۰٫۵۵۱۱۰٫۸۲۹۰٫۰۰۰

همچنین با توجه به جدول۴-۱۱ مشاهده می شود که مدل کلی به صورت زیر در می‌آید.

فصل پنجم

نتیجه گیری و پیشنهادات

۵-۱- مقدمه

در فصل اول کلیات تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. این فصل نمایی کلی از تحقیق ‌می‌باشد و به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، فرضیه‌ها، اهداف، محدودیت‌ها و تعریف مفهومی و عملیاتی تحقیق اشاره دارد. فصل دوم نیز مبانی تئوریکی تحقیق را در بر ‌می‌گیرد و متغیرهای مستقل و وابسته در این قسمت به تفصیل مورد بحث قرار می گیرند و تحقیقات مختلفی که در این زمینه صورت گرفته است در قسمت پایانی فصل دوم توضیح داده شده است. فصل سوم روش تحقیق، ابزار گردآوری داده ­ها و روایی و پایایی تحقیق بیان شده است. در فصل چهارم تحقیق نیز تجزیه و تحلیل داده ­ها ارائه شده است. در این فصل نیز نتایج مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

مطالب این فصل به نتایج و یافته ­های پژوهش، محدودیت­های پژوهش و ارائه پیشنهاد‌هایی برای پژوهش­های آتی اختصاص یافته است. در این فصل نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها خلاصه‌شده و با تحلیل آن‌ ها سعی می‌شود به سؤالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. ‌بنابرین‏ در ابتدا پس از بیان نتایج حاصل از بررسی هر یک از فرضیات پژوهش، نتایج به دست آمده با سایر پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه مقایسه شده و بر این اساس پیشنهاد‌هایی کاربردی و مطالعاتی از سوی محقق ارائه می‌شود.

۵-۲- نتایج آمار توصیفی

در این بخش نتایج بررسی توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی و متغیرهای اصلی تحقیق، ارائه می شود:

۵-۲-۱- متغیرهای جمعیت شناختی

سن:

بیشترین فراوانی سنی کارکنان، برای سن ۳۰ تا ۴۰ سال با ۵۲٫۵ درصد (۱۳۹ نفر)، پس از آن برای سن ۲۰ تا ۳۰ سال با ۲۲٫۶ درصد (۶۰ نفر)، برای سن ۴۰ تا ۵۰ سال با ۲۰٫۴ درصد(۵۴ نفر)، سن ۵۰ تا ۶۰ سال و بالای ۶۰ سال با ۲٫۳ درصد(۶ نفر) می‌باشد.

تحصیلات:

با توجه به تجزیه و تحلیل‌های انجام شده مشخص شد که بیشترین درصد را کارکنان با تحصیلات دیپلم با ۳۸٫۹ درصد(۱۰۳ نفر) تشکیل می‌دهند. پس از این گروه کارکنان با سطح تحصیلات فوق دیپلم با ۲۱٫۹ درصد(۳۳ نفر) قرار دارند. سپس کارکنان با سطح تحصیلات زیر دیپلم با ۲۱٫۱ درصد(۵۶ نفر)، در مرتبه بعد کارکنان با تحصیلات لیسانس با ۱۶٫۶ درصد(۴۴ نفر) و در نهایت پاسخ دهندگان با سطح تحصیلات فوق لیسانس به بالا با ۱٫۵ درصد(۴ نفر) قرار دارند.

۵-۲-۲- متغیرهای اصلی

اعتماد به همکاران:

میانگین امتیاز متغیر اعتماد به همکاران از نظر پاسخ دهندگان ۴۹۸۷/۳ ، انحراف معیار ۵۳۰۴۳/۰ و واریانس برابر ۳۱۳/۰ می‌باشد. میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار (امتیاز ۳) است و همچنین کمترین امتیاز مربوط به متغیر اعتماد به همکاران از نظر پاسخ دهندگان معادل ۳۳/۲ و بیشترین امتیاز معادل ۰۰/۵ می‌باشد. از سوی دیگر مقدار چولگی مشاهده شده برابر ۳۶۴/۰ است که در بازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛ یعنی از لحاظ کجی متغیر اعتماد به همکاران نرمال بوده و توزیع آن متقارن است. همچنین مقدار کشیدگی آن ۵۴۵/۰- است که در بازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛

این نشان می‌دهد توزیع متغیر اعتماد به همکاران از کشیدگی نرمال برخوردار است. همچنین میزان اعتماد بین همکاران با توجه به میانگین حاصله بیش از حد متوسط می‌باشد و می توان گفت همکاران به یکدیگر اعتماد دارند.

تبادل رهبر- عضو:

میانگین امتیاز متغیر تبادل رهبر- عضو از نظر پاسخ دهندگان ۲۴۸۰/۳ ، انحراف معیار ۸۷۸۷۶/۰ و واریانس برابر ۶۹۶/۰ می‌باشد. میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار است و همچنین کمترین امتیاز مربوط به متغیر تبادل رهبر- عضو از نظر پاسخ دهندگان معادل ۰۰/۱ و بیشترین امتیاز معادل ۸۶/۴ می‌باشد. از سوی دیگر مقدار چولگی مشاهده شده برابر ۰۲۴/۰ است که در بازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛ یعنی از لحاظ کجی متغیر تبادل رهبر- عضو نرمال بوده و توزیع آن متقارن است. همچنین مقدار کشیدگی آن ۴۸/۰- است که در بازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛

این نشان می‌دهد توزیع متغیر تبادل رهبر- عضو از کشیدگی نرمال برخوردار است. همچنین میانگین به دست آمده نشان می‌دهد که رابطه مدیران و کارکنان رابطه خوبی می‌باشد و از حد متوسط مورد انتظار بهتر است.

