این شبکه ظرفیت لازم برای “نگهداری و تبادل امن اطّلاعات داخلی درکشور به منظور توسعه خدمات الکترونیکی” و “دسترسی به اینترنت“ از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای کاربران خانگی، کسب وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
این شبکه تجمیع کننده شبکه های اختصاصی، محلّی و ملّی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطّلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارائه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند[۸۵].
۲-۴-۴-۲-۱)مأموریت شبکه ملّی اطّلاعات:
ایجاد زیرساخت مناسب توسط دولت برای انجام و ظایف حاکمیتی و شکستن انحصار همزمان با کاهش تصدّی گری دولت در عرصه های غیر ضروری فناوری اطّلاعات
بهره برداری حداکثری از توان بخش خصوصی از طریق ایجاد فضای رقابتی عادلانه ایجاد بستر ارتباطی امن و پیشرفته برای توسعه فناوری اطّلاعات و ارتباطات در کشور
ایجاد بستر های لازم جهت اطلاع رسانی و خدمت رسانی بهینه الکترونیکی به مردم
ایجاد بستر لازم برای نگهداری و انتقال اطّلاعات و خدمات ملّی در داخل کشور
ایجاد زمینه ای لازم برای تبدیل ایران به عنوان هاب و ترانزیت ترافیک منطقه
صرفه جویی و کاهش هزینه های ارتباط با اینترنت
شکل ۲-۳ مدل مفهومی پیشنهادی شبکه ملی اطلاعات کشور(( www.itc.ir
۲-۴-۴-۲-۲)اجزای شبکه ملی تبادل اطّلاعات:
۱- زیرساخت ارتباطی موجود متناسب با نیاز برنامه، توسعه کمی (ظرفیت سازی) وکیفی(فناوری های نو، هم بندی وجداسازی( خواهد داشت و بخش های کاملا مستقل ) بخش همگانی دولت) ایجاد خواهند شد.
۲- شبکه ملّی اطّلاعات بر اساس قانون برنامه شامل کل لایه ها و متروهای شهری به جزء لایه دسترسی می شود.
۳- زیرساخت اطّلاعاتی سخت افراری شامل مراکز داده ملی و استانی در بخش دولتی و تجاری در بخش خصوصی خواهد بود.
۴-مرکز فرا اپراتوری مدیریت توسعه شبکه ایجاد خواهند شد.
( مدل ارتباط اینترانت با اینترنت کشور (
۲-۴-۴-۲-۳)ویژگی های شبکه ملی اطلاعات:
شبکه‌ای زیربنایی، فرابخشی، گسترده با قابلیت دسترسی عمومی و آسان، امکان دسترسی پرسرعت، تضمین کیفیت خدمات و دارای توافق‌نامه سطح خدمات، مطمئن و پایدار، امن و سالم، سازگاری با فناوری‌های نسل جدید، قابلیت نظارت، مدیریت و کنترل در همه سطوح شبکه، مقیاس‌پذیری بالا و قابل توسعه و توزیع شده، استقلال از شبکه جهانی توام با دسترسی مدیریت شده به آن[۸۶].
۲-۴-۴-۳) فناوری اطلاعات و ارتباطات:
امروزه فناوری اطلاعات به عنوان یکی از فناوری های نوین بشری، نه تنها خود دستخوش تغییراتی ژرف قرار گرفته، بلکه به سرعت در حال تأثیرگذاری بر الگوهای زندگی، روش تحقیق، آموزش، مدیریت، تجارت، حمل و نقل، مسایل امنیتی و انتظامی و دیگر مسایل زندگی انسان گردیده است. در ابتدای این بحث اوّل لازم است تا تعریف و مفهوم فناوری و فناوری اطّلاعات و ارتباطات مورد بررسی و در ادامه به سابقه و روند رشد آن اشاره ای شود.
۲-۴-۴-۳-۱)تعریف فنآوری اطّلاعات: همانند سایر مفاهیم کیفی و مفهومی، نویسندگان و دانشمندان از دیدگاه های گوناگون ولی تقریبا نزدیک به هم این واژه را معنا کرده اند که می توان به موارد ذیل نیز اشاره کرد: هنری لوکاس[۸۷] فناوری اطلاعات را اینگونه تعریف می کند:» فناوری اطلاعات به تمام انواع فناوری های بکار گرفته شده برای پردازش، ذخیره و انتقال اطلاعات به صورت الکترونیکی اطلاق می شود. برای این منظور از تجهیزاتی نظیر رایانه، تجهیزات ارتباطی، شبکه ها، ماشین های فاکس و هر بسته الکترونیکی قابل اداره کردن استفاده می شود .(تودوت[۸۸] و همکاران، ۱۳۸۰: ۳۱۴).
