۲-۵-۱ انواع اختلالات اضطرابی
در DSM-IV-TR یازده عنوان تشخیص برای اختلالهای اضطرابی ذکر شده است. که اختلال پانیک گذر هراسی تا اختلال اضطرابی منتشر با علت نامعلوم متغیراند این بیماری در زمره ی شایع ترین گروههای اختلالات روانپزشکی اند. (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۵) در DSM5 یازده عنوان برای تشخیص اختلالهای اضطرابی ذکر شده است که از اختلال اضطراب جدایی شروع شده و تا اختلالات اضطرابی نامشخص به ترتیب ذیل متغییراند اختلال اضطراب جدایی، لالی انتخابی، فویی خاص، اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی) اختلال وحشتزدگی، آگورافوبیا، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطرابی ناشی از مواد/ دارو، اختلال اضطرابی ناشی از بیماری جسمانی دیگر، اختلال اضطرابی مشخص دیگر، اختلال اضطرابی نامشخص (DAM52013، ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۳).
۲-۵-۲ نشانه ها و علائم اختلالات اضطرابی
علائم روانشناختی اضطراب به شکلهای متنوعی ظاهر میشوند که برای غیر متخصص قابل تشخیص نیستند. ترس ها و هراس ها غیر منطقی، عدم اعتماد به خود و دیگران، اعمال وسواس گونه در مسئولیتها و وظایف داشتن انتظارات اغراق آمیز از خود و دیگران، تحریک پذیری، عدم پایداری، بی خوابی، اختلال در روابط اجتماعی، سرد مزاجی جنسی، نگرانی در مورد چیزی، ترس از ناتوانی در امور محوله، اغراق کردن و بزرگ جلوه دادن مسائل، حساسیت و نگرانی اغراق آمیز از بدن خود نگرانی از آینده، در گذشته بودن، نگرانی در مورد تنهایی، نگران از نگاه های دیگران و ترس از ارزیابی دیگران، همرنگ دیگران شدن، عدم اعتماد به نفس، ترس از شکست، ترس از مرگ، و بی میلی به روابط اجتماعی از آن جمله اند (اسبورن و همکاران[۲۸]، ۲۰۰۶).
نشانه های جسمی: لرزیدن، تکان خوردن، احساس لرز، کمردرد، سردرد، تنش عضلانی، تنگی نفس، هیپرونیلاسیون، خستگی پذیری، پاسخ یکه خوردن، بیش فعالی اتونوم، گرگرفتگی ورنک پریدگی، تاکی کاردی، طپش قلب، تعریق، سردی دستها، خشکی دهان یا گذرو ستمی تکرر ادرار، پارستزی، اشکال در بلع.
علائم روانشناختی: احساس وحشت، اشکال در تمرکز، گوش بزنگ بودن مفرط، بی خواب کاهش لیبیدو، احساس گیر کردن توده ای در الگو، ناراحتی معده، دلشوره (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۵).
۲-۵-۳ اختلالات اضطرابی
در راهنمای تشخیص آماری اختلالات روانی ویراست چهارم DSM-IV (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۹۷۴) از اختلالات زیر تحت عنوان اختلالات اضطرابی نام برده است: اختلال وحشت زدگی بدون گذر هراسی، اختلال وحشت زدگی همراه با گذر هراسی، گذر هراسی بدون سابقه اختلال وحشت زدگی هراس خاص، هراس اجتماعی، اختلال وسواس فکری عملی، اختلال فشار روانی پس آسیبی، اختلال فشار روانی حاد، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطرابی ناشی از بیماری جسمانی، اختلال اضطرابی ناشی از مواد و اختلال ناشی از مواد و اختلال اضطرابی که به گونه ای دیگر مشخص نشده است. همین طبقه بندی در DSM-IV (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۹۷۱) نیز بدون تغییر آورده شده است. مطالعه زمینه یابی نشان داده شده است. اضطراب اختلال نسبتا شایعی است مرکز زمینه یابی ملی اختلالات همرخداد (NSC) [۲۹] شیوع ۱۲ ماهه اختلالات اضطرابی (از جمله اختلال وحشتزدگی، اختلال وحشتزدگی، اختلال استرس پس از ضربه، هراس ساده و اختلال اضطراب اجتماعی) را تقریبا ۲۰% گزارش کردهاست در حالی که شیوع تمام عمر اختلال تقریبا ۳۰% است (کسلر، ۱۹۹۴) همرخدادی قابل توجه اختلالات اضطرابی و اختلالات افسردگی گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) [۳۰] نشان داد که نسبت به بیمارانی که از نشانه های اضطراب و افسردگی رنج میبرند تقریبا مشابه است (۶/۵ درصد و ۱/۷ درصد به ترتیب برای اضطراب و افسردگی) و شیوع هر دو اختلال به همراه یکدیگر۶/۴ درصد گزارش شده است (سارتوریوس[۳۱] ،۱۹۹۶).
