در سال ۱۳۶۸ این سیاست رسمی تحت عنوان «تنظیم خانواده» اتخاذ شد و اجرای آن به وزارتخانه­های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فرهنگ و آموزش عالی، آموزش و پرورش و سازمان­ های زیربط دیگر واگذار شد.

در سال ۱۳۶۹ شورایی به نام «شورای تحدید موالید» با تصویب دولت و به ریاست وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد و در سال ۱۳۷۰ با ایجاد «اداره کل جمعیت و تنظیم خانواده» برنامه ­های جمعیتی گسترش یافت و در تاریخ بیست­وششم اردیبهشت­ماه ۱۳۷۲ قانون تنظیم خانواده مشتمل بر ۴ ماده و ۲ تبصره در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ دوم خردادماه ۱۳۷۲ به تأیید شورای نگهبان رسید. ‌بر اساس این قانون کلیه امتیازات متعلق به فرزندان بالاتر از رده سه، حذف و محدودیت­هایی برای کثرت اولاد در نظر گرفته شد.^[۱]

بخش اول:

۲-۲ مبانی تنظیم خانواده

۲-۲-۱ تعریف جمعیت شناسی و تنظیم خانواده

تنظیم خانواده در اصلاح جمعیت­شناسی عملی است آگاهانه و ارادی که هم در سطح خانواده و هم در سطح خانواده دارای هدف ‌می‌باشد.در سطح خانواده هدف از آن توازون میان امکانات اقتصادی و تعداد اولاد است و در سطح جامعه به­منظور ایجاد تعادل میان جمعیت و تولید انجام ‌می‌گیرد.

با توجه به تعریف فوق روشن می­گردد که تنظیم خانواده الزاماًً با محدود ساختن موالید ملازم نیست و چه­بسا در مواردی، تنظیم خانواده مستلزم کثرت اولاد و تکثیر جمعیت باشد و از همینجا می توان بین دو واژه تحدید نسل و تنظیم خانواده تفاوت گذارد. تحدید نسل صرفا ً به معنای محدود ساختن تولدبه منظور دست­یابی به جمعیت کمتر ‌می‌باشد در حالی که تنظیم خانواده همان­طور که می ­تواند قلت جمعیت را در پی داشته باشد می ­تواند در راستای کثرت جمعیت و یا ثابت نگه­داشتن آن اعمال شود.

لکن از ‌آنجا که خواهیم گفت مادر این نوشتار پیرامون احکام ثانوی و احکام حکومتی مسأله مورد نظر، بحث نخواهیم داشت و صرفاً مسأله را از زاویه حکم اولی بررسی می­نماییم و با توجه ‌به این­که در مقوله تکثیر جمعیت بحث فقهی متنابهی در محدوده احکام اولی وجود ندارد و با اثبات استحباب کثرت فرزند در فصول آینده ‌می‌توان مدعی شد تکثیر نسل از استحباب ذاتی برخوردار است، به­ طور عمده این رساله را به بررسی مبانی تحدید نسل و مشروعیت طرق آن معطوف خواهیم کرد و سعی خواهیم نمود پس از آن­که حکم اولی کثرت و قلت اولاد را بررسی نمودیم، به تعیین حکم اولی راه ­هایی که منجربه جلوگیری از کثرت جمعت می­ شود، بپردازیم که بیشترین ثمره فقهی بر آن مترتب و در حقیقت عمده­ترین مباحث مربوط به تکثیر نسل در حوزه مذکور متمرکز است.

۲-۲-۲ نظریات جمعیت شناسی

در میان جمعیت­شناسان چهار نظریه مهم پیرامون جمعیت وجود دارد:

الف. موافقان افزایش جمعیت

این نظریه بیشتر در قدیم­الایام طرفدارانی داشته است و طرفداران آن با توجه ‌به این­که قدرت یک قوم را به واسطه کثرت جمعیت آن می­پنداشته­اند، با تحدید نسل، مخالف و از افزایش جمعیت یک قوم و یا یک کشور، جانبداری می­ کند. مثال یکی از فرمانروایان روم در جهت افزایش جمعیت مقرراتی وضع می­ کند که طبق آن به پدرانی که سه فرزند داشته اند قطعه زمینی اهدا می­شده است و هم­چنین خانواده­هایپراولادتر از مالیات معاف می­شدند.

طرفداران این نظریه با عنوان کردن این­که امکانات کره زمین برای تغذیه تعداد بسیار زیادی،به مراتب بیشتر از آن­چه که اکنون موجود است کافی می‌باشد، به انتقاداتی از این دست بی­توجه بوده ­اند. به­عنوان مثال یکی از مخالفین تقلیل جمعیت ابراز عقیده کرده که زمین قادر است با بهره گرفتن از تکنولوژی تا نه­میلیارد انسان را تغذیه کند.

