۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

سوء مصرف مواد مخدر که دامنگیر اجتماع جهانی و از جمله کشور عزیزمان است در کنار صدها آسیب فردی و اجتماعی، تخریب نیروهای فعال و کارآمد اجتماع و اضمحلال قوای مغزی و توانایی های فکری جوانانمان را به همراه دارد. شناخت ابعاد گوناگون و خصوصاًً نکات سوء مصرف مواد روانگردان به شناسایی نقاط کور آن کمک نموده و کارگزاران سیاست های سلامت اجتماع را در برنامه ریزی های اجتماعی و پیشگیری کننده یاری می کند. در واقع ضرورت و اهمیت پژوهش را می توان در موارد زیر خلاصه نمود :

۱)وجود پدیده مواد مخدر در کشورها به عنوان یک بلیه اجتماعی؛

۲) شناسایی ارتباط بین مواد مخدر و فاکتورهای روحی- روانی؛

۳) بررسی موازین و دیدگاه های حقوقی در کشورمان در زمینه ارتکاب جرم بر اثر مواد روان گردان و مواد مسکر.

۱-۴- اهداف تحقیق

با توجه به روند رو به رشد مصرف مواد مخدر در بین جوانان و عدم مطالعه بنیادین خصوصاًً در ارتباط با مواد مخدر در کشورمان موضوع مذکور جهت انجام مطالعه و تحقیق انتخاب شد. در این پژوهش سعی خواهد شد میزان از دست رفتن اراده بر اثر مصرف مواد مخدر کاملاً تعیین و موضوع از جنبه حقوقی و اجتماعی مورد بحث قرار گیرد. نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده کلینیک های ترک اعتیاد، دانشکده­ های علوم قضایی، دادگاه های انقلاب، ادارات، دانشگاه ها و … قرار گرفته تا بتوان سلامت جامعه خصوصاًً جوانان را ارتقاء بخشد.

۱-۵-سوالات تحقیق

۱-۵-۱- سوالات اصلی تحقیق

تحقق رکن معنوی جرم با مصرف انواع مواد مخدر چه ارتباطی دارد؟

۱-۵-۲- سوالات فرعی تحقیق

۱-استفاده از مصرف مواد مخدر در جوانان بر سلامت اجتماعی جامعه چه تأثیری می‌گذارد؟

۲-قانون‌گذار برای پیشگیری، حفظ امنیت جامعه در رابطه با مواد مخدر چه تمهیداتی را در نظر گرفته است؟

۳-آیا فقدان ضمانت اجرایی قوی و مؤثر می‌تواند سبب گرایش مجدد به انواع مواد مخدر گردد؟

۴- شرع و قانون در ارتباط با مواد مخدر چه نظراتی بیان داشته اند؟

۱-۶-فرضیه های تحقیق

۱-۶-۱- فرضیه اصلی تحقیق

۱-مصرف مواد مخدر موجب عدم تحقق رکن معنوی جرم می شود.

۱-۶-۲- فرضیه های فرعی تحقیق

۱-فقدان ضمانت اجرایی قوی و مؤثر می‌تواند سبب گرایش به مواد مخدر شود.

۲-مصرف مواد مخدر فرد را به سوی ارتکاب جرم می کشاند.

۳-جرائم مربوط به مصرف مواد مخدر جزء جرائم به عادت تلقی می‌گردد.

۱-۷- روش تحقیق

پژوهش حاضر از روش تحقیق کتابخانه ای و به صورت تحلیلی است و سعی خواهد شد با مراجعه به منابع اطلاعاتی، مطالعه جامعی در خصوص مواد مخدر و آثار تخریبی آن صورت گیرد.

۱-۸- روش گردآوری اطلاعات

جهت گردآوری اطلاعات مرتبط با مراجعه به کتابخانه ها به صورت فیش برداری و سپس تدوین و تنظیم آن اقدام خواهد گردید.

۱-۹- نوآوری تحقیق

از آنجا که این پژوهش به بررسی مواد مخدر در عدم تحقق رکن معنوی جرم می پردازد پژوهشی نو به شمار می رود که در این واحد دانشگاهی انجام خواهد گرفت.

۱-۱۰-سازماندهی تحقیق

پایان نامه حاضر شامل یک مقدمه و سه فصل می‌باشد، که در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است و در فصل دوم تعاریف و مفاهیم و فصل سوم به بررسی عنصر معنونی مواد مخدر بر عدم تحقق رکن معنوی جرم و با نتیجه گیری به پایان می‌رسد.

۱-۱۱-محدودیت های تحقیق

محدودیت‌هایی که در انجام این تحقیق بود؛ عبارتند از:

۱- دوری کتابخانه‌های معتبر برای مطالعه و تفحص بیشتر در این باب

۲- عدم دسترسی به منابع جدید به علت غنی نبودن کتابخانه‌های سطح شهر و دانشگاه

۳- هزینه های مراجعات مستمر به اینترنت

۴- عدم وجود منابع جدید در کتابخانه‌های استان و …

فصل دوم:تعاریف و پیشینه تحقیق

۲-۱- اعتیاد

اصطلاحاً مواد مخدر به کلیه مواد طبیعی و شیمیایی گفته می‌شود که اعتیادآور باشد و مصرف آن‌ ها در انسان حالاتی غیرعادی ایجاد کند. این حالات که عموماً لذت‌بخش هستند، به صورت موقت و کاذب ایجاد می‌شوند. ( قربان حسینی ، ۱۳۶۸: ۲۹)

