۶۱٫۱۴

۳۸٫۸۶

۳٫۴۲۱۲

۴۴۰۸۹٫۱۶۴

۱۵۹٫۶۹

۱۰۰

۴-۵ تجزیه و تحلیل داده‌ها

در این بخش داده‌های بدست آمده را برای هریک از پارامتر‌های ذکر شده در بخش ۴-۳ بصورت مجزا و برای تمام حالت‌های بیان شده در بخش ۴-۴ را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهیم داد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۵-۱ میانگین نرخ اتلاف بسته ها

شکل۴-۴ نشان دهنده‌ی نمودار حاصل از نتایج میانگین نرخ اتلاف بسته‌های بدست آمده در بخش ۴-۴ می‌باشد؛

شکل ۴-۴) نمودار میانگین نرخ اتلاف بسته‌ها

از آنجا که هر اندازه میزان اتلاف بسته‌ها کمتر باشد، عملکرد شبکه قابل قبول‌تر خواهد بود.درشکل ۴-۴ می‌توان مشاهده کرد که شبکه در حالت Aodv standarad ( بدون حمله) از دیگر حالات، کمترین میزان اتلاف بسته را داشته است از این‌رو نمودار روش پیشنهادی هرچقدر به این حالت نزدیکتر باشد کارایی آن بارزتر خواهد بود. در شکل ۴-۴ بخوبی این امر نشان داده شده است. در حالتی که یک حمله به شبکه وارد شده است در زمان‌های ۲۰,۴۰,۶۰,۸۰ ثانیه میزان اتلاف بسته‌ها با بهره گرفتن از روش پیشنهادی نسبت به حالت عدم استفاده از این روش، کاهش یافته است. همچنین در حالتی که دو گره مخرب در شبکه وجود دارد اختلاف میزان اتلاف بسته‌ها در حالت‌های استفاده و عدم استفاده از روش پیشنهادی بخوبی قابل مشاهده می‌باشد. از این رو با توجه به توضیحات بالا می‌توان نتیجه گرفت که روش پیشنهادی در بیشتر زمان‌ها کارآمد بوده و نرخ اتلاف بسته‌ها را نسبت به حالتی که از این روش استفاده نشده است، کاهش داده و در تشخیص گره‌های مخرب موثر بوده است .

۴-۵-۲ توان عملیاتی شبکه

شکل۴-۵ نشان دهنده‌ی نمودار حاصل از نتایج میانگین توان عملیاتی بدست آمده در بخش۴-۴ می‌باشد؛

شکل ۴-۵) نمودار میانگین توان عملیانی شبکه

با توجه به فرمول ۴-۲ ، توان عملیاتی از نسبت تعداد همه‌ی بسته‌های رسیده به مقصد، به زمان شبیه سازی می‌باشد. از این رو انتظار حداکثر میزان این پارامترمی‌رود چون از طرفی نشان دهنده رسیدن تعداد بیشتری از بسته‌ها و بالطبع کاهش میزان اتلاف آنها می‌باشد. و از طرفی نشان دهنده‌ی توازن بار شبکه است.
با توجه به شکل ۴-۵ مشاهده می‌شود که همانگونه که انتظار می‌رود شبکه در حالتی که هیچ حمله‌ی در آن صورت نگرفته ، میانگین توان عملیاتی شبکه از سایر حالت‌ها بیشتر است. از این رو هرچه نتایج بدست‌آمده‌ی این پارامتر در حالت‌هایی که از روش پیشنهادی ارائه شده در این تحقیق استفاده شده است، به حالت Aodv Standard نزدیکتر باشد، نشانگر کارایی مطلوب و مورد نظر این روش پیشنهادی است.
همانگونه که شکل۴-۵ نشان می‌دهد، میانگین توان عملیاتی شبکه در حالت‌هایی که باوجود یک گره مخرب از روش پیشنهادی استفاده شده است، در زمان‌های ۲۰,۶۰,۸۰ ثانیه، در حد عالی می‌باشد و بطور چشمگیر در این زمان‌ها این میانگین ، بیشتر از حالتی است که با وجود یک حمله از این روش استفاده نشده است.اما در زمان‌های ۴۰,۱۰۰ ثانیه این مقدار زیاد دلچسب نمی‌باشد.و اما این وضعیت در حالتی وجود دوگره مخرب متحول شده و نتایج بدست آمده برای حالت بکارگیری روش پیشنهادی در تمامی زمان‌ها ، عالی و در حد قابل قبولی است.

۴-۵-۳ مجموع تأخیر کل شبکه

شکل ۴-۶ نشان دهنده‌ی مجموع تأخیر کل شبکه در تمامی حالت‌هایی است که شبکه مورد آزمایش و بررسی قرار گرفت.

شکل ۴-۶) مجموع تأخیر کل شبکه

تأخیر کل شبکه، همانگونه که از نامش پیداست، میزان کل زمان سپری شده برای ارسال همه‌ی بسته‌ها است و از مجموع تک تک تاخیرات همه‌ی بسته‌ها بدست می‌آید. بطور کلی منظور از تأخیر، مدت زمانی است که طول می‌کشد تا بسته‌ای از مبدأ به مقصد برسد و این زمان از تفریق زمان دریافت از زمان ارسال بسته بدست خواهد آمد.از آنجا که هرچه این میزان کمتر باشد، سرعت انتقال داده بیشتر و کارایی شبکه بالاتر خواهد رفت، مطلوب این است که استفاده از روش پیشنهادی جهت تشخیص گره‌های مخرب، میزان تاخیر شبکه را بیشتر از حد انتظار نکند.
با توجه به شکل۴-۶ بطور طبیعی میزان تاخیر کلی شبکه در حالت Aodv Standard در تمامی زمان‌های اجرایی شبکه، به نسبت تعداد بسته‌هایی که به مقصد رسیده‌اند از سایر حالت‌های بررسی شده‌ کمتر است. لازم به ذکر است چون این میزان از محاسبه‌ی زمان تأخیر بسته‌هایی که به مقصد رسیده‌اند بدست‌آمده نه بسته‌هایی که اتلاف شده‌اند، پس به روشنی می‌توان نتیجه گرفت که جهت بررسی و مقایسه نتایج بدست آمده برای این پارامتر ، باید میانگین اتلاف بسته‌ها را در هریک از زمان‌های اجرای شبکه، نیز در نظر گرفت. بعنوان مثال با توجه به شکل ۴-۶، میزان اتلاف کل شبکه در حالتی که شبکه دارای دو گره مخرب است و از روش پیشنهادی استفاده شده است از حالت Aodv Standard کمتر است و اگر تذکر بالا را در نظر نگیریم‌، نمی‌توان این نتیجه را پذیرفت و علت به وجود این نتیجه را توجیه کرد.
با در نظر گرفتن توضیحات بالا و همچنین باتوجه به شکل ۴-۶ در زمان‌های کوتاه اجرای شبیه سازی میزان تاخیر کلی شبکه تقریباً در تمامی حالات نزدیک به هم می‌باشد ولی با افزایش زمان اتمام اجرای شبیه سازی این میزان ما بین حالات مختلف، دچار تحول خواهد شد. این تحول را در زمان ۴۰ ثانیه به بعد بخوبی می‌توان دید. اما جهت بررسی عملکرد روش پیشنهادی نسبت به این پارامتر باید گفت که؛ بدون در نظر گرفتن ت
عداد بسته‌هایی که سالم به مقصد رسیدن، عملکرد روش پیشنهادی در دوحالت یک و دو حمله مطلوب نمی‌باشد ولی اگر با تذکری که پیش تر بیان شد، عمل شود و تعداد بسته‌هایی که سالم به مقصد رسیده‌اند را در قضاوت لحاظ کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که؛ عملکرد روش پیشنهادی نسبت به این پارامتر در بیشتر زمان‌ها حد مطلوب و قابل قبولی می‌باشد.

۴-۵-۴ بار مسیریابی نرمال

این پارامتر از محاسبه‌ی نسبت تعداد بسته‌های فرایند مسیریابی به کل بسته‌هایی است که به مقصد رسیده‌اند. هر اندازه که توپولوژی شبکه پایدارتر باشد و کمتر تغییر نماید، نیاز کمتری به انجام ،فرایند مسیر‌یابی می‌باشد زیرا جداول مسیریابی موجود در گره‌ها کمتر تغییر کرده و پایدارتر است. در نتیجه هر اندازه میزان این پارامتر کمتر باشد، مطلوب تر است و جهت کشف مسیر‌های جدید زمان کمتری از شبکه گرفته می‌شود و بیشتر زمان و منابع حیاتی شبکه صرف انتقال داده‌های اصلی صورت می‌پذیرد. شکل۴-۷ نشان دهنده‌ی نمودار حاصل از نتایج بار مسیریابی بدست آمده در بخش۴-۴ برای تمامی حالت‌هایی است که شبکه شبیه‌سازی شده است .