ریشه عمده این تفکر در فضای خاص گذشته تاریخ است که قدرت یک قوم را در کثرت جمعیت که طبیعتاً به کثرت سپاه و نیروی کارو بالطبع آبادانی و عظمت سیاسی و اقتصادی آن قوم می­انجامید، تعریف می­کرده ­اند. حقیقتی که در زمان خود مسلم بوده و قابل انکار نیست بلکه در زمان حاضر نیز، هنوز رنگ­وبوی این حقیقت باقی است و جوامع و اقوام و پیروان مذاهب به واسطه کثرت جمعیت دارای حوزه ­های قدرتمند نفوذ می­باشند. لذا نمی­ توان از این واقعیت چشم­پوشی نمود که کثرت جمعیت برای یک گروه اعم از آن که مذهب خاصی حلقه وصل ایشان باشد و یا ملیت به­خصوصی تا حدود بسیاری قدرت سیاسی و اقتصادی و مهم­تر از هردو اقتدار فرهنگی را در پی دارد و به­نحوی ‌می‌توان مدعی شد که در حال کثرت جمعیت اقتضای اقتدار را دارا است و اگر چنین اقتداری به فعلیت نمی رسد به واسطه موانعی است که در رابطه با فقر و تهیدستی گریبان­گیر جوامع ‌می‌باشد و شاید بتوان در این باره به آیه شریفه «وَ یُمدِدکُم بِااموالٍ وَ بَنینِ»^[۲]استناد جست که اولاد را در کنار اموال از جمله مصادیق مدد الهی می‌داند.

ب. مخالفین افزایش جمعیت

قرن هجدهم و نوزدهم، قرون رونق اندیشه­ های ضد سرمایه­داری در اروپا بوده است و مکاتبی از قبیل آنارشیسم و سوسیالیسم با همه فراز و فرودهای خود، در برابر اندیشه نظام سرمایه­داری ایستادگی می­کرده ­اند، از زمره مهم­ترین عللی که همواره باعث رونق بازار این­گونه مکاتب اجتماعی– سیاسی گردیده، فقر روز افزون جوامع آن روز اروپا بوده است. ‌بنابرین‏ از زمانی که سوسیالیست­ها در اروپا عقاید خویش را مطرح کردند و فقر را ناشی از توزیع نابرابر ثروت دانستند،نظام سرمایه داری در مقام پاسخ­گویی به طرق مختلفی متوسل گردید و در برابر موج فراگیر سوسیالیسم و اقران آن که به وضوح پایه­ های کاپیتالیسم را تضعیف کرده بود به جواب­گویی تئوریک روی آورد.

یکی از عقایدی که در این میان مطرح شد و موافقین بسیاری یافت و عمده هم خود را به نفی رابطه فقر و توزیع نابرابر ثروت معطوف کرد، نظریه فردی انگلیسی به نام توماس رابرت مالتوس بود که در گذر زمان توسط خود وی و طرفدارانش پرورده شد. وی به وضوح فقر را ناشی از کثرت جمعیت می­داند و بالطبع مبارزه با فقر را در مخالفت با ازدیاد نسل منحصر می­سازد و ‌به این طریق به­ظاهر صورت مسأله سوسیالیسم را پاک می­ کند. از آنجایی که مباحث جمعیت­شناسی نوعاً با آرا و عقاید مالتوس قرین است و مجموعه ­ای در این علم نگاشته نمی­ شود مگر آن­که آرای او را مطرح سازد، تا جایی که برخی مخالفین تحدید نسل، همه کسانی که در موافقت با آن سخن گفته­اند را مالتوس­گرایان نام داده ­اند و هم­چنین از آنجا که طرح بعضی از نظریات او ما را با فضای جهانی بحث آشنا می­سازد به اهم مباحث او اشاره می­کنیم:

• نگرش رفتاری (مدیریت)

نگرش رفتاری (مدیریت) که بر این مبنا استوار بود که مدیرانی که روابط انسانی خوبی در محیط کار برقرار می‌کنند می‌توانند به بهره‌وری دست یابند. به علاوه، جنبش روابط انسانی مرحله‌ای را ایجاد کرد که تکامل یافتهٔ آن امروز به عنوان رشتهٔ رفتار سازمانی، یعنی مطالعهٔ افراد و گروه‌ها در سازمان مطرح است. ( رضاییان، ۱۳۸۵)

۵٫۲٫۲ مکتب سیستمی:

سیستم عبارت است از اجزا به هم پیوسته و مرتبط با هم که به نحوی تنظیم گردیده اند کهک کل مجزا از تک تک اجزا را به وجود می آورند. ویژگی های منحصر به فرد سیستمی، نحوه ازتباط با اجزا با خود سیستم است. هر سیستم از طریق دو نیروی متضاد تفکیک و ادغام شناخته می شود. در یک سیستم، وظایف تخصصی تفکیک می‌شوند تا جایگزین الگوهای کلی مبهم شوند. معمولا سیستم ها به دو دسته بسته و باز طبقه بندی می‌شوند. سیستم بسته از ابتدای مطرح شدن ان از علم فیزیک نشأت گرفته است. این تفکر سیستم ها را خودکفا و مستقل در نظر می‌گیرد. ویژگی مهم این تعریف نادیده گرفتن اثر محیط بر سیستم است. سیستم باز تعامل پویای سیستم را با محیطش نشان می‌دهد. تمام سیستم ها دارای سه عنصر نهاده، فرایند تبدیل و ستاده اند.سیستم ها، مواد اولیه، انرژی، اطلاعات و منابع انسانی و نظائر این ها را دریافت می‌کنند و آن ها را به کالا ها، خدمات، منابع و غیره تبدیل می‌کنند. ( رابینز^[۵۰]،۱۳۸۶)

