کتین پلی ساکاریدی خطی با وزن مولکولی بالا، متشکل از پیوند β- (۱-۴) بین در گلوکز آمین^[۱۷۴]و ان – استیل دی گلوکز آمین^[۱۷۵] که از نظر ساختار بسیار مشابه سلولز است و از نظر فراوانی، سومین پلیمر طبیعی در دنیا می‌باشد که از پوست سخت پوستان همچون خرچنگ، میگو به دست می‌آید. از نام‌های تجاری این ماده می‌توان، پلی گلوسوم^[۱۷۶] ، دی استیل کتین^[۱۷۷] و پلی دی گلوکزآمن^[۱۷۸]را نام برد. در حالت اسیدی قابلیت حل شدن در آب را داشته و در اسید رقیق نیز حل می‌گردد. فرایند تولید کایتوزن از سخت پوستان دریایی دومرحله‌ای می‌باشد. مرحله اول جدا سازی پوسته با اسید هیدرو کلریدریک و مرحله دوم استیل زدایی کایتن توسط یک باز قوی مثل هیدروکسید اسیدی، برای دستیابی به کایتوزن و حذف پروتئین‌ها توسط یک قلیا می‌باشد. سالانه ۲۵ % از فرآورده های کایتن برای تولید کایتوزن استفاده می‌شود. که این مقدار در حدود ۲۰۰۰ تن در سال می‌باشد. به صورت ترکیب، خاصیت حشره­کش و قارچ­کش نیز دارد. از دیدگاه EPA (آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا) استفاده از این ماده به عنوان، سم دوست دار محیط زیست،که در کشاورزی نیز کاربرد دارد و برای جلوگیری از یخ‌زدگی دانه و بذر در سرما و قارچ کش استفاده می‌گردد، قانونی است. کایتوزن پلیمر هیدروژنی با میانگین وزن مولکولی ۱۰۰-۵۰۰ کیلو دالتون می‌باشد (یونگر، ۲۰۰۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

میزان استیل زدایی این ماده توسط طیف سنجی NMR تعیین می‌گردد، که این میزان عموماً ۶۰ تا ۱۰۰ % می‌باشد. وزن مولکولی این ماده نیز ۳۸۰۰ تا ۲۰۰۰۰ دالتون می‌باشد. از کایتوزن و مشتقات آن از جمله تری متیل کایتوزن و کواتمیس کایتوزن در پزشکی برای مقابله در برابر سرطان استفاده می‌گردد.
شکل ۳-۲-۲- ساختار کتین و کایتوزن
بر اساس پژوهشی که توسط(هادیگر و لوچکه؛ ۱۹۸۱) انجام شد، کایتوزن همبستگی محکمی با DNA دارد و ممکن است با آن پیوند برقرار کرده و سبب تغییر و بازداری mRNA و ترکیبات پروتئینی گردد. بر اساس گزارش (فنگ و همکاران، ۱۹۹۴)کایتوزن اثر کاملاً مستقیمی بر روی غشا سلولی ریسه های قارچ‌های میله ای دارد. کایتوزن محدود کننده قارچ‌های میله­ای با حذف Ca²⁺ و مواد مغذی و معدنی ضروری است(رولر و کاویل، ۱۹۹۹). با بررسی مورفولوژی کایتوزن توسط لافلام و همکاران(۱۹۹۹) مشخص شد که این ماده سبب افزایش ایجاد حفره وتغییر غشا پلاسما، نازک شدن دیواره سلولی وسبب تراکم سیتوپلاسم می‌گردد. کایتوزن بر روی قارچ‌های زیگومیست ها^[۱۷۹]،دئوترومیست ها^[۱۸۰]،آسکومیست ها^[۱۸۱]و بازیدیومیست ا^[۱۸۲] اثر دارد. بر سر موضوع، میانگین وزن مولکولی کایتوزن اختلاف نظر وجود دارد، که این مورد حاصل از روش‌های متفاوت آزمایشات می‌باشد. محلول به صورت سوسپانسیون بوده و به صورت پودری و جامد حل نمی‌شود. Ph ایده آل برای کاهش آبشویی ۸٫۲ می‌باشد و ایده­آل برای عملکرد ضد قارچ کمتر از۶ (۵/۲-۴/۵) می‌باشد. در پژوهشی که توسط (لی و همکاران، ۱۹۹۳) صورت گرفت، وقتی از کایتوزن به عنوان پیش تیمار استفاده می‌شود، و سپس نمونه ها با ۶/۰% CCA (مس کروم آرسنیک) تیمار گشتند، کاهش پوسیدگی به میزان ۱/۷ % رخ داد. کایتوزن تشکیل یک غشا در داخل لومن می‌دهد. وقتی کایتوزن به صورت پیش تیمار مورد استفاده قرار گرفته باشد، سبب افزایش جذب CCA می‌گرددوهوازدگی نمی‌تواند به راحتی سبب حذف CCA موجود بر روی غشاء کایتوزنی که در دیواره سلولی تشکیل شده، گردد.
کوبایاشی و فروکاوا(۱۹۹۵)؛ تحقیق بر روی ترکیبات مس کایتوزن و روی کایتوزن و تثبیت آنها بر روی برون چوب SugiJaponica انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که ترکیب مس و کاینوزن سبب حذف پوسیدگی می‌شود. ایکنز و آلفردسون( ۲۰۰۳)، در پژوهشی بر روی کاج اسکات اشباع شده با ۲/۵% کایتوزن کاهش وزن معادل ۱ % در برابر قارچ‌های، پوستیا پلاسنتا، گلوفیلوم ترابئوم، کونیفورا پوتانا^[۱۸۳]را گزارش کردند. مولر و مائز (۲۰۰۴)، اشباع روکش افرا با غلظت ۲% را انجام دادند وکاهش وزن کم‌تر از ۵% در برابر قارچ‌های پوستیا پلاسنتا^[۱۸۴]، گلوفیلوم ترابئم^[۱۸۵]و ترمیتس ورسی کالر^[۱۸۶] را گزارش نمودند. کایتوزن با وزن مولکولی بالا بسیار موثر­تر از وزن مولکولی پایین است. (به صورت محلول) موثر در برابر پوستیا پلاسنتا و در ۲/۵ و ۵ % تأثیر در کاهش آبشویی دارد. تأثیر استفاده ازنسبت‌های ۱-۲۵ و ۵۵ درصد کایتوزن در تیمار برون چوب کاج اسکات برای محافظت در برابر کنیوفورا پوتئانا و پوستیا پلاسنتا بررسی شد و نتیجه کشف وجود ارتباط مثبت بین وزن مولکولی و بازیافت مواد پس از آبشویی بود. به طوری که غلظت بالاتر کاهش بالا را در آزمایش آبشویی به دنبال دارد (ایکنز و همکارن، ۲۰۰۵). بررسی اثر میزان استیل زدای و وزن مولکولی کایتون برای متوقف کردن رشد قارچ توسط جائو کوئن پاک(۲۰۰۱) به این نتیجه رسید که میزان وزن مولکولی و میزان استیل زدایی کایتوزن مهم‌ترین عوامل در کاربرد در برابر عوامل قارچی می‌باشد.
کایتوزن ماده ای دوست دار محیط زیست می‌باشد که با وجود پایین بودن قیمت نسبت به مواد شیمیایی مشابه، منبع فراوان، قابلیت استفاده به صورت ترکیبی با مواد دیگر، افزایش اثرات زیستی، افزایش تثبیت، توانایی استفاده برای حفاظت چوب، قابل استفاده به صورت تیمار سطحی، می‌توان آن را ماده ای مناسب با قابلیت رقابت با مواد شیمیایی دانست.
همچنین از کایتوزن می‌توان در ماده اولیه بسیاری ازچسب‌ها استفاده نمود.کایتوزن یکی از افزودنی‌های مورد استفاده صنایع خمیر کاغذ در تولید کاغذ نیز می‌باشد. استفاده در تصفیه آب (بینا، ۲۰۰۹)، صنایع اتومبیل­سازی برای جلوگیری از فرسایش رنگ در برابر نور خورشید(بیسواجیت، ۲۰۰۹)، افزایش سرعت لخته شدن خون و استفاده در بانداژها(پوساتری، ۲۰۰۳)، استفاده در گن های لاغری (جول، ۲۰۰۸)، در کشاورزی نیز برای جلوگیری از یخ‌زدگی دانه و بذر در سرما و نیز در خوراک دام،صنایع غذایی، صنعت پارچه، لوازم آرایشی و… نیز از دیگر کاربرد های این ماده سازگار با محیط زیست می‌باشد.
شکل ۳-۲-۳- کاربردهای کایتوزن
۳-۲-۱۸- آلفا اسدیسون^[۱۸۷]
نام آیوپاک این ماده به صورت زیر است:
(۲β,۳β,۵β,۲۲R)-2,3,14,22,25-pentahydroxycholest-7-en-6-one
می‌باشد. این ماده به فرمول C₂₇H₄₄O₆ از حشرات، سخت پوستان، کرم‌ها و برخی از گیاهان به دست می‌آید. یک ماده استروییدی با ساختار پیچیده می‌باشد. به صورت کریستال بی رنگ با نقطه ذوب ۲۴۲ درجه سانتی ­گراد و محلول در حلال‌های قطبی و حلالیت کم در حلال‌های غیر قطبی را دارا می‌باشد. این ماده تنظیم کننده رشد حشرات و سبب پوست اندازی مکرر لاروهای باجیلوس می‌شود به ویژه در لارو های جنس نر این حشره و سبب افزایش سرعت شفیرگی این حشره می‌گردد و در نتیجه موجب تولید حشرات بالغ نر دفرمه می‌گردد. برای کنترل عوامل مخرب چوب برای کاهش مضرات برای انسان، اشیای هنری و محیط زیست مورد استفاده قرار می‌گیرد و از مشکلات این ماده عدم تأثیر در دراز مدت می‌باشد.