اعتیاد حالتی است که آدمی از نظر جسمی یا روانی خود را نیازمند به انجام رفتار یا مصرف ماده‌ای بداند و این وابستگی می‌تواند شدت و ضعف داشته باشد. منظور از این وابستگی^[۱]، وابستگی به دارو و عادت کردن به مصرف داروها و مواد مخدر است. مفهوم کلمه این است که انسان بر اثر استفاده‌ نوعی ماده شیمیایی از نظر جسمی و روانی نیز به آن وابستگی پیدا می‌کند، به طوری که بر اثر مصرف دارو احساس آرامش و لذت به او دست بدهد و عدم دستیابی به دارو، مشکلات و ناراحتی‌هایی را برای او به وجود آورد.از نظر فیزیولوژیست‌ها اعتیاد عبارت است از حالتی که استعمال متوالی یا متناوب ماده مخدر در فرد ایجاد می‌کند. با استعمال مواد مخدر ، تحریک‌پذیری سلول‌های عصبی و دستگاه عصبی افزوده شده و در نتیجه داروی بیشتری لازم است که آن را به حالت تعادل برگرداند. ( اورنگ، ۱۳۶۷ : ۴ )

در تعریف سازمان بهداشت جهانی^[۲]از اعتیاد آمده است:

« اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع بوده و زاییده مصرف دارویی طبیعی یا صنعتی به شمار می‌رود». خصوصیات این حالت عبارتند از:

۱- وجود یک تمنا و احتیاج به ادامه استعمال دارو و به دست آوردن آن به هر طریق که ممکن باشد.
۲- وجود یک علاقه شدید یا یک گرایش به ازدیاد میزان مصرف دارو که به نام فزون طلبی مشهور است.
۳- وابستگی روانی یا جسمی به آثار داروهای اعتیادآور، بدین نحو که وقتی دارو به معتاد نرسد اثرات روانی و جسمی که به آثار قطع دارو موسوم است، در وی ظاهر می‌گردد.

۲-۲- معتاد

عبارت است از شخصی که در نتیجه‌ استعمال متمادی دارو، در بدن وی حالت مقاومت اکتسابی ایجاد شده ، به قسمی که استعمال مکرر آن موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن می‌گردد. ( اورنگ ، ۱۳۶۷: ۵ )

برژره در تعریف معتاد می‌نویسد:«معتاد کسی است که در اثر مصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر یا دارو شده باشد. به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر معتاد شناخته می‌شود» (برژره ، ۱۳۶۸: ۵)

سازمان بهداشت جهانی در تعریف معتاد می‌نویسد:

«معتاد فردی است که در اثر استعمال مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر و یا دارو و یا سایر مواد گردیده و دارای مشخصات زیر است:

1. 1. نقص حافظه: این نقص که با بسط ضعیف و چندپارگی حافظه مشخص می‌شود، می‌تواند یادآوری ارادی ضعیف، حس وقوع رویداد آسیب‌زا در زمان حال و راه‌اندازی خودکار خاطرات ناخواسته را تبیین کند.

1. 1. ارزیابی منفی: در این ارزیابی‌ها احتمال وقوع مجدد رویدادهای آسیب‌زا بیش‌ازاندازه تخمین زده‌شده و شایستگی‌های خود دست‌کم گرفته می‌شود. این ارزیابی‌ها که شامل تفسیرهای خاصی از رویداد آسیب‌زا و پیامدهای آن، جهان و ارزیابی از علائم اختلال استرس پس از سانحه هستند، هیجان‌های نیرومندی مانند اضطراب، خشم، شرم یا احساس گناه و درگیر شدن در راهبردهای مقابله‌ای غیر انطباقی را برمی‌انگیزند.

1. 1. راهبردهای مقابله‌ای غیر انطباقی: این راهبردها که در جهت اجتناب از منابع تهدید و کاستن از ناراحتی در کوتاه‌مدت مورداستفاده قرار می‌گیرند، در بلندمدت احساس خطر فراگیر را تداوم می‌بخشند. این راهبردهای مقابله‌ای ناکارآمد که شامل اجتناب از محرک‌های مرتبط با رویداد آسیب‌زا نیز هستند، افکار ناخواسته‌ی مربوط به رویداد آسیب‌زا را سرکوب کرده و مانع از اصلاح ارزیابی‌های منفی می‌شوند (اهلرز و کلارک، ۲۰۰۰).

   

1. 1. مطابق با نظریه شناختی اهلرز و کلارک (۲۰۰۰) چون خاطره مربوط به رویداد آسیب‌زا در افراد دچار اختلال استرس پس از سانحه به شکلی ضعیف بسط یافته است، به‌آسانی راه‌اندازی شده و منجر به بروز علائم تجربه‌ مجدد می‌شود. به‌علاوه، این نظریه بر نقش تداعی‌های شرطی شده نیز تأکید می‌کند؛ در واقع خاطرات مربوط به رویداد آسیب‌زا در اختلال استرس پس از سانحه، مملو از جزییات حسی بوده که با ارتباطات محرک- محرک و محرک- پاسخ قوی و آمادگی ادراکی نیرومند برای محرک‌های مرتبط با رویداد آسیب‌زا (کاهش آستانه ادراکی) مشخص می‌شوند و همین امر، احتمال راه‌اندازی خاطرات مربوط به رویداد آسیب‌زا و پاسخ‌های هیجانی را به وسیله محرک‌های مرتبط بیشتر می‌کند. تمامی این ویژگی‌ها می‌توانند یادآوری ارادی ضعیف، حس وقوع رویداد آسیب‌زا در زمان حال (که با یادآوری ناخواسته رویداد آسیب‌زا همراه می‌شود) و راه‌اندازی آسان خاطرات ناخواسته به وسیله سرنخ‌های ظاهراًً مشابه را تبیین کنند (اهلرز و کلارک، ۲۰۰۰).