شکل ۴-۷) نمودار بار مسیریابی نرمال

با توجه به شکل ۴-۷ همانگونه که انتظار می‌رود در حالتی که شبکه فاقد هرگونه حمله می‌باشد نسبت بار مسیریابی نرمال شبکه کمتر است در نتیجه هر اندازه میزان این پارامتر برای حالت‌های که از روش پیشنهادی استفاده شده است نزدیک به حالت استاندارد باشد، بهتر است.شکل ۴-۷ این حقیقت را نشان می‌دهد که میزان این پارامتر برای حالتی که یک گره مخرب وجود دارد و از روش پیشنهادی بهر گرفته شده است، زیاد رضایت بخش نیست در صورتی که در حالت وجود دو گره مخرب نتایج بدست آمده مطلوب تر و بهتر است. بهترین مقادیر مطلوب حاصل از اجرای روش پیشنهادی در زمان‌های ۲۰,۶۰ ثانیه به ثبت رسیده است. در این زمان‌ها میزان بار مسیریابی نرمال شبکه نزدیک به حالت استاندارد می‌باشد.

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهادات

در این فصل به ارائه نتیجه گیری در خصوص عملکرد و کارایی روش پیشنهادی و مقایسه آن با یک روش پیشین، که در آن از الگوریتم داده‌کاویApriori جهت شناسایی حمله‌ی سیاهچاله استفاده شده است، [۱]خواهیم پرداخت.در انتها پیشنهاداتی در خصوص ادامه و توسعه این تحقیق ارائه خواهد شد.

۵-۱ نتیجه گیری

ارائه‌ روشی نو وکارا جهت کشف حمله‌ی سیاهچاله، اصلی ترین هدف این تحقیق بود. صرف اینکه روش پیشنهادی قادر به کشف حمله‌ی سیاهچاله شده یا نه، جهت ارزیابی کارایی آن کافی و قابل قبول نیست.زیرا همان گونه که بیشتر شرح داده شد، در شبکه‌های موردی متحرک، منابع محدود می‌باشند و همچنین سرعت در برپایی و کم هزینه بودن از جمله دلایلی بودند که با وجود یکسری معایب، ایجاد و استفاده از این شبکه‌ها را توجیح می‌کردند. پس اگر الگوریتم پیشنهادی ما در راستای تقویت محاسن و پوشش معایب این شبکه‌ها گام بردارد، مطلوب و مورد قبول می‌باشد.
در فصل قبل به معرفی برخی از پارامترهای ارزیابی شبکه‌های موردی پرداخته و همچنین بکمک جداولی نتایج حاصله از اجرای شبیه سازی یک شبکه‌ی موردی در حالت‌های متفاوتی، شرح و توضیح داده شد.سپس بکمک نمودارهایی این نتایج مورد ارزیابی و تفسیر قرار گرفت. در هر مرحله ارزیابی‌های انجام شده صرفاً نسبت به یک پارامتر خاص در حالت‌های متفاوتی که شبکه مورد آزمایش قرار می‌گرفت، انجام شده است و کارایی و کاربرد کلی روش پیشنهادی را به چالش نمی‌کشید.و این همان موضوعی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
با توجه به شکل ۴-۴ در حالتی که یک حمله به شبکه وارد شده است در اکثر زمان‌ها میزان اتلاف بسته‌ها با بهره گرفتن از روش پیشنهادی نسبت به حالت عدم استفاده از این روش، کاهش یافته است. همچنین در حالتی که دو گره مخرب در شبکه وجود دارد اختلاف میزان اتلاف بسته‌ها در حالت‌های استفاده و عدم استفاده از روش پیشنهادی بخوبی قابل مشاهده می‌باشد. از این رو با توجه به توضیحات بالا می‌توان نتیجه گرفت که روش پیشنهادی در بیشتر زمان‌ها کارآمد بوده و نرخ اتلاف بسته‌ها را نسبت به حالتی که از این روش استفاده نشده است، کاهش داده و در تشخیص گره‌های مخرب موثر بوده است .و با توجه به شکل ۴-۵ مشاهده می‌شودکه میانگین توان عملیاتی شبکه در حالت‌هایی که باوجود یک گره مخرب از روش پیشنهادی استفاده شده است، در زمان‌های ۲۰,۶۰,۸۰ ثانیه، در حد عالی می‌باشد و بطور چشمگیر در این زمان‌ها این میانگین ، بیشتر از حالتی است که با وجود یک حمله از این روش استفاده نشده است.اما در زمان‌های ۴۰,۱۰۰ ثانیه این مقدار زیاد دلچسب نمی‌باشد.و اما این وضعیت در حالتی وجود دوگره مخرب متحول شده و نتایج بدست آمده برای حالت بکارگیری روش پیشنهادی در تمامی زمان‌ها ، عالی و در حد قابل قبولی است.پس در حالت هایی که حمله‌های بیتشری رخ داده الگوریتم پیشنهادی بهتر عمل کرده هرچند با توجه به اینکه در سه پنجم زمان‌ها در حالت وجود یک حمله، نتایج مورد قبول می‌باشند، می‌توان پذیرفت که توان عملیاتی روش پیشنهادی در حالت خوبی قرار داشته است.و اما باتوجه به شکل ۴-۶ عملکرد روش پیشنهادی نسبت به پارامتر تأخیر انتها به انتهای کلی شبکه باید گفت که؛ با در نظر گرفتن تعداد بسته‌هایی که سالم به مقصد رسیدن، عملکرد روش پیشنهادی در دوحالت یک و دو حمله مطلوب و در حد قابل قبولی است . زیرا همانگونه که پیشتر شرح داده شد، م
یزان اتلاف بسته ها در حالت استفاده از روش پیشنهادی به مراتب کمتر از حالت‌هایی است که از این روش استفاده نشده است و همچنین میزان تأخیر کلی شبکه مجموع تمام زمان‌های تأخیر بسته‌هایی است که سالم به مقصد رسید‌ه‌اند.پس اگر این زمان را نسبت هر بسته‌ محاسبه کنیم یعنی اگر از آن میانگین بگیریم، نتیجه خواهیم گرفت که زمان های بدست آمده برای روش پیشنهادی قابل قبول تر خواهد بود. و اما شکل ۴-۷ این حقیقت را نشان می‌دهد که میزان پارامتر بار مسیریابی نرمال برای حالتی که یک گره مخرب وجود دارد و از روش پیشنهادی بهره گرفته شده است، زیاد رضایت بخش نیست در صورتی که در حالت وجود دو گره مخرب نتایج بدست آمده مطلوب‌تر و بهتر است. بهترین مقادیر مطلوب حاصل از اجرای روش پیشنهادی در زمان‌های ۲۰,۶۰ ثانیه به ثبت رسیده است. در این زمان‌ها میزان بار مسیریابی نرمال شبکه نزدیک به حالت استاندارد می‌باشد.و شاید دلیل بوجود آمدن این امر این باشد که؛ چون با هربار شناسایی یک گره‌ی مخرب، سیستم شناسه‌ی این گره را به گره‌های دیگر اعلام می‌کند تا آن را بلوکه کنند و این گره‌ از جریان مسیریابی کنار گذاشته می‌شود، پس با هربار که این وضعیت پیش می‌آید سیستم مجبور خواهد بود مجدد فرایند کشف مسیر را انجام داده و در نهایت بسته‌های کشف مسیر بیشتری در شبکه ایجاد می‌شوند.
جهت ارزیابی دقیق تر روش پیشنهادی عملکرد آن را با روشی که جهت شناسایی حمله‌ی سیاهچاله از الگوریتم داده‌کاوی Apriori فازی استفاده شده است[۱]، مقایسه خواهیم کرد. در این روش ابتدا رفتار‌های گره‌های مخرب و سالم مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و اطلاعات حاصله جمع‌ آوری می‌شود.هر گره رفتار همسایه‌های خود از نظر بسته‌های دریافتی کنترل می‌کند. هر گره پس از دریافت بسته پاسخ مسیر از گره‌ی همسایه و انجام یکسری محاسبات، ممکن است به گره‌ی همسایه مشکوک شده و درخواست یک رأی گیری در مورد گره‌ی مشترک می‌کند و گره‌های دیگر با دریافت بسته نطرخواهی، نظر خود را در مورد گره‌ی مشکوک برای درخواست کننده ارسال می‌کنند. در ادامه نظر تمامی گره‌ها جمع‌ آوری شده و گره‌ی درخواست کننده با بهره گرفتن از الگوریتم فازی Apriori فازی با میزان اطمینان ۷۵% و فازی کردن دو پارامتر α (میزان ارسال و دریافت بسته‌های کنترلی) و β (میزان ارسال و دریافت بسته‌های داده)، به بررسی سلامت گره‌های مشکوک می‌پردازد و در نهایت در صورتیکه گره‌ی مشکوک یک گره‌ی مخرب باشد به تمام گره‌های موجود در شبکه معرفی می‌شود.
جهت مقایسه روش پیشنهادی با روش ذکر شده هر دو الگوریتم را در محیط شبیه سازی NS2 مورد اجرا قرار داده شده و نتایج حاصله بکمک نمودار‌های زیر نشان داده شده است.