رضایت شغلی:

میانگین امتیاز متغیر رضایت شغلی از نظر پاسخ دهندگان ۰۱۲۹/۳ ، انحراف معیار ۶۵۳۲۲/۰ و واریانس برابر۴۱۶/۰ می‌باشد. میانگین به دست آمده بیشتر از میانگین مورد انتظار است و همچنین کمترین امتیاز مربوط به متغیر رضایت شغلی از نظر پاسخ دهندگان معادل ۰۰/۱ و بیشترین امتیاز معادل ۴٫۵۷ می‌باشد. از سوی دیگر مقدار چولگی مشاهده شده برابر ۰۶۸/۱- است که دربازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛ یعنی از لحاظ کجی متغیر رضایت شغلی نرمال بوده و توزیع آن متقارن است. همچنین مقدار کشیدگی آن ۹۸۳/۱ است که در بازه (۲ ، ۲-) قرار دارد؛

این نشان می‌دهد توزیع متغیر رضایت شغلی از کشیدگی نرمال برخوردار است. اما میانگین به دست آمده برای رضایت شغلی کارکنان در حد متوسط مورد انتظار است و نمی توان گفت کارکنان از رضایت بالایی برخوردار می‌باشند.

۵-۳- نتایج بررسی نرمال بودن متغیرهای اصلی

با توجه به نتایج مربوط به آزمون کولموگروف- اسمیرنف، مشاهده می شود که مقدار سطح معنی داری به دست آمده برای هر سه متغیر اصلی تحقیق بالاتر از ۰۵/۰ می‌باشد، در نتیجه فرض صفر پذیرفته می شود. ‌بنابرین‏ متغیر های تحقیق در نمونه مورد بررسی دارای توزیع نرمال می‌باشند و در تحقیق از آزمون‌های پارامتریک همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده گردید.

۵-۴- نتایج آزمون فرضیات

فرضیه اول: اعتماد به همکار رابطه مثبت و معناداری با رضایت شغلی کارکنان دارد.

با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها که در فصل چهارم مورد بحث قرار گرفت، سطح معنی داری رابطه بین اعتماد به همکار و رضایت شغلی ۰٫۰۰۱ می‌باشد که این میزان کمتر از ۰٫۰۵ است. ‌بنابرین‏ فرضیه ما در سطح اطمینان ۹۹ درصد مورد تأیید قرار می‌گیرد. این نتبجه با نتایج تحقیقات هلن هان(۲۰۱۰)، ماتزلرورنزل (۲۰۰۶)، کوک و وال(۱۹۸۰) و یوسفی و همکاران(۱۳۸۷) سازگاری دارد. آن ها نیز در مطالعات خود رابطه ای مثبت را بین اعتماد به همکار و رضایت شغلی پیش‌بینی نمودند.

فرضیه دوم: تبادل رهبر- عضو، رابطه معناداری با رضایت شغلی کارکنان دارد.

با توجه به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها که در فصل چهارم آمده است، سطح معنی داری رابطه بین تبادل رهبر- عضو و رضایت شغلی ۰٫۰۰۰ می‌باشد که این میزان کمتر از ۰٫۰۵ است. ‌بنابرین‏ فرضیه ما در سطح اطمینان ۹۹ درصد مورد تأیید قرار می‌گیرد. این نتبجه با نتایج تحقیقات اسپارو و لدن(۲۰۰۵)، ساگاس و کانینگهام (۲۰۰۴) و رسولی و شهابی(۱۳۸۸) سازگاری دارد. آن ها نیز در مطالعات خود رابطه ای مثبت را بین تبادل رهبر- عضو و رضایت شغلی پیش‌بینی نمودند.

فرضیه سوم: اعتماد به همکاران رابطه معناداری با تبادل رهبر- عضو دارد.

اگر همه سرمایه شرکت تنها از طریق انتشار سهام عادی تامین شده­ باشد در آن صورت هزینه سرمایه­ای را که در بودجه بندی سرمایه­ای محاسبه ‌می‌کنند همان نرخ بازده مورد نظر سهام عادی خواهد بود. ولی بیشتر شرکت­ها از چندین نوع منبع برای تامین سرمایه خود استفاده ‌می‌کنند و به همین دلیل وجود تفاوت در ریسک این اوراق بهادار، منجر به ایجاد نرخ بازده مورد نظر متفاوتی خواهد شد به طوری که در مفاهیم تئوریک مدیریت مالی نرخ بازده مورد نظر هریک از اجزای تشکیل دهنده سرمایه را هزینه بخشی از سرمایه می­نامند و هزینه سرمایه­ای که در تصمیمات بودجه­بندی سرمایه­ای مورد توجه قرار ‌می‌گیرد میانگین موزون هزینه اجزای مختلف سرمایه تعبیر می­ شود این درحالی است که در متون مالی ما این میانگین موزون را به سادگی میانگین موزون هزینه سرمایه می- نامیم. اما توجه ‌به این نکته ضروری است که بیشتر شرکت­ها ساختار سرمایه منحصر به فردی دارند و برای منابعی که از آن ها سرمایه تامین ‌می‌کنند درصدهائی را در نظر می­ گیرند تا حسب آن امکان محاسبه هزینه سرمایه را به صورت صحیح و با مبانی منطقی داشته باشند، ولی اغلب به دلایل گوناگون که ا زجمله آن ها شرایط بازار و هزینه انتشار بالای اوراق بهادار در کوتاه مدت ‌می‌باشد این درصدها را رعایت نمی­کنند. در چنین شرایطی برای پرهیز از خطاهای کوتاه­مدت لازم است میانگین موزون هزینه سرمایه با فرض تداوم فعالیت اندازه ­گیری شود تا امکان محاسبه و برآورد صحیح منابع مورد نیاز برای تامین سرمایه وجود داشته باشد و اتخاذ این روش به صورت صحیح مهم­ترین نکته در محاسبات هزینه سرمایه به منظور انجام ارزیابی­های صحیح در سطح سازمان ‌می‌باشد (موسوی و سجادی، ۱۳۹۰).