۲-۵-۴ اختلال اضطرابی ناشی از بیماریهای طبی عمومی
تعدادی از بیماریهای طبی میتوانند موجب بروز علائم اضطرابی شوند مثل میگرن، انسفالیت، سفلیس مغزی، ویلسون، هانتینگتون، صرع، هییوکسی، نارسایی ریوی، قلبی و عروقی، انمی، اختلال در عملکرد هیپوفیز، اختلال در عملکرد تیروئید و پاراتیروئید فوق کلیوی، اختلالات التهابی و… (کاپلان و سادوک ۲۰۰۵).
۲-۵-۵ همه گیر شناسی
اختلالات اضطرابی شایعترین گروه اختلالات روانپزشکی را تشکیل میدهد یک نفر از هر چهار نفر واجد معیارهای تشخیص حداقل یکی از اختلالات اضطرابی فوق بوده و میزان شیوه این بیماریها در یک دوره ی ۱۲ ماهه حدود۱۷% است عموما زنان بیشتر مردان به این اختلالات مبتلا میشوند میزان شیوع اختلال های اضطرابی در طبقات اجتماعی و اقتصادی بالاتر کاهش مییابد. (همان منبع).
۲-۵-۶ سبب شناسی اضطراب
عوامل زیست شناسی
۱-اضطراب شامل واکنش های مفرط اتونوم و همراه با افزایش فعالیت سمپاتیک است.
۲- ترشح کاته کولامین ها افزایش پیدا میکند متابولیست های نورایی نفرین افزایش مییابد مثل متوکسی، هیدروکسی فنیل گلیکول
۳- ممکن است مرحله نهفتگی حرکات سریع چشم (REM) در مرحله IV خواب کاهش نشان دهد مشابه افسردگی
۴- کاهش سطح گاما- آمینوبوتریک اسید (GABA) موجب افزایش CNS میگردد.
۵- کاهش سروتونین اضطراب ایجاد میکند، افزایش دوپامنژیک نیز با اضطراب همراه است.
۶- فعالیت قشر تمپورال مغز افزایش مییابد
۷- فعالیت لوکوس سرولئوس یکی از مراکز اعصاب آدرناژیک مغز است در حالت اضطرابی به ویژه در حملات پانیک افزایش مییابد.
۸- مطالعات اخیر قائل به نقش نوروپیتیدها نیز هستند اما فعلا هیچ دارویی که در روی این هدف ها مؤثر باشد ساخته نشده است.
افزایش فعالیت و سوء تنظیم در آمیگدال (بادامه) ممکن است با اضطراب اجتماعی ارتباط داشته باشد (همان منبع).
۲-۵-۷ اضطراب از دیدگاه های مختلف
در اغلب نظریه های شخصیت آسیب شناسی روانی و درمانی، اضطراب مفهومی زیربنایی است. با این حال اضطراب در هاله ای از ابهام، تعاریفی معادل، مصادیقی گسترده و تعابیری متفاوت دارد نظریه پردازان مختلف اضطراب را به عنوان پاسخ یک محرک یک متغیر مداخله گر، یک حالت هیجانی، یک انگیزه یک سائق یک برانگیختی بیش از حد یک صفات و علامت بالینی تلقی کردهاند. (پوتک[۳۲]، ۲۰۱۲).