۲-۳- زیربنای عصبی اختلال استرس پس از سانحه

وقتی فرد با یک محرک تهدید‌کننده زندگی (مثل تجربه جنگ نظامی) مواجه می‌شود، بدن حالت‌های مختلف از برانگیختگی فیزیولوژیکی شامل افزایش انتقال‌دهنده‌های عصبی در ارتباط با تهدید، افزایش آزادسازی نورو‌پپتیدها مثل عامل ‌آزاد کننده، کورتیکوتروپین، نوراپی نفرین، سروتونین، دوپامین، بنزودیازپین‌های درون‌زاد و اپیودهای درون‌زاد را از خود نشان می‌دهد (برمنر و همکاران، ۱۹۹۹). این واکنش‌ها به عنوان یک پاسخ انطباقی سریع توسط مکانیسم‌های تسهیل‌گر راه‌اندازی می‌شوند که باعث بقا در فرد می‌شود و ارزش تکاملی دارد (برای مثال پاسخ جنگ‌وگریز). بااین‌وجود اگر این پاسخ‌های انطباقی بعد از برطرف شدن محرک‌ها همیشگی شوند، مخرب خواهند بود و نقش اساسی در شکل‌گیری آسیب‌شناسی روانی و سوق دادن فرد به اختلال استرس پس از سانحه ایفا می‌کنند (همان، ۱۹۹۹).

باید توجه داشت، حتی اگر تهدید دائمی نشود و محرک‌های آسیب‌زا مکرر تکرار نشوند، بااین‌وجود ممکن است پردازش شناختی شکل‌گرفته تحت تأثیر شرایط اولیه باعث دائمی شدن پاسخ‌های عصبی زیستی شوند. به طور خاص وجود اضطراب شدید از طریق تأثیرگذاری بر فکر و پردازش شناختی باعث ارزیابی منفی‌تر نشانه های محیطی می‌شود؛ که نتیجه ابن امر بیش برانگیختگی پاسخ‌های عصبی زیستی و روان‌شناختی به نشانه هایی می‌شود که نوعاً بی‌ضرر هستند (کیان و بارلو، ۲۰۰۲).

‌بنابرین‏ از طریق قرار گرفتن پی‌درپی محرک‌های تهدیدکننده زندگی، یا ارزیابی بیش‌ازاندازه از نشانه ها و محرک‌های خنثی به عنوان تهدید، سیستم عصبی مرکزی به طور باورنکردنی بیش‌ازحد پاسخ خواهد داد و بدین ترتیب با افزایش نابهنجاری و بی‌نظمی عصبی (برای مثال حساس شدن به استرس) همراه خواهد بود (سیوتویک و همکاران، ۲۰۰۷). در حقیقت این نوع حساس شدن می‌تواند به بیش‌انگیختگی در پاسخ به نشانه های ترس‌آور و محرک‌های استرس‌زا منجر شود و باگذشت زمان سیر تجمعی پاسخ‌های زیستی می‌تواند آسیب‌شناسی، شامل بازداری واکنش‌های ایمنی-عصبی و احتمالاً آسیب به سیستم عصبی را شامل شود (کندی و موری، ۲۰۱۰).

بد تنظیمی‌های مزمن سیستم نورآدرنرژیک؛ محور HPA و سیستم سرونرژیک به طور خاص باعث خدشه‌دار شدن عملکردهای قشر پیش پیشانی و هیپوکامپ می‌شود و بازداری قشر پیش پیشانی میانی بر روی آمیگدال را شامل می‌شود (سیوتویک و همکاران، ۲۰۰۷) و به‌این‌ترتیب عملکردهای عصب روان‌شناختی در پاسخ به شکل‌گیری اختلال استرس پس از سانحه تحت شرایط مذکور دچار اختلال می‌شود. در این رابطه پژوهش‌های تصویربرداری مغزی شواهدی از عملکردهای ساختاری مغز را فراهم ‌کرده‌است که در حقیقت از نابهنجاری‌هایی در اختلال استرس پس از سانحه خبر می‌دهد. مطالعات تصویربرداری مغزی از کاهش حجم فعالیت هیپوکامپ در مقایسه با گرده کنترل (کارل و همکاران، ۲۰۰۶)، کاهش حجم فعالیت آمیگدال و قشر کمربندی پیشین (دبلیس و همکاران، ۲۰۰۲)، نابهنجا‌ی در ساختار‌های پیش پیشانی میانی (کاسای و همکاران، ۲۰۰۸) و کاهش ضخامت در اکثر نواحی کرتکس خاکستری (گیوز و همکاران، ۲۰۰۸) خبر می‌دهند.