۲-۱-۳- مدل­های اندازه گیری هزینه سرمایه

درخصوص هزینه سرمایه مدل­های مختلفی تاکنون مطرح و در بازارهای مالی مورد استفاده قرارگرفته است. هرکدام از این مدل­ها در مقطعی از زمان و در یک یا چند بازار مشخص دارای کارایی لازم برای برآورد هزینه سرمایه بوده ­اند و به مرور زمان از کارایی آن ها کاسته شده وجایگزین یکدیگر ‌شده‌اند. این مدل­ها عبارتند از (نوروش و عابدی، ۱۳۸۴):

۲-۱-۳-۱- نرخ بازده متوسط تحقق یافته

طبق این مدل سرمایه ­گذاران درسهام عادی، انتظاری که از سرمایه ­گذاری خود دارند، معادل همان بازدهی است که در دوره یا دوره ­های گذشته عاید آن ها شده است. بازدهی که عاید سهامدار عادی می­ شود به دو شکل ظاهر می­ شود:

یکی سود نقدی تقسیم شده و دیگری تغییر قیمت سهام نسبت به ابتدای دوره است. محاسبه هزینه سرمایه از طریق این مدل هرچند در مقاطعی از زمان مورد اعتراض قرار گرفت اما به نحو گسترده ­ای به ‌عنوان روشی جهت تخمین هزینه سرمایه به­کار گرفته شده است (نوروش و عابدی، ۱۳۸۴).

۲-۱-۳-۲-مدل نرخ بازده متوسط تحقق یافته تعدیل شده

این مدل همان مدل نرخ بازده تحقق یافته است که بابت رشد سود تقسیمی تعدیل شده است. طبق این مدل نرخ بازده مورد انتظار صاحبان سهام عادی، تحت تاثیردو متغیر دیگر قرار ‌می‌گیرد که عبارتند از: نرخ رشد سود­های آتی و درصد سود تقسیمی. ایرادی که ‌به این مدل وارد است این است که اولا نرخ رشد ثابت نیست و قابلیت پیش ­بینی آن همانند خود هزینه سرمایه مشکل است و ثانیاً درصد سود تقسیمی در بسیاری از واحدهای اقتصادی ثابت نیست و با توجه به تصمیمات شرکت­ها جهت انجام سرمایه ­گذاری و استفاده از منابع داخلی می ­تواند دستخوش تغییر شود (نوروش و عابدی، ۱۳۸۴).

۲-۱-۳-۳- مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای یا CAPM

این مدل در سال ۱۹۶۴ توسط ویلیام شارپ ارائه شد و همزمان با او، افرادی مانند ترینور و لینتر تلاش­هایی در این زمینه داشته اند. ویلیام شارپ به همراه هری مارکوویتس ومرتون میلر در سال ۱۹۹۰ برنده جایزه نوبل شد.

CAPM یک تئوری ساده است که نتیجه­ای ساده دارد­. به طوری که به سرمایه ­گذاران ریسک گریز هم این اطمینان خاطر را می­دهد که اگر سهام­هایی با ریسک بیشتر از ریسک بازار خریداری کنند به بازدهی بیشتر از بازدهی کل بازار می­رسند. این تئوری توسعه داده شده تئوری پرتفولیوی مارکتوویتس (MPT) ‌می‌باشد که به معرفی مفاهیم ریسک سیستماتیک و ریسک خاص می ­پردازد.

۲-۱-۳-۴-مدل رشد سود تقسیمی

فرض اساسی در این مدل آن است که سودهای مورد انتظار با نرخ ثابت رشد ‌می‌کنند، ‌بنابرین‏ کاربرد این مدل محدود به شرکت­هایی می­ شود که جریان سود تقسیمی آینده آن­ها بر اساس چنین فرضی قرار گرفته باشد. نقطه ضعف این مدل در آن است که فرض می­ شود، ‌می‌توان سهام را در یک مقطع مشخص زمانی در آینده به فروش رسانید؛ ولی معمولاَ خریداران سهام در زمان خرید این­گونه قضاوت نمی­کنند و حتی در صورت صحت فرض مذبور ممکن است در آن زمان مشخص در آینده خریداری برای سهام آن­ها وجود نداشته باشد (نوروش و عابدی، ۱۳۸۴).

این مدل مبتنی بر مفروضات زیر است :

• 1. 1. سود سهام تنها درآمدی است که سهام‌داران از سرمایه ­گذاری خود در سهام به دست می ­آورند
  1. 1. سود سهام سالانه پرداخت می­ شود
  1. 1. میزان سود تقسیمی بر اساس نرخ مرکب رشد ثابت سالانه افزایش می­یابد
  1. نرخ رشد سود تقسیمی از نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران کمتر است

(همان منبع).

۲-۱-۳-۵- مدل تنزیل جریان نقدی

در این مدل از تنزیل جریان­های نقدی آتی استفاده می­ شود. این مدل از پنج روش مختلف قیمت جاری سهام را تعیین می­ کند و در تمام این پنج روش هزینه سرمایه وجود دارد. این۵روش عبارتند:

۱) روش رشد گسترده اقتصادی

۲) روش قیمت هدف

۳) روش نرخ PEG

۴) روش افق محدود (مدل کلاسیک تنزیل سودهای سهام)

۵)روش صنعت

۲-۱-۳-۶-مدل ارزیابی مبتنی بر حسابداری(مدل EBO)

این مدل توسط ادواردز و بل^[۷] (۱۹۶۱)، اُهلسن (۱۹۹۵) و اُهلسن و فلتهام (۱۹۹۵) تنظیم شد و به EBO شهرت یافت. طبق این مدل، ارزش بازار سهام یک شرکت(P_i) برابر است با مجموع سودهای مورد انتظار(E_t[d_t+1]) که با نرخ هزینه سرمایه® تنزیل می ‏شوند (باتاسن، ۲۰۰۷).