مکتب سیستمی سازمان را هم چون سیستمی با متغیر های وابسته به محیط توصیف می‌کند و آن را در سطحی بالاتر از دو مکتب قبلی قرار می‌دهد. در تفکر سیستمی سازمان به صورت یک منظومه واحد که متشکل از اجزا مرتبط و متعادل است، در نظر گرفته می شود و اصل وابستگی متقابل مهم ترین خاصیت ان را تشکیل می‌دهد. اگر اجزا و عناصر تشکیل دهنده ی سازمان به تنهایی مورد بررسی قرار گیرند، سازمان شناخته نشده است.زیرا آن چه سازمان را به صورت یک مجموعه ی واحد در می آورد، روابط متقابل بین بین اجزا و عناصر آن است. این روابط در مکاتب قبلی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. تفکر سیستمی در مدیریت با توجه به عوامل درونی و بیرونی سازمان تصویر ‌کامل تری را از سازمان ارائه کرد و تئوری های دقیقتری را برای تحلیل مدیریت و سازمان به دست داد. ( رضاییان، ۱۳۸۸)

۶٫۲٫۲ تئوری اقتضایی:

تئوری اقتضایی که برگرفته شده از مکتب سیستمی در مدیریت است، مطلق گرایی در مدیریت را خطا دانسته و مطلوبیت هر شیوه و روشی را در مدیریت وابسته به شرایط و موقعیتی می‌داند که در آن زمان و مکان سازمان را احاطه ‌کرده‌است. در این تئوری مطلوب بودن شیوه های مدیریت بستگی به موقعیت داشته و شیوه ای که در یک موقعیت مطلوب و مناسب است ممکن است در موقعیتی دیگر نامطلوب و نامناسب باشد. از این رو این نوع نظریه ها را تئوری ”بستگی “ نیز نامیده اند. امروزه با بهره گیری از این تئوری، مدل های گوناگونی در شاخه های مختلف مدیریت پرداخته شده است که هر کدام موضوع موردنظر خود را با دیدی اقتضایی می نگرند. در این تئوری ها بهترین شیوه وجود ندارد و مطلوبیت هر هر روشی بستگی به شرایط و موقعیت دارد. ( الوانی، ۱۳۸۴)

نظریه آشوب از جمله رهیافت های سیستمی و اقتضایی به مدیریت محسوب می‌گردد. نظریه پردازان سنتی مدیریت تلاش می‌کردند تا “بهترین راه” را برای فعالیت مدیران در وضعیت‌های گوناگون، شناسایی کنند؛ به طوری که پس از دستیابی به اصولی جهانشمول، “مدیریت خوب” الزاماًً در گرو یادگیری و نحوه به کارگیری آن ها باشد. اما دیری نگذشت که پژوهشگران دریافتند که گاهی اوقات ضرورت دارد تا برخی از اصول سنتی مانند وحدت فرماندهی فایول، مبنی بر اینکه هر یک از افراد فقط باید به یک رئیس پاسخ دهد)، برای دستیابی به نتایج بهتر، نادیده گرفته شوند. از این رو شکل گیری نظریه اقتضایی آغاز شد. (میر سپاسی، ۱۳۸۶)

رهیافت اقتضایی که گاهی رهیافت وضعیتی نیز نامیده می شود، بر اجتناب از اصول گرایی مطلق تأکید دارد؛ در واقع، ضرورت مدیریت بر مبنای اقتضا از این واقعیت نشأت می‌گیرد که عملکرد مدیر در هر زمان، باید با توجه به “موقعیت و مجموعه شرایط فعالیت وی” ارزیابی شود . وظیفه نظریه و علم، تجویز یک عمل برای یک وضعیت خاص نیست، بلکه یافتن روابطی بنیادی، فنون اساسی و سازماندهی دانش موجود بر مبنای مفاهیمی روشن است؛ زیرا نحوه کاربرد فنون مذکور در عمل، به وضعیت بستگی دارد؛ از این رو تأکید می شود که “مدیریت مؤثر”، همواره بر مبنای شناخت مقتضیات تحقق می پذیرد. (رضاییان،۱۳۸۴)

‌بنابرین‏ بر اساس رویکرد اقتضایی، تلاش می شود تا واکنش های مدیریتی با مسائل و فرصت های منحصر به فرد وضعیت‌های گوناگون، هماهنگ گردد. استفاده از رویکرد اقتضایی، اهمیت خاصی در مدیریت امروز دارد؛ به طوری که کاربرد این رویکرد به همه وظایف مدیریتی تسری یافته است. برای مثال مفهوم بوروکراسی از نظر ماکس وبر، برای معرفی شکل مطلوب و مناسب سازمان مطرح شد؛ ولی اگر با نگرش اقتضایی به طرح بوروکراتیک سازمان نگریسته شود، این طرح فقط به مثابه یکی از الگوهای سازماندهی قابل استفاده است؛ یعنی انتخاب بهترین ساختار برای هر وضعیت معین، به عوامل چندی بستگی دارد؛ از جمله “میزان تغییرات محیطی”، “فن آوری عمده سازمان” و “راهبردی که سازمان دنبال می‌کند”، “اندازه سازمان” و “شبکه های قدرت و کنترل در سازمان”؛ با توجه ‌به این عوامل، فقط هنگامی که محیط نسبتاً پایدار باشد و عملیات آن قابل پیش‌بینی باشد و اندازه آن بزرگ باشد، استفاده از ساختار بوروکراتیک، بهترین کارکرد را خواهد داشت؛ یعنی در سایر وضعیت ها باید از گزینه های دیگر ساختاری استفاده شود. در واقع بر مبنای رویکرد اقتضایی، “ساختاری که برای یک سازمان مفید است، ممکن است برای یک سازمان دیگر فاقد مطلوبیت باشد” و حتی گفته می شود “آنچه که در یک زمان خوب عمل می‌کند، ممکن است در آینده (به دلیل تغییر مقتضیات) خوب عمل نکند”. (کریتنر، ۱۳۸۷)