شکل ۵-۱) نمودار مقایسه میزان اتلاف بسته ‌ها در هر دو روش

با توجه به شکل ۵-۱ می‌توان نتیجه گرفت که روش پیشنهادی ارائه شده در این پروؤه از روش Apriori در جلوگیری از اتلاف بسته‌های بیشتر، توسط گره‌ی سیاهچاله موفق‌تر بوده و توانسته سریع و درست حمله را تشخیص داده و مانع از ضایع شدن داده‌ها توسط این حمله گردد. شاید بارزترین دلیل این باشد که در روش Apriori از همان ابتدا به جستجوی گره‌ی سیاهچاله پرداخته نمی‌شود و این عمل بعد از آن صورت می‌پذیرد که یک گره‌ به عملکرد گر‌ه‌ی همسایه خود مشکوک می‌شود. و تا آن مدت بسته‌های داده اصلی توسط گره‌ی سیاهچاله دور ریخته می‌شوند.

شکل ۵-۲) نمودار مقایسه میزان توان عملیاتی در هر دو روش

نتایج رسم شده شکل ۵-۲ بیانگر این است که توان عملیاتی روش پیشنهادی از روش Apriori بیشتر و بالاتر است و شبکه در حالتی که از روش پیشنهادی ارائه شده در این تحقیق جهت شناسایی حمله‌ی سیاهچاله استفاده شده است، از توازن بار کاری بهتری برخوردار است.

شکل ۵-۳) نمودار مقایسه میزان تاخیر کل شبکه در هر دو روش

چارچوب Biebersteinدر سال ۲۰۰۵ توسط Norbert Bieberstein و تعدادی از متخصصین و خبرگان معماری سرویس گرا ارائه شد. اگرچه این چارچوب توسط متخصصین IBM به عنوان یکی از مدلها و چارچوب های پذیرفته شده حاکمیتSOA مورد استفاده قرار میگیرد. این چارچوب نقشها، فرایندها و معیارها و ساختارهای سازمانی مورد نیاز برای برنامه ریزی و تصمیم گیری موثر و کنترل تعهدزایی SOA برای پوشش نیازمندیهای کسب وکاری سازمانی را تعریف میکند(۲۰۰۶ Bieberstein et at.) و با تعریف نقشه راهSOA به تعریف توابع و عملکردهای کلیدی حاکمیت و مسئولیت های آن میپردازد. در یک نگاه کلی میتوان گفت که این چارچوب عمدتا نقاط ضعف چارچوب های مطرح شده قبلی را تا حدودی برطرف کرده است. در واقع چارچوب نقشه راهی برای SOA ارائه کرده و در ارائه نقشه به بلوغ سرویس گرایی سازمان نیز توجه داشته است. همچنین نقش ها و مسئولیت ها و تعریف ساختار سازمانی مورد نیاز در این مدل با جزئیات کامل ارائه شده است. ولیکن ضعف چارچوب عمدتا در حوزه تدوین سیاستها و روال های حاکمیت است و مدل حاکمیت ارائه شده مبتنی بر چرخه حیات حاکمیت و چرخه حیات سرویس نیست.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

علاوه بر این در حوزه تکنولوژی و زیرساخت با وجود ارائه عناصر و اجزای معماری نظیر پلتفرم ها، پروتکل ها، گذرگاه سرویس و امنیت ، به رجیستری و انباره و پیاده سازی آن اشاره نشده است.[۳۴]

چارچوب حاکمیت معماری سرویس گر ا CBDI-SAE
۴۱
این چارچوب شامل چهار منظر مختلف فرایند، سیاست، زیرساخت و بلوغ معماری سرویس گراست و توازنی بین ۴ جنبه ) چگونه، چه وقت، چه کسی و چه چیز ( برقرار میکند. در حوزه فرایند این چارچوب به شرح کلیه فرایندهای مرتبط با حاکمیتSOA می پردازد و نقش ها و مسئولیت های مربوط به هر فرایند را نیز مشخص کرده است. فرایندهای حاکمیتی از فرایندهای مدیریتی و عملیاتی تفکیک شده اند ( CBDI,2008) چارچوب CBDI-SAE یک چارچوب نسیتا جامع برای حاکمیت SOA است که منطبق بر مفهوم اصلی حاکمیت معماری سرویس گراست و مؤلفه های این چارچوب براساس مؤلفه های یک سیستم حاکمیتSOA مطرح شده است. نقطه قوت دیگر این چارچوب انطباق آن با مدل بلوغ سرویس گرایی است که نقشه راهی را برایSOA مبتنی بر سنجش بلوغ سازمان انجام می دهد. اگرچه به استراتژی گذار اشاره نکرده است. سیاست ها در چرخه حیات سرویس تعریف شده اند اما دسته بندی مربوط به این سیاست ها منطبق بر چرخه حاکمیت ارائه نشده است.[۶۰]

چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا دردیدگاه ITIL
ITIL Information Technology Infrastructure Library)) یک چارچوب توسعه یافته توسط OGC (دفتر امور بازرگانی) به نمایندگی از دولت بریتانیا است.ITIL از بهترین شیوه و سیاست برای مدیریت خدمات IT تشکیل شده است ,ITIL V3به استراتژی های خدمات ، خدمات طراحی ، خدمات انتقال ، عملیات سرویس، تقسیم و بهبود مستمر خدمات تقسیم شده است، که در یک مدل چرخه ی عمر نشان داده شده اند تا خدمات را به طور پیوسته بهبود دهند.که میتوانیم در شکل ۲-۸ ببینیم:[۳۵]

شکل ۲-۷ چارچوب حاکمیت ITIL [12]
۴۲

شکل ۳-۱ نقشه استان یزد به تفکیک شهرستانها ( ۱۳۹۳) ۴۷

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-۱ مقدمه

امروزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) یک امر ضروری و غیر قابل انکار برای شرکتها، موسسات، سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی و صنایع مختلف شده است. همچنین سرعت گسترش این فناوری به نحوی است که روز به روز بر میزان، نحوه استفاده و کاربرد آن توسط ارگانهای مختلف اضافه می گردد و اگر آنها خود را با این گسترش وفق ندهند به نوعی از عرصه تجارت حذف خواهند شد (مدهوشی و صفاری نژاد، ۱۳۸۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث ایجاد مفهومی به نام تجارت الکترونیک ( e-commerce) شده است که در دهه های اخیر موجبات رشد و پیشرفت تجارت، صرفه جویی در هزینه ها، عدم حضور واسطه، خدمات و ارتباطات بهتر به مشتریان، افزایش سطح رفاه زندگی مردم و … را فراهم ساخته است (همان، ۱۶۴). اینترنت به عنوان یکی از مهمترین ابزار گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک بزرگی به مقوله تجارت الکترونیک کرده است به طوری که اکنون کسب و کارهای مختلف از اینترنت به عنوان مزیت رقابتی در جهت برآوردن نیازها و خواستهای مشتریان خود استفاده می کنند (Kim et al., 2006: 893). در چنین شرایطی می توان گفت که موفقیت یک کسب و کار بستگی به توانایی آن نسبت به استفاده و به کار بردن اطلاعات به روز شده برای کمک به برنامه ریزی و بازاریابی دارد (Law et al., 2009: 599). درواقع مهمترین مزیت استفاده از تکنولوژی های جدید فناوری اطلاعات افزایش عرضه اطلاعات و در اختیار قراردادن آنها به طیف وسیعی از مخاطبان است (Shanker, 2008).
صنعت گردشگری نیز عرصه رقابت بخش های مختلف این خدمات است که به دلیل وابستگی زیاد به اطلاعات و ارتباطات می توان گفت بیش از سایر صنایع به فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز دارد به طوری که “شلدون” (۱۹۹۳) از اطلاعات برای گردشگری با عنوان “خون زندگی"(lifeblood) یاد می کند که بر این اساس اینترنت را می توان به عنوان قلب در نظر گرفت که این خون را در بدنه ی صنعت گردشگری به جریان می اندازد (Lee et al., 2006: 815). فناوری اطلاعات و ارتباطات از دهه ۸۰ میلادی تا کنون تاثیر انقلابی بر صنعت گردشگری و پذیرایی گذاشته است ( Buhalis and Law, 2008). به طور کلی این فناوری بر روی دانش، نوع نگرش و رفتار مسافر تاثیر گذار است (Sigala, 2005). همچنین وجود بانکهای اطلاعاتی با داده های بسیار زیاد درمورد روند بازارها، ویژگیهای مصرف کنندگان، انواع فعالیتها، مقاصد و جریانهای گردشگری که با وجود شبکه و اینترنت به سهولت قابل دسترسی است به برنامه ریزان و بازاریابان صنعت گردشگری در گذشته، حال و به صورت گسترده تری در آینده کمک شایانی می کند ( حیدری چیانه، ۱۳۸۹: ۲۱۷). در مجموع می توان اظهار داشت که با افزایش دسترسی مردم به اتصال اینترنت پرسرعت، گردشگری در فضای مجازی به عنوان “منبع اطلاعاتی سفر” به رشد خود ادامه خواهد داد (Ku & Fan, 2009: 483). خوشبختانه ارزش و اهمیتی که فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه زیرساختهای گردشگری از جمله آنها مراکز اقامتی در دنیا ایجاد کرده است بسیار جالب و قابل تامل است. وقتی یک گردشگر بتواند اطلاعات گردشگری مربوط به مکانهای تاریخی و امکانات زیرساختی یک کشور را در اینترنت ملاحظه کند و درباره آنها اطلاعات صوتی و تصویری و متنی خوبی به دست آورد مشتاق می شود. سپس از طریق کانالهای مربوطه نسبت به سفر به کشور مطبوع خود اقدام می کند. به همین ترتیب به راحتی می تواند از طریق پایگاه های الکترونیکی اقدام به ذخیره اتاق نماید.(زارعیان و دیگران، ۱۳۹۰)
امروزه استفاده گردشگران از موتورهای جستجوی اینترنتی به ویژه Google (Law and Haung, 2006) برای یافتن مقاصد گردشگری، اقامتگاهها و کسب اطلاعات مورد نیاز برای مقصد بسیار شایع گشته است. همچنین نهادها، موسسات و مراکز گردشگری اقدام به راه اندازی پایگاه های الکترونیکی برای در اختیار قرار دادن خدمات و اطلاعات مربوطه به آن کرده اند و خود را متصل به این موتورهای جستجو نموده اند تا در دسترس جستجوگران قرار گیرند.
یک پایگاه الکترونیکی موفق در زمینه ی گردشگری باید به راحتی قابل دسترس بوده و قابلیت یافتن اطلاعات اصلی در آن فراهم شده باشد و ضمن داشتن قابلیت خرید و اطلاعات جزئی دیگر توجه مشتریان را نیز به خود جلب نماید (Werthner and Ricci, 2004). متصدیان مراکز گردشگری امروزه مزیت مهم اینترنت را در امر جذب مشتری به خوبی درک کرده اند و به طور فزاینده ای زمان و تلاش صرف گسترش پایگاه های الکترونیکی شان می کنند تا ارتباط با مشتری را نگاه داشته و سهمشان را از بازار فزونی بخشند (Law et al., 2010).
در این پژوهش نیز سعی بر آن شده است تا با در نظر گرفتن رشد و تاثیر بسزای فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری به مساله ای خاص در این زمینه مرتبط با پایگاه های الکترونیکی هتل ها بپردازد.