۲-۱-۳-۷- مدل بازده سرمایه و مدل رشد گوردون

مدل رشد گوردون به مدل ارزشیابی رشد دائمی نیز معرف است. در گذشته از این دو رویکرد جهت محاسبه هزینه سرمایه استفاده می‏شده است. اما باتاسن معتقد است که بین بتای بازار و هزینه سرمایه برآورد شده توسط این دو مدل هیچ ارتباطی وجود ندارد. به همین دلیل دیگر از این دو روش در تجزیه و تحلیل‏ها استفاده نمی‏ شود (باتاسن، ۲۰۰۷).

۲-۱-۳-۸- مدل نسبت تعدیل شده سود به قیمت

این مدل معیاری است که در گذشته توسط دانشگاهیان و متخصصان حرفه جهت اندازه ‏گیری سرمایه استفاد می‏ شد و محدودیت‏های فوق را نداشت. در این مدل هزینه سرمایه تابعی از سود پرداختی، نرخ رشد و نسبت سود به قیمت سهام است (همان منبع).

j : شرکت k: نرخ ثابت سود پرداختی سهام

g : نرخ ثابت رشد r : نرخ هزینه سرمایه

EPS : سود هرسهم P : قیمت هر سهم

نقد دیدگاه دوم: اگر ثابت شود از عزل موکل و ایجاد ظاهر دروغین خسارتی به شخص ثالث نمی‌رسد یا راه عادلانه‌تری برای جبران آن وجود دارد یا طرف قرارداد مایل به اجرای مفاد قرارداد نیست، باید معامله‌ای که وکیل ظاهری برای موکل انجام داده است نافذ نباشد. در حالی که حکم ماده‌‌۶۸۰ درباره‌ نفوذ عمل وکیل مقید به هیچ شرطی نیست. وانگهی‌ چگونه می‌توان عزل وکیلی را که خیانت او آشکارشده است تقصیر نامید و به عنوان خسارت ناشی از آن، موکل را مسئول شناخت؟

دیدگاه سوم: از مفاد پاره‌ای از اخبار برمی‌آید و بسیاری از فقیهان ‌به اجمال از آن یادکرده‌اند این است که چون نفوذ عزل موکل پیش از آگاه شدن وکیل باعث ضررهای نامتعارف وکیل و اشخاص ثالث می‌شود، قانون‌گذار این حکم ضروری (عزل وکیل) را مرتفع ‌کرده‌است. به‌بیان‌دیگر، قاعده (حکم اولی) این است که

وکالت به عزل موکل از بین برود. ولی ایجاد ضرر نامشروع باعث می‌شود تا قانون‌گذار آن را تا آگاه شدن وکیل باقی بداند (حکم ثانوی).

بر مبنای دفع ضرر از اشخاص ثالث و وکیل، نفوذ عزل موکل به‌طورکلی از بین می‌رود و نمی‌توان آن را مشروط به تقصیر موکل و ایجاد ضرر کرد. به‌بیان‌دیگر،‌ وکیل ظاهری در حکم وکیل واقعی قرار می‌گیرد و این امر نتیجه‌ مسئولیت مدنی موکل نیست. بر همین مبنا ‌اگر ثابت شود که طرف معامله از عزل وکیل آگاه بوده است، چون ضرر بر او تحمیل می‌شود، قاعده طبیعی نفوذ عزل موکل اجرا می‌شود و محلی برای استناد به‌قاعده (لاضرر) باقی نمی‌ماند.^[۹۰]

۲-۲-۱-۲: اثبات و نحوه اطلاع عزل

ماده ۶۸۰ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل به او در حدود وکالت خود بنماید نسبت به موکل نافذ است».

‌بنابرین‏ تا زمانی که وکیل از عزل موکل مطلع نشود به کار وکالتی خود ادامه می‌دهد و آثار این افعال متوجه موکل خواهد شد هرچند موکل وکیل را عزل کرده باشد چراکه آنچه مسلم است این است که اراده موکل مبنی بر فسخ باید صورت خارجی بیابد یعنی اراده درونی موکل برای انحلال عقد کافی نیست. حال تمام بحث بر سر این نکته است که این صورت بیرونی و خارجی چگونه باید باشد.

بنا به‌حکم خاص ماده ۶۸۰ قانون مدنی سمت وکیل وقتی زایل می‌شود که اراده موکل ابراز شود و علاوه بر آن به آگاهی وکیل هم برسد، پس ابلاغ عزل به وکیل بخشی از عمل حقوقی عزل است که باید توأمان انجام شوند تا بتواند در عالم اعتبار حقوق اثرگذار شود.

بحث ما ازآنجا اهمیت پیدا می‌کند که اطلاع وکیل از خبر عزل خود از مورد وکالت می‌تواند متضمن آثار حقوقی بر معاملات خود موکل و یا وکیل در مقاطع زمانی بعد از عزل و قبل از اطلاع و یا بعد از عزل و بعد از اطلاع به همراه داشته باشد، اهمیت ارسال خبر عزل نمود بیشتری پیدا می‌کند.

۲-۲-۱-۲-۱: نحوه اطلاع

خبر عزل می‌تواند به هر نحو باشد و در قوانین هیچ گونه روش خاصی برای اعلام توصیه یا امر نشده است و البته برای سهولت در اثبات امر اعلام و عدم امکان انکار آن از سوی وکیل بهتر است امر ابلاغ عزل به‌نوعی باشد که امکان انکار توسط موکل نباشد و در صورت انکار موکل بتواند آن را اثبات کند.

در خصوص اینکه موکل تکلیفی به اخبار وکیل از عزل دارد یا نه؟ باید گفت اطلاع وکیل از عزل به هر طریق ممکن بر مبنای عقلی لازمه اثربخشی عزل است و در واقع کامل‌کننده عزل می‌باشد و این تکمیل (یا اثبات آن) تکلیف موکل است که روش‌های آن ممکن است متفاوت باشد.