براساس تعریف ارائه شده از سوی کمیته اقتصادی، اجتماعی آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ[۸۹]) فناوری، از چهار جزء انسان افزار (فناوری نهفته در انسان)، اطلاعات افزار (فناوری نهفته در اسناد)، سازمان افزار (فناوری نهفته در سازمان) و ماشین افزار (فناوری نهفته در سخت افزار) تشکیل شده است (فتحیان ومهدوی نور، ۱۳۸۳: ۲۹).
۲-۴-۴-۳-۲)کاربرد فناوری اطّلاعات و ارتباطات:
درابتدای قرن بیست و یکم، استفاده از فناوری های اطّلاعات برای تسهیل ارتباطات و هماهنگی در تحقیقات و کاربرد سامانه های اطّلاعاتی به موضوع مهمّی تبدیل شده است. بیشتر این گونه کاربردها را به دو گونه الف- کاربرد عملیاتی[۹۰]: استفاده از فناوری اطلاعات در یک وظیفه تخصصی را کاربرد عملیاتی فناری اطّلاعات می نامند.
ب- کاربرد اطّلاعاتی[۹۱]: کاربرد اطلاعاتی فناوری اطّلاعات سبب تسهیل جمع آوری، ذخیره و انتشار اطّلاعات می گردد. (منصوری، ۱۳۸۸: ۶۲- ۶۵). طبقه بندی نموده اند:
۲-۴-۴-۳-۳) دانش[۹۲] فناوری اطّلاعات مدیران:
پیشرفت های اخیر در فناوری، دامنه این اصطلاح را نیز در بخش عرضه (سخت افزار و نرم افزار رایانه، تجهیزات ارتباطات راه دور و صنایع میکروالکترونیک) و در پخش تقاضا (کاربردهای فناوری اطلاعات در همه بخش های اقتصادی، از جمله تولید انعطاف پذیر سامانه های داد و ستد مالی، سامانه های اطّلاعاتی، پایانه های حمل و نقل، مهندسی خدمات، معماری و آرشیتکت و نشر الکترونیکی و سامانه های اطلاعاتی مدیریت) بسیار گسترده کرده است، (مهدوی، ۱۳۷۹: ۳۲). در واقع فناوری اطلاعات بر دانش و مهارت استفاده از رایانه و سامانه ارتباط از راه دور به همراه ذخیره سازی، کاربرد و انتقال اطّلاعات تأکید دارد (تارخ و امّی، ۱۳۸۱: ۱۷).
۲-۴-۴-۳-۴)فناوری اطّلاعات و فرهنگ سازمانی در پلیس:
مدیران عالی سازمان ها ارزش ها و فضایلی را برای سازمان می آفرینند که در راه های انتخاب شده از طرف سازمان تأثیر و نفوذ می گذارد. «رهبرانی که فرهنگ می آفرینند بیشتر بنیان گذاران یا کارآفرینان سازمان هستند. آنان آرمانی برای سازمان می پرورانند و آن آرمان ارزش های واقعی برای فرهنگ پدید می آورد» از طرفی کارکنان قدیمی، قوانین و مقررات و سیستم های پاداش و تقدیر و روش های جاری انجام امور، عواملی بوده که فرهنگ سازمان منتقل می نمایند (جهانشیری، ۱۳۹۰: ۱۷۲).
فناوری اطّلاعات و ارتباطات، انقلابی در همه ابعاد زندگی بشر پدید آورده است و تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جوامع امروزی را تحت تاثیر قرار داده است. پلیس نیز به عنوان بخشی از حاکمیت از این تاثیر به دور نمانده و همانند گذشته از فناوری نوین برای انجام بهینه وظایف و افزایش کارایی خود بهره گرفته است. سازمان های پلیسی به هر اختراع جدیدی به چشم دارویی برای درمان مشکلات آزاردهنده پلیسی می نگرند. همواره به منظور افزایش کارایی خود در جستجوی فن آوری های نوین بوده است.
خاص پلیسی مانند تحقیقات جنایی، تجزیه و تحلیل جرایم و… آغاز گردید. بنابراین استفاده از رایانه برای نگهداری سوابق به جای اتاق بایگانی، نشان دهنده افزایش کارایی پلیس نیست بلکه انجام امور خاص پلیسی با بهره گیری از رایانه است که می تواند منجر به افزایش کارایی پلیس گردد. رایانه های مورد استفاده در واحدهای عملیاتی و اجرایی ناجا اغلب نقش بایگانی را ایفا می کنند و این از بزرگترین معایب سامانه های جامع به شمار می رود.