درنهایت پژوهش‌ها بر روی دوقلوها، پیشنهاد می‌کنند که کاهش فعالیت هیپوکامپ ممکن است که آسیب‌پذیری زیستی در مقایسه با پیامدهای اختلال استرس پس از سانحه را منعکس کند (برای مثال گیلبرتسون و همکاران، ۲۰۰۲).

1. 1. آیا بین طرحواره ها درحوزه محدودیت های مختل با سازگاری اجتماعی دردانشجویان رابطه وجود دارد ؟

   

1. 1. آیا بین طرحواره ها در حوزه دیگر جهت مندی با سازگاری اجتماعی دردانشجویان رابطه وجود دارد ؟

1. آیا بین طرحواره ها درحوزه گوش به زنگی بیش از حد ‌و بازداری با سازگاری اجتماعی دردانشجویان رابطه وجود دارد؟

تعریف واژگان:

تعریف نظری :طرحواره های ناسازگار اولیه :الگوهای هیجانی ‌و شناختی خود اسیب رسانی که در ابتدای رشد وتحول در ذهن شکل گرفته اند و در سیر زندگی تکرار شده وبرنحوه تعبیر وتفسیر تجارب ورابطه با دیگران تاثیر می‌گذارند(یانگ ،گلوسکو،ویشار،۲۰۰۳).

تعریف عملیاتی :نمرات حاصل از پرسشنامه طرحواره یانگ که دارای ۷۵سئوال می باشدو۱۵طرحواره را می سنجد.

تعریف نظری :سازگاری اجتماعی:منظور از سازگاری اجتماعی ،تعامل مؤثر وسازنده فرد دراراتباط با محیط خود می‌باشد . نشانه های این سازگاری داشتن احساس مثبت درباره خود ،شرکت درفعالیت های اجتماعی ولذت بردن ازارتباط با دیگران است (خالق باقری ،۱۳۸۱).

تعریف عملیاتی :درپژوهش حاضر نمرات حاصل از پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل می‌باشد.

فصل دوم :

پیشینه تحقیق

طرحواره

کلمه طرحواره به طورکلی ،به عنوان ساختار ،قالب یا چارچوب تعریف می شود(یانگ ،۱۹۹۰).طرحواره یک ساختار شناختی به منظور غربال کردن ،کدگذاری وارزیابی محرکی است که ارگانیزم درمعرض آن قرار گرفته است (بک وراش ^[۱۰]،۱۹۶۸).

دربافتار روانشناسی وروان درمانی ،طرحواره به عنوان هر اصل سازمان بخش کلی درنظر گرفته می شود که برای درک تجربه های زندگی فرد ضروری است(داتیلیو^[۱۱]،۲۰۰۵).

تعریف طرحواره

سگال ^[۱۲](۱۹۹۵)طرحواره رابه عنوان عناصر نظام مندی از واکنش هاوتجربه های گذشته می ‌داند که پیکره نسبتاًمنسجم وپایداری از دانش ‌را شکل می‌دهد و می‌تواند ادراک ها وارزیابی های بعدی ‌را هدایت کند؛ با این تعریف کلی طرحواره می‌تواند مثبت یا منفی ،سازگار یاناسازگار باشدوعمدتاًدر نتیجه تجارب ناگواردوران کودکی شکل می‌گیرد که هسته ی اصلی اختلالات شخصیت ،مشکلات منش شناختی وبسیاری ‌از اختلالات محورI قرار می‌گیرد (ریزو^[۱۳]و همکاران ،۲۰۰۷).

بک (۱۹۷۹) طرحواره ها را ،فرضیاتی می‌داند که در نتیجه تجارب پیشین فرد شکل گرفته اند ،برخی از این فرضیات غیر قابل انعطاف ،افراطی ومقاوم دربرابر تغییر ،یعنی ناکارآمد هستند (بک و راش ،۱۹۷۹)همچنین طرحواره های بدکنشی ،افکاری هستند که غیر قابل انعطاف ،خشک وسخت تر از طرحواره های طبیعی هستند (بک و راش ،۱۹۶۸). بک و راش (۱۹۶۸)طرحواره های ناسازگاراولیه مانند فقدان ،شکست ‌و دوست نداشتن را معرفی کردند که درطی دوران اولیه کودکی شکل می گیرند وبامفاهیمی همچون یکپارچگی بیولوژیک ،مثل توانایی زنده ماندن ،صلاحیت واعتبار مراقبین ،ترک شدن وهدایت خطر فیزیکی به سمت خود ،درارتباط هستند (بک و امری^[۱۴]،۱۹۸۵).

ویژگی های طرحواره های ناسازگار اولیه

یانگ (۱۹۹۰)بیان می‌دارد که طرحواره های ناسازگاراولیه دارای ویژگی های به شرح زیر هستند:

۱-الگوها یادرون مایه ی های عمیق وفراگیری هستند،

۲-ازخاطرات ،هیجان ها ،‌شناخت‌واره ها واحساسات بدنی تشکیل شده اند،

۳-دردوران کودکی یا نوجوانی شکل گرفته اند،

۴-‌در سیر زندگی خود تداوم دارند،

۵-درباره ی خود ورابطه با دیگران هستند ،

۶-به شدت ناکارآمدند،

۷-اغلب توسط برخی تغییرات درمحیط ازجمله فقدان یاازدست دادن شغل فعال می‌شوند

۸- هنگامی که فعال می‌شوند باسطوح بالای هیجان همراه هستند

۹- معمولا ناشی از تعامل سرشت کودک باتجارب مختلف دوره تحولی در ارتباط با اعضای خانواده یامراقبین درخانواده شکل می گیرند ( یانگ ،گلوسکو وویشار ،۲۰۰۳).