شکل ۳-۲-۴- آلفا اسدیسون
از این ماده برای مقابله در برابر حشرات مخرب چوب توسط پالاسک(۱۹۹۹) استفاده شد. همچنین استفاده از این ماده برای تیمار اشیاء هنری و مضرات آن برای انسان هنوز در دست بررسی است (یونگر، ۲۰۰۱).
۳-۲-۱۹- چریش^[۱۸۸]
چریش یا آزادیراکتا ایندیکا  ^[۱۸۹]درختی است زود رشد از تیره سنجد تلخیان^[۱۹۰]،افراسانان^[۱۹۱]،نام این سرده(جنس) یعنی آزادیراکتا در زبان‌های اروپایی از واژه فارسی «آزاد درخت» گرفته شده است.
این ماده حفاظتی بومی کشور هند و میانمار(برمه) می‌باشد و در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری می‌روید. در آفریقا و استرالیا و آمریکای جنوبی و مرکزی پرورش داده می‌شود. درختی همیشه سبز با ارتفاع متوسط(۱۲ تا ۱۵ متر) با گل‌های سفید رنگ و میوه سنگی متمایل به قرمز کم رنگ تا زرد رنگ بوده و اغلب دارای یک دانه منفرد می‌باشد. نام چریش در زبان سواحلی در خاور آفریقا مواروبائینی^[۱۹۲] است که «درخت ۴۰» معنی می‌دهد زیرا به باور عوام این درخت ۴۰ بیماری مختلف را درمان می‌کند.
متشکل از آزادیراکتین، لیمونویید و دی سولفیدها می‌باشد. آزادیراکتینیک ماده تری پرین به شدت اکسید شده و به صورت پودر کریستالی می‌باشد. نقطه جوش آن ۱۵۵ تا ۱۵۸ درجه سانتی ­گراد می‌باشد و این ماده از راه استخراج از هسته میوه ای شبیه به گیلاس به دست می‌آید. این ماده برای انسان محیط زیست و حیوانات مضر نمی‌باشد. بازدارنده حشرات بوده و و سبب اختلال در رشد لارو می‌باشد. به صورت عصاره یا روغنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این ماده در حال حاضر در دنیا برای حفاظت کتاب‌ها و نسخه های خطی و حفاظت در برابر سوسک حمام و بید کاغذ استفاده می‌گردد. روغن این ماده در مقایسه با چریش خالص در مقابل حشرات موثر تر می‌باشد (یونگر، ۲۰۰۱). در زبان فارسی و محلی این گیاه را چریش، چریشک و سریش می‌نامند.
۳-۲-۲۰- روغن‌های اصلی
این ماده از راه تقطیر با بخار یا استخراج از بخش‌های گیاهی به دست می‌آید. ترکیب پیچیده­ای از الکل‌های فرار، آلدیید­ها، کتون­ها، استرها، لاکتون ها و ترکیبات حاوی سولفور یا نیتروژن و هیدرو کربن‌ها می‌باشد. روغن کافور، روغن کاشو، روغن هاس مرکبات، روغن هیبا^[۱۹۳]، روغن رازک، روغن سیر، روغن اسطر خروس، روغن نارد، روغن چریش، روغن میخک، روغن زیتون، روغن شنبله، روغن توگا، روغن آویشن، روغن تونگ، روغن سدرو روغن دارچین. هر روغنی بوی خاصی دارد با میزان حلالیت کم در آب این روغن ها در الکل، اتر، نفت، بنزین و بطور جزیی در کلروفروم و گلیسرول حل می‌شود. در غلظت بالا این روغن موجب تحریک و سوزش پوست و اعضای مخاط می‌شوند. روغن هیبا، چریش و توگا دارای خواص بازدارنده و محدود کننده در مقابل قارچ­ها و حشرات هستند. این روغن‌ها دارای بوی تند و بسیار فرار بوده و مقاوم به آبشویی نیستند و در دراز مدت موثر نیستند و می‌توانند سبب ایجاد تغییر رنگ در محصول گردند(یونگر، ۲۰۰۱).
کنز و همکارانش (۱۹۹۵) امکان استفاده از این ماده را در برابر بیماری لکه آبی بررسی نمودند. با وجود بوی تند و مقاوم به آبشویی و فراریت بالا می تواند بازدارنده مناسبی در برابر قارچ ها و حشرات باشد(یونگر، ۲۰۰۱).
۳-۲-۲۱- وسمه نیل
وسمه گیاهی گلدار از خانواده شب‌بویان است. این گیاه بیشتر در استپ‌ها رشد می‌کند و خاستگاه آن قفقاز، آسیای میانه تا شرق سیبری و غرب آسیا است و در برخی نقاط جنوب شرقی اروپا یافت می‌شود. کشت این گیاه توسط انسان دارای قدمت زیادی است. به دلیل داشتن رنگ‌دانه‌های آبی و بنفش از عصاره گیاهی آن برای رنگرزی استفاده می‌کنند. گیاهی با گل زرد رنگ به ارتفاع ۵۰ تا ۱۲۰ سانتی­متر، حاوی استانB، پیش ماده ایندیگو، تریپتانترین، ایندولی -۳- استونیتریل، استر ۴-اسید کوماریک متیل می‌باشد. ترکیبات تریپتانترین و ایندولیل – ۳- استونیتریل در مقابل لارو های باجیلوس موثر هستند. تریپتانترین از تغذیه موریانه ها نیز جلوگیری می‌کند و رشد را مختل می‌کند. به دلیل تغییر در مقدار آفت کش موثر و قابلیت نگهداری کم، حفاظت مطمئنی را تأمین نمی‌کند. سبب تغییر رنگ چوب شده و برای اشیاء قدیمی توصیه نمی‌شود. طرز تهیه این ماده به این صورت است که در ماه های تیر و مرداد برگ‌های گیاه یکساله را چیده و سپس بخوبی شستشو می‌دهند. سپس برگ‌ها را از هم جدا می‌کنند که این عمل با دست راحت‌تر از چاقو و قیچی صورت می­گیرد. با بهره گرفتن از ظرفی حاوی ۱۰ لیتر آب مقطر با دمای ۹۰ درجه سانتی ­گراد برگ‌ها را به مدت ۱۰ دقیقه می‌پزیم. سپس ظرف را در ظرف دیگری محتوی آب سرد یا آب یخ قرار می‌دهیم تا خنک شود و اجازه می‌دهیم کاهش دما تا ۵۵ درجه به مدت ۵ دقیقه رخ دهد. می‌توان از تکه های یخ درون ظرف نیز برای خنک کردن استفاده نمود. سپس مایع حاصل را از صافی می‌گذرانیم؛ وبرگ‌ها را با دستکش فشار می‌دهیم تا کاملاً از تمام مایع استفاده گردد. سپس به اندازه ۳ قاشق جوش شیرین را زمانی که دما به ۵۰ درجه رسیدبه آن افزوده گردد. محلول را به مدت ۱۰ دقیقه توسط همزن الکتریکی مخلوط می‌کنیم رنگ محلول به رنگ آبی تغییر می‌کند. سپس محلول را به مدت ۲ تا ۳ ساعت به حال خود گذاشته و سپس با وسیله­ای مثل قاشق ۳ قسمت از ۴ قسمت سطحی را برداشته قسمت انتهایی را در ظرفی می‌ریزیم. پس از گذشت چند ساعت شما می‌توانید قسمت آبی رنگ ته نشین شده در انتهای ظرف را ببینید. سپس آب رویی را تخلیه کرده و با آب تمیز جایگزین می‌کنیم. با تکرار این کار برای چند بار محلولی با غلظت بالا به دست می‌آوریم. استفاده از این ماده در سال ۱۹۸۸ به عنوان ماده حفاظتی بسیار رایج شد و در حال حاضر در کشور آلمان به عنوان یکی پرداخت مناسب برای چوب مورد استفاده قرار می گیرد (یونگر، ۲۰۰۱).
۳-۲-۲۳- پیرتروم
این ماده در گیاه دالماتیان^[۱۹۴]و گل داوودی در کنیا و تانزانیا وجود دارد. پیرترین ها، سینرین، جاسمولین ۱ و ۲ و پیرترین ۲ و ۱ پیرتروم از راه خرد کردن گل‌های خشک شده یا استخراج به دست می‌آید. مقدار آفت­کش این گل‌ها از ۰٫۳ تا ۲ درصد متغیر است. پیرتروم روغن ویسکوز با حدود ۲۵ درصد آفتکش بوده و در حالت تغلیظ شده به صورت عصاره خام و به رنگ قهوه­ای تیره است. نقطه ذوب پیرترین۱، ۱۷۰ درجه سانتی ­گراد و پیرترین ۲، ۲۰۰ درجه سانتی ­گراد می‌باشد. هر دو در فشار ۱۳ پاسکال تجزیه می‌گردند و فشار بخار آنها بسیار کم است، پیرتروم در آب نا محلول بوده و به خوبی در الکل‌ها، هیدروکربن‌های کلر­دار و اتر نفت حل می‌گردد. پایداری خوبی نداشته و به دلیل اینکه به آسانی اسید می‌شود و تحت تأثیر نور، هوا و قلیا فعالیت خود را به سرعت از دست می‌دهد. ترکیباتی مانند پیپرونیل بوتوکسید به عنوان تثبیت کننده عمل کرده و اثر این ماده را افزایش می‌دهد. این ماده می‌تواند موجب سوزش چشم و تحریک پوست شود. غبار آن سردرد و تهوع به همراه داشته و در نهایت سبب لرزش و از دست دادن تعادل می‌گردد. پیرتروم سبب حساسیت و تورم پوست می‌گردد. به سرعت در طبیعت تجزیه شده و برای زنبور ها مضر می‌باشد و به شدت برای ماهیان سمی می‌باشد. به عنوان حشره­کش تماسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و پیرترین ۱ موثر­تر می‌باشد. به سرعت وارد سیستم عصبی شده و سبب اختلال در فعالیت و از دست رفتن تعادل، فلج و مرگ می‌گردد. با وجود اثر سریع و کشنده این ماده اما در حین استفاده از پیرتروم غلیظ گاهاً حشرات دوباره فعال می‌گردند. به این دلیل از این ماده در ترکیب با مواد دیگر استفاده می‌گردد. پایدار نبوده و اثر دراز مدت ندارد به حال اسپری برای کنترل انبار­ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر سازندگان رنگ‌های آلی پیرتروم را به پرداخت‌های حفاظتی چوب اضافه می‌کنند. ماده مؤثره این گیاه ۴ استر است به نام پیرترین(پیرترین ۱ و ۲ و سینرین ۱ و ۲) که خاصیت حشره­کشی پیرترین ۱ و سینرین ۱ بیشتر از بقیه است. مقدار پیرترین در تمام اعضا گیاه بویژه در گل و تخمدان‌ها بیشتر است. برای قوی‌تر نمودن خاصیت حشره­کشی پیرتروم موادی از قبیل پیپرونیل بوتوکسید و یا بوتوکساید، سزوگسان و سولفوکساید به آن اضافه و سمیت آنرا تا ۲ برابر افزایش می‌دهد. پیرتروم دارای خاصیت فلج کننده قوی است ولی پس از اندک زمانی بعضی از حشرات فلج شده قادرند پرواز کنند. بدین‌ جهت در محلول‌های پیرتروم غالباً یک حشره­کش‌های افزوده می‌شود تا پیرتروم باعث فلج سریع حشره و حشره­کش صناعی باعث مرگ حشره شود. امشی از فرآورده‌هایی است که دارای د. د. ت، عصاره پیرتروم، اسانس و نفت می‌باشد.
۳-۲-۲۴- ESR–۱۷۲۱
این ماده حفاظتی دارای سه فرمول بندی متفاوت است. دو فرمول آن حاوی کاپرازل نوع B وC که در AWPA استاندارد گذاری شده‌اند می‌باشد. نوع سوم متشکل از تکه های مس به اندازه بسیار کوچک بوده که در محلول حفاظتی پراکنده‌اند. چوب تیمار شده با نوع سوم سبز روشن‌تر نسبیت به فرمول حاوی کاپرازلB وC بوده که این مسئله به دلیل این است که مس در محلول حفاظتی کامل حل نشده است. چوب‌های تیمار شده با ESR1721 را می‌تواند در کاربرد های در تماس با خاک و آب مورد استفاده قرار داد. این تیمار مناسب برای حفاظت گونه کاج می‌باشد (مدیسون، ۲۰۱۰) .
۳-۲-۲۵-ESR–۱۹۸۰
دارای دو فرمول بندی در استانداردگذاریAWPA می‌باشد. یکفرمول متشکل ازMCQ می‌باشد که بسیار شبیه ACQ است به طوری که جزء ترکیبی آن متشکل از ۶۷% اکسید مس و ۳۳% کواترنری آمونیوم کمپاند است. قابل حل دراتانول آمین بوده و چوب تیمار شده دارای رنگ سبز می‌باشد زیرا مس در محلول حفاظتی به طور کامل حل نشده است. این تیمار مناسب برای کاربرد های بالای سطح زمین و در تماس با زمین می‌باشد (مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۲-۲۶- ESR–۲۰۶۷
یک تیمار بر پایه آب و ارگانیک حاوی ۹۸ % تبوکنازول به عنوان قارچ کش و ۲% ایمیداکلوپراید به عنوان حشره کش می‌باشد. این تیمار هیچ رنگ مشخصی به چوب نمی‌دهد. چوب تیمار شده با این ماده را باید در بالای سطح زمین به‌کار برد و از کاربرد آن برای تماس مستقیم با خاک و آب خود داری نمود (مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۲-۲۷-ESR–۲۲۴۰
یک محلول حفاظتی بر پایه آب که متشکل از MCQ و تبوکنازول به صورت ترکیبی به نسبت ۲۵ به۱ می‌باشد. این تیمار قابل استفاده برای کاربرد های بالای سطح زمین و در تماس با زمین می‌باشد. علاوه بر تیمار چوب کاج این ماده را می‌توان برای تیمار صنوبر و تخته لایه هملاک و دوگلاس فر به کار برد (مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۲-۲۸-ESR–۲۳۲۵
یک ماده حفاظتی بر پایه آب متشکل از تکه های مس و تبوکنازول به نصب ۲۵ به یک می‌باشد. مناسب برای تیمار گونه‌هایی مثل کاج جنوبی و تخته لایه دوگلاس فرمی‌باشد. همچنین برای کاربرد های بالای سطح زمین و در تماس با آب و خاک مورد استفاده قرار می­گیرد (مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۲-۲۹-ESR–۲۷۱۱
این ماده حفاظتی حاوی مس حل شده در اتانول آمین و نیز قارچ کش ۴، ۵، دی کلرو -۲-ان-اکتیل-۴-ایزوتیازولین-۳-یک(DCOI) می‌باشد. نسبت استفاده از اکسید مس و DCOIT 10 به ۱ تا ۲۵ به ۱ می‌باشد. این ماده مناسب برای کاربرد های در بالای سطح زمین و در تماس با سطح زمین می‌باشد. چوب تیمار شده با این ماده بسیار شبیه به تیمارهای همسان با مس محلول مثل ACQ می‌باشد. مناسب برای تیمار گونه کاج می‌باشد (مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۳- کندسوز کننده­ها و مواد ضد آتش
یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های موجود در زمینه ساخت ‌وساز های چوبی، مسئله آتش سوزی است. بسیاری از روش‌های پیش گیری در برابر آتش در استاندارد های و الزامات ساختمان‌های چوبی مورد توجه قرار گرفته است. ایمنی در برابر آتش، شامل،پیشگیری، شناسایی،تخلیه، مهار و خاموش کردن می‌باشد. پیشگیری از آتش درواقع به معنای جلوگیری از آتش سوزی با کنترل ماده قابل اشتعال یا منبع حرارت می‌باشد. این امر با طراحی مناسب، نصب و نگهداری وسایل کارآمد در ساختمان‌ها میسر می‌گردد. نقص موجود در طراحی، عمده‌ترین عامل مشکل زا در گسترش دود و آتش می‌باشد. طراحی‌ها می‌تواند به گونه ای باشد که دود را در قسمتی محفوظ نگه داشته و از انتشار آن به نقاط دیگر جلوگیری کند. بهبود و پیشرفت آب پاش ها یکی از قابلیت‌های مهم در کنترل آتش در مراحل اولیه می‌باشد. امکانات مورد نیاز در دو دسته عمده شامل مواد مورد استفاده و امکانات ساختمان، قرار می‌گیرند. مواد مورد استفاده شامل موادی هستند که گسترش دهنده آتش بوده و اشتعال پذیر هستند و همچنین موادی که در برابر آتش مقاومت ایجاد می‌کنند. امکانات ساختمان شامل محدودیت‌های منطقه­ای، ارتفاع، کند­سوز کننده ها، درب‌ها و راه های خروجی، آب پاش های اتوماتیک و آشکار ساز های آتش می‌باشد. استفاده از استاندارد­های آتش سبب بهبود مقاومت در برابر آتش می‌گردد. از این استاندارد ها باید پیش از طراحی ساختمان استفاده گردد.
کند سوز کننده های مورد استفاده برای چوب را می‌توان در ۶ دسته طبقه بندی نمود:

1. 1. ترکیبات شیمیایی که سبب افزایش زغال در دما های پایین‌ترنسبت به چوب‌های تیمار نشده می‌شوند.

1. 1. ترکیبات شیمیایی که سبب تولید هالوژن‌های آزاد در تماس با حرارت می‌گردند.

1. 1. ترکیبات شیمیایی که به صورت پوشش در سطح چوب مورد استفاده قرار می‌گیرند.

1. 1. ترکیباتی که سبب افزایش ضریب هدایت حرارتی چوب می‌گردند.

1. ترکیباتی که سبب رقیق سازی گازهای قابل اشتعال ایجاد شده از چوب با گاز های غیر قابل اشتعال می‌گردد.

در ناحیه هرسین پیشروی دریا در زمان الیگومیوسن صورت گرفته و رسوبات پوششی ترسیر سفره‌های رورانده کرتاسه از پایین به بالا شامل واحدهای زیر است:
واحد آواری – رسوبات افقهای الیگومیوسن به طور دگر شیب برروی سنگهای افیولیتی قرار دارند و شامل کنگلومرا که در ابتدا دانه درشت بوده و رفته رفته به سمت بالا دانه‌ریزتر می‌شود تا حدی که این کنگلومرا خود به میان لایه‌هایی در افقهای ماسه‌ای قرمز با عناصر رادیولاریت تبدیل می‌شود.
واحد آهکی: این واحد برروی افقهای آواری قرار گرفته و شامل مجموعه‌ای از آهکهای پایابی با ستبرای حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر است که دارای لایه‌بندی نسبتاً منظم می‌باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