عوامل سازمانی و فرهنگی نیز در کندی حرکت پلیس به سمت الکترونیکی شدن (استفاده از فناوری اطّلاعات و ارتباطات) مؤثر می باشند. ساختار هرمی سازمان ها به ویژه پلیس نسبت به ساختار افقی و منعطف موجود در سایر سازمان ها و شرکت های بخش خصوصی گرایش کمتری به استفاده از فضای سامانه های اطّلاعاتی و فناوری اطّلاعات دارد.
یک فرهنگ قوی سازمانی موجب می گردد تا تداوم و ثبات رویه در رفتار تقویت شود و قوانین و مقرّرات موجب خواهند شد که سازمان بتواند نظام رسمی مورد نیاز را برقرار کند، به رفتارها ثبات رویه و دوام دهد و امور را پیش بینی نماید. رابینز کارکردهای cdv را برای فرهنگ سازمانی قایل است:
الف- فرهنگ موجب تمایز یک سازمان از سازمان دیگر می شود. (فرهنگ تعیین کننده مرز سازمان).
فرهنگ به اعضاء و پیکر سازمان احساس هوّیت تزریق می کند.
فرهنگ موجب ایجاد تعهد به چیزی فراتر از منافع شخصی فرد می شود.
فرهنگ موجب ثبات سیستم اجتماعی می شود. (با ارائه معیارها و استانداردهای مناسب).
فرهنگ عامل کنترل به حساب می آید. (به عنوان یک مکانیزم کنترل و آزمون، نگرش و رفتار کارکنان را جهت می دهد (رابینز[۹۳]، ۱۳۸۶: ۱۰۶۶- ۱۰۶۸).
۲-۴-۴-۳-۵) فناوری اطّلاعات در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران:
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به عنوان گسترده ترین سازمان در کشور باید خدمات یکنواخت و مطمئن را با سرعت و دقّت و صحت کافی به مردم عزیز ایران ارائه کند. حجم بالای خدمات مورد نیاز مردم از ناجاگستره جغرافیایی و استقراری پلیس، تنوع مأموریت ها وکثرت خدمت گیرندگان از پلیس، ضرورت استاندارد سازی روش ها و عملکرد پلیس، بهینه سازی ارائه خدمات با رعایت منزلت اجتماعی مردم، بهبود جریان اطّلاعات و زنده بودن سلسله اعصاب اطّلاعاتی سازمان ناجا، افزایش قدرت نظارت و کنترل و هدایت مدیریتی سازمان ناجا افزایش بهره وری یکپارچگی اطّلاعات[۹۴] رده ها، از دیگر عوامل رویکرد نیروی انتظامی به استفاده از فناوری اطّلاعات است که به لطف الهی در سال های اخیر در دستور کار اصلی پلیس قرار گرفته و در این راستا سعی گردیده تا تغییرات بینشی اساسی در کنار تغییرات سازمانی گسترده انجام پذیرد.
۲-۴-۴-۳-۶) سابقه فناوری اطلاعات در ناجا:
طی دو دهه اخیر، معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات ناجا با درک اهمیّت برنامه ریزی استراتژیک سیستم های اطلاعاتی فناوری اطّلاعات، روش ها، مدل ها و سامانه های متعددی را در ناجا تولید، توسعه و عملیاتی نموده است. واضح است که هر یک از این روش ها، مدل ها و سامانه ها مطابق با شرایط تکنولوژی روز در ناجا تولید و توسعه پیدا کرده اند. ناجا در طی ۱۸ سال پا به عرصه فناوری اطّلاعات نهاده است در این زمینه با صرف هزینه های هنگفت و استفاده از دانش متخصصین داخلی، ناجا را یکه تاز عرصه فناوری اطّلاعات نموده است و تأثیرات این جهش در جامعه قابل لمس و مشهود است. حال تاریخچه فناوری اطّلاعات در ناجا را می توان به سه نسل تقسیم بندی نمود:
نسل اول(از سال۱۳۷۰تا۱۳۷۹):
بعد از ادغام نیروی انتظامی درسال۱۳۷۰، اداره کل خدمات کامپیوتری با ترکیبی از کارشناسان و متخصصان رده های رایانه در سازمان های قبلی(شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی) زیر مجموعه معاونت طرح و برنامه و بودجه ناجا تشکیل گردید. و تا سال ۱۳۷۹ در حوزه تولید سامانه های کاربردی و سیستمی نمودن مأموریت ها و وظایف مختلف ناجا بیش از ۹۰ سامانه در اداره خدمات کامپیوتری تهیه، طراحی و عملیاتی گردید. حوزه های مأموریتی و حوزه های پشتیبانی در رده های آگاهی راهور، انتظامی، اطلاعات، موادمخدر، آماد و بودجه، آموزش و … این سامانه ها بوده اند (دوماهنامه تخصصی فاوا, ۲۰:۱۳۸۶).