۱-۲ بیان مساله و تعریف موضوع پژوهش

رشد و گسترش روز افزون شبکه جهانی اینترنت و تاثیر و بکارگیری آن برای پیشبرد خدمات و تبلیغات در سطح شرکتها و موسسات مختلف در عصر حاضر بیش از پیش نمود پیدا کرده است. صنعت گردشگری و بخشهای مختلف آن همواره توانسته از این فناوری ارتباطی و اطلاعاتی استفاده کرده و به سمت رشد و توسعه با سرعت بیشتری حرکت کند.
یکی از اقداماتی که می توان از طریق اینترنت توسط مشتریان صنعت گردشگری یا گردشگران بسط و گسترش داد خرید اینترنتی است. اینترنت درواقع با حذف نیاز مشتری به مراجعه به شرکت یا مغازه و همچنین جلوگیری از ارتباط رو در رو با کارمند آن شرکت، کار خرید را برای مشتریان آسان می سازد (Meuter et al., 2000). به طور کلی استفاده از اینترنت به خریداران محصولات و خدمات گردشگری کمک می کند تا از دسترسی راحت لذت برده و نرخ های متفاوتی را مشاهده کنند که در این صورت در وقت صرفه جویی شده و باعث کاهش هزینه ها و زمان مذاکره با متصدیان می گردد (Wu & Chang, 2005).
از اقدامات و لزومات سفر برای گردشگران انتخاب محل اقامت در مقصد مورد نظرشان است که این امر توسط اینترنت امروزه به طور وسیعی انجام می گیرد. از اینرو صاحبان هتل ها و اقامتگاههای گردشگری با راه اندازی پایگاه های الکترونیکی در اینترنت سعی در ارائه اطلاعات، خدمات و امکاناتشان برای اقامت گردشگران دارند. درواقع پایگاه الکترونیکی یک میانجی و بستری برای نمایندگی یک شرکت است که به عنوان شکلی از یک رسانه هرکس می تواند از آن اطلاعات کسب نماید. به همین ترتیب شرکت می تواند از پایگاه الکترونیکی برای ایجاد یک جامعه آنلاین که اطلاعات و نظرات را هرکجا و هر زمان انتقال می دهد استفاده کند و محصولات و خدمات خود را برای فروش عرضه نماید (Chaiprasit et al., 2011). از اینرو پایگاه الکترونیکی برای هتل ها امروزه در فضای رقابتی رسانه ای و فناوری های نوین یک نیاز تلقی می گردد که می تواند استفاده از روش های سنتی و پرهزینه برای مشتریان را حذف کند.
یک پایگاه الکترونیکی هتل علاوه بر ارائه اطلاعات مورد نیاز در مورد هتل عملیات خرید از آن یا همان ذخیره اتاق (جا) را میسر ساخته و همانطور که اشاره شد مزیت آن نسبت به روش های سنتی ذخیره اتاق کم هزینه و راحت تر بودن آن است. در واقع یکی از مزیتهای مهم پایگاه الکترونیکی هتل ها امکان دسترسی به آنها به صورت ۲۴ ساعته و در هفت شبانه روز هفته است (Wong and Law, 2005: 312) و از آن گذشته این کانال ارتباطی خوشامد گوی مشتریان از سراسر دنیا و بدون محدودیت جغرافیایی می باشد (Law and Leung, 2000).
اما مساله اصلی که ما در این پژوهش با آن روبرو هستیم یافتن ارتباط توسعه پایگاه های الکترونیک هتل های موجود در شهر یزد با افزایش میزان گردشگران است. هتل ها می توانند با ایجاد و گسترش پایگاه های الکترونیکی اطلاعات مربوط به هتل را در اختیار مشتریان قرار دهند و امکان ذخیره اتاق پیش از ورود به هتل در مبدا از طریق اینترنت را برای مشتریان فراهم سازد. اما اصولا آیا با گسترش و بهبود سازی پایگاه های الکترونیکی هتل ها میزان میهمانان و ذخیره اتاقها افزایش می یابد؟ آیا این کار باعث رونق و توسعه گردشگری در نگاه کلی خواهد شد؟ آیا می توان گفت برای مثال زیبایی محیط پایگاه الکترونیکی هتلها و وجود اطلاعات صحیح و دقیق در آن و با فرض گمنام بودن هتل باعث جذب بیشتر گردشگر به آن مکان خواهد شد؟

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش

پیشرفت ها در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات آنقدر قابل توجه بوده است که تاثیر آن بر روی زندگی افراد بسیار چشمگیر است. مسلما حضور فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی از قبیل اینترنت که ابزار کاربردی و مناسب برای ایجاد ارتباط و گسترش اطلاعات است غیر قابل انکار بوده و برای کسب و کارها و صنایعی همچون گردشگری که نیاز به ایجاد ارتباط و اطلاع رسانی دارد بیش از یک نیاز است. از طرفی پیش بینی وضعیت صنعت گردشگری در سال ۲۰۲۰ حاکی از آن است که تعداد گردشگران به ۶/۱ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت و این یعنی ۵/۲ برابر آنچه در پایان دهه ۹۰ میلادی شاهد آن بودیم. (رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۲۱۹) بنابراین این آمار نشان می دهد که این صنعت نیازمند بروز شدن و انطباق با فن آوری های جدید است تا بتوان آن را به سهولت به کنترل درآورد.
اتفاقی که در دهه اخیر رخ داده است این بوده که شبکه های سنتی توزیع امکانات اقامتی برای گردشگران به سرعت جای خود را به پایگاه های الکترونیکی و واسطه های اینترنتی داده اند (Kasavana and Singh, 2001: 127). اینترنت به مشتریان بالقوه هتل ها اجازه می دهد که درمورد تسهیلات هتلها آشنایی پیدا کرده و قیمتها را بدون ارتباط با مسئول فروش هتل مقایسه نمایند (Connolly et.al., 1998). همچنین اینترنت فرصتی را برای شرکتها فراهم کرده است که بتواند از طریق آن علاوه بر کسب بازار داخلی خود را به بازارهای جهانی نیز معرفی کنند (Yeh et.al., 2005). از طرفی دیگر شرکتهای ارئه دهنده خدمات پذیرایی (مانند هتل ها) از پایگاه های الکترونیکی به منظور بهره بردن از استفاده های عملی و خلاقانه تجارت اینترنتی استفاده می کنند (Kim et.al., 2006: 890). صنعت هتلداری از فناوری اطلاعات خصوصا نظام دخیره اتاق بصورت اینترنتی با دانستن نیازهای اطلاعاتی مشتریان درمورد خدمات و محصولات هتل، استفاده می کند که در نهایت بتواند انتظارات مشتری را برآورده سازد و ضمن بهبود بخشیدن به خدمات خود درآمد را افزایش و هزینه ها را کاهش دهد (Siguaw et.al., 2000).
به این ترتیب استفاده هتلداران از خدمات اینترنتی به شکل راه اندازی پایگاه های الکترونیکی و قرار دادن اطلاعات لازم برای مشتریان به صورت چند رسانه ای در آن و همچنین برقراری امکان ذخیره اتاق و پرداخت اینترنتی بسیار مورد نیاز به نظر می رسد. حال باید دید که ایجاد و توسعه این پایگاه های الکترونیکی قادر خواهد بود تا میزان گردشگران و مراجعین به این پایگاه ها را افزایش دهد و در واقع ارتباطی بین این دو مورد وجود دارد یا خیر. درواقع دانستن این مطلب یک نیاز برای هتلداران محسوب میشود، چراکه اگر- با توجه به مزیتهایی که قبلا اشاره شد- ایجاد و توسعه یک پایگاه الکترونیکی علاوه بر رفع نیاز مشتریان بتواند مشتری هتل را نیز افزایش دهد با در نظر گرفتن میزان هزینه نسبتا اندکی که در بر میگیرد سودآوری بالایی را برای هتل ها خواهد داشت و در نگاه کلی می توان اعتماد به صنعت گردشگری را بیشتر کرده و آن را رونق بخشد. از طرف دیگر هتلداران میتوانند با اطمینانی بیشتر نسبت به روز کردن اطلاعات خود در پایگاه های الکترونیکی و اضافه کردن امنیت، نظم و سرعت بیشتر به آن که از جمله عوامل موثر در جذب مشتری از بازدید یک پایگاه الکترونیکی است میزان گردشگران را افزایش دهند. از سوی دیگر پژوهش حاضر با توجه به رشد فناوری اینترنت سعی در پی بردن به روابط تاثیر روزافزون آن بر گردشگری دارد. در دنیای امروز نقش اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی سبب ایجاد مزیت رقابتی شده است که متاسفانه در ایران با روند کندی رو بروست. با توجه به موضوع مورد نظر این پژوهش و عدم فعالیت های خاص در این حوزه انتظار می رود این تحقیق دریچه ی تازه ای رو به هتل داران و متولیان گردشگری باز نماید تا نسبت به تحولات سریع دنیای مجازی و مزیتهای بالقوه ی آن هشیار گردند.