۲-۲-۲- تعریف تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیت‌های تجاری با بهره گرفتن از شبکه های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است. تجارت الکترونیک، نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. شرکت‌ها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آن ها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌پذیرد. ارتباط فروشندگان با مشتریان نیز می‌تواند به صورت یک به یک با هر مشتری باشد. به عبارت دیگر، تجارت الکترونیک نامی عمومی برای گستره‌ای از نرم افزارها و سیستم‌ها است که خدماتی مانند جستجوی اطلاعات، مدیریت تبادلات، بررسی وضعیت اعتبار، اعطای اعتبار، پرداخت به صورت روی خط، گزارش گیری و مدیریت حساب‌ها را در اینترنت به عهده می‌گیرند. این سیستم‌ها زیربنای اساسی فعالیت‌های مبتنی بر اینترنت را فراهم می‌آورند. هدف از به کارگیری تجارت الکترونیک، ارائه روشی جدید در انجام امور بازرگانی می‌باشد. به واسطه این روش، تاجران قادرند که محصولات و خدمات خود را به شکل تمام وقت و به تمام خریداران در سرتاسر جهان – مستقل از مرزهای جغرافیایی و ‌ملیت‌ها -عرضه کنند.

بسیاری از مردم، تجارت الکترونیک را منحصر به خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت می‌دانند، در حالی که این امر فقط بخش کوچکی از تجارت الکترونیک را تشکیل می‌دهد و این مفهوم اکنون گستره وسیعی از جنبه‌های مختلف تجاری و اقتصادی را دربرگرفته‌است. به سادگی می‌توان هر گونه فعالیت تجاری و مالی بین مؤسسات و افراد مختلف را در حیطه تجارت الکترونیک گنجاند.

تجارت الکترونیک روش دیگری برای تبادلات الکترونیکی اطلاعات و انجام مبادلات تجاری است که یک پل الکترونیکی را بین مراکز تجاری ایجاد کرده‌است. تجارت الکترونیک با حجم کمتری از اطلاعات که لزوماً در قالب یکسانی نبوده و بین مردم عادی رد و بدل می‌شود، سر و کار دارد. تجارت الکترونیک در ابتدای پیدایش خود، چیزی بیش از یک اطلاع رسانی ساده تجاری نبود و هرکس می‌توانست محصولات خود را با بهره گرفتن از صفحات وب بر روی اینترنت تبلیغ نماید. آمار منتشره از ۵۰۰ شرکت نشان می‌دهد که حدود ۳۴ درصد از آن ها در سال ۱۹۹۵ و حدود ۸۰ درصد در سال ۱۹۹۶ از روش فوق برای تبلیغ محصولات خود استفاده کرده‌اند.تا پایان سال ۲۰۰۱ بیش از ۲۲۰ بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها سایت تجاری بر روی اینترنت انجام پذیرفت.

۲-۲-۳- مزایا و معایب تجارت الکترونیک

سوالی که ممکن است همینک مطرح شود این است که تجارت الکترونیک غیر از مواردی که پیش از این به آن اشاره شد چه فایده‌ای دارد.

• افزایش فروش و در پی آن افزایش درآمد و توان سرمایه گذاری

• افزایش سطح رفاه زندگی مردم از طریق ایجاد اشتغال، کاهش ترددها و افزایش سرعت عمل

• جهانی شدن

• کاهش هزینه های تبلیغات برای شرکت‌ها وبه دلیل عدم حضور واسطه

البته همچون تمام فناوریها و تکنولوژی های ساخت بشر معایبی هم در استفاده از تجارت الکترونیک وجود دارد، برخی از این معایب به قرار زیر است:

• تأثیر ناشناخته آن بر روابط اجتماعی انسان

• ورشکستگی به علت عدم توانایی شرکت‌های کوچک و کاهش تولید

• تجارت الکترونیک نیازمند بستر های مناسب از جمله صدور و استفاده از کارت های اعتباری ویزاکارت ومستر کارت و…است.

• کارت های اعتباری در دو نوع صدور مجازی کارت اعتباری و صدور معمولی امکان پذیر می‌باشد.

