۱-۵- چارچوب نظری تحقیق

هدف نهایی تحقیقات مختلف در زمینه ساختار سرمایه و روش های مختلف تامین مالی، دستیابی به ساختار سرمایه بهینه در هر نهاد و سازمان با توجه به ماهیت کاری و فعالیت آن سازمان می‌باشد. آنچه که در این بین و قبل از طراحی مدل بهینه ساختار سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است، کشف ارتباط بین نوع مالکیت در هر سازمان با روش های مختلف تامین مالی می‌باشد. در واقع بررسی ارتباط بین روش های مختلف تامین مالی و نوع مالکیت، پیش نیاز دستیابی به ساختار سرمایه بهینه در هر سازمان می‌باشد و پیش‌بینی منابع تامین اعتبار آتی در سازمان‌ها خواهد شد. لذا در این تحقیق با درک ضرورت و اهمیت این موضوع، درصدد تبیین رابطه روش های مختلف تامین مالی و ساختار مالکیت در شرکت‌های بورسی هستیم.در این راستا، با درنظر گرفتن شرکت‌های فعال در بورس کشور با توجه به نوع فعالیت و شیوه های تامین مالی، از سه روش تامین مالی : انتشار سهام عادی، انتشار اوراق مشارکت و دریافت تسهیلات بانکی به ‌عنوان متغیرهای وابسته تحقیق و همچنین از سه نوع مالکیت : مالکیت نهادی، مالکیت حقیقی و تمرکزمالکیت به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق استفاده شده است، برای تصریح بهتر مدل نیز از برخی متغیرهای کنترلی همچون اندازه شرکت، نسبت بازده سرمایه گذاری ها^[۳] و اهرم ها^[۴] استفاده شده است.

با توجه به توضیحات مطرح شده می توان مسئله اصلی در این تحقیق را بررسی رابطه بین نوع مالکیت و انواع روش­های تامین مالی در شرکت‌ها تعریف نمود. ‌بنابرین‏ سوال اصلی این تحقیق عبارت است از اینکه: نوع مالکیت شرکت­های بورسی چه تاثیری بر انتخاب روش­ های تامین مالی (انتشار سهام، انتشار اوراق مشارکت و دریافت تسهیلات بانکی) خواهد داشت؟

۱-۶-مدل مفهومی تحقیق

مدل‌های تحقیق ‌در مورد هر یک از مفروضات به شرح زیر خواهد بود.

الف) مدل اول تحقیق:

برای آزمون فرضیه اصلی اول و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل اول تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار سهام مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):

SI_it = β_۰ + β_۱IOWN_it + β_۳COWN_it + β_۴INST_it +β_۵ROA_it + β_۶SIZE_it + β_۷LEV_it + ε_it

که در آن:

β_۰به عنوان ضریب ثابت، عرض از مبدأ یا مقدار ثابت

β_iمیزان اثر هر یک از متغیرها را بر متغیر وابسته نشان می‌دهد، به عبارتی بیانگر شیب معادله است.

i بیانگر شرکت‌های مورد مطالعه و t بیانگر سال می‌باشد.

SI بیانگر میزان سهام عادی منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:

SI _it =
مبلغ سهام عادی منتشر شده
ارزش دفتری کل دارایی‌ها

IOWN بیانگر میزان مالکیت سهام‌داران حقیقی در شرکت است.

COWN نشادهنده میزان تمرکز مالکیت می‌باشد.

INST بیانگر میزان سهام‌داران نهادی در شرکت است.

ROA متغیر کنترلی مدل در نظر گرفته می شود و بیانگر نسبت بازده حقوق صاحبان سرمایه نسبت به سرمایه شرکت است. که به شرح زیر محاسبه می شود:

ROA _it =
سود خالص
ارزش دفتری کل دارایی‌ها

SIZE که به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود و از طریق لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارایی ها محاسبه می شود.

LEV به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود، اهرم مالی شرکت است که از نسبت ارزش دفتری بدهی ها به ارزش دفتری کل دارایی ها به دست می‌آید. محاسبه آن به شرح زیر است:

LEV _it =
ارزش دفتری بدهی‌ها
ارزش دفتری کل دارایی‌ها

ε_itبیانگر خطای تصادفی شرکت i در پایان سال t می‌باشد.