اطلاع خبر عزل وکیل با توجه به پیشرفت تکنولوژی از طرق مختلف امکان‌پذیر است و ماده ۶۸۰ قانون مدنی فقط اشاره به خبر عزل دارد ‌بنابرین‏ با توجه به رویکرد رویه قضائی که ابلاغ اوراق قضائی را از طریق ایمیل و یا پیام کوتاه مخابراتی در دست بررسی و اجرا دارد به نظر می‌رسد نحوه اطلاع وکیل از خبر عزل جنبه طریقیت داشته باشد.

‌بنابرین‏ این اطلاع وکیل از عزلش ممکن است به طرق رسمی صورت گیرد مانند دفترخانه اسناد رسمی، ابلاغ اظهارنامه. حسب مورد اداره ثبت‌اسناد یا دفاتر دادگاه‌ها است یا راه‌های دیگری توسط خود موکل. چراکه آقای دکتر کاتوزیان معتقد است اگر خبر عزل به وسیله پست به اقامتگاه وکیل فرستاده شود، رسیدن نامه یا تلگراف به اقامتگاه او اماره بر آگاهی است و ازاین‌پس وکیل باید ثابت کند که حادثه ناگهانی مانع از آگاه شدن او شده است^[۹۱].

اما ‌در مورد دفاتر اسناد رسمی این نکته حائز اهمیت است که اصولاً مسئولیت اصلی اطلاع عزل وکیل به عهده موکل است و تنظیم سند رسمی نباید این شبهه را به وجود بیاورد چون سردفتر در تنظیم سند نقش اساسی دارد در این خصوص دارای تکلیف نیز هست و اصولاً هر تکلیفی برای هر شخصی نیاز به‌صراحت قانونی دارد و ممکن است تردید شود که در بحث مسئولیت مدنی سردفتر سبب ورود خسارت به موکل و یا وکیل تلقی شود که با توجه به عدم صراحت قانونی سردفتر در این باب مسئولیتی متوجه سردفتر نباید در نظر گرفت اعلام خبر عزل به وکیل از مسئولیت‌های موکل است و دفترخانه اصولاً تکلیفی ندارد زیرا در موارد تردید بر تکلیف یا عدم تکلیف بر دفاتر، اصل بر عدم تکلیف است مگر در موارد وجود نص قانونی بر تکلیف.

برای حل این موضوع رویه ابلاغ از طریق اجرای ثبت را پیشنهاد می‌کنم زیرا این روش منطبق با رویه قضائی دادگستری و سازمان ثبت است. به نظر می‌رسد اجرای این طریق پیامدهای انتظامی برای سردفتر نداشته باشد هرچند با قائل بودن به عدم تکلیف برای سردفتر موضوع تبعات انتظامی موضوعا منتفی است.

به نظر خوب است در مواردی که دفاتر اقدام به عزل وکیل می‌کنند مراتب را مکتوب و با پست سفارشی یا ابلاغ از سوی اجرای ثبت به اطلاع وکیل برسانند و راه‌حل دیگر اینکه در زمان امضای موکل از قول موکل بنویسند که مثلاً حسب‌الاظهار موکل مراتب عزل وکیل توسط خودشان به اطلاع وکیل رسیده یا خواهد رسید و نیاز به اعلام از طریق دفترخانه نیست و مسئولیت آن را شخصاً پذیرفتند.

۲-۲-۱-۲-۲: اثبات دعوی اطلاع

از متن ماده ۶۸۰ قانون مدنی مشخص می‌شود تا زمانی که وکیل اطلاع از عزل نداشته باشد اعمال او نافذ است ‌بنابرین‏ موکلی که وکیل را به هر دلیلی عزل ‌کرده‌است و دیگر نمی‌خواهد او وکیل او باشد ‌بنابرین‏ باید عزل را به وکیل اطلاع دهد و چنانچه این عدم اطلاع آثاری داشته باشد که خسارات بر جای گذارد وکیل مسئولیتی ندارد و در صورت اقامه دعوی موکل شکست خواهد خورد.

در اینجا هرچند موکل خبر عزل را به اطلاع موکل رسانده باشد و این اطلاع را نتواند ثابت کند، بار اثبات دعوی بر عهده موکل می‌باشد؛ زیرا اصل بر عدم است مگر خلافش ثابت شود ‌بنابرین‏ اصل بر این است که موکل به وکیل اطلاعی نداده است مگر بتواند رساندن اطلاع را ثابت کند. پس اگر موکل ثابت کند وکیل از عزل باخبر بوده از تاریخ اطلاع او اعمالش غیر نافذ خواهد بود.

البته همان طور که گفته شد به گفته آقای دکتر کاتوزیان اگر خبر عزل به وسیله پست به اقامتگاه وکیل فرستاده شود، رسیدن نامه یا تلگراف به اقامتگاه او اماره بر آگاهی است و ازاین‌پس وکیل باید ثابت کند که حادثه ناگهانی مانع از آگاه شدن او شده است.