• از جمله وب سایت های فعال در زمینه صدور کارت اعتباری وصدور ویزا کارت مجازی و صدور ویزا کارت در ایران وب سایت ویزا کارت می‌باشد با آدرس www.virtualbank.ir

۲-۲-۴- بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک

• یک سیستم بانکی روان و دقیق

• قوانین گمرکی،مالیاتی و بانکداری الکترونیکی

• کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات

• تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع رسانی (کپی رایت)

• محرمانه بودن اطلاعات شخصی

• تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین‌المللی

• همکاری دانشگاه ها،مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های مختلف

• پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه

• تأمین، صدور و به کارگیری کارت هوشمند

• تأمین خطوط ارتباطی پرسرعت و مطمئن و ایجاد بستر مخابراتی به شکل بی سیم.

۲-۲-۵- مدل‌های تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک دارای مدل‌های زیر است:

• تجارت Business to Business-B۲B

• تجارت Business to Consumer-B۲C

• تجارت Consumer to Consumer-C۲C

• تجارت Business to Administration-B۲A

• تجارت Consumer to Administration-C۲A

• تجارت Government to Government- G۲G

• تجارت Government to Business -G۲B

• تجارت G۲E- Government to Employee

• تجارت Peer to Peer – P۲P

۲-۲-۵-۱- تجارت فروشنده با فروشنده

B۲B اولین روش خرید و فروش معاملات الکترونیکی است و بیشترین عایدی را دارد.در این مدل، همه افراد و خدمات مرتبط با تجارت بین‌المللی از قبیل: تامین کنندگان، خریداران،فرستندگان دریایی کالا، پشتیبانی، خدمات ( سرویسها) بازرسی، اخبار بازاریابی و کاربری های نرم افزار که موجب سهولت در امور تولید و خرید و فروش می‌شوند، در یک محل گردهم می‌آیند. B۲B در جایی استفاده می‌شود که بخواهیم خرید و فروش عمده را به کمک تجارت الکترونیکی انجام دهیم و خارج از حیطه خرده فروشان عمل نماییم، چرا که کسب و کار در اینترنت با خطرات بسیار همراه‌است، زیرا مشتریان تمایل ندارند تا همه چیز را از روی اینترنت خریداری کنند. شرکت سیسکو سیستمز یکی از اولین شرکت‌های بزرگی بود که در جولای ۱۹۹۶ سایت تجارت الکترونیکی خود را راه اندازی کرد. یک ماه بعد شرکت‌های کامپیوتری مانند مایکروسافت و IBM نرم افزارهای تجاری خود را که امکان انجام فروش از طریق اینترنت را فراهم می‌کرد، به بازار عرضه کردند. به صورت طبیعی، در B۲B فروش مستقیم منبع اصلی درآمد به حساب می‌آید، مانند وقتی که یک فروشنده محصول خود را به یک فروشنده دیگر مستقیما می‌فروشد. با وجود این، وب می‌تواند روی فروش مستقیم تأثیر بگذارد و این قاعده را بر هم بزند.

در این نظام جدید، مشکلاتی نیز وجود دارد، ازجمله اینکه رودر رو نبودن مشتری و فروشنده باعث می‌شود که معامله به صورت مجازی صورت گیرد. این مشتریان برای دریافت اطلاعات بیشتر باید با تلفن به مرکز اصلی وصل شوند، اما هیچ تضمینی برای اینکه کسی در آن سوی خط باشد، وجود ندارد.

۲-۲-۵-۲-تجارت فروشنده و مصرف کننده

بیشترین سهم در انجام تجارت الکترونیکی از نوع B۲C است که به معنای خرده فروشی می‌باشد. این نوع تجارت، با گسترش وب به سرعت افزایش پیدا کرد و اکنون به راحتی می‌توان انواع و اقسام کالاها را از شبکه خریداری کرد. B۲C با راه اندازی سایتهایی چون AMAZON و CDNOW آغاز شد.

نمودار ۴-۵۵: خطای استاندارد اندازه‌گیری (CSEM) در خزانه‌های سؤال بدون S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوایی ۲۰۸

نمودار ۴-۵۶: اریب شرطی (conditional Bias) در خزانه‌های سؤال بدون S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوایی ۲۰۸

نمودار ۴-۵۷: میانگین مجذور خطا (CMSE) در خزانه‌های سؤال بدون S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوایی ۲۰۸

نمودار ۴-۵۸: نرخ همپوشی تست مشروط به Ɵ با کنترل S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوا ۲۱۱

نمودار ۴-۵۹: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل R (ROP_16) با S-H، محتوای اول ۲۱۲

نمودار ۴-۶۰: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل R (ROP_16) با S-H، محتوای دوم ۲۱۲

نمودار ۴-۶۱: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل R (ROP_16) با S-H، محتوای سوم ۲۱۲

نمودار ۴-۶۲: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_17) با S-H، محتوای اول ۲۱۳

نمودار ۴-۶۳: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_17) با S-H، محتوای دوم ۲۱۳

نمودار ۴-۶۴: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_17) با S-H، محتوای سوم ۲۱۳

نمودار ۴-۶۵: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_18) با S-H، محتوای اول ۲۱۴

نمودار ۴-۶۶: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_18) با S-H، محتوای دوم ۲۱۴

نمودار ۴-۶۷: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل MRP (ROP_18) با S-H، محتوای سوم ۲۱۴