واحد آهکی در حد فاصل روستاهای دهمراد خان و درویشان واقع در جنوب شرق صحنه نیز برونزد داشته و از آهکهای ریفی به آهکهای توده‌ای تبدیل می‌شود سن این واحد با داشتن میکروفسیل میوژیپینا به میوسن نسبت داده‌اند. در نقاطی از واحد آهکی فوق آثاری از دو کفه‌ایها و خارپوستان (کلیپاستر) جمع‌ آوری شده‌است.
واحد فلیشی: واحد آهکی بوسیله یک سری رسوبات فلیشی پوشیده شده که از مارنهای خاکستری دارای افقهای ماسه‌ای – آهکی تشکیل شده‌است، این واحد نیز دارای سن میوسن می‌باشد که توسط کنگلومرایی پوشیده شده که فاقد هرگونه فسیل بوده ولی با توجه به هم مانندی آن با کنگلومرای زاگرس خارجی می‌توان آن را معادل کنگلومرای بختیاری (پلیوسن) دانست. . (میرزایی۱۳۷۰)
ج- پولکهای ترسیر (گاوه رود) – نام این گستره از رودخانه گاوه رود گرفته شده که از دشتهای بلند سنقر سرچشمه می‌گیرد و پس از گذر از پولکهای ترسیر در ناحیه بین سنقر و کامیاران با جهت شرق به غرب وارد منطقه کامیاران شده و برشهای جالبی از این رسوبات را نمایان می‌سازد.
دشت بیستون
شکل ۲-۵-مقطع زمین‌شناسی دشت بیستون
۲-۴- ژئومورفولوژی
ژمورفولوژی ناحیه بیستون بیشتر تحت تأثیر زمین شناختی ساختمانی و عملکرد تکتونیکی در طول دوران مختلف می باشد. برگه های رانده شده متعدد سبب شکل گیری ارتفاعات بیستون- پرآو و دیواره های قائم موجود در آن دیواره وسایر بلندی های ناحیه و نیز شکل گیری مسیر رودخانه ناحیه از جمله گاماسیاب شده است. اشکال کارستی در این کوهها نیز ناشی از عملکرد این گسل هاست. برای مثال در پایین روستای نوژه وران یک پولیه بزرگ وجود دارد که دهها چشمه در آن جاری است این پولیه در مرحله بلوغ است وجود دولین های فراوان در کوه پرآو نیز در خور توجه است.فرایندهای فرسایشی ناشی از بارش باران و تشکیل کارست و آب های زیرزمینی فرایند غالب سطح دشت می باشد. سازند اصلی منطقه کارست و اهک می باشد و پدیده های ژئومورفولوژی دشت شامل رودخانه گاماسیاب ، دینور آب ، کوه بیستون و سراب بیستون است .
۲-۵-مکان های ناپایدار
نقش مخاطرات محیطی در زندگی انسان ها غیر قابل انکار است و نمی توان نقش آن را در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی، سیاسی و برنامه ریزی های محیطی نادیده گرفت تا جایی که با مطالعه درست و پیش بینی صحیح مخاطرات محیطی در یک مکان، تا حد زیادی می توان از هدررفت هزینه های اقتصادی و تلفات انسانی جلوگیری کرد در سایه چنین مطالعاتی ، زمین های پایدار و ناپایدار و نوع مخاطره آنها مشخص می شود.
۲-۵-۱-ریزش سنگ
از بین مواردی که باعث ناپایداری در یک مکان می شود در سطح دشت بیستون حرکات دامنه ای به صورت ریزش سنگ و قلوه سنگ از دیواره عمودی کوه بیستون دیده می شود. سنگ ریزش و مخاطرات ناشی از آن نیز یکی از بلایای طبیعی محسوب می شود که قسمت های مختلف یک دامنه را ناپایدار کرده و به ساخت و سازهای انسانی آسیب می زند. حرکات دامنه ای مواد عبارت از جدانشدگی و حمل رو به پایین مواد منفصل خاکی و سنگی تحت تأثیر نیروی جاذبه زمین می باشد . ریزش ها به سقوط کم و بیش آزاد و ناگهانی توده های خاکی و یا سنگی اطلاق می شود که در دامنه های پرشیب و پرتگاه‌ها صورت می گیرد بطوریکه قطعات ریز و درشت همزمان حرکت می نماید این پدیده در کوههای آهکی بیستون بعلت تخریب مکانیکی فعال می باشد.همانطور که در شکل۲-۲ نشان داده شده است مکان های ناپایدار به صورت ریزش سنگ و قلوه سنگ در پایکوه دیواره بیستون و در قسمت غربی دشت بیستون روی میدهد .در شکل ۲-۳ تصویری از پایکوههای دیواره بیستون و ریزش سنگ و قلوه سنگ از اتفاعات کوه بیستون نشان داده شده است.
شکل ۲-۶- نقشه مکان های ناپایدار دشت بیستون
شکل۲-۷- ریزش سنگ در پایکوه های دیواره بیستون
۲-۶- وضعیت هیدرولوژی و هیدروژئومورفولوژی
۲-۶-۱- منابع آب زیرزمینی
لندفرم های کارستیک و همچنین عوامل تکتونیکی هر منطقه نقش مهمی در نفوذپذیری و تغذیه آب‌های زیرزمینی که در محیط‌های کارستی یافت می‌شوند در ارتباط با وجود جریان آب هستند. ایجاد روابط حاکم بر حرکت و ذخیره آب در پهنه‌های کارستی پیچیده است، زیرا آبخوان‌های کارستی غالبا جریان متمرکز خود را به چشمه ها منتقل کرده که تا حدود زیادی بیان گر خصوصیات سیستم کارستی منطقه است. این چشمه ها محل تخلیه طبیعی آبخوان‌های کارستی هستند که بهره برداری از آن‌ها در مقایسه با استحصال آب از طریق حفاری و پمپاژ به مراتب آسان تر و کم هزینه تر است. هم چنین به دلیل نقش آن‌ها در تامین آب شرب و کشاورزی از اهمیت فراوانی برخوردار است. چگونگی تغییرات آبدهی چشمه ها ارتباط مستقیم با درجه کارست شدگی سازند آهکی وسعت آبخوان مقدار و نوع بارش دارد.(رضایی ۱۳۸۰)
سیستم جریان آب زیرزمینی در یک منطقه کارستی دارای سه قسمت است، بخش ورودی که از طریق آن تغذیه سیستم انجام می‌شود مثل فروچاله ها، بخش میانی که انتقال آب را صورت می‌دهد و فاصله بین مناطق تغذیه و تخلیه است مانند درزه ها وگسله ها و بخش خروجی که عمدتا چشمه‌های منطقه را شامل می‌شود.(قهرودی تالی۱۳۹۳ (
عامل اصلی در قشر بالایی خاک این دشتها فرسایش ممتد سالهای طولانی بوده که همچنان ادامه دارد.وزش بادهای مدیترانه ای و ریزش برف و باران نسبتا فراوان باعث ذخیره آب‌های زیرزمینی وتشکیل رودهای متعددی است که تمام آن‌ها در نهایت به خلیج فارس می ریزد.رودهای ناحیه بیشتر سیلابی و پر پیچ و خم می‌باشد. رودهای مهم ناحیه قره سو و گاماسیاب و دینه ور هستند. در منطقه به دلیل دشت‌های پهناور با دشتهای آبرفتی ژرف، بارندگی سالانه زیاد، وجود لایه‌های آهکی کارستی و لایه‌های نفوذناپذیر زیرزمینی،ذخیره پرمایه ای از آب‌های زیرزمینی و آبخوان‌های آبرفتی وجود دارد. سراب بیستون در دامنه جنوبی کوه بیستون وجود دارد. در تمام سطح دشت بیستون آبخوان‌های آبرفتی دیده می‌شود بجز قسمت هایی از قسمت غربی دشت در فاصله بین دشت بیستون و استان کرمانشاه و قسمت های جنوبی دشت سطح دشت عمدتا از رسوبات آبرفتی که شامل رس، ماسه و شن می‌باشد تشکیل شده است. دو ایستگاه هیدرومتری در سطح دشت بیستون وجود دارد. سطح آب زیرزمینی در دشت بیستون بین ۱-۵۴ متر از سطح زمین می‌باشد که در قسمت شمالی و مرکزی دشت سطح آب زیرزمینی بالاتر می‌باشد و اطراف دشت سطح آب زیرزمینی پایین تری برخوردار است.برای محاسبه سطح آب زیرزمینی از اطلاعات ۱۸۶ حلقه چاه مشاهداتی در منطقه دشت بیستون استفاده شد ، که در سال ۱۳۹۰ برداشت شده است .این اطلاعات از سازمان آب منطقه ای استان کرمانشاه تهیه شده است. این چاه های مشاهداتی اطلاعاتی از قبیل عمق آب زیرزمینی ، سطح لایه اشباع ، ضخامت لایه اشباع و عمق آبرفت را به ما نشان می داد . با بهره گرفتن از عمق آب زیرزمینی نقشه کریجینگ آب زیرزمینی دشت بیستون همانطور که در نقشه زیر نشان داده شده تهیه گردید.(شکل شماره ۴-۱۳) در سطح دشت بیستون ۱۳۵۸ حلقه چاه برای مصارف کشاورزی و شرب حفر شده است. که اکثرا برای مصارف کشاورزی می‌باشند ، هر چند تعدادی چاه برای مصارف صنعتی وجود دارد که در تمام طول سال آب چاه مورد برداشت قرار میگیرد. هم چنین ضخامت سطح اشباع آب‌های زیرزمینی به طور متوسط ۳۲ متر می‌باشد. (شکل ۲-۸)
شکل ۲-۸ نقشه چاه های دشت بیستون
۲-۶-۲-آب‌های سطحی