۱- ۴ اهداف پژوهش

هدف کلی از انجام این پژوهش پی بردن به وجود رابطه بین توسعه و ارتقا پایگاه های الکترونیکی هتلها و در نتیجه آن افزایش میزان گردشگر است. که این مطالعه روی برخی از هتلهای شهر یزد انجام میگیرد.
اما در پی این هدف کلی نیز اهداف زیر مد نظر است:
شناسایی راهکارهای توسعه پایگاه های الکترونیکی و میزان کشش تقاضا توسط آنها،
بحث و بررسی در مورد عملکرد پایگاه های الکترونیکی هتلهای شهر یزد و میزان جذب آنها.
بررسی نقش اینترنت و پایگاه های الکترونیکی در افزایش و جذب گردشگر.

۱-۵ پرسش های پژوهش

پژوهش حاضر سعی در یافتن پاسخ برای پرسش های مطرح شده ی زیر دارد:
آیا ارتباطی بین توسعه پایگاه های الکترونیکی هتلهای شهر یزد و افزایش میزان گردشگران وجود دارد؟
به چه میزان گردشگران برای سفر خود از امکانات اینترنتی به منظور ذخیره محل اقامت بهره می برند؟ (برای استفاده از هتل اقامتی خود)
آیا گردشگران به ذخیره آنلاین اعتماد دارند؟
آیا گردشگران ذخیره آنلاین را دارای امنیت می دانند؟
آیا گردشگران ترجیح می دهند برای ذخیره اتاق از روش های سنتی استفاده کنند؟
آیا گردشگران ترجیح می دهند برای ذخیره اتاق از روش های نوین استفاده کنند؟
آیا طراحی زیبا و جذاب پایگاه الکترونیکی هتل روی انتخاب گردشگران تاثیر دارد؟

۱-۶ فرضیه ها ی پژوهش

به نظر می رسد گردشگران به ذخیره آنلاین اعتماد دارند.
به نظر می رسد گردشگران ذخیره آنلاین را دارای امنیت می دانند.
نظر می رسد گردشگران ترجیح می دهند برای ذخیره اتاق از روش های سنتی استفاده کنند.
به نظر می رسد گردشگران ترجیح می دهند برای ذخیره اتاق از روش های نوین استفاده کنند.
به نظر می رسد گردشگران ترجیح می دهند ذخیره آنلاین حتما از طریق پایگاه الکترونیکی هتل صورت گیرد.
به نظر می رسد طراحی زیبا و جذاب پایگاه الکترونیکی هتل روی انتخاب گردشگران تاثیر دارد.
به نظر می رسد توسعه پایگاه های الکترونیکی هتل ها بر افزایش میزان گردشگری تاثیر دارد.

۱-۷ روش انجام پژوهش

به منظور رسیدن به اهداف و اثبات فرضیه در این پژوهش تحقیق میدانی صورت پذیرفته است و از نظر نوع به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. ابتدا با توجه به سوالات مطرح شده فرضیات پژوهش شکل گرفته و مطابق با آن پرسشنامه ای تهیه شده است و در اختیار نمونه های جامعه آماری قرار داده شده. اطلاعات موجود در این پرسشنامه به سوالات پژوهش پاسخ می دهد و به اثبات فرضیه ها می پردازد.

۱-۸ محدودیتهای پژوهش

پژوهش حاضر با محوریت موضوع فناوری اطلاعات در بخش گردشگری در ایران به یکی از مسائل مهم و مورد توجه عصر حاضر در گردشگری می پردازد. متاسفانه این موضوع علی رغم پیشرفتهای حاصله و روزافزون در فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد توجه زیاد متولیان گردشگری در کل و بخش پذیرایی و میزبانی به صورت اختصاصی صورت نگرفته است. با بررسی های صورت گرفته از پایان نامه ها و مقاله های ارائه شده در سطح کشور ایران برای انجام این پژوهش این عدم توجه به موضوع فناوری های جدید در گردشگری نمایان است به طوری که مقالات و پایان نامه های نسبتا اندکی در این مورد به چاپ رسیده است. بنابر این در انجام تحقیقات لازم برای این پژوهش منابع اطلاعاتی و تحقیقی مناسبی در ارتباط با موضوع مورد بحث یافت نگردیده است.
از طرفی دیگر این پژوهش با توجه به فرضیه های پیش رو نیازمند دریافت اطلاعات آماری کاملی از مدیران و برنامه ریزان هتل ها می باشد که به نوعی با مخالفت آنها رو برو میشود. این در حالی است که اهمیت موضوع و نتیجه گرفتن از آن ثمری جز کمک به برنامه ریزی و مدیریت بهتر هتلها و علی الخصوص پایگاه های الکترونیکی آنها نخواهد داشت. به عنوان مثال برای پی بردن به وجود افزایش یا بی تفاوتی نسبت به ایجاد پایگاه الکترونیکی در یکی از هتلها تقاضای ارائه آمار رد شد. هتلها به هیچ عنوان حاضر نبودند اطلاعات مورد نیاز که تعداد مسافرینشان قبل و بعد از ایجاد پایگاه است را در اختیار این تحقیق قرار دهند.

۱- ۹ تعریف واژه ها و اصطلاحات

در این پژوهش سعی شده تا از واژه پایگاه الکترونیکی به عنوان برگردان واژه website استفاده گردد. البته در بسیاری از منابع فارسی استفاده از همان واژه به صورت فارسی یعنی وبسایت (وب سایت) مرسوم است. البته واژه الکترونیکی نیز کلمه لاتین است اما از آنجا که کاربرد آن وسیع تر است و خیلی مصطلح گشته از آن استفاده می شود.
پایگاه الکترونیکی از دو واژه پایگاه و الکترونیکی تشکیل شده و آن را می توان متناسب با تعریف ذیل از وبسایت دانست:

به سازمان­هایی که با افراد آسیب دیده جامعه سروکار دارند (بهزیستی و…) پیشنهاد می­ شود از نتایج این تحقیق استفاده کنند.
استفاده از متخصصان و روان­شناسان خانواده در حوزه ­های تصمیم ­گیری و اجرایی نظیر دستگاه قضایی و به خصوص دادگاه­ های خانواده پیشنهاد می شود
اساتید و رسانه­های جمعی کشور در جهت تعدیل نگرش جامعه نسبت به طلاق تلاش بیشتری نمایند.
اهتمام بیشتر دولت و مسئولین مربوطه جهت شناسایی علل طلاق، بررسی دلایل سیر صعودی آن در سال­های اخیر و برطرف نمودن زمینه ­های به وجود آورنده طلاق در حد کلان.
وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی آموزش و تربیت نسل فردای جامعه از یافته­های این پژوهش برای جلوگیری از آسیب­های روان­شناختی که فرزندان خانواده­های طلاق ممکن است با آن روبه­رو شوند استفاده کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به مشاوران مدارس توصیه می­ شود که فرزندان خانواده­های طلاق را در ابتدای هر سال تحصیلی شناسایی کرده و به آنان آموزش­های لازم را دهند.
نظر به اینکه یکی از گرایش‌های بحث انگیز و قابل توجه حوزه‌ی روان­شناسی و مشاوره که امروزه به طور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است، حیطه ازدواج می‌باشد. پیشنهاد می‌شود، مشاورین و روان­شناسان خانواده و ازدواج از یافته‌های این پژوهش استفاده نمایند.
منابع فارسی:
قرآن کریم، سوره روم، آیه ۲۱
احدی، بتول (۱۳۸۷). رابطه احساس تنهایی و عزت نفس با سبک های دلبستگی در بین دانشجویان دانشگاه الزهرا.سال پنجم، شماره اول، صص ۴۱-۶۵٫
اژه­ای، ج. ۱۳۹۱٫ روان­شناسی از دیدگاه دانشمندان اسلامی. تهران: نشر شومیز، ۲۶۴ ص.
افروز، غ.م. ۱۳۸۹٫ مبانی روان­شناختی ازدواج در بستر فرهنگ و ارزش­های اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۷۰ ص.
اکبرزاده عبدالجبار، ح؛ حسین­پور لنگرودی، ف و مصباح، ن. ۱۳۸۹٫ بررسی رابطه سبک­های دلبستگی با نگرش نسبت به ازدواج و مهارت حل تعارض در دانشجویان مجرد کارشناسی دانشگاه تهران، مجله زن و مطالعات خانواده، ۲ (۸): ۵۴-۳۹٫
ایران محبوب، ج؛ مختاری، م ( ۱۳۸۵). رویکرد جریان زندگی در مطالعه ازدواج جوانان در ایران. فصلنامه جمعیت، ۱۴ ( ۵۸).
امیدوار، ب. ۱۳۸۷٫ بررسی تأثیر آموزش پیش از ازدواج بر نگرش­های زناشویی دانشجویان در آستانه ازدواج در شهر شیراز. دانش­نامه دکتری مشاوره خانواده، دانشگاه اصفهان.
آذربایجانی، م؛ سالاری فر، م. ر؛ عباسی، ا و کاویانی، م. ج. ۱۳۸۵٫ روان­شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. تهران: انتشارات سمت، ۶۱۶ص.
براتی، ز (۱۳۸۵). بررسی اثر آگاه شدن زوجین از رابطه ویژگیهای خانواده اصلی و خانواده فعلی شان بر افزایش رضایت زناشویی آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
برک، لورا، ای. (۲۰۰۱). روان شناسی رشد. چاپ دهم. (از لقاح تا کودکی). ترجمه یحیی سید محمدی (۱۳۸۶). انتشارات ارسباران.
برون، سیما (۱۳۸۵). مقایسه دلبستگی (به مادر، پدر و همسال) و سازگاری فردی-اجتماعی در سنین مختلف نوجوانی (از اواخر کودکی تا اواسط نوجوانی) در دانش ­آموزان شهرستان پلدختر، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
بک، آ.ت. ۱۹۹۴٫ عشق هرگز کافی نیست. ترجمه م قرچه داغی ۱۳۸۴، تهران: نشرذهن­آویز، ۳۹۳ص.
ثنایی ذاکر، ب. ۱۳۸۷ . مقیاس­های سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت، ۲۴۶ص.
جعفری، م؛ فاتحی زاده، م و هاشمی، ن. ۱۳۸۶٫ اثربخشی آموزش پیش از ازدواج بر نگرش به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر شهر اصفهان، دومین کنگره بین المللی پاتولوژی خانواده، انستیتو تحقیق خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، ۲۰۱-۲۰۰ .
حسینی، ب. ۱۳۸۹٫ زمینه زوج درمانی. تهران: نشر جاودانه، ۵۲۸ص.
حقیقی زاده، م. ح؛ کرمی، خ و سلطانی، ت. ۱۳۸۹٫ معیارهای گزینش همسر از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز، فصل­نامه علمی- پژوهشی علوم بهداشتی، ۲ (۲): ۵۴-۴۴٫
حیدر نیا، احمد، ثنایی، باقر و طالقانی، نرگس (۱۳۸۴). سلامت روان و عزت نفس دانش آموزان پسر دوره­ راهنمایی در خانواده­های عادی، تحت حضانت پدر و تحت حضانت مادر. فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره ۱۹، ۷۴- ۵۵٫
حیدری، م. ۱۳۸۷٫ دینداری و رضامندی خانوادگی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۲۱۶ص.
رایس، ف. ۲۰۰۲٫ رشد انسان: روان­شناسی از تولد تا مرگ. ترجمه م فروغان (۱۳۸۸)، تهران: ارجمند، ۴۲۵ص.
ژوبرت، ناتاشا و گای، کاتلین. نیاز فرزندان طلاق و جدایی. ترجمه فاطمه قدیری (۱۳۸۳). چاپ اول، تهران: نشردانژه.
ساروخانی، باقر (۱۳۷۵). مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده. تهران: انتشارات سروش.
ستوده، هدایت الله (۱۳۸۳). آسیب شناسی اجتماعی، ویرایش سوم. تهران، انتشارات آوای نور.
ستیر، و. ۲۰۰۰٫ آدم سازی در روان­شناسی خانواده. ترجمه ب بیرشک (۱۳۸۸)، تهران: انتشارات رشد، ۳۵۷ص.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (۱۳۸۱). روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگه، چاپ سیزدهم.
سهرابی، فرامرز و رسولی فاطمه (۱۳۸۷). بررسی رابطه بین سبک دلبستگی و رابطه جنسی فرا زناشویی در بین زنان بازداشت شده در مرکز مبارزه با مفاسد اجتماعی شهر تهران. فصلنامه روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، سال چهارم، شماره۱۴، ۱۴۳-۱۳۳٫
شریفی­زاده، ز. ۱۳۹۲٫ بررسی رابطه­ سبک­های دلبستگی اضطرابی و اجتنابی و نگرش مذهبی با ادراک آمادگی ازدواج و نگرش به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه قم. پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
شعاع کاظمی، م؛ جعفری هرندی، م. ۱۳۸۸٫ بررسی مقایسه­ ای نگرش دانشجویان مجرد ومتأهل نسبت به ازدواج از دیدگاه واقعیت درمانی گلاسر، فصل­نامه پژوهش اجتماعی، ۲ (۴): ۱۲۸-۱۱۱.
عامری، فریده (۱۳۸۱). بررسی تأثیر مداخلات خانواده درمانی راهبردی در بروز اختلاف زناشویی، پایان نامه دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
فاتحی­زاده، م. بهجتی اردکانی، ف. نصر اصفهانی، ا. (۱۳۸۴). بررسی تاثیر عوامل خانوادگی در پایین بودن آمار طلاق در شهرهای یزد، اردکان، میبد. مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی ۶ (۱) ۱۳۶-۱۱۷٫
فردوسی­پور، س. ۱۳۸۴٫ آسیب شناسی خانواده. دوره علمی- کاربردی پودمانی (مدیریت خانواده).
فقیرپور، م. ۱۳۸۴، مشاوره قبل از ازدواج. گیلان: نشر رستگار، ۹۶ص.
کاردانی، آ. ۱۳۹۲٫ مقایسه‌ی نگرش نسبت به ازدواج و آمادگی برای ازدواج در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد راهنمایی و مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
کریمی، یوسف (۱۳۷۹). نگرش و تغییر نگرش. تهران: موسسه نشر ویرایش.
کریمی، یوسف (۱۳۸۵). روان شناسی اجتماعی. تهران: انتشارت ارسباران.
کریمی، ی. ۱۳۹۰٫ نگرش و تغییر نگرش. چاپ نهم، تهران: موسسه نشر ویرایش، ۱۷۶ص.
کرین، سی. ویلیام . پیشگامان رشد. ترجمه غلامرضا خویی نژاد و علیرضا رجایی (۱۳۸۴). چاپ اول، انتشارات رشد.
گلدنبرگ، ا؛ گلدنبرگ، ه. ۲۰۰۰٫ خانواده درمانی. ترجمه ح. ر شاهی برواتی، س نقشبندی و ا ارجمند (۱۳۸۶)، تهران: روان، ۴۵۲ص.
محمودی ایرانشاه، ناصر (۱۳۸۳). مقایسه میزان مسئولیت پذیری، عملکرد تحصیلی و سلامت روانی دانش آموزان دختر خانواده­های طلاق و عادی در دبیرستان های پلدختر با توجه به کنترل متغیرهای وضعیت اجتماعی-اقتصادی و طول مدت طلاق، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران پلدختر.
مرکز آمار ایران (۱۳۸۰). سالنامه آماری ایران.

