در این صورت، واحدهای تجاری که به دلیل عملکرد ضعیف وجوه نقد حاصل از عملیات کمتری گزارش می‌کنند؛ احتمالاً مورد ارزیابی ضعیفی توسط سرمایه گذاران قرار می گیرند. ‌بنابرین‏، مدیران این واحدها انگیزه قوی تری دارند تا برای اجتناب از این وضعیت، سود خود را بالاتر گزارش کنند، سود سهام را بالا ببرند و تصویر خوشایندی از واحد تجاری ارائه کنند.

مدیران ممکن است به دلایل زیر نیز به یکنواخت کردن سود اقدام کنند.

الف) سودهای یکنواخت ارزش بسیار بیشتری از سودهای بی ثبات دارند.

ب) سودهای یکنواخت،ریسک مورد انتظار اعتباردهندگان و سهام‌داران بابت پرداخت بهره و توزیع سود را کاهش می‌دهند.

ج) سودهای یکنواخت می‌تواند پاداش مدیریت را حداکثر کند(کردستانی،۱۳۸۱)

۲-۸ ابزار های مدیریت سود

مدیران شرکت ها ممکن است به روش های مختلفی بر سود گزارش شده اثر بگذارند و آن را کنترل و مدیریت نمایند. ‌بنابرین‏ به آن دسته از روش ها یا ابزارهایی که با بهره گرفتن از آن ها مدیران می‌توانند روی سود های گزارش شده اثر بگذارند، ابزارهای مدیریت سود گفته می شود(محمدی،۱۳۸۵).

• • 1. نحوه برخورد مدیریت به حسابداری معاملات:

اقداماتی نظیر زمان بندی ثبت فروش ، کاهش ارزش موجودی ها و تجهیزات ،تعمیر و پیاده کردن تجهیزات و غیره به اختیار مدیریت انجام می شود و استفاده کنندگان برون سازمانی به راحتی نمی توانند دریابند که این اقدامات اختیاری با قصد مدیریت سود صورت می‌گیرد و مدیریت از انجام چنین عملی هدف خاصی را دنبال می‌کنند.

• • 1. انتخاب و تغییر اصول حسابداری:

فلسفه مدیریت سود، بهره گیری از انعطاف پذیری روش های استاندارد و اصول پذیرفته شده حسابداری می‌باشد. البته تفسیرهای گوناگونی که می توان از روش های اجرایی یک استاندارد حسابداری برداشت کرد، از دیگر دلایل وجود مدیریت سود می‌باشد. این انعطاف پذیری، دلیل اصلی تنوع موجود در روش های حسابداری است. در زمانی که تفسیر یک استاندارد بسیار انعطاف پذیر است، یکپارچگی داده های ارائه شده در صورت‌های مالی کمتر می شود. اصول تطابق و محافظه کاری نیز می‌تواند باعث مدیریت سود شود(نوروش و همکاران،۱۳۸۴)

اصول پذیرفته شده حسابداری اجازه می‌دهد بسیاری از معاملات با یک یا چند روش متفاوت ثبت شوند . به عنوان مثال از روش های اولین صادره از اولین وارده،روش استهلاک خط مستقیم و نزولی برای دارایی های ثابت، روش هزینه یابی کامل و کوشش‌های موفقیت آمیز برای هزینه های استخراج نفت و گاز،روش کار تکمیل شده و درصد پیشرفت کار برای قرارداد های بلند مدت می توان انتخاب کرد و بعداً آن را تغییر داد . انتخاب اولیه و تغییر بعدی اصول حسابداری برای افراد برون سازمانی قابل مشاهده اند. اکثر مطالعات تجربی انجام شده در زمینه مدیریت سود با این نوع از ابزار ها مرتبط است. با این وجود، تغییر در اصول و رویه های حسابداری ابزار انعطاف پذیری برای مدیریت به حساب نمی آیند وهمچنین از آن ها به طور مکرر نمی توان استفاده کرد .

• • 1. مدیریت اقلام تعهدی:

مدیران در این بخش از انعطاف بیشتری برخوردارند . برآورد هایی همچون عمر مفید دارایی ، قابلیت وصول مطالبات ، نرخ تعدیل تعهدات باز نشستگی و سایر اقلام تعهدی پایان سال که سود گزارش شده را تعدیل می‌کنند ، ابزار های سنتی هستند که مدیران در طول زمان از آن استفاده کرد و مستقیما قابل مشاهده نیستند . هزینه های عمده تجدید سازمان که یک پدیده نسبتا جدید است هم می‌تواند در این گروه قرار گیرد اگر چه این هزینه ها خودشان سزاوار یک گروه جداگانه هستند . تغییر در اقلام تعهدی ناشی از تغییر در برآوردهای حسابداری می‌باشد که تا اندازه ای به قضاوت حرفه ای مدیران و همچنین تخصص های جنبی خاص وی مربوط می شود.