نمودار ۴-۶۸: متوسط آگاهی تست مشروط به توانایی واقعی در خزانه‌های سؤال با S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوا ۲۱۵

نمودار ۴-۶۹: خطای استاندارد اندازه‌گیری (CSEM) در خزانه‌های سؤال با S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوا ۲۱۶

نمودار ۴-۷۰: اریب شرطی (conditional Bias) در خزانه‌های سؤال با S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوا ۲۱۶

نمودار ۴-۷۱: میانگین مجذور خطا (CMSE) در خزانه‌های سؤال با S-H (b-bin: 0.2)، با تعادل محتوا ۲۱۶

نمودار ب-۱: توزیع سؤالات در خزانه‌ی سؤال عملیاتی مربوط به محتوای درس حسابان-دیفرانسیل ۳۰۳

نمودار ب-۲: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R، بدون S-H، a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 304

نمودار ب-۳: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MRP ، بدون S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 304

نمودار ب-۴: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MTI، بدون S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 305

نمودار ب-۵: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R بدون S-H، a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 305

نمودار ب-۶: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MRP بدون S-H، a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 306

نمودار ب-۷: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MTI بدون S-H، a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 306

نمودار ب-۸: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R، با روش S-H در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 307

نمودار ب-۹: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MRP ، با روش S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 307

نمودار ب-۱۰: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MTI، با روش S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 308

نمودار ب-۱۱: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R ، با S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 308

نمودار ب-۱۲: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MRP ، با S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 309

نمودار ب-۱۳: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MTI ، با S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.4 309

نمودار ب-۱۴: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R، بدون S-H در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 310

نمودار ب -۱۵ توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MRP، بدون S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 310

نمودار ب-۱۶ : توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش MTI، بدون S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.4, b-bin: 0.2 311

نمودار ب-۱۷: توزیع خزانه‌ی سؤال بهینه بر اساس روش R، با S-H، در a-bin: Δa2=2ΔIMaximum = 0.2, b-bin: 0.2 311

نمودار ۲-۱: اجرای CAT برای آزمونی با سؤالات دو ارزشی ۳۲

نمودار ۲-۲: اجرای CAT برای آزمونی با سؤالات چند ارزشی ۳۲

نمودار۲-۳: نمونه‌ای از الگوریتم اجرای CAT برای آزمون دارو‌شناسی، بر اساس مطالعه‌ هالتیکس، ۱۹۹۳ ۳۳

نمودار ۲-۴: بازنمایی گرافیکی رویکرد تست سایه برای سرهم کردن تست‌های چند مرحله‌ای ۶۷

نمودار ۲-۵: بازنمایی گرافیکی رویکرد تست سایه برای سرهم کردن تست‌های انطباقی ۶۸

نمودار ۲-۶: میزان آگاهی سؤال فراهم شده به وسیله دو سؤال متفاوت ۷۸

نمودار ۲-۷: درصد بیشینه‌ی آگاهی سؤال در مقابل فاصله بین مقدار b و ۷۹

نمودار ۲-۸:bin های تعیین شده بر اساس پارامترهای a و b 81

نمودار ۲-۹: نمونه‌ای از تصویر ab-bin یا ab-block 83

نمودار ۲-۱۰: توزیع سؤال ‌بر اساس b-bins و ab-bins 85

نمودار ۲-۱۱: نمایش سؤالات در یک bin که آگاهی بیشتری نسبت به سؤالات در bin دیگر نشان می‌دهد ۹۵

نمودار ۲-۱۲: ترتیب سؤالات بر حسب بالاترین میزان آگاهی در هر b-bin 97

نمودار ۲-۱۳: کاربرد سؤال به ترتیب بالاترین میزان آگاهی در هر b-bin 98

نمودار ۲-۱۴: توزیع سؤال خزانه‌ی سؤال بهینه قبل از تعدیل ۹۸

نمودار ۲-۱۵: توزیع سؤال خزانه‌ی سؤال بهینه بعد از تعدیل پس از شبیه‌سازی ۹۹

نمودار ۳-۱: مراحل شبیه‌سازی سنجش انطباقی کامپیوتری ۱۳۵

نمودار ۳-۲: میزان آگاهی فراهم شده به وسیله یک سؤال که بر اساس مدل راش مدرج شده است. ۱۳۶

نمودار ۳-۳: نمونه‌ای از تصویر ab-bin یا ab-block 136

نمودار ۳-۴: توزیع جمعیت برای نمونه ۵۰۰ نفری ( در بازه ۴- تا ۴) با فواصل ۱۲۵/۰ ۱۳۷

نمودار ۳-۵: توزیع جمعیت برای نمونه ۶۰۰۰ نفری ( در بازه ۴- تا ۴) با فواصل ۱۲۵/ ۱۳۷

نمودار ۴-۱: توزیع مجموعه سؤالات بر روی b-bin = 0.2 برای آزمودنی با () ۱۴۸

نمودار ۴-۲: خزانه‌ی سؤال برای آزمودنی با ( ) ۱۵۰

نمودار ۴-۳: تعداد سؤالات مورد نیاز برای آزمودنی با ( ) ۱۵۰

نمودار ۴-۴: خزانه‌ی سؤال برای آزمودنی با () ۱۵۱

نمودار ۴-۵: تعداد سؤالات مورد نیاز برای آزمودنی با () ۱۵۱

نمودار ۴-۶: خزانه‌ی سؤال مورد نیاز برای دو آزمودنی با ( ) و () بر اساس روش bin-and-union 151