رودخانه گاماسیاب از چشمه کارستیک گاماسیاب در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر نهاوند و در فاصله اندکی از جاده ارتباطی نهاوند به نورآباد لرستان، از ارتفاع ۱۸۶۰ متری سرچشمه می‌گیرد. این رود پس از طی مسیری نسبتاً طولانی در استان همدان، وارد استان کرمانشاه شده و در قلمرو این استان، رود جامیشان و قره سو را دریافت می کند. این رودخانه تا محل تلاقی گاماسیاب با قره سو”گاماسیاب“ نامیده می‌شود. رودخانه گاماسیاب در منطقه بیستون به رودخانه قره سو می پیوندد و رودخانه سیمره را تشکیل می دهد ، سپس وارد استان لرستان شده و در نهایت پس از دریافت شاخه های به نام کشکان در استان خوزستان،کرخه نامیده می‌شود.گاماسیاب از سرشاخه های اصلی سیستم کرخه محسوب می‌شود.( Absalon 2007) بنابراین این حوضه، تنها حوضه غیربسته ایران است و اگر مجموعه حوضه های مرکزی را یک حوضه درنظر نگیریم، بزرگترین حوضه منطقه ای کشور به شمار میرود. (نقیب زاده ۱۳۷۳)
مختصات جغرافیایی این محدوده ۴۸º ۳۷ و ´ ۴۷ تا º ۵۳ درجه عرض شمالی و º ۲۷ و ´ ۳۳ تا۵۷ درجه و۳۴ دقیقه ، طول شرقی و مساحت آن، برابر با ۳۸/۱۷۰۶ کیلومتر مربع است. (شایان ۱۳۷۹)
رودخانه دینور از شمال شرقی دشت سرچشمه گرفته و در قسمت جنوب غربی شهر بیستون به رودخانه گاماسیاب می پیوندد.
شکل ۲-۹-نقشه رودخانه های دشت بیستون
۲-۶-۳-مخروطه افکنه
هنگامی که آبراهه‌ها از دره‌های پرشیب کوهستان وارد منطقه کم‌شیب و دشت‌ می شوند به‌دلیل کاهش سرعت آب رسوبات خود را به صورت مخروط بازشده‌ای به‌جا می‌گذارند که مخروط‌افکنه یا مخروط آبرفتی نامیده می‌شود. رأس مخروط‌افکنه به‌سمت بالادست آبراهه و قاعده آن در پایین‌دست است. رسوبات مخروط‌افکنه در نزدیک رأس آن‌ها بیش‌تر از قطعات سنگ درشت‌دانه، قلوه سنگ‌های بزرگ تشکیل شده و به‌تدریج به سمت قاعده شامل دانه‌های شن، ماسه، مارن و رس است. مخروط افکنه‌ها معمولاً در محل خروجی دره به دشت پدید می‌آیند. اگر چند مخروط افکنه مجاور با همدیگر به یک دامنه شیب دار بریزند تشکیل یک دشت آبرفتی می‌دهند. ته نشست رسوب ذخیره شده بوسیله رودخانه سریع السیر همچنانکه وارد دشت بیستون می‌شود و به شکل بادبزن است که به بادبزن آبرفتی یا مخروطه افکنه بادبزنی می‌باشد. در سطح دشت بیستون سه مخروطه افکنه دیده می شود که در قسمت شمال ، شرق و جنوب غربی دشت بیستون واقع شده اند که در شکل ۲-۲ نقشه مخروطه افکنه های دشت بیستون نشان داده شده است . مخروطه افکنه قسمت جنوب غربی در پایکوه دیواره کوه بیستون قرار دارد که جزء اشکال هیدروژئومورفولوژی دشت بیستون محسوب می‌شود ، این مخروطه افکنه توسط گسل کوه بیستون به سمت چپ متمایل شده است و به‌وسیله رودخانه­ای که از دره های کوه بیستون جریان دارد در محل‌هایی که شیب آن‌ها بطور ناگهانی کم می‌شود به وجود آمده است به همین دلیل به صورت ته نشست های بادبزنی شکل است .این آبرفتها از نظر ذخائر آبهای زیرزمینی غنی بوده و به علت بالابودن سطح آبهای زیرزمینی در این دره‌ها کشاورزی از رونق زیادی برخوردار است.
شکل ۲-۱۰ نقشه مخروطه افکنه های سطح دشت بیستون
۲-۷- اقلیم
منطقه بیستون دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است.ورود و عبور جریان هوای مرطوب مدیترانه ای، علت اصلی بارندگی های ناحیه است. دشتها و جلگه ها دارای بارندگی کمتر ومناطق مرتفع معمولا دارای بارندگی بیشتری است. به دلیل نداشتن ایستگاه سینوپتیکی در شهر بیستون از داده‌های ایستگاه های سینوپتیکی سایر شهر های ایران استفاده شد و میانگین بارندگی سالانه بیستون ۴۰۰-۵۰۰ میلیمتر بدست آمد. که لایه بارندگی دشت بیستون با روش کریجینگ درونیابی شده است. در دشت بیستون سرما معمولا از آذر آغاز و تا اسفند ادامه می‌یابد. در مناطق کوهستانی پراو – بیستون چندین ماه از سال برف در ارتفاعات می ماند و دما تا ۱۵- درجه سانتیگراد پایین می یاید. میانگین دمای سالانه در شهر بیستون ۱۳ درجه سانتیگراد میباشد که تیر گرمترین ماه سال با متوسط ۲۶ درجه سانتیگراد و دی ماه سردترین ماه سال به طور میانگین ۱- درجه سانتیگراد می‌باشد.
شکل ۲-۱۱- نمودار بارندگی ایستگاه های سینوپتیکی استان کرمانشاه
شکل -۲-۱۲- نقشه درونیابی بارش دشت بیستون به روش کریجینگ
بادهای مهم منطقه شامل بادهای باختری و باد شمال است. بادهای باختری رطوبت اقیانوس اطلس و مدیترانه را منتقل می کنند. باد شمال در فصل تابستان می وزد ودر اعتدال آب و هوای منطقه و کاهش دما موثر است. به علت بارندگی نسبتا کافی پوشش گیاهی خودرو فراوان است.جهت عمده بادهای دشت بیستون جنوب شرقی با سرعت ۳٫۵ نات می‌باشد.
۲-۸- ویژگی جمعیتی شهر بیستون
شهر بیستون داری۵۸۶۲ نفر جمعیت و ۱۴۲۷ خانوار در سال ۱۳۹۳می‌باشد که در سه شهرک الزهرا، شهرک بیستون و شهر بیستون ساکن هستند.جمعیت شهر بیستون در سال ۱۳۸۵ در حدود ۶۱۸۹ نفر بوده است که این تعداد جمعیت در سال ۱۳۹۰ به ۵۱۰۷ نفر رسیده است که نشان دهنده کاهش نرخ رشد جمعیت است که با توجه به محاسبات وتجزیه تحلیل های انجام‌شده از سرشماری ۱۳۹۰ میزان نرخ رشد جمعیت ۸/۳- به دست آمده است .
فصل سوم:
مواد و روشها
۳-۱مقدمه
در ادامه تحقیق از مواد و روش‌هایی برای انتخاب مکان مناسب دفن پسماند شهری با توجه به معیارهای هیدروژئومورفولوژی استفاده می‌شود. با توجه به مکان مورد مطالعه و ویژگی‌های منحصر به فرد برای هر مکان،متفاوت می‌باشد. لذا به کار بردن روش‌ها و نرم‌افزارهای کارآمد و به‌روزی چون GIS در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. در این تحقیق با رویکرد اسنادی، میدانی و نرم‌افزاری از مواد و داده‌های همچون DEM، نقشه‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی برای تولید معیارها استفاده‌شده است و پس از تهیه نقشه‌ها و لایه‌های مختلف در نرم‌افزار ARC GIS نقشه‌های تولید شده گردآوری،ذخیره و بعد از وزن دهی از طریق فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی AHP روی هم گذاری شده ونقشه مکان بهینه دفن مواد زائد شهری در منطقه تهیه و مورد تحلیل قرار گرفته است.
۳-۲-روش های گردآوری داده ها و اطلاعات
یکی از اصلی ترین بخش های هر کار پژوهشی را جمع آوری اطلاعات تشکیل می دهد. چنانچه این کار به شکل منظم و صحیح صورت گیرد کار تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری از داده ها با سرعت و دقت خوبی انجام خواهد شد . روش های گردآوری پژوهش به دو دسته کتابخانه ای و میدانی تقسیم می شود.در این پژوهش که با هدف مکانیابی مکانه بهینه دفن پسماند شهری بیستون انجام گرفته است از سه روش کتابخانه ای ، مشاهده و پرسشنامه استفاده شده است .
۳-۲-۱-روش کتابخانه ای
روش کتابخانه ای در تمام تحقیقات علمی استفاده می شود و در بعضی از آن ها موضوع تحقیق از نظر روش ، از آغاز تا انتها متکی بر یافته های کتابخانه ای است . در این پژوهش نیز از این روش برای آگاهی از نظرات صاحبنظران در زمینه مفاهیم و مسائل تئوریک و نیز آمار و اطلاعات موجود در دانشگاه ها نهادها و سازمان های مختلف و ترسیم وضعیت موجود منطقه مورد مطالعه استفاده شده است .
۳-۲-۲-روش مشاهده
روش مشاهده قدیمی ترین روش جغرافیایی برای کسب اطلاع از پدیده هاست . روش مشاهده ای گردآوری اطلاعات ، برحضور محقق در کنار پدیده های مورد بررسی و مشاهده ی وضعیت آن مبتنی است.از مهم ترین مسائلی که پس از انتخاب و مکانیابی به وسیله سیستم اطلاعات جغرافیایی باید مورد توجه قرار گیرد. بررسی این موضوع است که مناطق تعیین شده تا چه حد با واقعیت و شرایط منطقه تطابق دارد. برای بررسی این موضوع بازدیدها و مطالعات میدانی می تواند درستی و نادرستی مناطق مکانیابی شده را نشان دهد.در این تحقیق بازدید میدانی به دو دلیل صورت گرفت:
- بازدید از منطقه مورد مطالعه و شناخت ویژگیهای طبیعی از نظر زمین‌شناسی، ژئومورفولوژیکی و هیدروژئومورفولوژیکی و برداشت نقاط ارتفاعی و مختصات جغرافیایی با بهره گرفتن از GPS
- بررسی وضعیت فعلی منطقه