تشنجات طبقه بندی نشده آن دسته از تشنجاتی هستند که در هیچکدام از گروه بندی های فوق جای نمی گیرند(رال و اسچلیفر،۱۹۸۱؛ شربورن و کورتیس^[۳۸]،۱۹۹۰) جدول(۲-۱).
۲-۱-۲- مکانیسم های ایجاد صرع
عوامل متعددی در ایجاد صرع دخیل هستند، که شامل مکانیسم های درون سلولی (مربوط به غشای نورون ها) و مکانیسم های خارج سلولی (مربوط به الکترولیت ها و عوامل خارجی) می باشد. این دو مکانیسم می توانند منجر به تحریک پذیری زیاد نورون های مغزی شده و فعالیتی همزمان و کلیشه ای در این نورون ها ایجاد کنند که به آن ها ^[۳۹]PDS گفته می شود. PDS یک موج دپلاریزه کننده نسبتا بزرگ (۲۰-۴۰mv) و طولانی مدت (۱۰۰ms) می باشد، که متعاقب آن یک مرحله هیپرپلاریزاسیون دیده می شود.
مرحله دپلاریزاسیون به واسطه فعال شدن کانال های non-NMDA، NMDA و کانال های کلسیمی وابسته به ولتاژ به وجود می آید و مرحله هیپرپلاریزاسیون به واسطه فعال شدن کانال های پتاسیمی حساس به ولتاژ و حساس به کلسیم و نیز کانال های کلری GABA رخ می دهد. کاهش کلسیم مایع بین سلولی مغز و یا افزایش غلظت پتاسیم در آن که ناشی از عملکرد نامطلوب سلول های گلیاست، می تواند منجر به بروز PDS شود (دلگادواسکواتا و همکاران^[۴۰]،۱۹۹۹).
اگر نورون های موجود در کانون تشنج که فعالیت غیر طبیعی دارند، تعدادشان کمتر از هزار عدد باشد، هیچگونه تظاهرات بالینی دیده نمی شود. این فعالیت الکتریکی غیر طبیعی فقط به شکل اختلالاتی در الکترو انسفالوگرامEEG ^[۴۱] قابل ثبت می باشد.
مهم ترین نشانه الکتروفیزیولوژی صرع، ثبت اسپایک های غیر طبیعی در EEG است.اگر این اسپایک ها در زمان وقوع حملات صرع ثبت شوند به آن ها اسپایک های حمله ای^[۴۲] و اگر در مراحل بین حملات صرعی ثبت شوند به آن ها اسپایک های بین حمله ای^[۴۳] گفته می شود. اسپایک های حمله ای همیشه با بروز رفتار تشنجی همراه هستند، ولی اسپایک های بین حمله ای رفتار تشنجی ایجاد نمی کنند.
فرایند PDS زمینه ساز اسپایک های حمله ای می باشد. منشا PDS و اسپایک های حمله ای ممکن است؛ حذف مهار پیرامونی، افزایش فرکانس پتانسیل های پس سیناپسی تحریکی(EPSP)، افزایش ثابت زمانی در دندریت های نورون های پس سیناپسی، القای میدان الکتریکی، فعالیت گیرنده های (NMDA) و کاهش فعالیت سیستم (GABA) باشد (دلگادواسکواتاو همکاران،۱۹۹۹).
۲-۱-۳- آناتومی عملکردی صرع لیمبیک
منظور از آناتومی عملکردی صرع لیمبیک، تمام مدار های موضعی است که به هنگام ایجاد این نوع صرع باعث شروع، تعدیل، همزمان سازی و انتشار آن به سایر نواحی مغزی می شوند. در انسان صرع لوب گیجگاهی شایع ترین نوع صرع است و منشا آن تمام بافت هایی هستند که در زیر شیار سیلوین^[۴۴] و در زیر لوب گیجگاهی و آهیانه قرار دارند. این ساختارها شامل هیپوکمپ ، آمیگدال، قشر پاراهیپوکمپ، قشر پیریفورم و دیگر ساختارهای قشر لیمبیک است که منشا صرع لوب گیجگاهی در انسان می باشند(اجمان^[۴۵]،۲۰۰۱؛ اوموری و همکاران^[۴۶]،۱۹۹۹).
حساسیت بخش های مختلف لوب تمپورال به صرع متفاوت است. وایزر^[۴۷](۱۹۸۷) نشان داد که در لوب تمپورال دو ساختار، کانون اصلی صرع می باشند: یکی آمیگدال و دیگری هیپوکمپ. وی نتیجه گرفت که در ۲۵درصد افراد مصروع کانون صرع در هیپوکمپ، ۱۰% در آمیگدال و ۶۵% در هر دو هسته است(اینتایر و همکاران^[۴۸]،۲۰۰۵).
۲-۱-۴- مدل های آزمایشگاهی ایجاد صرع
مدل های آزمایشگاهی ایجاد صرع باید دارای ویژگی های خاص باشد. چند مورد از این ویژگی ها عبارتند از:
الف) نوع حملات از لحاظ بالینی باید مشابه حملاتی باشد که در صرع انسانی اتفاق می افتد. در انسان حملات موضعی پیچیده از نوع حملات مقاوم به دارو هستند. بنابراین این نوع حملات باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ب) حملات ایجاد شده باید همراه با تغییراتی در الکتروانسفالوگرام باشد، به طوری که تغییر در الکتروانسفالوگرام را مؤید تظاهرات رفتاری در نتیجه اثر دارو دانست.
ج) داروهای ضد صرعی استاندارد مورد استفاده باید دارای اثرات ضعیف بر حملات باشند. بدین ترتیب می توان اثرات داروهای مختلف را مقایسه کرد. چرا که بعضی از داروها اثر بیشتری از داروهای استاندارد بر روی حملات دارند، و از طرفی می توان از مدل های دیگر جهت مطالعات اثرات ضد تشنجی این دارو کمک گرفت.
د) مدل آزمایشگاهی باید طوری انتخاب شود، که حالت تشنجی برای مدتی باقی بماند تا بتوان اثر داروهای ضد تشنجی را در زمان های مختلف پس از به کار بردن دارو بررسی کرد (لوسچر^[۴۹]،۱۹۹۷).
تا کنون از مدل های شیمیایی و ژنتیکی گوناگونی برای ایجاد تشنج و صرع استفاده شده است. الکتروشوک، مدل های شیمیایی و ژنتیکی ایجاد تشنج و کیندلینگ از مدل های رایج فعلی می باشند. در این میان مدل کیندلینگ بیشترین تشابه را با حالت صرع در انسان دارد، و در آزمایشگاه های تحقیقاتی مختلف به عنوان مدل ایجاد تشنج مزمن مورد استفاده قرار می گیرد.
۲-۲- کیندلینگ
کیندلینگ^[۵۰] مدلی آزمایشگاهی برای ایجاد صرع لوب گیجگاهی می باشد. در این مدل، حیوان آزمایشگاهی با محرک ضعیفی که در ابتدا قادر به ایجاد تشنج نمی باشد، در فواصل زمانی مشخصی تحریک می شود و به تدریج و با گذشت زمان، این تحریک ضعیف تشنج ایجاد می کند.
سویلانو و دلگادو^[۵۱](۱۹۶۱) نشان دادند که تحریک الکتریکی با جریان های پایین به هیپوکمپ باعث یک فعالیت تشنجی پیشرونده می شود(نامارا و همکاران،۱۹۸۰).اولین بار گودارد (۱۹۶۹) به اهمیت این پدیده پی برد و اصطلاح کیندلینگ را، که به معنی شعله ور شدن می باشد، برای این پدیده به کار برد. وی کیندلینگ را به عنوان یک مدل برای صرع زایی، یادگیری و حافظه مطرح کرد. در حین فرایند کیندلینگ تخلیه های الکتریکی از موضع تحریک به نواحی دیگر در مغز منتشر شده و فعالیت آن نواحی را به گونه ای تغییر می دهد که علائم حرکتی تشنج بوجود می آید. این پاسخ های حرکتی به تدریج عمومی و فراگیر می شوند. اگر تحریکات منحصر به نواحی قشر لیمبیک نظیر آمیگدال یا هیپوکمپ باشد نمی توانند باعث تشنجات کلونیک اندام های جلویی شود و این نشان می دهد که فعالیت تشنجی لیمبیک بایستی از طریق ساختارهای حد واسط به ساختارهایی در مغز دسترسی پیدا کند که به مراکز حرکتی در مغز و نخاع مرتبط است(لوسچر و ابرت^[۵۲]،۱۹۹۶).
کیندلینگ پدیده ای است که در بسیاری از گونه های حیوانی از قورباغه تا بابون دیده شده است. نتایج مشابه نشان داد که این پدیده مخصوص به گونه خاصی نیست. تحقیقات بعدی پایداری روند کیندلینگ را نشان دادند. در این تحقیقات مشاهده شد موش هایی که به مدت ۱۲هفته تحریک شده اند، بعد از هفته دوازدهم با تحریک توسط محرک آستانه ای، تشنج کامل را نشان می دهند. این مطالعات گروه زیادی از محققین را تشویق کرد تا به دنبال پایه و اساس بیوشیمی و الکتروفیزیولوژی این پدیده باشند.