با توجه به محدودیت های سخت افزاری در آن دهه تمامی این سامانه های فوق بصورت سینگل[۹۵] طراحی و تولید گردیده و بیش از ۹۵% از سامانه ها مطابق با تکنولوژی روز کشور (فاکس پرو[۹۶]) تهیه شده بود و بصورت جزیره ای مورد استفاده قرار می گرفته است (گزارش عملکرد فاوا ناجا،اداره کل طرح وبرنامه, ۱۳۸۸).
نسل دوم (از سال۱۳۷۹ تا ۱۳۸۶):
نیروی انتظامی نیز به منظور توسعه کمی و کیفی ارائه خدمات به مردم با رویکرد بهره گیری از فناوری اطّلاعات پس از مطالعه پایه و بررسی کارشناسی اقدام به تهیه و اجرای ۱۰ پروژه جامع (۵ پروژه مأموریتی و ۵ پروژه پشتیبانی با بیش از ۲۵۰ زیر سامانه) در قالب طرح جامع مکانیزاسیون به نام پروژه امام علی (ع) نموده است. در این پروژه تدابیر تخصصی و مدیریتی لازم جهت هدایت، نظارت و کنترل مراحل مختلف طراحی و پیاده سازی پروژه ها اندیشیده شده است. در جهت رعایت ضوابط فنی یکسان و هماهنگ که امکان توسعه و یکپارچگی سازمان داده ها و تعامل بین سامانه ها را به نحو شایسته ممکن سازد. ملاحظات فنی و تخصصی در نظر گرفته شده است.
این سامانه ها دو معماری[۹۷] با متدولوژی [۹۸]مدیریت اطلاعات رایانه ای[۹۹] طراحی و تولید گردیده و بانک اطلاعاتی این سامانه ها اوراکل[۱۰۰] بوده و هدف از تولید اینگونه سامانه ها تامین نیاز اطلاعاتی مدیریت، تأمین نیازمندیهای خاص و موردی، انعطاف در گزارش گیری و تجمیع اطلاعات بوده است (گزارش عملکرد فاوا ناجا،اداره کل طرح وبرنامه, ۱۳۸۸).
نسل سوم(از سال ۱۳۸۶ تا کنون):
معاونت فناوی و اطّلاعات و ارتباطات ناجا با درک اهمیّت برنامه ریزی استراتژیک سامانه های اطلاعاتی، روش ها و مدل های متعددی را برای این منظور بررسی نموده و در همین راستا به یک رویکرد جامع به منظور کشف ارتباط بین اطلاعات سامانه ها، سنجش رفتار اطّلاعات، آنالیز و تحلیل هوشمند داده ها به منظور استخراج دانش و کمک به تصمیم گیری مدیران سازمان اقدام به طراحی و تولید دو سامانه (سامانه انبار داده[۱۰۱]) و (سامانه اطلاعات افراد[۱۰۲]) نموده است (گزارش عملکرد فاوا ناجا،اداره کل طرح وبرنامه, ۱۳۸۸).
۲-۴-۴-۳-۷) ضرورت گسترش فناوری اطّلاعات و ارتباطات در ناجا:
ضرورت برخورداری از بانک های اطّلاعاتی یکپارچه و کارآمد در موضوعاتی مانند اطلاعات جمعیت،کنترل مجرمین، تشخیص هویت، گذرنامه، اتباع امورخارجه، شماره گذاری، صدور گواهینامه، کارت پایان خدمت و … در کنار ضرورت سرعت، دقتّ و صحّت در عملکرد پلیس از یک سو و نیاز به کاهش سطوح تماس مردم با پلیس در امور خدماتی جهت صیانت از کارکنان پلیس از سوی دیگر، بکارگیری و توسعه فناوری اطلاعات در ناجا را ضرورت ایجاب می نماید و به نظر میرسد، که رفتن به سمت بکارگیری فناوری اطّلاعات در مأموریت ها امروزه یک انتخاب نیست بلکه اجبار و ضروریست.
در بحث ضرورت استفاده از فناوری اطّلاعات در ناجا می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
توسعه کمی و کیفی ارائه خدمت به مردم. ۲-واگذاری بخشی از خدمات به بخش خصوصی.
۳-ابلاغ مأموریت به کارکنان از بالا به پایین. ۴-امکان نظارت و کنترل بر ارائه خدمات.
۵-تجمیع اطّلاعات و تبادل اطّلاعات بین پلیس ها. ۶-ایجاد سرعت و دقّت و امنیت در تبادل اطّلاعات.