ب) مدل دوم تحقیق:

برای آزمون فرضیه اصلی دوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):

BI_it = β_۰ + β_۱IOWN_it + β_۳COWN_it + β_۴INST_it +β_۵ROA_it + β_۶SIZE_it + β_۷LEV_it + ε_it

که در آن:

BI بیانگر میزان اوراق مشارکت منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:

BI _it =
مبلغ اوراق مشارکت منتشر شده
ارزش دفتری کل دارایی‌ها

و سایر متغیرها همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.

ج) مدل سوم تحقیق:

برای آزمون فرضیه اصلی سوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسیونی که برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت زیر می‌باشد(لین و همکاران، ۲۰۱۳):

LI_it = β_۰ + β_۱IOWN_it + β_۳COWN_it + β_۴INST_it +β_۵ROA_it + β_۶SIZE_it + β_۷LEV_it + ε_it

که در آن:

LI بیانگر میزان تسهیلات مالی دریافتی از بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:

LI _it =
مبلغ تسهیلات مالی دریافتی
ارزش دفتری کل دارایی‌ها

و سایر متغیرها نیز همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.

۱-۷- فرضیه‌ها

فرضیه اصلی اول:

بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

این فرضیه شامل ،فرضیه های ۱تا ۳ به شرح ذیل می‌باشد:

فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه سوم فرعی: بین تمرکزمالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه اصلی دوم:

بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

این فرضیه شامل ،فرضیه های ۱تا ۳ به شرح ذیل می‌باشد:

فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

فرضیه سوم فرعی: بین تمرکزمالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.

۲۲-۱-۲: هورمون ها ، داروها و رفتار پرخاشگرانه :

بعضی مطالعات سطح پرخاشگرای را به سندرم عدم حساسیت آندروژنی ( که در آن وابستگی به پروتئین دچار نقص بوده و منجر به ظاهر زنانه در اولاد مذکر می‌گردد ) و سندرم آدرنوژنیتال ( که در آن قشر آدرنال مادری جنین را در معرض سطوح بالای آندروژن های آدرنال قرار داده و موجب بروز خواص جنسیتی ثانوی مردانه در آن می‌گردد ) نسبت داده‌اند که خود را به صورت بازی های خشن و آشفته در دختران پسر نما ظاهر می‌سازد .

‌در مورد دارو ها و مواد شیمیایی کلیات زیر را می توان دخیل دانست .

مقادیر کم الکل پرخاشگری را مهار کرده و مقادیر زیاد آن موجب سهیل ابراز ان می‌گردد . تاثیر بار بیتورات ها نظیر الکل است اثر حاد آئروسل ها و حلال های تجارتی نیز مشابه الکل است . داروهای ضد اضطراب به طور کلی پرخاشگری را مهار می‌کنند هر چند پرخاشگری پاردوکسال گاهی مشاهده می شود ؛ وابستگی به ترکیبات تریاک ، با افزایش پرخاشگری رابطه دارد همین طور مصرف داروهای محرک ، کوکائین ، مواد توهم زا ، و مقادیر نزدیک به سمی حشیش . ( کاپلان و سادوک ۱۳۷۱) .

۲۳-۱-۵: داده های ژنتیک و رفتار پرخاشگر :

مطالعات مربوط به دو قلوها : پژوهش روی دو قلو های یک تخمکی حاکی از وجود یک جزء ارشی در رفتار پرخاشگر است .

مطالعات دو دمانی : تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند افراد متعلق به خانوادهه هایی که سابقه اختلالات روان پزشکی دارند بیشتر مستعد ابتلا به اختلالات روان پزشکی و دست زدن به اعمال خشن در مقایسه با افراد فاقد این سوابق هستند . کسانی که نمرات بهره هوشی پایین تر دارند به نظر می‌رسد بیشتر در معرض بزهکاری و دست زدن به پرخاشگری هستند تا کسانی که نمره بهره هوشی ان ها در حد طبیعی است .

تاثیرات کروموزومی : پژوهشی رفتاری مربوط به تاثیر کروموزوم ها به طور عمده بر ناهنجاری های کروموزوم های Xو Y میمر کز بوده اند به خصوص سندرم ۴۷-xyy مطالعات اولیه حاکی است که افراد مبتلا ‌به این سندرم با قد بلند و هوش پایین تر از حد متوسط مشخص هستند و بیشتر احتمال دارد که به دلیل اقدام به رفتار های ناشی جنائی زندان شده باشند . ( کاپلان – سادوک ۱۳۷۱) .