کانت تربیت را آماده کردن کودک برای کامیابی در جامعه آینده که به مراتب از جامعه ی کنونی بهتر است می‌داند و درباره تربیت کودکان می‌گوید : سعی و عادت به هر چیزی بس مخاطره انگیز است، عادت نتیجه تکرار هر گونه لذت یا عمل است. تا انجا که طبیعت ما بدان لذت یا عمل محتاج شود او می‌گوید وقتی به چیزی عادت کردیم ، ترک عادت دشوار است. همچنین کانت در ادامه سخن خود اضافه می کند ، هر چه شخص به تشکیل عادات بیشتری تن در دهد ، به همان نسبت از آزادی و استقلال خودش کاسته است ، چون انسان از این نظر شبیه به سایر جانوران است. هر چه شخص در آغاز زندگی بدان خوی گرفته باشد ، مادام العمر نسبت بدان تمایل حفظ می‌کند لذا باید از تشکیل هر نوع عادت جلوگیری کند ( گودرزی ، ۱۳۷۷ : ۴۶ )،( شکوهی ، ۱۳۶۳ : ۳۰ )

کانت با وجود اینکه گفته شده فردی دیندار بوده است ، (( از شرکت در انجام هر گونه مراسم و آداب ظاهری دینی دوری می جست و در اواخر عمر به هیچ وجه برای عبادت به کلیسا نمی رفت )) ( رضایی ، ۱۳۷۹ : ۲۶۹ )

با توجه ‌به این نکات که کانت نه تنها مخالف رویکرد عادتی در تربیت دینی بوده که حتی تربیت دینی به معنای القای مجموعه ای از مفاهیم ، دستورات ، مناسک و آداب را نیز قبول ندارد .به عقیده او در تربیت دینی به معنای یاد شده که نوعی از تربیت تلقینی و عادتی به شمار می رود ، هیچ یک از آن سه ویژگی وجود ندارد و در نتیجه فرد تربیت شده با اینکه رویکرد بدون آگاهی ، استقلال و احساس مسئولیت ، تنها به دلیل تلقین و عادت ، اقدام به اعمال کلیشه ای و تلقین شده می‌کند. افزون بر این ، تنها آن رفتار و اعمالی به معنای واقعی دینی و ارزشمند است که از روی آگاهی انجام شود و انسان بر عملکرد خودش آگاهی کامل داشته باشد و آزادانه و مستقل آن را انجام دهد . از سویی دیگر آزادی و اختیار در صورتی محقق می شود که اراده و خواسته های انسان از قوانین درونی پیروی کند و انسان از طریق رفتارهای آگاهانه اخلاقی به آن رسیده باشد ( فقیهی ، ۱۳۸۸ :۳۶۴ ).

در واقع مطهری در اینجا با کانت هم عقیده است و همان چیزی را می‌گوید که کانت درباره ی وجدان چنین می‌گوید : (( عمل اخلاقی ، عملی است که خالی از هر شائبه ای باشد جز انجام وظیفه و تکلیفی که وجدان بر عهده ما نهاده است )) ( شکوهی ، ۱۳۷۳ :۱۵۳ )

از این روست که کانت می‌گوید : (( تربیت اخلاقی باید بر بنیاد اصل ها باشد که پرونده فهم است ، نه بر بنیاد انضباط که فقط بازدارنده ی عادت های بد است باید دقت کنیم رفتار درست کودک از اصل های او باشد نه از روی عادت یعنی نه اینکه فقط به درستی رفتار کند ، بلکه از آن رو چنان رفتار کند که آن را درست می‌داند )) ( نقیب زاده ،۱۳۷۷: ۱۴۰)

دیویی

در فرهنگ علوم رفتاری به نظر دیویی عادت عبارت از مکانیزم پیچیده و انعطاف پذیر رفتار که فعل و انفعال ( عقاید ) بین موجود زنده و محیط را کنترل می‌کند ( گودرزی ، ۱۳۷۷: ۲۳)دیوئی با نقش تربیتی عادت مخالف است و معتقد است تشکیل عادت در کودکان ، آن ها را برای تطبیق با شرایط متغیر محیطی و زمانی خویش عاجز ساخته و پایه شکست افراد در روزگار خویش را فراهم می‌سازد.

دیوئی در کتاب (( دموکراسی و تعلیم و تربیت)) می‌گوید: به تصور این که آنچه که بزرگسالان دارا هستند باید از کودکان به وجود آورد ، عادت و مهارت های معین را به آن ها تحمیل می‌کنند ، نکته دیگر اینکه تصور می شود رشد کودک با فرا گرفتن عادات و مهارت های معین متوقف خواهد شد . بزرگسالان نیز به حد کمال رشد رسیده اند ( شریعتمداری ، ۱۳۷۶ :۱۳۰).

اما تغییر عادات ، فراگرفتن مهارت های لازم ، اجرای مهارت ها در هر مرحله از زندگی و قضاوت صحیح درباره تمام امور مستلزم تلاش و کوشش مداوم است (شریعتمداری ، ۱۳۷۶ : ۱۲۸)سازند تا از شرایط طبیعی برای هدف های خویشتن استفاده کنند. از طریق عادات فرد محیط خود را تحت کنترل در می آورد ( همان : ۱۳۰)

از نظر دیوئی خلاصه عادت به معنی طرز انجام کاری معین به صورتی ثابت نیست، یعنی عادت را نباید امری خود به خودی و فاقد جنبه‌های عقلانی تلقی کرد و حتی در تشکیل عادات جنبه‌های عقلانی نیز نفوذ داشته باشند تغییر آن ها در شرایط مناسب آسان تر انجام می‌گیرد ( همان: ۱۳۱)

تربیت از نظر دیوئی امری است دائمی . در هر مرحله از رشد فرد تجربیاتی دارد. تجربیات فرد شامل افکار ، عادات ، تمایلات ، مهارت ها ، اطلاعات و نظرهای مخصوص می‌باشد. در جریان زندگی هم فرد با امور تازه یعنی عقاید تازه ، عادات تازه یا تمایلات تازه مواجه می‌گردد ( شریعتمداری ، ۱۳۶۹ : ۹۷).