• • 1. قیمت های انتقالی:

با توجه به نرخ های تصاعدی مالیات ، شرکت ها سعی می‌کنند نه تنها سود خود را ازحوزه هایی که مشمول نرخ بالای مالیاتی هستند به حوزه هایی که نرخ پایین تری دارند منتقل کنند بلکه در هر حوزه مالیاتی نیز سود را یکنواخت می‌سازد . قیمت های انتقالی برای مبادله کالاها و خدمات بین شرکت‌های فرعی ابزاری برای این منظورخواهد بود .

• • 1. تصمیمات اقتصادی واقعی:

تصمیماتی که محتوای اقتصادی دارند همچون تبلیغات ، پرداخت های نقدی برای طرح های بازنشستگی، پاداش مدیران، تحقیق و توسعه ، فروش اموال و سرمایه گذاری ها ممکن است با در نظر گرفتن اثراتی که در کوتاه مدت بر سود دارند اتخاذ شوند، تفکیک رویدادهایی که در روال عادی عملیات واقع می‌شوند از رویدادهای که با هدف یکنواخت سازی(هموارسازی) سود انجام می‌گیرد مشکل است . تصمیمات واقعی از طریق مطالعه برای توجیه آن و برای مقایسه با اطلاعات مربوطه می توان شناسایی کرد . مشکل تفکیک این رویدادها مشکل عمده ای است که نمی توان شواهد بدون ابهامی درباره فرضیه یکنواخت سازی سود ارائه کرد .(کردستانی،۱۳۸۱)

۲-۹ پیدایش نظریه کیفیت سود

نظریه کیفیت سود برای اولین بار توسط تحلیل­گران مالی و کارگزاران بورس مطرح شد، زیرا آنان احساس می­کردند سود گزارش شده قدرت سود را آن چنان که در ذهن مجسم می­ شود نشان نمی­دهد. آنان دریافتند که پیش ­بینی سودهای آینده بر مبنای نتایج گزارش شده، کار مشکلی است. افزون بر این، تحلیل­گران فهمیدند که تجزیه و تحلیل صورت­های مالی شرکت­ها به دلیل نقاط ضعف متعدد در اندازه ­گیری اطلاعات حسابداری کار مشکلی ‌می‌باشد. سوال اساسی این است که چرا تحلیل­گران مالی در ارزیابی خود از سود خالص گزارش شده و یا سود هر سهم شرکت (بدون تعدیل ) استفاده نمی­کنند و جانب احتیاط را رعایت می نمایند. پاسخ این است که در تعیین ارزش شرکت نه تنها به کمیت سود، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود. منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوه­ی رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. به بیان دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظار از آینده شرکت و قدرت سود آوری سال­های آینده و ضریب اطمینان نسبت به آن بستگی دارد(جهان خانی و ظریف فرد ۱۳۷۴).

۲-۱۰ مفاهیم و دیدگاه های مختلف پیرامون کیفیت سود

در مقالات مختلف در تعریف مفهوم کیفیت سود به دو ویژگی برای تعیین کیفیت سود اشاره شده است: ۱) سودمندی در تصمیم ۲) ارتباط کیفیت سود و سود اقتصادی (یعنی سود تا چه حدی سود طبق تعریف هیکس را به نحو صادقانه بیان می‌کند.)

سود اقتصادی هیکس، بیانگر مبالغی است که می توان طی یک دوره مالی(در قالب سود تقسیم شده) مصرف نمود، در حالی که ثروت ابتدا و انتهای دوره مالی برابر باشد. به عبارت دیگر این تعریف از سود، بیانگر تغییر در خالص دارایی‌های اقتصادی شرکت، به جز مبادلات مالکانه است(هیکس۱۹۳۹). به بیان دیگر، کیفیت سود بالا نشان دهنده مفید بودن اطلاعات سود برای تصمیم گیری استفاده کنندگان و همچنین مطابقت بیشتر با سود اقتصادی است. اما به دلیل آنکه بین افراد درباره مفهوم سود اجماع وجود ندارد، ارائه تعریفی از سود امکان پذیر نیست(هراسانی۱۳۸۹).