مطالعات بعدی نشان داد که سندرم ۴۷-XYY ، حد اکثر در معدودی از مبتلایان در حصول رفتار خشونت آمیز سهیم است . و نیز گزارش شده که برخی از اختلالات متابولیک ذاتی ، که ریشه ارثی دارند و سلسله اعصاب را به طور فراگیر تحت تاثیر قرار می‌دهند ، با شخصت های پر خاشگر دارند . نمونه های آن عبارتن از : سندرم سان فیلیپو ( افزایش ذخیره موکوپلی ساکاریدها ) ، سندرم سپل میرفوکت ) ( اختلال ذخیره ای نورونی با افزایش ذخیره گانگیوزید ) و فتیل کتونوری . ( کاپلان – سادوک ۱۹۹۱) .

رفتار جامعه پسند و پرخاشگری :

یک تناقض که طریق مطالعات مشاهده ای ‌در مورد رفتار کودکان پیش دبستانی آشکار شده این است که پرخاشگرترین کودکان اجتماعی ترین ( در کمک به دیگران مشارکت و همدردی ) آنانند . ( فرایدریچ و استاین ۱۹۷۳-۱۹۷۵ ، نقل از ماسن ۱۳۷۳) .

چرا اجتماعی ترین کودکان پرخاشگر ترین آناند ؟ شاید یک پاسخ ‌به این سئوال این باشد که بعضی از کودکان اصلا اجتماعی تر از دیگرانند و از این رو همه انواع رفتارهای اجتماعی بیشتر از دیگران از آنان سر می زند تحلیلی جدید تر نشان می‌دهد که کودکان که در حد معتدلی پرخاشگرند غالبا مهربانند و به دیگران کمک می‌کنند و ان هایی که بیشتر از اندازه پرخاشگرند کمتر رفتار جامعه پسند دارند ( راک – یارو و دیگران ۱۹۸۳ نقل از ماسن ۱۳۷۳) . علاوه بر این این الگو در وهله اول در کودکان پیش دبستانی آشکار است . در سال های اولیه کودکان رهبری و تسلط بر گروه همسالان را از طریق پرخاشگری بدنی و کلامی و نیز از طریقی غیر پرخاشگرانه و با گفتن اینکه از دیگران چه می خواهند و با پافشاری بدون خشونت بر احقاق حق خود اعمال می‌کنند و بعد از بزرگتر می‌شوند می آموزند که راه های غیر قابل پرخاشگری مثل کتک زدن بچه های دیگر را از راه های قابل قبولند مثل هدایت کردن تشخیص دهند ( ماسن و همکاران ۱۳۷۳) .

۲۴-۱-۲: اسنادها و رفتار پرخاشگرانه :

یک تفاوت جالب بین کودکان پرخاشگر و غیر پرخاشگر این است که کودکان پرخاشگر سوگیری بیشتر در تفسیر علل تعاملات اجتماعی نشان می‌دهند . ( مایلیچ و داج، ۱۹۸۴، نقل از نجاریان ۱۳۸۱) . در موقعیت هایی که علت آن آشکار نیست برای مثال خوردن توپ به ان ها از پشت سر به احتمال بیشتری آن ها عمل را خصوصیت آمیز تعبییر می‌کنند . گاهی ممکن است این پاسخ معلول تجارب گذشته باشد . ( نجاریان و همکاران ۱۳۸۱) .

افراد پرخاشگری که دارای شخصیت منفعل هستند عادتا در قبال درخواست برای عملکرد کافی هم در شغل و هم در زندگی اجتماعی مقاومت نشان می‌دهند اگر چه ان ها مهارتهایی برای رفتار مؤثر تر دارند عمل خود را با مسامحه ، بی کفایتی عمدی ، کله شقی ، و (( فراموش کاری )) تخریب می‌کنند . از تقاضاهایی که از آن ها می شود می رنجیدنند اما بیشتر به جای بیان این احساسات خشم خود را از طریق مقاومت منفعلانه ابزار می‌کنند . ( نجاریان و همکاران ، ۱۳۸۱)

۲۶-۱-۲: نظریه ها و دیدگاه های مختلف در خصوص پرخاشگری :

الف : نظریه روانکاوی :

سرد مدار این مکتب فروید است که معتقد است رفتار انسان از دو دسته متضاد نشأت می‌گیرد :

۱- غریزه زندگی که به زندگی نیرو می بخشد .

۲- غریزه مرگ که انسان را به نابودی می کشاند .