ریشه‌های تحولی طرحواره ها

الف –نیازهای هیجانی اساسی

یانگ وگلوسکو وویشار (۲۰۰۳)،براین باورند که طرحوارها به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی دوران کودکی به وجود می‌آیند که این نیازها ی هیجانی اساسی دوران کودکی شامل مواردزیر می‌باشد:

۱-دلبستگی ایمن به دیگران (مانندنیاز به امنیت ،ثبات ،محبت (پذیرش )

۲-خودگردانی ،کفایت وهویت

۳-آزادی دربیان نیازها ‌و هیجان سالم

۴-خود انگیختگی ‌و تفریح

۵- محدودیتهای واقع بینانه ‌و خویشتن داری ( یانگ ،۱۹۹۰).

لازم به ذکر است که این نیازها جهان شمول هستند وهمه انسان ها ،این نیازها رادارند .اگرچه شدت این نیازها دربعضی افراد بیشتر است ،فردی که از سلامت روان برخوردار است ،می‌تواند این نیازها ی هیجانی اساسی رابه طور سازگارانه ای ارضا ءکند(یانگ گلوسکو وویشار ،۲۰۰۳).

علاوه بر تأکید برارضاء نشدن نیازهای هیجانی اساسی ونقش آن ها درشکل گیری طرحواره های ناسازگار اولیه به دومقوله ی تجارب اولیه زندگی کودک وتعامل بین خلق وخوی فطری کودک ومحیط اولیه ،درعدم ارضاءاین نیازها اشاره می شود (یانگ ،۱۹۹۰).

ب- تجربه های اولیه زندگی

ریشه تحولی طرحواره های ناسازگار اولیه ‌در تجربه های ناگوار دوران کودکی نهفته است (اسکین^[۱۵] ،۲۰۰۷).

طرحواره هایی که زودتر به وجود می‌آیند ومعمولاٌقوی ترین هستند،از خانواده های هسته ای نشأت می گیرند.همزمان با تحول کودک ،سایر عوامل تاثیر گذار مانند همسالان ،مدرسه ،انجمن های گروهی وفرهنگ ، درشکل گیری طرحواره ها نقش بازی می‌کنند (یانگ ،گلوسکو ویشار ،۲۰۰۳). یانگ (۲۰۰۳)بیان می‌کند ،چهاردسته ‌از تجارب اولیه زندگی ،رونداکتساب طرحواره ها را تسریع می‌کنند که این چهار دسته عبارتنداز :

۱-ناکامی ناگوار نیازها :این حالت وقتی اتفاق می افتد که کودک تجارب خوشایندی راتجربه نکند ،درمحیط زندگی چنین کودکی ،ثبات ،درک شدن یاعشق وجودندارد .

۲-تجارب اولیه زندگی که طرحواره هارابه وجود می آورند ،دربرگیرنده آسیب دیدن وقربانی شدن هستند،درچنین وضعیتی کودک آسیب می بیند یاقربانی می شود.

۳-سومین نوع تجارب ، این است که کودک ،زیادی چیزهای خوب راتجربه می‌کند ،والدین جهت رفاه وآسایش کودک ،همه کار می‌کنند،درحالی که تامین رفاه وراحتی درحد متعادل برای رشد سالم کودک لازم است.

۴- نوع چهارم تجارب زندگی، درونی سازی انتخابی یا همانندسازی با افراد مهم زندگی است .کودک به طور انتخابی با افکار ،احساسات ،تجارب ورفتارهای والدین خود همانندسازی کرده ‌و آنها را درونی سازی می‌کند (یانگ وگلوسکو وویشار ،۲۰۰۳).

ج-خلق وخوی هیجانی

پژوهش های زیادی نشان می ‌دهند که عوامل زیستی درشکل گیری وتحول شخصیت از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند (تورستن وجولیا^[۱۶] ،۲۰۰۸).پژوهش های زیادی درباره ی صفات خلق وخویی نوزادان انجام دادند وبه این نتیجه رسیدند که بیشتر این صفات حتی باگذشت زمان، ثابت می مانند (کاگان ^[۱۷] ،۱۹۸۸).