-j 64.428

۲۳۷٫۳۲
-j 94.34۰٫۲
+j 0.216۰٫۲۴۴۷
-j 0.0572

بررسی تخمین درست و سریع سطح جبران‌سازی و تاثیر اون در کارکرد رله‌ی‌ حفاظتی
تشخیص درست و به‌موقع سطح جبران‌سازی باعث می‌شه که تصمیم‌گیری در تعیین تنظیمات رله‌های حفاظتی، سریع و مناسب انجام شده و از کارکرد نادرست رله‌‌ی حفاظتی جلوگیری کنه. شکل۴-۲۰ کارکرد درست رله رو در ناحیه‌ی حفاظتی ۲ به دلیل تشخیص درست و به‌موقع سطح جبران‌سازی و اصلاح تنظیمات رله در برابر خطای تکفاز نشون می‌دهد. در شکل۴-۲۰ خط اول ۳۰ درصد جبران‌سازی شده، بعد خازن بای‌پس شده و سطح جبران‌سازی صفر می‌شه. در این لحظه با اصلاح سریع تنظیمات ناحیه‌ی حفاظتی ۲، رله خطای اتفاق افتاده رو در ناحیه‌ی حفاظتی ۲ دیده و عمل می‌کنه. اگه این اصلاحات انجام نشه، رله خطا رو خارج از ناحیه‌ی حفاظتی ۲ خود می‌بیند و کارکرد مناسبی نداره.
شکل ‏۴‑۲۰: تاثیر تخمین سطح جبران‌سازی در تنظیمات رله و کارکرد درست رله بعد از اصلاح تنظیمات، زاویه‌ی توان ۱۰ درجه
سیستم نمونه ۲
جهت درست‌آزمایی روش پیشنهادی، اونو تو یه سیستم بزرگ‌تر استاندارد پیاده‌سازی و نتیجه مورد بررسی قرار میگیره. همون‌طور که قبلا گفته شد جهت به کار گیری PMUها در سیستم بزرگ‌تر نیاز به جایابی بهینه PMU در سیستم قدرته. در فصل ۳ بخش ۳-۱-۴، جایابی بهینه PMU واسه یه سیستم ۹ باسه IEEE انجام و محل نصب PMUها مشخص شده. با در نظر گرفتن محل نصب PMUها، مقادیر فازور ولتاژ باس‌ها و فازور جریان خط‌ها بدست میاد. مقادیر فازور ولتاژ و جریان باس‌هایی که PMU روی اونا نصب شده مستقیما با نمونه‌ورداری مشخص می‌شه و فازور ولتاز و جریان باس‌و خط‌های دیگه با به کار گیری قوانین کیرشهف بدست میاد. این مثل‌سا‌زی در نرم‌افزار دیگسایلنت، روی سیستم ۹ باسه IEEE انجام می‌شه. خازن در وسط خط ۳ نصب شده. با داشتن مقادیر فازور جریان و ولتاژ اندازه امپدانس خازن ‌سری نصب‌شده در وسط خط ۳ به دست میاد. بعد در ادامه کارکرد رله دیستانس نصب‌شده در خط ۳ در حالت‌های مختلفی از درصد جبران‌سازی بررسی می‌شه. مشخصات کامل سیستم در ملحق شد اومده.
جبران‌سازی در وسط خط ۳ با سه سطح جبران‌سازی بدون جبران‌سازی (بای‌پس شدن خازن)، ۳۰ و۴۰ درصد انجام می‌شه. همون‌طور که در جایابی بهینه PMU مشاهده شد، PMU‌ها در باس‌های ۴، ۷ و ۹ قرار می‌گیرند و می‌توان با قوانین کیرشهف مقدار فازور ولتاژ و جریان باس ۸ رو به دست آورد. برابر روش بیان شده با فرکانس نمونه‌ورداری ۱۰۰۰ نمونه در ثانیه، در هر ۱ میلی‌ثانیه یه نمونه ‌برداشت شده و فازور ولتاژ دو باس ۷ و ۸ و فازور جریان عبوری از خط ۳ به دست میاد. برابر روابط بیان شده در فصل ۳ مقدار درصد جبران‌سازی این خط تخمین زده می‌شه. رله‌ی دیستانس سمت راست خط ۳ نصب و واسه ناحیه‌ی حفاظتی ۱ در ۸۰% خط ۳، ناحیه‌ی حفاظتی ۲ در ۱۵۰% خط ۳ و ناحیه‌ی حفاظتی سه در ۲۲۰% خط ۳ با مشخصه‌ی مهو تنظیم شده. زمان کارکرد ناحیه‌ی حفاظتی اول برابر ۰٫۰۲ ثانیه، زمان کارکرد ناحیه‌ی حفاظتی ۲ برابر ۰٫۲۲ ثانیه و واسه ناحیه‌ی حفاظتی ۳ برابر ۰٫۶۲ ثانیه در نظر گرفته شده. ۰٫۰۲ ثانیه زمان عمل کردن کلیده که به زمان کارکرد ناحیه‌ی حفاظتی‌ها اضافه شده. خطاهای جور واجور واسه درست‌آزمایی روش پیشنهادی در تخمین درصد جبران‌سازی و کارکرد رله با تنظیمات اصلاح‌شده اعمال می‌شه. شکل ۴-۲۱ محل قرار‌گیری رله‌ی دیستانس و خازن‌ سری رو نشون می‌دهد.
شکل ‏۴‑۲۱: سیستم ۹ باسه IEEE مورد مطالعه: خازن در وسط خط ۳ قرار گرفته و رله‌ی دیستانس در باس ۷ روی خط ۳ تنظیم شده
حالت اول: بدون جبران‌سازی (خازن بای‌پس شه)
مقدار امپدانس خط ۳ بدون جبران‌سازی برابر ۳۸٫۰۸۸j+4.4965ه، در نتیجه مقدار واقعی امپدانس جبران‌ساز برابر صفره. حال با به کار گیری مقادیر فازور به‌دست اومده از PMU‌ها مقدار امپدانس جبران‌سازی تخمین زده می‌شه و بعد تنظیمات رله با در نظر گرفتن سطح جبران‌سازی شده به‌روز می‌شه. بعد با اعمال خطا در ناحیه‌ها‌ی حفاظتی‌ دوم و سوم، کارکرد رله با تنطیمات اصلاح‌شده بررسی می‌شه. در جدول ۴-۱۳، مقادیر فازور ولتاژ باس ۷ و ۸ و فازور جریان خط ۳ نشون داده‌شده.
جدول ‏۴‑۱۳: فازور جریان و ولتاژ به‌دست اومده باس‌های ۷ و ۸ درشرایطی که سیستم بدون جبران‌سازیه

با در نظر گرفتن مقادیر فازور ولتاژ و جریان به‌دست اومده، مقادیر امپدانس خازن و امپدانس بین دو باس ۷ و ۸ با به کار گیری روابط ۲ و ۳ و ۴ به‌دست میاد که در جدول شماره ۴-۱۴ بیان شده. نتیجه کارکرد رله‌ی دیستانس نصب شده برروی خط ۳ واسه خطاهای جور واجور در جدول ۴-۱۴ اومده.
جدول ‏۴‑۱۴: مقادیر تخمین‌زده شده از اطلاعات PMU واسه جبران‌سازی صفر درصد

برخلاف سیستم های دو جزئی،در سیستم های چند جزئی حداقل اتلاف اکسرژی نمی تواند لزوماً اطراف سینی خوراک باشد. به این دلیل که برای سیستم های چند جزئی گرمای مبدل جانبی افزلیش می یابد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