غریزه مرگ می‌تواند به شکل خود کشی و دیگر رفتارهای خود ویران گرانه متوجه درون شخص شود یا به صورت پرخاشگری به دیگران به سوی بیرون بروز نماید . طبق نظر فروید طلایه های رفتارهای پرخاشگری و جنسی را باید در آغاز زندگی کودک جستجو کرد ( هیلگارد واتکیسنون ۱۳۷۱) .

نیروی مرگ به وسیله تمام روانکاوان پذیرفته شده است . ملانی کلین معتقد است که عاطفه و محبت و کینه از همان آغاز هستی در کودک با یکدیگر در ستیزند . ( فدیوی زند ۱۳۷۳) . روانکاوان معتقدند که وقتی کودک از مکیدن شیر ناکام می شود دچار اوهام پرخاشگرانه می شود می‌خواهد مادر را دندان بگیرد .

ب: نظریه فیزیولوژیستها :

کلید واژه:آموزش گروهی ابراز وجود،اضطراب،پرخاشگری ،فرسودگی شغلی.

فصل نخست

کلیات پژوهش

۱-۱-مقدمه

زندگی امروزی بشرروز به روزپیچیده ترمی شودوخطرات متعددی تندرستی وزندگی انسانهاراتهدیدمی کند.رفتارها،عادات وروش زندگی ازاهمیت بسیاری برخوردار است.

شکی نیست که اکثربیماری ها علاوه برعلل بیولوژیکی،دارای علل اقتصادی،اجتماعی ورفتاری نیزمی باشندازاین رو،نقش مهارت های فردی وارتباطی، به همراه مهارت های خلاقیت وگفتگودرزندگی وعصرحاضربیشتراحساس می شود(فولادی،۱۳۸۳، به نقل از معتمدین ،۱۳۸۴).

متخصصان علوم رفتاری معتقدند ،یکی از موثرترین برنامه هایی که به افراد کمک می‌کند تا زندگی بهتر وسالم تری داشته باشند،برنامه آموزش مهارت‌های زندگی است. هدف ازاین برنامه کمک به افراد جهت شناخت هر چه بهتر خود ، برقراری روابط بین فردی مناسب و مؤثر ، کنترل هیجانات ، مدیریت داشتن بر شرایط تنش زاوحل کردن هرچه بهتر مسائل ومشکلات افراد است.در سایه تامین چنین هدفی، توانایی‌های روانی- اجتماعی افرادافزایش پیدا می کندو با ارتقای توانای های روانی- اجتماعی افراد یک جامعه می توان سطح بهداشت روان ‌را درآن جامعه بالا بردوازبروز آسیب های اجتماعی پیشگیری کرد . برای ایجادوافزایش توانایی‌های روانی – اجتماعی وارتقاء سطح سلامت ، آموزش هر یک از این حوزه ها ضروری است . تحقیقات نشان داده است اگر ما دانش و اطلاعات لازم را در اختیار افراد قرار دهیم وموقعیت هایی را به وجود آوریم که طی آن افراد بتوانند آموخته های خود را به صورت عملی تجربه کنند، آن گاه این دانش و ارزش ونگرش به توانای های بالفعل تبدیل خواهد شد.این توانمندی به افراد کمک می کندتابداننددرهرموقعیت چه کاری بایدانجام دهندوچگونه بایدآن را انجام دهند(سلطانی، ۱۳۸۷).

درعصر کنونی دوتغییر عمده فرهنگی درجوامع مختلف به وجود آمده است:یکی این که ارتباطات شخصی نسبت به گذشته ارزش بیشتری یافته وبه صورت یک منبع اصلی خود ارزشمندی ورضایت از زندگی درآمده است ودیگرآن که دامنه رفتارقابل قبول اجتماعی به طورقابل توجه ی گسترش یافته است.درچارچوب این زمینه فرهنگی،علاقه به جرات آموزی،نه به صورتی که حالت زودگذر،بلکه ضرورت آن به شکلی که شیوه مؤثر دائمی احساس می شود.جرئت آموزی برخی ازنیاز های فرهنگی قوی وفراگیرراارضامی کندودوهدف عمده دارد:یکی کاهش اضطراب اجتماعی ودیگری کسب مهارت‌های اجتماعی(رحیمی و همکاران ،۱۳۸۵). با توجه به اینکه انسان موجودی اجتماعی است همواره سعی می کندتا مهارت هایی جهت تسهیل روابط خود با دیگران کسب نماید.آموزش ابرازوجودروشی است که درآن رفتارهای مناسب اجتماعی برای ابرازوبیان احساسات،نگرشهااوآرزوها،نقطه نظرات ‌و علایق به افرادآموخته می شوندتابتوانندبه راحتی وبدون ترس ‌و نگرانی ،باورها،احساسات وعواطف خود را ابراز کنند. ابراز وجود،کارکردی فردی است که به سازگاری در تعامل اجتماعی کمک می‌کند. کنش ناموفق در ابراز وجود، بر اضطراب ،افسردگی و اختلالات شخصیتی می افزاید(میچی^[۱]،۲۰۰۴).‌بنابرین‏ جرئت ورزی عملکردی است که دارای جنبه‌های شناختی،هیجانی ورفتاری است ونمایانگرتوانمندی فرددر برخوردمؤثرباخواسته های محیطی می‌باشد.فردی که دارای جرئت ورزی مناسب است نه تنها در مواجهه بامشکلات وعوامل تنش زارویارویی بهتری دارد،بلکه به جهت رفتارموفقیت آمیز در ‌برخورد با این عوامل ،ارزیابی شناختی مثبت تری ازخودداشته وبه تبع آن هیجان هاوعواطف مثبت تری را نیز تجربه می کند(پرازلی^[۲] و همکاران،۲۰۰۲).