نمودار ۴-۷: خزانه‌ی سؤال ایده‌آل r-optimal برای نمونه ای با توزیع نرمال استاندارد، b-bin=0.2 برای CAT مدرج شده بر اساس مدل راش ۱۵۵

نمودار ۴-۸: خزانه‌ی سؤال ایده آل پس از ۱۰ تکرار شبیه‌سازی در ۶۰۰۰ اجرای تست ۱۵۵

نمودار ۴-۹: نرخ همپوشی تست مشروط به Ɵ بدون S-H (b-bin: 0.2) 162

نمودار ۴-۱۰: درصد سؤالات بیش مواجهه شده در مدل R (ROP_1) بدون S-H b-bin: 0.2 163

نظریه دیگری وجود دارد که ‌بر اساس آن پیدایش بیمه را به دریانوردان اسپانیایی و یهودیانی که از فرانسه اخراج شده و در ایتالیا استقرار یافته بودند نسبت می­ دهند. لذا قویترین فرضیه به ابداع بیمه در ایتالیا برمی­گردد. طبق نوشته محققان، اولین قراردادهای بیمه را محققی به نام بنسا^[۸] در اوایل قرن چهاردهم میلادی در دفاتر تجاری بازرگانان فلورانس و ژن یافته است. ‌به این ترتیب از اوایل این قرن بیمه به سرعت شروع به گسترش یافت. در قرن ۱۵ میلادی، در پی کشف قاره آمریکا و توسعه تجارت دریایی به هند شرقی معاملات بیمه گسترش بیشتری پیدا کرد و دستورالعمل­های متعددی در زمینه بیمه در این قرن صادر شد که از جمله آن ها ‌می‌توان زمان « فیلیپ بورگنی» در سال ۱۴۵۸ میلادی، فرمان « بارسلون» در سال ۱۴۶۸ و فرمان «ونیز» در سال ۱۴۶۸ را نام برد. در قرن شانزدهم نیز به همان صورت بیمه مورد توجه بوده است و مقررات جدید در آن خصوص وضع شده است از جمله فرمان ۱۵۶۳ میلادی در بندر آنورس که متضمن شرایط عمومی بیمه­نامه حمل و نقل دریایی بود. در سال ۱۵۶۹ میلادی در ایتالیا کتابی تحت عنوان « شرح مسائل بیمه» به رشته تحریر درآمد. در اواخر قرن نیز در فرانسه مجموعه­ ای تحت عنوان Guidon de la mer که یک فصل آن به بیمه حمل و نقل اختصاصی داشت منتشر شد. در قرن هفدهم میلادی تقریباً در بیشتر کشورهای اروپایی قوانین مدون بیمه وجود داشت: از قبیل قوانین میرلبورگ در سال ۱۶۰۰ میلادی، فرمان روتردام در سال ۱۶۰۴ میلادی، مجموعه قوانین سوئد در سال ۱۶۶۱ و فرمان مشهور ۱۶۸۱ در فرانسه راجع به بیمه دریایی( فولادیان ،۱۳۸۸، ۱۳ تا ۱۴)

در اواخر قرن هفدهم در سال ۱۶۹۶ میلادی قهوه­خانه­ای در شهر لندن وجود داشت که محل تجمع و گردهمایی بیمه­گران و بازرگانان بود . این قهوه­خانه به نام مالک آن ادوارد لویدز معروف بود. وی در سال ۱۶۹۷ نشریه­ای تحت عنوان اخبار لویدز منتشر می­کرد که در آن اخبار مربوط به تجارت و حوادث و اتفاقاتی که در طی مسافرت‌های دریایی رخ داد و از طریق بازرگانان معروف خارج از کشور جمع ­آوری می­شد، درج می­گردید. این مؤسسه در سالیان بعد نیز به فعالیت خود ادامه داد و هر روز بیمه­گران و تجار بیشتری را گردهم جمع ­آوری می­کرد به طوری که هنوز هم در لندن مؤسسه لویدز مشغول فعالیت بیمه است. گسترش و توسعه تجارت در اوایل قرن هجدهم سبب شد که فعالیت بیمه­گران فردی به علت عدم توانایی مالی کافی کم­کم رو به زوال برود و جای خود را به شرکت­ها و اتحادیه ­های بیمه بدهد. که از جمله این شرکت­های بیمه و اتحادیه ­ها ‌می‌توان به موارد زیر که همگی در قرن ۱۸ و ۱۹ تأسیس شد، اشاره کرد:

اتحادیه بیمه­گران لیورپول ۱۸۰۲، اتحادیه بیمه­گران و دلالان بیمه در گلاسکو ۱۸۱۸، که مرکزی برای عملیات بیمه­گری و دلالی بیمه­های باربری محسوب می­شده است. اتحادیه نجات­دهندگان ۱۸۵۶، اتحادیه نجات دهندگان لیورپول و گلاسکو که در سال ۱۸۵۷ از اتحادیه نجات­دهندگان منشعب شد. اتحادیه بین ­المللی بیمه باربری که بعد از جنگ آلمان و فرانسه در سال ۱۸۷۱ در برلین تأسیس شد که در ابتدا کشورهای آلمان، اطریش، روسیه و سوئد عضو آن بودند ولی به تدریج به پیوستن کشورهای دیگر به آن تا سال ۱۹۲۷ تعداد کشورهای عضو آن به ۲۰ عدد رسید، اتحادیه تعدیل کنندگان همگانی ۱۸۷۶ که هدف اولیه آن به کارگیری شیوه ­های یکنواخت و متعارف برای تهیه صورت حساب خسارت باربری پس از اعلام زیان همگانی بود، انستیتوی بیمه­گران لندن ۱۸۸۴ که هدف آن ایجاد هماهنگی بین شرکت­های بیمه لندن و بررسی مسائل بیمه باربری در سطح بازار داخلی و بین ­المللی بود و اتحادیه بیمه­گران لویدز ۱۹۰۹ که این اتحادیه نیز با همان اهداف انستیتوی بیمه­گران لندن تأسیس شد با گسترش و توسعه تجارت دریایی بین کشورهای مختلف اروپایی در سده ­های ۱۸ و ۱۹ قوانین و مقررات خاصی برای تجارت دریایی و بیمه باربری در این کشورها به وجود آمد. با وجود اینکه بسیاری از این مقررات مشابه یکدیگر بودند گاهی اتفاق می­افتاد که بین بیمه­گران و بیمه­گذاران اختلافاتی بروز کند و این امر باعث صدمه خوردن به تجارت دریایی و بیمه باربری دریایی می­شد.۰ همین امر باعث شد که کشورهای اروپایی برای حل مسائل مربوط به باربری دریایی مقررات یکسان و یکنواختی تدوین کنند تا از بروز اختلافات جلوگیری شود. به همین منظور اولین کنفرانس
بین ­المللی در سال ۱۸۶۰ در شهر گلاسکو تشکیل شد و پس از این سال نیز کنفرانس‌های دیگری جهت تدوین مقررات بیمه باربری تشکیل گردید. ( فولادیان ،۱۳۸۸، ۱۵ تا ۱۴)

۲-۲-۱ تاریخچه پیدایش بیمه و بیمه باربری در ایران

بیمه به شکل حرفه­ای و امروزی آن اولین بار در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی در کشور ما مطرح گردید. در این سال مذاکراتی بین دولت ایران سفارت روسیه به عمل آید و متعاقب آن امتیاز فعالیت انحصاری در زمینه بیمه حمل و نقل برای مدت ۷۵ سال به یک فرد تبعه روس به نام لازار پولیاکف واگذار شد. نامبرده ظرف مهلت سه سالی که جهت آغاز فعالیت بیمه­ای برای وی در نظر گرفته شده بود قادر به تأسیس شرکت بیمه مورد نظر نگردید و به همین جهت این امتیاز از وی سلب شد. متعاقباً در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی دو شرکت بیمه روسی به نامهای «نادژدا» و «کافکاز مرکوری» اقدام به تأسیس نمایندگی بیمه جهت بازدید و پرداخت خسارت در ایران نمودند.

آغاز فعالیت جدی در زمینه بیمه را ‌می‌توان سال ۱۳۱۰ هجری دانست زیرا در این سال قانون و نظامنامه راجع به ثبت شرکت­ها در ایران به تصویب رسید. متعاقب آن بسیاری از شرکت­های بیمه خارجی از جمله اینگستراخ، آلیانس، ایگل استار، یورکشایر، رویال، ویکتوریا، اتحادیه الوطنی، ناسیونال سوئیس و … اقدام به تأسیس شعبه یا نمایندگی در ایران نمودند.

گسترش فعالیت شرکت­های بیمه خارجی، مسئولان کشور را متوجه ضرورت تأسیس یک شرکت بیمه ایرانی کرد و در شانزدهم شهریور ماه سال ۱۳۱۴ شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه بیست میلیون ریال توسط دولت تأسیس و فعالیت رسمی خود را از اواسط آبان ماه همان سال آغاز نمود.

تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران را ‌می‌توان نقطه عطفی در تاریخ فعالین بیمه کشور دانست زیرا از آن پس دولت با در اختیار داشتن تشکیلات اجرایی مناسب قادر به کنترل بازار و نظارت بر فعالیت مؤسسات بیمه خارجی گردید. دو سال بعد از تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران یعنی در سال ۱۳۱۶ «قانون بیمه» در ۳۶ ماده تدوین و به تصویب مجلس شورای ملی رسید. پس از آن نیز مقررات دیگری در جهت کنترل و نظارت بر فعالیت مؤسسات بیمه از طریق الزام آن ها به واگذاری ۲۵ درصد بیمه­نامه­ های صادره به صورت اتکایی اجباری به شرکت بیمه ایران وضع شد و الزام به بیمه کردن کالاهای وارداتی و صادراتی و اموال موجود در ایران و ایرانیان مقیم کشور نزد یکی از مؤسسات بیمه که در ایران به ثبت رسیده ­اند، بر استحکام شرکت­های بیمه افزود.( فولادیان ، ۱۶تا ۱۳۸۸،۱۵)