حداقل اتلاف اکسرژی ممکن است بعضاً از سینی مبدل جانبی دورتر باشد (شکل ۴-۱۰(ب)) افزایش بارحرارتی به کاهش این حداقل کمک می کند. (شکل ۴-۱۰(ج)) اما با هر کاهش قابل توجهی در هر قسمت اتلاف اکسرژی داریم. افزایش تعداد سینی­ها تنها موجب تشکیل یک نقطه پینج بدون هیچ سود قابل توجهی می شود. ( شکل ۴-۱۰ (د))

شکل ۴-۱۰ (الف) مکان نقطه پینچ در سیستم دو جزئی (ب) مکان نقطه پینچ در سیستم سه جزئی (ج) مکان نقطه پینچ در سیستم سه جزئی با اثر افزایش بار حرارتی (د) مکان نقطه پینچ در سیستم سه جزئی با اثر افزایش تعداد سینی ]۲۶[
با بهره گرفتن از حداقل اتلاف اکسرژی می توان حداقل تعداد سینی های اولیه را مشخص کرد .
۴-۱۷- نمودار حداقل نیروی محرکه
هنگامی که حداقل نیروی محرکه در فرایند تقطیر تشکیل شده است می تواند روشی پیشنهادی امکان پذیر برای به دست آوردن بار حرارتی هدف مبدل های جانبی باشد. شناسایی این هدف بار حرارتی مبدل های جانبی و سینی های اضافی مورد نیاز برای ستون در حالی رضایت بخش است که شرایط زیر برقرار باشد:
کل بار حرارتی در برج ثابت باشد. علاوه بر این مبدل جانبی نباید توازن انرژی در برج را تغییر دهد. (به غیر از دمای انرژی جانبی˓ مبدل جانبی)
در برج اصلاح شده باید به خصوصیات جداسازی مطلوب اولیه دست یافت.
اتلاف اکسرژی هیچ سینی نباید کمتر از حداقل اتلاف اکسرژی انتخاب شده باشد.
این روش پیشنهادی می تواند با دقت زیادی بار حرارتی هدف را محاسبه کند.
۴-۱۸- محاسبه ی الگوریتم (عددی)
با توجه به شبیه سازی برج و همگرایی آن، این الگوریتم برای نمودار کمترین نیروی محرکه است.
۱- معین کردن مقدار قابل قبول حداقل نیروی محرکه (  )
۲- در هر سینی m در قسمت جذب در برج اصلی :
اضافه کردن یک سینی در پایین برج
جایگزین کردن جوش آور جانبی در سینی m و محاسبه بار حرارتی که کل انرژی مورد نیاز ثابت نگه داشته شود .
محاسبه نمودار اتلاف اکسرژی و شناسایی سینی در اطراف جوش آور جانبی یا سینی پایین جوش آور جانبی جایی که حداقل اتلاف اکسرژی رخ می دهد.
اگر اختلاف حداقل اکسرژی برابر با حداقل نیروی محرکه انتخاب شده و یا شکلی از نمودار حداقل اتلاف اکسرژی کشف شده باشد، محاسبه ی این بار حرارتی˓ بار حرارتی هدف است اگر نه به مرحله ی ” أ ” برمی گردیم و مراحل را دوباره تکرار می کنیم تا به هدف مورد نظر برسیم.
۳- این روش برای هر سینی m در قسمت دفع از برج اصلی هم تکرار می شود و افزایش شماره سینی رو به بالاست.
۴- ترکیب بار حرارتی هدف در تمام مراحل از دو برج برای به دست آوردن نمودار حداقل نیروی محرکه
این روش شامل حل دقیق موازنه جرمی و حرارتی برای هر سینی در برج است و می توان هر یک از این دو تا را در شبیه سازی برج تجاری استفاده کرد یا به وسیله ی برنامه ی کامپیوتری پیشرفته انجام داد ]۲۶[.
اثر اصلی جایگزین کردن جوش آور جانبی نسبت به برج متناظر ساده، این است که عبور و مرور بخار و مایع در این قسمت بین جوش آور اصلی و جوش آور جانبی و در نتیجه نیروی محرکه در این قسمت راحت تر از نوع برج اصلی هستند و همچنین نسبت جریان برگشتی تغییری نمی کند.
۴-۱۹- تعیین محل مناسب برای یک برج اصلاح شده
نتیجه ای که از روش نمودار حداقل نیروی محرکه به دست می آید، معین کردن مشخصات بار حرارتی مبدل جانبی هدف برای هر سینی برج است. نتیجه مهم دیگر برای برج، تعیین و یا بهینه کردن بهترین مکان برای جایگزینی مبدل جانبی است.
هر یک از بار حرارتی هدف می تواند اثر متفاوتی بر روی بازده ترمودینامیکی برج داشته باشد و از آنجا که اکسرژی˓ منعکس کننده گرمای مورد نیاز برج است˓ جداسازی مطلوب را انجام می دهد. این اکسرژی لازم به وسیله جریان گرم از Utility برآورده می شود و می توان به وسیله فرمول زیر آن را محاسبه کرد:

۱۵۷۷۷۹

۳۵۲۸۶۷

۱۰۱۸۷۹

ماخذ: مرکز امار ایران
در مجموع روند تحولات مربوط به فعالیت­های ساختمانی بخش خصوصی حاکی از آن است که تقاضا برای ساخت مسکن در سال­های ۱۳۷۹-۹۰، بعد از یک رونق نسبی تا سال ۱۳۸۸ دچار رکود شده اما نشانه­هایی از روند روبه­رشد و بهبود از سال۱۳۹۰ به بعد ملاحظه می­ شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به گزارش‌های ارائه شده می‌توان داده‌های ارائه شده را به‌صورت زیر خلاصه نمود:

• تغییرات جمعیت، خانوار و بعد خانوار حاکی از آن است که در بازه زمانی ۱۳۹۰-۱۳۳۵، جمعیت از ۱۸٫۹ میلیون نفر به ۷۵٫۱ میلیون نفر رسیده است، در راستای افزایش جمعیت تعداد خانوار از ۴ میلیون به ۲۱٫۱ میلیون افزایش یافته است در حالی‌که بعد خانوار از ۴٫۷۶ به ۳٫۵ تغییر یافته است. به‌طورکلی نرخ رشد جمعیت از ۳٫۱۳ در بازه زمانی ۱۳۴۵-۱۳۳۵ به ۱٫۲۹ در فاصله سال‌های ۱۳۸۵ تا ۹۰ رسیده است.

• بررسی روند ساخت‌وساز مسکن در ۱۳۹۰-۱۳۷۹ حاکی از افزایش تعداد پروانه‌های واحدهای مسکونی از ۱۱۰۱۶۱ هزار واحد به ۱۶۳۶۱۸ هزار واحد رسیده است و متوسط مساحت زیربنا از ۱۱۹ مترمربع در سال ۸۰ به ۱۳۰ مترمربع در سال ۹۱ رسیده است.

بررسی مسکن و اقتصاد خانوار نتایج زیر را در بر داشت:

• بررسی توزیع درآمد در دهه اخیر گویای افزایش سهم دو دهک اول و کاهش سهم دو دهک آخر درآمدی می‌باشد، این امر به معنای کاهش نابرابری در جامعه می‌باشد.

• هزینه خانوار همزمان با افزایش تورم، افزایش و قدرت خرید خانوار کاهش یافته است.

• هزینه مسکن در تمامی دهک‌ها افزایش یافته است و سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار در کل کشور از ۲۵٫۴ در سال ۱۳۷۹ به ۲۷٫۶ در سال ۱۳۹۰رسیده است.

• شاخص دسترسی به مسکن و طول دوره انتظار برای خرید مسکن در دهه اخیر افزایش یافته است.

• نوع تصرف ملکی مسکن کاهش و تعداد خانه‌های اجاره‌ای افزایش یافته است.

بررسی روند تحولات موجودی مسکن و تعادل آن با بعد خانوار نشان دهنده تغییرات زیر می‌باشد:

• افزایش موجودی مسکن از ۴ در بازه زمانی ۸۵-۷۵ به ۴٫۶ در بازه زمانی ۹۰-۸۵،

• تراکم نفر در واحد مسکونی از ۶ نفر در سال ۱۳۶۵ به ۳٫۸ نفر در سال ۱۳۹۰،

• افزایش تراکم خانوار در واحد مسکونی از ۱٫۱۷ در سال۱۳۶۵ به ۱٫۰۶ در سال ۱۳۹۰،

• افزایش واحد مسکونی موجود به ازای هزار نفر از ۱۶۸ هزار در سال ۱۳۶۵ به ۲۶۵ هزا در سال ۱۳۹۰،

• روند تحولات قیمت مسکن حاکی از سبقت شاخص قیمت مسکن از شاخص کل در سال‌های اخیر، همچنین نرخ رشد قیمت مسکن از ۲۹% به ۴۹٫۵% رسیده است؛

• در رابطه با حمایت دولت از مسکن کم‌درآمدها نیز، بررسی‌ها روند کاهشی را در اعتبارات و بودجه کل مرتبط به تامین مسکن قشر فقیر را نشان می‌دهند.