به نظرمی رسد افرادی که ازقاطعیت بالایی برخوردار نیستند،به طور ضمنی شخصیت مضطرب نیزپیدا می‌کنند فرد به علت عدم جرئت ورزی مطلوب به دلیل ترس از دست دادن دوستان و احترام، قادر نیست احساساتش یا اختلاف نظرهایش را به زبان آورد، ‌بنابرین‏ به دلیل ترس ازطرد شدن و ترس از ارزشیابی منفی مضطرب می شوندبه طوری که درمطالعات ارتباط نسبتاً قوی، معکوس ومعناداری را بین اضطراب تحصیلی وقاطعیت نشان داده شده است(شریفی راد و همکاران،۱۳۹۰). شرقی(۱۳۸۳)دریافت که آموزش ابراز وجود باعث افزایش ابرازوجود،کاهش اضطراب اجتماعی،پرخاشگری وافسردگی می شود.

محیط بشر شامل عوامل فیزیکی،اجتماعی و روانی است که هر کدام در وضعیت سلامتی بشر نقش مهمی دارند .یکی از عوامل تنید گی زا در انسان،محیط کار وی است که می‌تواند دیگر حیطه های زندگی اورا تحت تأثیر قرار دهد .قسمت عمده ای اززندگی روزانه ی هر شخص صرف اشتغال به کار می شود.اداره اطلاعات آمریکا بیان داشته است که در میان مشاغل، مشاغل بهداشتی-درمانی با بالاترین میزان ‌آسیب‌های شغلی و از جمله فرسودگی شغلی همراه هستند (خدابخش ومنصوری، ۱۳۸۹).در این پژوهش تاثیر آموزش گروهی ابراز وجود ‌بر کاهش اضطراب ،پرخاشگری وفرسودگی شغلی کارکنان مدنظر می‌باشد.

۲-۱-بیان مسئله

مهارت های زندگی عبارتند از: مجموعه ای از توانایی ها که زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند، این توانایی ها فرد را قادر می‌سازند که مسئولیت های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواست ها ، انتظارات و مشکلات روزانه ، به ویژه در روابط بین فردی به شکل مؤثری روبه رو شود. انسان در تعاملات حیاتی خود با محیط اجتماعی واجد صفاتی خاص می شود. مهم ترین تأثیراتی که محیط زندگی بر رفتار به جای می‌گذارد از طریق احساسات و عواطف است و همین ها است که نگرش آدمی را تحت تأثیر قرار داده، تغییراتی اساسی را رقم خواهد زد و نهایتاً”در این تعاملات ،آدمی تجربیاتی را کسب می‌کند که پس از تکرار و تمرین رفتارها، مهارت هایی را به وجود می آورد (نوری قاسم آبادی، ۱۳۷۹).