درقسمت پایین به برخی از ابعاد خلق وخوی هیجانی اشاره می شود که اکثر آن ها مادرزادی هستند وغیر قابل تغییر ،مگر از طریق روان درمانی

خونسرد مضطرب

پایدار بی ثبات

حواس پرت وسواسی

۱- تغییر حقیقت در سند سجلی به صورت مادی و به یکی از صور پیش‌بینی شده در قانون ( رکن مادی )

۲- اضرار به غیر یا امکان و قابلیت اضرار به غیر ( رکن ضرری )

۳- قصد متقلبانه یا رکن معنوی جرم

۱- رکن مادی

نخستین عنصر یا پایه اصلی جعل شناسنامه ، ارتکاب عمل مادی متقلبانه با تحریف حقیقت در شناسنامه است صور مختلف عمل مادی قلب حقیقت در شناسنامه از نظر قانون جرائم و مجازات‌های اسناد سجلی به شکل مادی آشکار می‌گردد، جعل مادی عبارت است از قلب حقیقت به وسیله عمل مادی متقلبانه محسوس و مشهود در شناسنامه یا سند سجلی مانند ساختن آن از ابتدا تا انتها با ایجاد تغییرات در ظاهر و شکل خارجی شناسنامه از قبیل خراشیدن، تراشیدن یا الحاق یا حذف کلمات از شناسنامه و نظیر آن که عموماً آثار مادی عملیات مادی مرتکب قابل رویت و دارای آثار خارجی است . غیر از مصادیق مذکور در ماده ۱۰ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصادیق دیگری هم هستند که جعل شناسنامه و اسناد سجلی محسوب می‌شوند مانند ساختن شناسنامه یا الصاق متقلبانه نوشته از یک شناسنامه به شناسنامه دیگری .

یکی دیگر از شرایط اساسی برای تحقق جعل در شناسنامه و اسناد سجلی این است که شناسنامه یا سند سجلی باید قابلیت استفاده و یا دارای ارزش قضایی باشد به عبارت دیگر به عنوان دلیل به کار رود و مؤثر اثبات یا نفی حق باشد و الا اگر شناسنامه یا سند سجلی قابلیت استناد نداشته باشد برای تحقق جعل کافی نیست و برای مرتکب آن مبنای مسئولیت کیفری و مجازات قرار نمی گیرد ‌بنابرین‏ تقلب در رونوشت غیر مصدق شناسنامه و سند سجلی جعل نیست. هم چنین اگر شخصی در شناسنامه متوفی یا شناسنامه ای که اعتبار ندارد و باطل شده است تحریف و اسم خود را به جای اسم صاحب اصلی شناسنامه وارد کند جعل نیست.

۲- اضرار به غیر یا امکان و قابلیت اضرار به غیر ( رکن ضرری )

جعل در شناسنامه محقق نمی شود مگر اینکه قلب حقیقت در آن بتواند قابلیت اضرار به دیگری را داشته باشد یا به عبارت دیگر هرگاه قلب حقیقت در شناسنامه یا سند سجلی بی ضرر باشد به خودی خود جعل محسوب نمی شود پس تغییر دادن عبارت متن شناسنامه که به طور کامل تنظیم نشده است و یا ارائه فتوکپی تقلبی آن جعل به شمار نمی رود .

۳- رکن معنوی یا قصد متقلبانه

سومین عنصر جعل، قصد متقلبانه است جعل شناسنامه و اسناد سجلی از جمله جرائم عمدی است پس برای تحقق آن لازم است که تعریف حقیقت در یک نوشته یا سند سجلی متقلبانه باشد یعنی مرتکب از روی علم و آگاهی اقدام به دگرگون کردن و قلب حقیقت می کند به عبارت دیگر در جرم جعل شناسنامه جاعل در عین حالی که آگاهانه اقدام به کار نامشروع و غیر قانونی تحریف حقیقت در شناسنامه یا سند سجلی می کند می‌داند که سبب خسارت برای دیگری یا جامعه نیاز خواهد شد ولی لازم نیست که قصد باطنی جاعل این باشد که به صورت انحصاری برای خود یک نفع نامشروعی تحصیل کند بلکه اگر هم خود او از اقدامات مجرمانه اش منتفع نشود، ولی شخص یا اشخاص دیگری از آن استفاده نامشروع بنماید قصد تقلب مسلم خواهد شد ‌بنابرین‏ برای تحقق عنصر روانی جعل شناسنامه علاوه بر عمد عام مرتکب ناظر به علم و آگاهی او به نامشروع بودن تحریفی که در شناسنامه یا سند سجلی به عمل می آورد ، مستلزم این است که تحریف حقیقت مقرون به عمد خاص یعنی تحقق ضرر یا امکان اضرار مادی یا معنوی شخص دیگری یا جامعه نیز باشد البته اضرار آنی شرط نیست بلکه همین اندازه که تحریف حقیقت شناسنامه در آینده ، وحتی بالقوه متضمن ضرر دیگری باشد اقدام مرتکب ، مشمول عنوان جعل خواهد بود.

از بحث عنصر روانی و قصد متقلبانه این چنین نتیجه می گیریم برای اینکه بتوانیم بگوییم شناسنامه ای جعل شده و مشمول قسمت اخیر ماده ۱۰ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه شود وجود ۵ شرط زیر لازم است :

۱- باید قلب حقیقت شده باشد .

۲- این تقلب در شناسنامه یا سند سجلی صورت گیرد .

۳- به یکی از صور پیش‌بینی شده در قانون ارتکاب یافته باشد .

۴- تقلب تبعاً موجب خسارت باشد .

۵- مرتکب با قصد متقلبانه اقدام به جعل کرده باشد. ^[۱۱۰]

گفتار سوم : ایجاد مقدمات لازم برای جعل شناسنامه از قبیل چاپ غیر مجاز اوراق مربوط

یکی از مصادیق اعمال مجرمانه ‌در مورد شناسنامه و اسناد سجلی در ماده ۱۳ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه آمده است که مقرر می‌دارد :

« هرکس اقدام به چاپ غیر مجاز اوراق و اسناد سجلی و یا ساخت و تهیه غیر مجاز مهرهای سجلی و یا سرقت آن نماید به حبس از دو سال تا پنج سال و پرداخت جزای نقدی از ۰۰۰/۰۰۰/۲ ریال تا۰۰۰/۰۰۰/۵ ریال محکوم می شود و در صورت تکرار به اشد هر دو مجازات محکوم خواهد شد».