تجزیه‌وتحلیل شاخص‌های بررسی شده در طول برنامه سوم وچهارم
در این بخش به صورت تفصیلی به تجزیه‌وتحلیل داده‌های ارائه شده در بخش۴-۱ و ارتباط شاخص‌ها با هم و نیز با مسکن و بررسی تغییرات شاخص‌ها بر مسکن کم‌درآمدها پرداخته‌ایم. در راستای تفهیم بهتر موضوع، در این بخش از نمودارهای مختلفی برای مقایسه داده‌ها استفاده شده است، همچنین علاوه بر استفاده از اطلاعات بخش قبل، به‌منظور درک بهتر موضوع اطلاعات دیگری هم مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
از جمله مسائلی که در این بخش مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است، بررسی کمبود مسکن نسبت به جمعیت اضافه شده می‌باشد. در این راستا به مطالعه شاخص‌هایی از قبیل روند تحولات پروانه ساختمانی صادر شده، میزان مشارکت دولت و بخش خصوصی در تولید مسکن کم‌درآمدها و نسبت پاسخدهی تولید مسکن به قشر کم‌درآمد و اینکه آیا واحدهای مسکونی تولید شده در توان قشر کم‌درآمد هست یا خیر پرداخته شده است، به‌عبارت دیگر بررسی قابل‌پرداخت بودن مسکن تولید شده در دهه اخیر برای قشر کم‌درآمد.
یکی از شاخص‌های موثر بر تامین مسکن، نسبت هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار است که در این فصل به تفصیل مورد بررسی قرار داده شده است. این شاخص در این فصل به تفکیک دهک‌های مختلف درآمدی مطالعه شده و در ادامه تاثیر افزایش این شاخص بر کاهش تقاضای موثر مصرفی مسکن مورد بحث قرار داده شده است.
از مهم‌ترین شاخص‌های مورد بررسی در این بخش عوامل موثر بر افزایش قیمت مسکن از جمله تحول نرخ تورم و آمار خانه‌های خالی می‌باشد که به‌طور غیرمستقیم و مستقیم بر شاخص‌هایی از قبیل شاخص دسترسی به مسکن و مدت زمان انتظار برای خرید مسکن بویژه بر دهک‌های کم‌درآمد تاثیرگذار بوده است.
در بخش پایانی این فصل به مطالعه مهم‌ترین سیاست‌های مسکن کم‌درآمدها در برنامه سوم و چهارم از جمله سیاست انبوه‌سازی مسکن و سیاست مسکن مهر پرداخته شده و نهایتا جمع‌بندی از کل مطالب بخش ارائه گردیده است.
داده‌های بررسی شده در بخش قبل حاکی از آن است که در بازه زمانی ۹۰-۷۵ با افزایش جمعیت در سطح کشور مواجه بوده‌ایم به‌طوری‌که جمعیت در سال‌های ۸۵،۷۵ و ۹۰ به ترتیب ۶۰،۷۰ و ۷۵ میلیون بوده است. نکته حائز توجه کاهش بعد خانوار در ازای افزایش تعداد خانوار می‌باشد که نشان‌دهنده تغییر سبک زندگی در خانواده‌ها می‌باشد. به‌گونه‌ای که تعداد خانوار در سال ۱۳۷۵، ۱۲ میلیون، در سال ۱۳۸۵، ۱۷ میلیون و در سال ۱۳۹۰ ، ۲۱ میلیون نفر می‌باشد، در حالی‌که بعد خانوار در این سال‌ها به‌ترتیب ۴٫۰۳ ۴٫۴۸ و ۳٫۵۵ می باشد. بر اساس نتایج اولیه مطالعات طرح جامع مسکن، تراکم خانوار در واحد مسکونی برای خانوارهای کم‌درآمد کشور در حدود ۱,۲ خانوار در واحد مسکونی است که در مقایسه با میانگین کشوری ۱,۰۶ بالاتر بوده و نشان­گر وضعیت نامناسب مسکن خانوارهای کم­درآمد است.
با توجه به موضوع پژوهش لازم است به بررسی کمبود مسکن نسبت به جمعیت اضافه شده پرداخته شود.
با توجه به داده‌های ارائه شده در بخش۴-۱ تعداد پروانه ساختمان مسکونی در سال ۱۳۷۹ که شروع برنامه سوم توسعه می‌باشد ۱۱۰ هزار واحد بوده است این مقدار در سال پایانی برنامه به ۱۱۴ هزار واحد رسیده است که ۴ هزار واحد نسبت به شروع برنامه افزایش داشته است، یعنی حدودا سالی ۱۰۰۰واحد پروانه ساختمانی در طول برنامه سوم صادر شده است. در سال ۱۳۸۸ تعداد پروانه ساختمانی ۱۶۴ هزار واحد بوده است که نسبت به سال ۱۳۸۳ باز هم روند افزایشی داشته است و می‌توان گفت سالانه حدودا ۵۰۰۰۰ پروانه ساختمانی صادر شده است که خود نشان از افزایش تولید واحدهای مسکونی در طی برنامه چهارم توسعه دارد. لازم به ذکر است این شاخص در سال ۱۳۹۰ به ۱۶۳ هزار واحد رسیده است یعنی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ پروانه‌های ساختمانی صادر شده روند کاهشی داشته‌اند. در جدول زیر روند تحولات تولید مسکن در دهه گذشته نشان داده شده است.
نمودار ۵: روند تحولات تولید مسکن در نقاط شهری کل کشور طی سال­های ۱۳۸۸-۱۳۸۰
ماخذ: بر اساس اطلاعات مرکز آمار
مطالعات صورت گرفته در زمینه تولید مسکن و رشد جمعیت در کشور حاکی از آن است که با وجود افزایش جمعیت و از سوی دیگر کاهش بعد خانوار در حالی که تعداد خانوار افزایش یافته است و متعاقبا نیاز به مسکن افزایش یافته است، تولید مسکن علی‌رغم رونق تا سال ۱۳۸۸ روند کاهشی را در سال‌‌های ۸۹ و ۹۰ در پیش گرفته است. صحت این امر با بررسی شاخص کمبود مسکن به ازای خانوار در مسکن مورد مطالعه قرار می‌گیرد. آمار و ارقام حاکی از آن است که کمبود مسکن تا سال ۱۳۸۵ روند افزایشی داشته است اما این شاخص در سال ۱۳۹۰ نسبت به سال ۱۳۸۵ کاهش پیدا کرده است. براساس محاسبات انجام شده کمبود مسکن به ازای یک واحد مسکونی برای هر خانوار در کل کشور در سال ۱۳۹۰ معادل ۱۲۳۰ هزار واحد مسکونی است که از این تعداد۶۴۵ هزار واحد در مناطق شهری و ۵۸۵ هزار واحد آن در مناطق روستایی است.
نمودار ۶: کمبود مسکن به ازای یک خانوار در مسکن در سال­های ۱۳۹۰-۱۳۸۵(هزار واحد مسکونی)
ماخذ: سرشماری­های عمومی نفوس و مسکن- مرکز آمار ایران
جمع‌بندی مطالب بالا نشان می‌ دهد که تولید مسکن در برنامه چهارم (۱۳۸۸-۱۳۸۴) نسبت به افزایش جمعیت و در مقایسه با برنامه‌های پیشین روبه‌ بهبود بوده است. آنچنان که از سال ۸۵ تا ۹۰ شاخص کمبود مسکن کاهش پیدا کرده در حالی که جمعیت همچنان روبه افزایش بوده. بنابراین می‌توان گفت که تولید مسکن نیز مانند جمعیت روند افزایشی داشته. اما چه سهمی از این تولید افراد کم‌درآمد را بهره‌مند ساخته است.
همانطور که در بخش مبانی نظری اشاره شد، تولید مسکن کم‌درآمدها تا حد زیادی مبتنی بر سیاست‌گذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های دولت می‌باشد. با توجه به آمار و ارقام بررسی شده در فصل چهار، می‌توان گفت، اعتبارات مسکن کم‌درآمدها از کل مسکن به ترتیب در سال‌های ۸۲،۸۳ و ۸۴ بیشترین و در سال‌های ۸۰،۸۵ و ۷۹ کمترین مقدار را به خود اختصاص داده است. این شاخص در بازه‌های زمانی ۸۱-۷۹ و ۸۷-۸۵ روندافزایشی داشته در حالی که در بازه زمانی ۸۴-۸۲ و ۹۱-۸۸ روند کاهشی داشته است. نمودار زیر سهم بودجه تامین مسکن کم‌درآمدها نسبت به کل بودجه کل مسکن را در دهه اخیر نشان می‌دهد.
نمودار ۷: سهم بودجه تامین مسکن کم‌درآمدها نسبت به بودجه کل مسکن در سال‌های ۹۱-۱۳۷۹
(نگارنده)
پرواضح است که بیشترین بودجه مسکن کم‌درآمدها در سال‌های آخر برنامه سوم اختصاص داده شده است و در برنامه چهارم این شاخص نوساناتی داشته و در دو سال آخر یعنی سال‌های ۱۳۷۷ و ۱۳۸۸ روند صعودی داشته است، اما به‌طورکلی سهم بسیار کمی نسبت به برنامه سوم از بودجه کل مسکن به بودجه مسکن کم‌درآمدها تعلق گرفته است.
یکی از ارگان‌های اصلی که در زمینه تامین مسکن کم‌درآمدها فعالیت می کند، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی می‌باشد. نمودار زیر فعالیت‌های این سازمان را در زمینه تامین مسکن کم‌درآمدها نشان می‌دهد. طبق این نمودار علی‌رغم نوساناتی در احداث مسکن می‌توان گفت به‌طور کلی بنیاد مسکن طی دهه اخیر فعالیت چشم‌گیری در زمینه تامین مسکن کم‌درآمدها ایفا نموده است، بویژه که در طول برنامه چهارم توسعه احداث مسکن محرومین توسط این سازمان اگرچه در سال ۱۳۸۷ دچار کاهش شدید شده اما به‌طورکلی روند صعودی داشته است.