تغییر شراط داوری درقرارداد بعدی وتبدیل آن از داوری داخلی به داوری بین‌المللی بدین دلیل بدو که بعد ‌از جنگ اهمیت نفت بیشتر ظاهر شد ودولت ایران نیز کم وبیش به ارزش آن پی برد وبنابراین توقع ودخالت بیشتری دراجرای صحیح ‌و کامل شرایط امتیازنامه موجود ونیز ادعای سهم بیشتری از منافع را می کرد .تا آنجا که منجر به فسخ امتیازنامه دارسی از طرف دولت گردید .درچنین وضعی شرکت های نفتی طرف قراردادبا ایران که از سود سرشار حاصل از نفت به صورت ‌غول‌های بین‌المللی در آمده بودند داوری داخلی وحکومت قانون ایران را ‌دور از مصلحت ومنافع آتی خود دیده وهم آهنگ باسایر امتیازنامه های نفتی خاورمیانه داوری بین‌المللی واخراج قرارداد از حکومت قانون ایران را به دولت تحمیل نمودند

۳-۹-۲-قانون حاکم برماهیت اختلافات نفتی پس از تصویب قانون نفت

پس ازملی شدن صنعت نفت درایران قانون نفت ‌در سال‌ ۱۳۳۶ به تصویب رسید این قانون تحولات شگرفی در قراردادهای نفتی بوجودآورد وهمانند پلی رژیم حقوقی امتیاز را پشت سرگذاشت ونوع جدیدی از قراردادها را پایه گذاری کرد که تا آن موقع ‌در خاورمیانه نداشت ، همان‌ طور که ذکر شد در قراردادهای امتیازی شرکت طرف قرارداد با دولت ، مالکیت منابع نفتی از هنگام اکتشاف ‌و استخراج تا بهره برداری وتصفیه وفروش دراختیار داشت وصرفا مبلغی به کشور صاحب منابع پرداخت می کرد ،علاوه برآن حسابرسی وتعیین میزان سود منافع حاصله با خود شرکت بود که دربسیاری از موارد ارقام غیر واقعی اعلام و در نتیجه مبلغ واقعی حق الامتیاز را پرداخت نمی کرد ،اما قانون نفت قراردادهای امتیاز را منسوخ ‌و قراردادهای مشارکت را پایه ریزی کرد .

‌بر اساس این قانون شرکت خارجی وشرکت نفت ایران یک شرکت جدید ایرانی تأسيس می‌کنند وکلیه فعالیت‌های اکتشاف تولید وبهره برداری دریک منطقه خاص به آن شرکت واگذار می شود هریک از مشترکین در خصوص سرمایه ونیز سود مشارکت دارند وبه میزان سهم خود خطر عدم موفقیت رامی پذیرند وازمحل درآمد شرکت نیز به دولت مالیات پرداخت می شد،این مشارکت ها ‌بر اساس سهم مساوی پنجاه – پنجاه تشکیل می شد . همچنین ازاین مشارکت می بایست پنچاه درصد به عنوان مالیات به دولت پرداخت می شد براین اساس تنها بیست وپنج درصد درآمد ، به شریک خارجی تعلق می گرفت وبه همین دلیل به قراردادهای ۲۵-۷۵ شهرت یافته بودند ، اولین قراردادی که بدین شکل درایران به امضا رسید قرارداد ایران باشرکت ایتالیایی آجیپ ماده ۵ :«ماده ۳۹ قرارداد اصلی لغو و متن زیر جایگزین آن می شود . قراردادتابع قوانین ایران بوده وبروفق آن نفسیر خواهد شد مواردی که تکلیف آن ها در این قرارداد معین نشده مشمول مقررات قانون نفت مورخ نهم مرداد ۱۳۳۶ خواهد بود . »^[۱۶۲]