مزایای کیندلینگ نسبت به سایر مدل های آزمایشگاهی ایجاد صرع عبارتند از:(۱) قابل مشاهده و ارزیابی بودن روند صرع- زایی^[۵۳] مزمن؛ (۲) قابل کنترل بودن الگوی گسترش و عمومی شدن تشنج و (۳) قابل دستکاری بودن دوره های حمله ای، بین حمله ای و پس از حمله ای(موریموتو و همکاران،۲۰۰۴).
احتمال داده می شود مکانیسم های ایجاد کیندلینگ مشابه مکانیسم های ایجاد تشنج در انسان باشد لذا از سال ۱۹۶۹ تاکنون در تحقیقات زیادی از این مدل استفاده شده است(لوسچر،۱۹۹۷).
۲-۲-۱- انواع کیندلینگ
کیندلینگ را بر اساس نوع محرک و نحوه تحریک مغز به سه نوع تقسیم بندی می کنند(نامارا و همکاران،۱۹۸۰).
الف) کیندلینگ الکتریکی: مدلی است که با بهره گرفتن از محرک الکتریکی زیر آستانه ای، به صورت موضعی یکی از جایگاه های حساس مغز را به طور مکرر تحریک می کنند.
ب) کیندلینگ متقارن: در این مدل با بهره گرفتن از محرک الکتریکی، جایگاه حساس را به صورت دو طرفه تحریک می کنند.
ج) کیندلینگ شیمیایی: که در آن مواد شیمیایی تشنج زا از قبیل پنتیلن تترازول با دوزهایی که در ابتدا تشنج زا نیستند، به طور مکرر به حیوان تزریق می شود. برای کیندلینگ شیمیایی از داروهایی مثل لیدوکایین، بیکوکولین و همچنین اسیدهای آمینه تحریکی نیز استفاده می شود(تراینلیس و همکاران^[۵۴]،۱۹۸۹؛ موریست و همکاران^[۵۵]،۱۹۸۹).
۲-۲-۲-کیندلینگ پنتیلن تترازول
کیندلینگ شیمیایی القا شده توسط پنتیلن تترازول، یک مدل شناخته شده ازصرع مزمن است. دراین مدل تزریق مکرر دوز زیر تشنجی پنتیلن تترازول سبب گسترش تشنجات بادوام وتدریجی می شود(روکا و همکاران^[۵۶]،۱۹۹۹). پنتیلن تترازول (PTZ)، همچنین به عنوان مترازول^[۵۷]، پنتترازول^[۵۸]، پنتامتیلن تترازول^[۵۹] و کاردیازول^[۶۰] شناخته شده است. پنتیلن تترازول آنتاگونیست غیر رقابتی گابا (گاما آمینو بوتیریک اسید) است . مکانیسم عمل صرع از پنتیلن تترازول در سطح سلولی نورون ها هنوز نامشخص است. مطالعات الکتروفیزیولوژیک نشان داده اند که با افزایش نفوذپذیری آکسون نسبت به پتاسیم باعث کاهش پتانسیل های عمل می شود و از سویی مطالعات دیگر نشان داده اند که با افزایش جریان سدیمی و کلسیمی منجر به افزایش کلی تحریک پذیری نورون ها می شود.
۲-۲-۳- تقویت سیناپسی
به صورت کلی ارتباط بین نورونها از طریق سیناپس ها برقرار می شود.اگر وضعیت ارتباطی نورون ها در محل برقراری سیناپس دچار تغییر شود به عبارتی اگر ارتباط سیناپسی بین نورون ها قویتر یا ضعیف تر شود به اصلاح می گوییم سیناپس ها دچار شکل پذیری شده اند. این شکل پذیری یک قابلیت ذاتی در بیشتر سیناپس های مغزی بویژه نواحی قشری و هیپوکمپ است و سبب می شود تحریکات عصبی خاص بتوانند وضعیت ارتباطی نورون ها و در واقع شکل سیناپس ها را در جهت تقویت و یا تضعیف ارتباط دو نورون تغییر دهند. شکل پذیری سیناپسی انواع مختلفی دارد و به اشکال گوناگون در مغز رخ می دهد و فرض بر این است که این شکل پذیری اساس مکانیسم های یادگیری و حافظه و ذخیره اطلاعات و تجربیات درمغز است همچنین علت بسیاری از اثراتی مانند صرع است که در مغز ماندگار می شوند. مکانیسم شکل پذیری عمدتا سلولی و ملکولی است به عبارتی وضعیت میکروآناتومی سلول در محل سیناپسی تغییر می کند یا فرآیندهای ملکولی داخل سیتوپلاسم و هسته دچار تغییر می شوند در نتیجه عملکرد و شکل سیناپس تغییر می کند. تقویت طولانی مدت سیناپس ها، تضعیف طولانی مدت سیناپس، عادت کردن و حساس شدن از جمله مدل های ارائه شده برای شکل پذیری سیناپسی می باشند.
LTP نمونه ای از تقویت طولانی مدت سیناپس ها می باشد. به افزایش کارآرایی سیناپسی در اتصال های تک سیناپسیLTP^[61] گفته می شود که در اثر تحریک گذرای تارهای آوران متعاقب یک تحریک کوتاه با فرکانس بالا روی می دهد(فتح اللهی ،۱۹۹۸،ص۱۲۵-۱۳۴). LTP در واقع صورتی از شکل پذیری سیناپسی است که بار اول در هیپوکمپ مشاهده شد و LTP هیپوکمپی در سال های اخیر به عنوان مدل غالب شکل پذیری سیناپسی وابسته به فعالیت در مغز پستانداران مطرح شده است. تمایل هیپوکمپ به شروع تشنج به دلیل توانایی آن در ایجاد تقویت سیناپسی طولانی مدت (LTP) می باشد.
از طرفی به دنبال معرفی تقویت بلند مدت و دستیابی به سرنخی در مورد مکانیسم های مولکولی آن، تحقیقات نشان داد که مکانیسم هایی که طی LTP تجربی به کار گمارده می شوند، ضمن آماده سازی حیوانات مستعد به حملات صرع نیز بسیج می گردند. از اینرو عده ای از دانشمندان LTP را به عنوان پایه و اساس عصبی این پدیده فرض کردند.
۲-۲-۴- تقویت سیناپسی ناشی از PTZ
پنتیلن تترازول به عنوان آنتاگونیست گیرنده GABA، یک ماده شیمیایی تشنج زاست. تزریق متناوب غلظتی از این دارو که در ابتدا به تشنج منجر نمی شود، به عنوان روشی است که برای تهیه حیوانات مستعد به حملات صرعی به کار برده می شود. این ماده شیمیایی تشنج زا، تغییرات بیوشیمیایی ویژه ای در هیپوکمپ به بار می آورد که ماندگار به نظر می رسند(فتح الهی و همکاران،۱۹۹۶) . این ماده در مطالعه پدیده تشنج و شناسایی مواد دارویی موثر در تشنج، مورد استفاده قرار می گیرد. پنتیلن تترازول تقویت سیناپسی ایجاد می کند. در این راستا نشان داده شده است که در حیوانات کیندل شده توسط PTZ تراکم گیرنده های گلوتامات افزایش می یابد(اسکرودر و همکاران^[۶۲]،۱۹۹۳). همچنین مشاهده شده است که پس از گذشت چندین هفته از گذشت کیندلینگ PTZ رهایش گلوتامات افزایش می یابد(اسکرودر و همکاران،۱۹۹۴). در گزارش دیگری نشان داده شده است که تراکم گیرنده های گابا (GABA) در مغز موش های کیندل شده افزایش می یابد(گتوا و همکاران^[۶۳] ،۱۹۹۸). تراکم گیرنده های آدنوزینی A1 در آمیگدال و CA1 هیپوکمپ به دنبال کیندلینگ PTZ کاهش می یابد(کریمر و همکاران^[۶۴]،۲۰۰۹). در رابطه با تغییر فعالیت و تراکم گیرنده های سرتونینی در حیوانات کیندل شده گزارشات متفاوت و بعضاً متناقضی وجود دارد. به عنوان مثال سیندر و همکاران^[۶۵](۲۰۰۲) نشان دادند که در موشهای کیندل شده تراکم گیرنده های سرتونینی (۵-HT1A) افزایش می یابد. همچنین مشاهده شده است در شکنج دندانه دار به دنبال کیندلینگ PTZ، تراکم گیرنده های سروتونینی افزایش می یابد.
۲-۲-۵- مراحل مختلف تشنج های ناشی از کیندلینگ
به دنبال کیندلینگ شیمیایی و تزریق PTZ مراحل تشنجی در حیوان ظاهر می شود. این مراحل به صورت پیشرونده با تکرار تزریقات تا مرحله ۵ (آخرین مرحله از درجه بندی راسین) می رسد(راسین،۱۹۷۲). به بیان دیگر در تزریق های اولیه مراحل ۱ تا ۲ و در تزریق های بعدی مراحل بالاتر تشنجی بروز می کند. این مراحل عبارتند از:
۱- مرحله صفر، بدون هیچ پاسخ
۲- مرحله یک، انقباضات عضلانی صورت، گوشها و ویسکرها
۳- مرحله دوم، گسترش موج تشنج در سرتاسر بدن، بدون سرپا ایستادن
۴- مرحله سوم، ایستادن روی هر دو پا^[۶۶] توأم با کلونوس اندام جلویی
۵- مرحله چهارم، تشنجات تونیک و کلونیک و از دست رفتن تعادل
۶- مرحله پنجم، تشنجات تونیک و کلونیک سرتا سر بدن و از دست رفتن تعادل و زمین افتادن [همان رفرنس بالا].