۱-۲- بیان مسئله
عصر حاضر که دوران رشد سریع توسعه و پیشرفت روزافزون تکنولوژی است، بیش از هر چیز مدیون تلاش‌های آموزش و پرورش نو از رنسانس تاکنون می‌باشد. از اینرو، همه ملت ها با هر نظام سیاسی و اجتماعی نسبت به این نهاد مهم توجه بسیار محسوسی نموده، و به آن به دیده یک نهاد تولید کننده می نگرند. در عصر حاضر، ترقی و پیشرفت هر جامعه ای تا حدود زیادی در گرو نوع و چگونگی فعالیت هایی است که در سازمان‌های آن جامعه بخصوص سازمان آموزش و پرورش انجام می شود. لذا می توان گفت که کارکنان این سازمان‌ها در کیفیت اجرای برنامه های سازمانی و پیشرفت اهداف سازمان ها نقش مهمی را به عهده دارند و برای اینکه از عهده ایفای این نقش بر آیند، لازم است که از انواع هوش، دانش ها، مهارت ها، توانمندی ها، و شایستگی های متناسب با این مسولیت خطیر و انگیزه کافی برخوردار باشند(هیگنز[۵]، ۲۰۰۵ : ۵۱۲-۵۰۷). سالها قبل، صحبت از هوش شناختی(IQ) و چگونگی سنجش آن مورد توجه متخصصین بود. اما در دهه ی کنونی در تمامی محیط های کاری علی الخصوص سازمان های آموزشی، هوش معنوی پارادایم فکری اکثر متخصصین منابع انسانی گردیده است. پس از گسنرش مفهوم هوش به سایر قلمروها، ظرفیت ها و توانمندی‌های انسان و بخصوص مطرح شدن هوش هیجانی در روان شناسی، ایمونز[۶]، در سال ۱۹۹۹ سازه جدیدی را به عنوان هوش معنوی مطرح کرد. او عنوان کرد که هوش معنوی مجموعه ای از توانایی‌ها برای بهره گیری از منابع دینی و معنوی است(رجایی، ۱۳۸۹: ۲۴). زمانی که هوش معنوی با زندگی کاری دبیران پیوند بخورد، نیروی قدرتمندی حاصل می شود که افراد تقریباً با هزاران ساعت کار می‌توانند لحظات لذت بخش تر، متوازن تر و معنادارتری را تجربه کنند. با توجه به این موضوع که انسان‌ها یک ظرفیت معنوی درونی دارند، لذا دبیران با در آمیختن حرفه و معنویت، حرفه خود را به عنوان یک مأموریت و رسالت می دانند. هوش معنوی برای حل مشکلات و مسایل مربوط به معنای زندگی و ارزش ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سینگ جی[۷] هوش معنوی را توانایی ذاتی، تفکر و درک پدیده‌های معنوی می‌داند که رفتار روزانه افراد را با ایدئولوژی معنوی هدایت می‌کند(سینگ جی،۲۰۰۸). کینگ[۸] هم می نویسد: هوش معنوی مجموعه ای از ظرفیت های عقلی است که به آگاهی کامل و کاربرد انطباقی ازجنبه های معنوی و جهان مافوق وجودی شخص کمک می‌کند و منجر به خروجی هایی ۱٫ تفکر انتقادی وجودی، ۲٫ تولید معنای شخصی، ۳٫ آگاهی متعالی ۴٫ توسعۀ حالت هوشیاری می شود (۲۰۰۸: ۵۲). همچنین هوش معنوی در بردارندۀ نوعی سازگاری و رفتار حل مسأله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و غیره شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده‌های اطرافش و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می کند(غباری بناب و همکاران،۱۳۸۶: ۱۳۰).
علاوه بر این، از جمله مسائلی که می‌تواند در سطح نظام های آموزشی مختلف مورد بررسی قرار گیرد، گزینش نیروی انسانی خلاق، سالم، و فعـال که فارغ از هر دغـدغه دیگـری جـز تعلیم و تربیت باشند، می‌باشد. چرا که سلامت جسمانی و روانی، انگیزه و پشتکار معلم تأثیر بسزایی بر کارایی شغلی وی و در نتیجه پیشرفت امر تعلیم و تربیت شاگردان دارد، بنابرین، یکی دیگر از متغیرهای مرتبط با اهمییت آموزش و پرورش در هر نظامی توجه به انگیزه کاری دبیران می‌باشد. انگیزه در لغت به معنای تحریک و ترغیب است و عبارت از چیزی است که شخص را به حرکت وامی دارد.انگیزه ها چراهای رفتار هستند و باعث آغاز و ادامه فعالیت می‌شوند.انگیزه حالتی درونی درافراد است که آنان را به انجام کاروعمل خاصی متمایل می‌سازد(فرح بحش،۱۳۸۸: ۵۶). « انگیزش» هم به فرایند یا جریانی اطلاق می شود که از طریق آن انسان قادر به ایجاد انگیزه در دیگران می شود. انگیزه کاری نیز عبارت است از فرایندی برای افزایش انرژی کارکنان به منظور نیل به هدف‌های کاری از مسیر درست و واقعی(کردرستمی،۱۳۹۰). جورج[۹](۲۰۰۶) در پژوهشی تحت عنوان «استفاده علمی از هوش معنوی در محل کار» دریافت که مدیران با هوش معنوی می‌توانند یک روش متفاوت در اداره کردن افراد و هدایت آن ها اتخاذ کنند. او مشخصات مهم هوش معنوی را اطمینان فردی، تأثیر گذاری، برقراری ارتباطات، درک بین فردی، اداره تغییرات و حرکت از مسیرهای دشوار برشمرد. امروزه دبیران راهنمایانی هستند که به خلق معنا و هدف برای دانش آموزان کمک می‌کنند با برخورداری از معنویت، دبیران خواهند توانست نه تنها بهره وری را در محیط کار یا سازمان خود بهبود بخشند، بلکه مهمتر از آن می‌توانند به آرامش خاطر، رضایت باطن و شادی طولانی دست یابند و محیطی را فراهم آورند تا دانش آموزان نیز از آن بهره مند شوند. بنابرین با توجه به مبانی نظری بیان شده محقق درصدد پاسخ‌گویی علمی به این سوال اصلی است که آیا بین هوش معنوی دبیران با انگیزه کاری آنان در مدارس دوره دوم متوسطه شهرستان کامیاران در سال تحصیلی ۹۳/۹۲ رابطه وجود دارد؟
شکل۱-۱: مدل مفهومی تحقیق
هوش معنوی و مؤلفه های آن
تولید معنی شخصی شخصی
میزان آگاهی
توسعه حالت آگاهی
تفکر انتقادی وجودی
(منبع: هوش معنوی کینگ، ۲۰۰۸٫ انگیزه کاری لاتم، ۲۰۰۷ )