اصل ادامه یا پیوستگی متکی بر عادات است اگر ما عادات را از جنبه زیست شناسی ترجمه و تفسیر نمائیم کلمه عادت نیز قابل توضیح است. بعضی عادات را عبارت از راه ثابت و معین انجام امور می دانند. جان دیوئی خصوصیات عمده ای برای عادات در نظر دارد. یکی از این خصوصیات تغییری است که عادت در فرد به وجود می آورد و این تغییر در کیفیات تجربیات بعدی شخص تاثیر می‌کند.عادت در اینجا روی احساس و نظر فرد چه از جنبه ی عاطفی و چه از لحاظ عقلی مؤثر است. این عادات در حساسیت . عکس العمل ما در شرایط مختلف و در برخورد به مشکلات زندگی تاثیر دارد . با توجه ‌به این معنی اصل ادامه تجربه یعنی اینکه ، هر تجربه چیزی از تجربیات گذشته اخذ می‌کند و به نحوی و از طریقی در تجربیات آینده تاثیر می کند ( شریعتمداری ، ۱۳۸۶ : ۶۹)

از طرفی در مراحل مختلف رشد مسائل تازه به وجود می‌آیند و همین امر لزوم تشکیل و توسعه عقاید ، عادات ، تمایلات ، مهارت ها و نظرهای تازه را ایجاب می‌کند. روی این اصل فرد در هر مرحله از رشد باید در تجربیات خود تجدید نظر کند و آن ها را دوباره بسازد و سازمان دهد. از این طریق است که رشد دائما جریان پیدا می‌کند ( شریعتمداری ، ۱۳۸۶ : ۱۳۱)

ویلیام جیمز یکی از فیلسوفانی است که درباره ی عادت نظریات خوبی ارائه داده ” او اهمیت عادت را در زندگی روزانه نشان می‌دهد. و آنگاه برای کسب عادت چهار قانون بیان می‌کند و می‌گوید: زندگی روزانه ی ما ،یعنی مجموعه جنبش های تن و روان که از ما سر می زند چیزی جز مجموعه ی عادات نیست. از خواب برخواستن تا شستشو کردن، لباس پوشیدن، لقمه به دهان گذاشتن و بلع کردن،همه یک سلسله عاداتند. وای به حال آن کس که در او این کارها عادی نشده باشد. چه در آن صورت آنچه صبح قبل از حرکت از خانه بدون فکر در چند دقیقه انجام می‌دهیم. همه روز ما را اشغال خواهد کرد و باید ساعتها را در اخذ تصمیم و ساعات بیشتری را برای اجرای کوچک‌ترین کارها تلف کنیم.اگر کودکی را که تازه نوشتن می آموزد تماشا کنید. خواهید دید با چه جو خستگی آوری مثلا به نوشتن حرف ج مشغول است.چگونه همه افکار خود را بر سر این کار کوچک متمرکز ‌کرده‌است و تا چه حد به عضلات خود فشار می آورد و با چه اشکال و اهستگی پیش می رود. وقتی رنج او را با سهولتی که شما و من در نوشتن حرف ج داریم مقایسه کنید،پی می برید که استعداد کسب عادت ما را از چه رنجهایی رهانیده و تا چه حد در وقت ما صرفه جویی کرده او زندگی را آسان ساخته است.حقیقت این است که به قول جیمز ما پشتواره ای از عادات هستیم.(صناعی ۱۳۶۷ :۵۲-۵۳)

به طوری که در مقدمه نیز اشاره شد آنچه که امری را همگانی می‌سازد مسلماً نیاز عموم یا همگان به آن است،‌در مورد عادت نیز وضع به همین منوال است کسی نیست که بحث از عادت نکند ولو آشنا به چگونگی و ماهیت آن هم نباشد.

در فصل حاضر به بررسی ادبیات و پیشینه پژوهش در چهار قسمت مجزا خواهیم پرداخت. ابتدا ‌در مورد سبک زندگی و به طور اختصاصی سبک زندگی اسلامی، سپس ‌در مورد اضطراب وجودی وپس از آن درباره ی ویژگی های شخصیتی مطالبی ارائه خواهد شد. در پایان به ارائه تحقیقات انجام شده در این سه حوزه می پردازیم.

۲-۲- تعریف سبک زندگی

سبک زندگی شیوه ای نسبتا پایدار است که فرد اهداف خود را از طریق آن دنبال می‌کند. این شیوه ها، حاصل زندگی دوره ی کودکی فرد است. سبک زندگی بعد عینی و کمیت پذیر شخصیت افراد است. به همین دلیل نظریه ی ” سبک زندگی” آدلر^[۱]، نظریه ی شخصیت او محسوب می شود. اولین بار آلفرد آدلر سبک زندگی را مطرح کرد، سپس توسط پیروان او گسترش یافت. آنان سبک زندگی، شکل گیری آن در دوره ی کودکی، نگرش های اصلی سبک زندگی، وظایف اصلی زندگی و تعامل آن ها با یکدیگر را به تفصیل بحث کرده و آن را در قالب درخت سبک زندگی نشان دادند، مفاهیم ارزشی و شناختی و فلسفی را مطرح کرده و تمام زندگی را به صورت یکپارچه به تصویر کشیدند(میرزایی و همکاران، ۱۳۹۳).

۲-۳- تعاریف سبک زندگی از دیدگاه محققین

تعابیر و تعاریف متعددی از سبک زندگی وجود داردکه در اینجا به تعدادی از آن ها اشاره می شود:

آلفرد آدلر سبک زندگی را کلیت بی همتای فردی زندگی که همه فرآیندهای عمومی زندگی ذیل آن قرار دارند، تعریف ‌کرده‌است. به باور او، سبک زندگی طرح و دریافتی اجمالی است از جهان. فرایند در حال گذر و راه است؛ راه یکتا و فردی زندگی و دستیابی به هدف است؛ خلاقیتی است حاصل کنار آمدن با محیط و محدودیت های آن. رفتار و منش نیست، بلکه امری است که همه رفتارها وتجربیات انسانی را هدایت می‌کند و خود به واسطه ی خوی ها و منش فردی شکل می‌گیرد(آدلر،۱۹۵۶).