درهشتم مرداد ماده ۱۳۵۳ قانون نفت مورد تجدید نظر کلی قرار گرفت ودراین قانون صراحتا عنوان شدکه منابع نفتی وصنعت نفت ایران ملی است واعمال حق حاکمیت ملت ایران نسبت به منابع نفتی ایران در زمینه اکتشاف توسعه وتولید وبهره برداری وپخش نفت درسراسر کشور ‌و فلات قاره منحصراً به عهده شرکت ملی نفت ایران است که راسا یابه وسیله ‌نمایندگی‌ها وپیمانکاران خود درآن باره اقدام خواهد کرد . ^[۱۶۳]این قانون یک گام دیگر پیش رفته ‌و قراردادهای خدمت (پیمانکاری )رابه جای قرارداد مشارکت تجویز کرده بود ،‌بنابرین‏ با توجه به ماده فوق دیگرجایی برای قراردادهای عاملیت یا مشارکت دراکتشاف وتوسعه نخواهد بود ، بلکه این عملیات کلاومنحصرا باید از نوع پیمانکاری باشد . مطابق روش پیمانکاری شرکت یا شرکت‌های نفتی خارجی که طرف دوم قرارداد هستند،باسمت پیمانکار شرکت ملی نفت ایران عملیات اکتشاف ‌و استخراج وفروش نفت خام تولیدی را تعهد می‌کنند .سرمایه لازم برای اکتشاف رانیزخود تامین می نمایند وبعددرصورت کشف نفت به میزان تجاری از شرکت مسترد می دارند .درازای این خدمات شرکت ملی نفت تعهد فروش درصدمعینی از نفت خام تولیدی را به قیمتی که توافق شده است ،تقبل می کند . ^[۱۶۴]در این روش،دولت طرف قرارداد دخالت مستقیم ووسیع درتمام مراحل صنعت نفت خواهد داشت ومستقل عمل می کند ازاین راه تجارب با ارزشی کسب خواهد شد که در روش های دیگر هیچگاه به دست نمی آید واز جهت اعمال حاکمیت دولت برمنابع نفتی کشور و حفظ حیثیت ملی نیز برتری آن ها مسلم ونسبت به روش های قبلی با اصل ملی شدن صنعت نفت نزدیکتر است ^[۱۶۵] ‌بنابرین‏ ‌در قراردادهای پیمانکاری هیچگونه حق انحصار وامتیاز خاصی به طرف خارجی قرارداده نمی شود بلکه حقوق وامتیازات مربوطه همه متعلق به کشور صادرکننده نفت است وکشور مذبور یک قرارداد مقاطعه کاری به منظور استفاده از خدمات فنی ومالی وبازرگانی بایک شرکت خارجی صاحب شرایط منعقد می کند . درمورد قانون حاکم براینگونه قراردادها قانون نفت به همه مباحثات ومجادلات پایان داده وصراحتا عنوان داشت این قراردادها تابع قانون ایران می‌باشند ماده مربوط ‌به این موضوع ماده ۲۳ می‌باشد که ذیلا بیان می شود :

«اختلافاتی که بین شرکت های ملی نفت ایران وطرفهای قرارداد پیش آید ، هرگاه ازطریق مذاکره دوستانه به نحوی که در هر قرارداد پیش‌بینی خواهد شد رفع نشود از طریق داوری حل خواهندشدمقررات مربوط به ارجاع اختلافات به داوری در هر قرارداد به نحومقتضی پیش‌بینی می‌گردد. آیین رسیدگی درمورد داوری مطابق قوانین ایران ومحل داوری تهران خواهدبود . مگر آنکه بعد از بروز اختلاف،طرفین قرارداد نسبت به محل دیگر توافق نمایند . اعتبار وتفسیر واجرای قراردادها تابع قوانین ایران خواهد بود .»^[۱۶۶]

ماده ۱۹ قانون مذبور برای آنکه طرف قرارداد نتوانند مدعی یک نوع حقی نسبت به نفت موجود در مخازن زیرزمینی شوندمقرر می داشت :

«نفت تولید شده ازمنابع نفتی ایران ‌در مالکیت شرکت ملی نفت ایران خواهد بود شرکت مذبور نمی تواند هیچ قسمت از نفت را مادام که استخراج شده است به غیرانتقال دهد .»

این ماده در توضیح وتفسیر مفاده ماده ۳قانون بود که پیشتر نقل شد .

پس از تصویب قانون نفت شش قرارداد درایران به امضا رسید ودرهریک از این قراردادها که ازنوع قراردادهای پیمانکاری بودند ،ماده ای بدین شرح تنظیم شده بود .

«این قرارداد پیمانکاری تابع قوانین ایران بوده وبرطبق آن تفسیر خواهد شد »

این قراردادهای عبارت بودند از :

1. 1. قرارداد باشرکت آمریکایی اولترامار ^[۱۶۷]برای اجرای عملیات نفتی درغرب بندرعباس

1. 1. قرارداد باشرکت آلمانی دیمنکس ^[۱۶۸] برای اجرای عملیات درحوزه ای درحوالی شیراز

1. 1. قرارداد دیگر باهمان شرکت آلمانی برای اجرای عملیات درحوزه ای در حوالی آبادان

1. 1. قرارداد باشرکت ایتالیایی آجیپ برای اجرای عملیات درحوزه ای درحوالی بندرعباس

1. 1. قرارداد باشرکت فرانسوی سی اف پی (CFP)^[169] برای اجرای عملیات درحوزه ای درجنوب شرقی فارس

1. قرارداد باشرکت آمریکایی آشلند ^[۱۷۰] وشرکت کانادایی پان کانادین پترولیوم لیمیتد^[۱۷۱]

