ما در این تحقیق برآنیم که با بهره گرفتن از روش فعال سازی رفتاری نه تنها گام مؤثری در جهت درمان افسردگی برداریم بلکه با آموزش و نهادینه کردن این رویکرد از ابتلای دانشجویان به افسردگی در طول زندگیشان پیشگیری نماییم، با توجه به اینکه این روش در کشور ما کمتر مورد استفاده قرار گرفته است،ما در این پژوهش بیشتر به این موضوع می پردازیم.یافته های این تحقیق میتواند در درمان افسردگی دانشجویان در کشور ما مؤثر واقع شود.
۱-۴-هدف تحقیق
هدف اصلی:تعیین اثر بخشی درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش افسردگی در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی
هدف فرعی: تعیین اثر بخشی درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش استرس در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی
۱-۵- فرضیه تحقیق
فرضیه اصلی:درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش افسردگی در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی مؤثر است.
فرضیه فرعی: درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش استرس در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی مؤثر است.
۱ـ۷ـ تعاریف واژه هاو مفاهیم
۱-۷-۱- تعاریف مفهومی
افسردگی:درDSM-IV-TRافسردگی زیر مجموعه ای از اختلات خلقی است و افسردگی وضع و حال فردی است که دچار کاهش انرژی و علاقه شده است، دارای احساس گناه، اشکال در تمرکز،بی اشتهایی و افکار خودکشی و مرگ است، علائم دیگر آن عبارتند از تغییر در سطح فعالیت، توانایی شناختی، تکلم و اعمال نباتی (خواب،اشتها،فعالیت جنسی،و سایرریتم های بیولوژیک)، (سادوک و سادوک[۴]، ۲۰۰۹،ترجمه پور افکاری،۱۳۹۰).
استرس:طبق نظر هانس سلیه (۱۹۷۹)،استرس پاسخ نامشخص بدن به هر گونه فشاری است که برآن وارد می شود.(روان شناسی عمومی،یحیی سید محمدی،۱۳۹۲)
فعال سازی رفتاری کوتاه مدت: فعال سازی رفتاری یکی از رویکرد های روان درمانی موج سوم است که از آزمون درمان افسردگی سر بلند بیرون آمده است.اگر چه فعال سازی رفتاری درمان مستقلی است بخش مهمی از درمان شناختی – رفتاری معیار برای افسردگی به شمار می رود.فعال سازی رفتاری درمان ساختار یافته، کوتاه مدت،مشارکتی،فردنگر،مبتنی بر مسئله گشایی،است. هدف این رویکرد درمانی، فعال کردن درمانجویان به طرقی است که تجارب پاداش بخش آنان را در زندگی شان، افزایش دهد.هدف اصلی فعال شدن و انجام وظایف و نقش هایشان به نحو احسن وداشتن احساس سرزندگی و آرامش در زندگی است. فعال سازی رفتاری برای رسیدن به این هدف روی فرایند های مانند، رفتار های گریز و اجتناب که جلوی فعال سازی قد علم میکنند، نیز دست میگذارد. (دمیدجیان، دون،۱۳۹۲). فعال سازی رفتاری نوعی رویکرد درمانی است که به استناد بسیاری از پژوهشها در درمان اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب وغیره مؤثر میباشد. درمان فعال سازی رفتاری توسط چهار تن از پیشگامان روان شناسی معاصر بنامهای چارلز بی فرستر، پیتر ام. لوینسن، لین پی. رم و آرون تی. بک بنا نهاده شده است (دیمیدجیان، دون،۱۳۹۲).
۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی
افسردگی: در این پژوهش افسردگی نمراتی است که آزمودنی ها در فرم ۲۱ سوالی پرسشنامه مقیاس افسردگی،اضطراب و استرس(DASS-21)به دست آوردند.بدین صورت درجه بندی شده ۰-۹طبیعی، ۱۰-۱۳افسردگی خفیف،۱۴-۲۰افسردگی متوسط،۲۱-۲۷افسردگی شدید،۲۸وبیشتر افسردگی خیلی شدید. نمره بالاتر از ۹بعنوان اختلال افسردگی محسوب می شود.
استرس: در این پژوهش استرس نمراتی است که آزمودنی ها در فرم ۲۱ سوالی پرسشنامه مقیاس افسردگی،اضطراب و استرس(DASS-21)به دست آوردند.
بدین صورت۰-۱۴ طبیعی، ۱۵-۱۸ استرس خفیف، ۱۹-۲۵ استرس متوسط، ۲۶-۳۳ استرس شدید،۳۴ وبالاتراسترس خیلی شدید.نمره بالاتر از ۱۴بعنوان اختلال در نظر گرفته می شود.
فعال سازی رفتاری: منظور از فعال سازی رفتاری برای افسردگی در این پژوهش به کار گیری راهنمای مختصر فعال سازی رفتاری برای افسردگی BATD(لیجوز، هوپکو،آسیمو،پاگوتو، ۲۰۱۱)میباشد.که افراد در طی ۱۰جلسه بر اساس اصول ومبانی فعال سازی رفتاری کوتاه مدت تحت درمان قرار گرفتند.
فصل دوم:
ادبیات و پیشینه پژوهش
۲-۱-مقدمه
احساس ناتوانی، کاهش در توانایی لذت بردن از فعالیت ها و مشکل در تکمیل تکالیف یا مسئله گشایی، از شایع ترین شکایت های افراد مبتلا به افسردگی به شمار میروند.
جمعیت دانشجویی از جمله گروههای اجتماعی با اهمیت و در معرض خطری هستند که بروز افسردگی در میان آن ها شایع است انتخاب یک رویکرد درمانی مناسب منجر به بهبودی این قشر از جامعه که از اهمیت بالایی برخوردار است می شود.
مازوک چلی و همکاران اظهار می دارند که مطابق با استاندارد های کار گروه بخش ۱۲ انجمن روان شناسی آمریکا در زمینه ارتقا و گسترش روش های روان شناختی،درمان فعال سازی رفتاری به عنوان یک درمان خوب پایه گذاری شده و از لحاظ تجربی تأیید شده در نظر گرفته می شود.
روش فعال سازی رفتاری درمان افسردگی برای معکوس سازی الگوهای کاهش فعالیت، احساس ناتوانی،بی لذتی شدید و کاهش توانایی تکمیل آزمایه ها یا حل مشکلات، طراحی شده اند. وقتی که از روش های رفتاری استفاده میکنیم باید این اصل را به یاد داشته باشیم که تغییرات مثبت رفتاری احتمالا با بهبود احساس ارزشمندی یا باز خورد های انطباقی تر همراه هستند.
فعال سازی رفتاری، تکنیکی تفننی یا پیچیده نیست، بلکه این تکنیک میتواند به بیماران کمک کند تا الگوهای کناره گیری یا عدم فعالیت را بشکنند وبه آن ها نشان بدهد که میتوانند پیشرفت کنند وباعث افزایش امیدواری آن ها برای بهبود گردد.( جسی رایت[۵]، مونیکا بسکو[۶]، مایکل تیز[۷]،۱۳۹۲)