سازمان بهداشت جهانی^[۲]، سبک زندگی را الگوهای مشخص و قابل تعریف رفتار می‌داند که از تعامل بین ویژگی های شخص، برهمکنش روابط اجتماعی و موقعیت های محیطی و اجتماعی – اقتصادی حاصل می شود(کر^[۳]،۲۰۰۰).

اندیشمندان علوم اجتماعی نیز تعاریف مختلفی از مفهوم سبک زندگی ارائه داده‌اند که در اینجا به چند مورد از آن ها اشاره می شود:

کلاکهون^[۴] سبک زندگی را این گونه تعریف ‌کرده‌است: مجموعه ها یا الگوهای خودآگاه و دقیقا توسعه یافته ترجیحات فردی در رفتار شخصی مصرف کننده( به نقل از الفت و سالمی،۱۳۹۱).

بوردیو^[۵] سبک زندگی را این گونه تعریف ‌کرده‌است: فعالیت های نظام مندی که از ذوق و سلیقه ی فردی ناشی می‌شوند و بیشتر جنبه ی عینی و خارجی دارند و در عین حال به صورت نمادین به فرد هویت می بخشند و میان اقشار گوناگون اجتماع تمایز حاصل می‌کنند. معنا یا ارزش های این فعالیت ها، از موقعیت های آن در نظام تضاد ها و ارتباط ها اخذ می شود(همان).

ماکس وبر^[۶] سبک زندگی را شیوه های رفتار، لباس پوشیدن، سخن گفتن، اندیشیدن و نگرش هایی می‌داند که مشخص کننده ‌گروه‌های منزلتی متفاوت است( حسن دوست فرخانی و همکاران، ۱۳۹۲).

۲-۴- شکل گیری سبک زندگی

آدلر در خصوص پدید آمدن سبک زندگی بر این باور بود که همه ی انسان ها به نوعی احساس کهتری مبتلا هستند که با روش خاص در صدد برطرف کردن آن هستند. این رویه ی منحصر به فرد، برای جبران احساس کهتری، سبک زندگی را ایجاد می‌کند. سبک زندگی در سه دوره ی خود به کمال می‌رسد، دوران کودکی، زمان شکل گیری پنج ریشه ی اساسی سبک زندگی است که عبارتند از: سلامتی و ظاهر، وضعیت اقتصادی-اجتماعی نگرش های والدینی، منظومه های خانوادگی و نقش جنسیتی؛ دومین بعد از سبک زندگی شامل نگرش ها نسبت به تکالیف زندگی می‌باشد که در دوران نوجوانی تحول می‌یابند. این نگرش ها عبارتند از: نگرش نسبت به خود، نگرش به سوی مشکلات، نگرش به سوی دیگران، نگرش به سوی جنس مخالف و نگرش به زندگی. سومین بعد از سبک زندگی، تکالیف زندگی است. آدلر به سه تکلیف اساسی در زندگی اشاره می‌کند که عبارتند از: دیگران، شغل، عشق و مسائل جنسی(فاضل و همکاران،۱۳۹۰).

سبک زندگی بر اساس تعامل های اجتماعی که در سال های نخست زندگی صورت می گیرند، فرا گرفته می شود. بنابر نظر آدلر، این جریان در سن ۴یا۵ سالگی چنان تبلوری می‌یابد که پس از آن، دگرگونی آن دشوار است(شولتز^[۷]،ترجمه کریمی و همکاران،۱۳۹۰،ص۱۴۸). این سبک زندگی شکل گرفته، چارچوب راهنمای رفتارهای آتی فرد می‌گردد و ماهیت آن بستگی دارد به ترتیب تولد و نیز چگونگی رابطه میان والد و کودک در زمانی که کودک در تلاش برای یافتن راهی جهت جبران حس حقارت خود است(همان)

اگرچه واقعیت های عینی مانند حقارت های عضوی و ترتیب تولد بر سبک زندگی که فرد می‌سازد تاثیر می‌گذارد، ولی در نهایت تعیین نمی کنند که فرد چگونه زندگی خواهد کرد. برانگیزاننده اصلی سبک زندگی خود خلاق^[۸] است. خود خلاق نیرویی ذهنی است که توانایی منحصر به فرد تبدیل کردن واقعیت های عینی به رویدادهایی که از لحاظ شخصی معنادار هستند را به فرد می‌دهد. خود خلاق با تاثیر گذاشتن بر شرایط زیستی و محیطی و معنی دادن به آن ها، اجازه نمی دهد که فرد صرفا محصول این شرایط باشد. خود خلاق فرآیندی فعال است که واقعیت های ژنتیکی و محیطی زندگی فرد را تعبیر کرده و آن ها را در شخصیت یکپارچه ای که پویا، ذهنی و منحصر به فرد است ادغام کند. خود خلاق از بین تمام نیروهایی که بر فرد تاثیر می‌گذارند، نوعی هدف شخصی را برای زندگی به وجود می آورد که او را به سمت آینده ای عالی تر سوق می‌دهد(پروچسکا و نورکراس،ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۱، ص۸۴و۸۵).

سبک زندگی هر فرد متاثر از دو عامل عمده شخصیت فرد و ویژگی های محیط است. شکل گیری شخصیت خود تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و تربیتی-اجتماعی صورت می‌گیرد. این ویژگی ها به طرق مختلفی بر سبک زندگی افراد اثر می‌گذارد. به عنوان مثال افراد درون گرا و برون گرا سبک های متفاوتی در زندگی دارند اما عامل مهمی که می‌تواند در سراسر عمر بر سبک زندگی افراد تاثیرگذار باشد، ویژگی ها و شرایط محیطی همچون فقر، اوضاع سیاسی – اقتصادی جامعه، ویژگی ها و شرایط خانوادگی، فقدان پدر، مادر و یا همسر و جنگ می‌باشد(پلاسکر^[۹]،۲۰۰۷).

۲-۵- انواع سبک های زندگی