به طور کلی اوراق و اسناد سجلی از اسناد دولتی و رسمی هستند لذا چاپ آن تابع مقررات خاص و متصدی آن دولت و سازمان ثبت احوال است ‌بنابرین‏ چاپ خانه های دولتی و خصوصی باید با اجازه دولت و سازمان ثبت احوال اقدام به چاپ اوراق و اسناد سجلی کنند و هیچ چاپ خانه ای نمی تواند اسنادی که چاپ آن به طور انحصاری توسط دولت انجام می شود را بدون اجازه دولت چاپ کند . در غیر این صورت، اعمال آن ها در حکم جعل محسوب می شود و قابل تعقیب است. و معمولاً چاپ خانه خصوصی و دولتی برای هر کاری که به آن ها ارجاع می شود مجوز لازم را از درخواست کننده چاپ می خواهند اما رویه بر این است که هر سازمانی برای چاپ اوراق و اسناد مورد استفاده خود چاپ خانه دارد و نیازی به چاپ در چاپ خانه های خصوصی ندارد و حال با توجه به مقدمه بالا به تجزیه و تحلیل این ماده می پردازیم .

در این ماده سه جرم بیان شده که مجازات هر سه جرم یکسان است :

۱- چاپ غیر مجاز اوراق و اسناد سجلی

۲- ساخت و تهیه غیر مجاز مهرهای سجلی

۳- سرقت اوراق و اسناد و مهرهای سجلی

الف) عنصر مادی جرم

دو جرم اولی در حقیقت نوعی جعل هستند و از انواع جعل مادی محسوب می‌شوند اوراق و اسناد سجلی شامل شناسنامه و دفاتر ثبت احوال است .

سرسختی روان شناختی ابتدا مورد توجه کوباسا (۱۹۷۹) قرار گرفت و به عنوان مجموعه ای متشکل از ویژگی های شخصیتی در نظر گرفته شد که در رویارویی با حوادث فشارزای زندگی به عنوان منبعی از مقاومت، همانند سپری محافظ عمل می‌کند و افراد واجد آن می‌توانند به گونه ای کارآمد با مشکلات و فشارهای زندگی مقابله کنند (حقیقی، عطاری، رحیمی و سلیمانی نیا، ۱۳۷۸).

کوباسا (۱۹۸۳)، سرسختی را ترکیبی از باورها درباره خود و جهان تعریف کرده‌اند که از سه مؤلفه تعهد، مهار و مبارزه جویی تشکیل شده است.

باور به تغییر، دگرگونی و پویایی زندگی و این نگرش که هر رویدادی به معنای تهدیدی برای امنیت و سلامت انسان نیست، انعطا ف پذیری شناختی و بردباری در برابر روی دادهای سخت تنش زا و، موقعیت های مبهم را به دنبال دارد .بررسی ها گویای آن است که سرسختی با سلامت جسمی و روانی رابط ه مثبت دارد و به عنوان یک منبع مقاومت درونی، تأثیرات منفی استرس را کاهش می‌دهد و از بروز اختلال های جسمی و روانی پیشگیری می‌کند. (زانگ، ۲۰۱۰) در پژوهشی که در بین دانشجو یان چینی انجام گرفت، نشان داد که سرسختی با پنج عامل بزرگ شخصیت ارتباط دارد، به طوری که سه مؤلفه سرسختی (تعهد، مهار و مبارزه جویی ) با روان رنجورخو یی ارتباط منفی و معنادار و با چهار عامل دیگر شخصیت برونگرایی، گشاده رویی،خوشایندی و وظیفه شناسی ارتباط مثبت و معنادار ی دارند . دلاهیج، گیلارد و دام(۲۰۱۰) گزارش کردند که سرسختی با شیوه های مقابله ای سازگارانه ارتباط مثبت و معنادار و با سبکها ی مقابله ای ناسازگارانه ارتباط منفی و معنادار دارند.


نادری و حسینی (۱۳۸۹) نشان دادند که سرسختی روان شناختی و امید به زندگی با هم همبستگی مثبت و معنادار دارند. ویسی، عاطف وحید و رضایی (۱۳۷۹) گزارش دادند که در وضعیت استرس زا کسا نی که از سرسختی بالاتر ی برخوردارند، سلامت روان بیشتری دارند تا کسانی که سرسختی پایین تری برخوردارند. (بابلان، قاسم پور و حسن زاده، ۱۳۹۰).

پیشینه عملی تحقیق

آزموده و همکاران (۱۳۸۶) عنوان کردند که بین جهت گیری مذهبی و متغیرهای شادکامی و سرسختی روانشناختی رابطه معنادار وجود دارد و افراد با جهت گیری درونی نسبت به افراد با جهت گیری بیرونی از تعهد، مهار و مبارزه جویی بیشتری برخوردارند. دیگر نتایج آن ها دلالت می کرد که بین زنان و مردان از نظر سرسختی روانشناختی تفاوت معنی داری هست و دختران از سطح سرسختی روانشناختی قوی تری برخوردارند.

