری با انگیزه پیشرفت و رابطه متغیر اخیر با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر دوره‌ راهنمایی اهواز انجام شد. نتایج به دست آمده نشان‌دهنده وجود همبستگی حتی معنا‌دار بین شیوه های فرزندپروری با انگیزه پیشرفت است. مشخص شد که بین متغیر استقلال‌آموزی، تسلط‌آموزی و مراقبت‌آموزی با انگیزه پیشرفت رابطه منفی معنی‌داری وجود دارد. همچنین بین نمره‌های انگیزه پیشرفت با نمره پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد.

تحقیقی توسط یعقوب‌خانی و غیاثوند (۱۳۷۲) انجام گرفت در این تحقیق طبقه اجتماعی و شیوه تربیت به عنوان دو متغیر عمده مؤثر در عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شده بود. نتایج نشان داد که طبقه اجتماعی خانواده در مقایسه با شیوه تربیت عامل پیش‌بینی مهم‌تری است و ارتباط قوی‌تری با پیشرفت تحصیلی دارد.

دانش‌آموزانی که در خانواده محبت بیشتری دریافت می‌کنند عملکرد تحصیلی بهتری دارند و والدینی که کنترل بیشتری بر کودکانشان اعمال می‌کنند در مقایسه با خانواده هایی که از کنترل کمتری استفاده می‌کنند فزرندان ‌موفق‌تری در تحصیل دارند. همچنین یافته ها حاکی از آن بود که تأثیر تعامل بین دو بعد محبت و کنترل پیشرفت تحصیلی وجود ندارد.

۲-۸-۲- تحقیقات خارجی

جنیفر و پاترسون^[۳۹](۲۰۰۶) در بررسی نوع خانواده و رابطه آن با بزهکاری، پی بردند که بهترین پیش‌بینی کننده بزهکاری نوجوانان، کیفیت رابطه­ آن­ها با والدین خود بوده است. بدین معنی که بد بودن این رابطه مسبب بزهکاری آن­ها بوده است. مطالعات مارش و باربر^[۴۰] در این خصوص نشان داده ­اند که جدایی از والدین و ارتباط نامطلوب با فرزندان به طور ناپیوسته و منفی با میزان افسردگی و رفتارهای پرخاشگرانه فرزندان ارتباط داشتند.

در پژوهشی که به وسیله­ کارواسیلیس و همکاران^[۴۱](۲۰۰۳) با هدف بررسی رابطه ­بین سبک فرزند پروری و کیفیت دلبستگی به مادر در دوران کودکی و نوجوانی انجام گرفت، ارتباطی مثبت بین فرزندپروری مقتدرانه و دلبستگی ایمن یافت شد، جایی که فرزند پروری مسامحه کار دلبستگی اجتنابی را پیش‌بینی می­کرد.

کرتن^[۴۲] (۲۰۰۲) در پژوهشی به منظور مطالعه رابطه ادارک سبک­های والدینی، طرح ­واره­های ناکارآمد اولیه و علائم افسردگی در بزرگسالان و جوان ‌به این نتیجه رسیدند که طرح­واره‌ای یا نگدر ارتباط بین سبک‌های والدین یا دراکشده (دررابطه با مؤلفه­ های مهرورزی، کنترل و اقتدار) و علائم افسردگی نقش واسطه‌یا میانجی دارند. در این میان چهار طرح­ واره که بیشترین واریانس را به خود اختصاص دادند عبارت بودند از: نقص/شرم، خودکنترلی ناکافی،آسیب­پذیری و وابستگی/ بی­کفایتی (شهامت و همکاران، ۱۳۸۹).

هافمن^[۴۳](۲۰۰۲) در پژوهش­ خود به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با متغیرهای عزت نفس، استقلال و رقابت پرداخته و ‌به این نتیجه رسیده‌است که والدین اطمینان‌بخش به احتمال زیاد، فرزندانی دارای اعتماد به نفس، عزت نفس زیاد، پیشرفت‌طلب، مستقل و با احساس مسئولیت دارند.