نریمانی (۱۳۸۶) نشان داد بین متغیرهای سرسختی روانشناختی، سبک های تفکر و مهارت های اجتماعی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت معناداری وجود دارد و از سه متغیر پیش بین تنها متغیرهای سرسختی روانشناختی و سبک های تفکر قابلیت پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را داشتند.

درتحقیق کامیار(۱۳۸۶) رابطه معناداری بین عوامل خود انگیزی در هوش هیجانی با عوامل سرسختی دیده نشد. یافته دیگر این پژوهش حاکی بود که زنان و مردان از نظر سرسختی و هوش هیجانی تفاوتی ندارند (یاسمی نژاد، محمدیان و فعلی، ۱۳۹۰).

مصاحبی(۱۳۸۳) در پژوهش خود با عنوان رابطه بین رضایت زناشوئی و میزان انعطاف پذیری بین زن وشوهرها ‌به این نتیجه رسید که همسانی در انعطاف پذیری یکی از ویژگی های شخصیتی افراد است که با رضایت از زندگی زناشوئی ارتباط دارد.

در پژوهش نادری و همکاران(۱۳۸۸) رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با رضایت از زندگی سالمندان، نتایج نشان داد که بین هوش معنوی و رضایت از زندگی، همچنین بین هوش هیجانی و رضایت از زندگی رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون با روش ورود نشان داد که متغیرهای هوش معنوی، هوش هیجانی به ترتیب پیش‌بینی کننده رضایت زندگی بودند.

اسماعیل خانی و همکاران(۱۳۸۸) در پژوهشی با عنوان بررسی روابط ساده و چندگانه هوش هیجانی، خود کارآمدی و سرسختی روان شناختی با سبک مدیریت تعارض سازش در دانشجویان، نشان دادند که: الف) بین هوش هیجانی و سبک مدیریت تعارض سازش رابطه معنی داری وجود ندارد. ب) بین خود کارآمدی و سبک مدیریت تعارض سازش رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. ج) بین سرسختی روان شناختی و سبک مدیریت تعارض سازش رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. د) نتایج تحلیل رگرسیون به روش ورود مکرر نشان داد که بین متغیرهای پیش بین با متغیر سبک مدیریت تعارض سازش، همبستگی چندگانه وجود دارد. هم چنین نتایج تحلیل رگرسیون به روش مرحله ای نشان داد که از میان مجموع متغیرهای پیش بین تنها متغیرهای سرسختی روان شناختی و هوش هیجانی به ترتیب، قادر به پیش‌بینی سبک مدیریت تعارض سازش هستند.

در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی که توسط سلیمانیان و محمدی (۱۳۸۸) انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد و هوش هیجانی به تنهایی ۳۰ درصد از تغییرات رضایت زناشویی را تبیین می‌کند. همچنین این تحقیق نشان داد بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی (توجه، وضوح، بازسازی خلقی) و رضایت زناشویی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد. نتیجه تحلیل رگرسیون چند گانه گام به گام نشان داد عامل توجه بیشترین توانایی تبیین تغییرات رضایت زناشویی را دارد و ۱۹ درصد از تغییرات رضایت زناشویی را تبیین می‌کند. عامل وضوح ۷ درصد و عامل بازسازی ۳ درصد از تغییرات رضایت زناشویی را تبیین کرده‌اند. نتیجه تحقیق همچنین نشان داد میزان هوش هیجانی در زنان به طور معناداری بیشتر از مردان است

در پژوهش کامیار و یزدی (۱۳۸۶) با عنوان بررسی رابطه سرسختی با هوش هیجانی و مقایسه آن در زنان و مردان دانشجوی شاغل دانشگاه های شهر تهران، نتایج نشان داد که بین سرسختی و هوش هیجانی دانشجویان، رابطه معنادار وجود دارد؛ همچنین بین مؤلفه‌ های تعهد، کنترل، و چالش در سرسختی و مؤلفه‌ های خودآگاهی، خودکنترلی، هشیاری اجتماعی و مهارت های اجتماعی در هوش هیجانی رابطه وجود دارد؛ نیز، رابطه معناداری بین مؤلفه‌ های خودانگیزی در هوش هیجانی با مؤلفه‌ های سرسختی دیده نشد. آخرین یافته های این پژوهش حاکی از آن است که زنان و مردان از نظر سرسختی و هوش هیجانی تفاوتی ندارند.

فروغی، حسینیان و یزدی (۱۳۸۷)در بررسی رابطه بین هوش هیجانی و مؤلفه‌ های آن با رضایت زناشویی کارکنان بیمارستان به نتایج زیر رسیدند بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (r<0.39 p<0.01). همچنین بین مؤلفه‌ های هوش هیجانی (خود آگاهی، همدلی، خودکنترلی و مهارت های اجتماعی) و رضایت زناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین مؤلفه‌ خود انگیزی و رضایت زناشویی رابطه معناداری به دست نیامد.

صلاحیان و همکاران(۱۳۸۹) در بررسی رابطه بین هوش هیجانی و بخشودگی با تعارضات زناشویی نتایج به دست آمده از تحلیل رگرسیون نشان داد که هوش هیجانی و بخشودگی زوج ها پیش بین متغیر تعارضات زناشویی بوده است.