این قراردادها درفاصله زمانی پنجم مردادماه ۱۳۵۳ تا تاریخ سوم شهریور همان سال تنظیم وامضا شدند ^[۱۷۲]

یکی از نیازهای سطح بالای انسان، میل به دانستن، فهمیدن، یادگیری و آموختن است، سال‌های متمادی است که پژوهشگران تعلیم و تربیت و روان­شناسان اجتماعی مطالعات فراوانی ‌در مورد عوامل مؤثر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان انجام داده ­اند. پیشرفت تحصیلی موضوعی است که به خصوص در حال حاضر مورد توجه تمامی کشورهای جهان بوده است و هر ساله مقدار زیادی از بودجه جوامع صرف تحصیل کودکان و نوجوانان می­ شود (اعظمی رضائی نسب، ۱۳۸۹).

آنچه برای محققان تعلیم و تربیت مهم است این است که چه عواملی بر این انگیزه­ مهم انسان یعنی یادگیری تاثیر اساسی می­ گذارد. در دو دهه اخیر کارشناسان تعلیم و تربیت به مقوله­ های شناخت و انگیزش توجه بیشتری کرده ­اند. شناخت در برگیرنده­ی پاره­ای از توانایی­ ها و اعمال ذهنی از قبیل دانش، درک کردن، تشخیص دادن و تفکر است و انگیزش با مسائلی از قبیل هیجان، نگرش و ارزش­گذاری ارتباط دارد. (جعفری، ۱۳۸۸).

‌بر اساس نظریه­ های جدید مانند یادگیری خود تنظیمی، مؤلفه‌ ­های شناخت و انگیزش به صورت یک مجموعه­ در هم تنیده و مربوط به هم در نظر گرفته می­ شود. چهارچوب این نظریه بر این اساس استوار است که دانش ­آموزان چگونه از نظر فراشناختی، انگیزشی و رفتاری، یادگیری خود را سامان می­بخشند (زیمرمن^[۱] و پونز^[۲]، ۱۹۹۰).

پژوهش حاضر نیز در همین راستا به دنبال شناسایی عوامل شناختی و انگیزشی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی است.

۱-۲- بیان مسئله

پیشرفت تحصیلی و عوامل مؤثر بر آن­ سال­ها است که مورد توجه متخصصان آموزش و پرورش قرار گرفته است، عوامل زیادی وجود دارد که با پیشرفت تحصیلی مرتبط می­باشند که از آن جمله ‌می‌توان به راهبردهای خود تنظیمی و باورهای انگیزشی اشاره کرد. نگرش هر فرد درباره خود می ­تواند زمینه موفقیت تحصیلی و اجتماعی او را فراهم کند و هم زمان نیز به وسیله آن متاثر شود. هم چنین بین نگرش و یادگیری تعامل وجود دارد، یادگیری می ­تواند بر نگرش­ها و نگرش­ها می ­تواند بر روی یادگیری اثرگذار باشند (اعظمی رضائی نسب، ۱۳۸۹).

برای محققان تعلیم و تربیت مهم این است که چه عواملی بر انگیزه و نگرش انسان تاثیر اساسی می­ گذارد. چرا بعضی از دانش ­آموزان مشتاقانه به تکالیف آموزشگاهی روی می ­آورند و در انجام تکالیف محوله از خود سخت­کوشی نشان می­ دهند. حال آن که تلاش برخی تنها برای اجتناب از شکست است. (امینی زرار، ۱۳۸۷).

در طی سالیان گذشته تغییر قابل توجهی در مطالعه انگیزش رخ داده است که این تغییر منجر به درک روشن­تر مفهوم انگیزش و یافته ­های قابل تکرار مرتبط با تعلیم وتربیت گردیده است.

شناخت و عاطفه به عنوان دو مؤلفه‌­ی اساسی یادگیری همواره از طرف روان­شناسان تربیتی و مربیان مورد تأکید قرار گرفته است و شناخت در برگیرنده­ی پاره­ای از توانایی­ ها و اعمال ذهنی از قبیل دانش، درک کردن، تشخیص دادن، تفکر، قضاوت و استدلال ‌می‌باشد. عاطفه بیشتر با مسائلی از قبیل انگیزش، هیجان، نگرش، ارزش­گذاری و نظایر این­ها در ارتباط ‌می‌باشد.

‌بر اساس نظریه­ های جدید مانند یادگیری خود تنظیمی، مؤلفه‌ ­های شناخت و انگیزش به صورت یک مجموعه در هم تنیده و مربوط به هم در نظر گرفته می­ شود. چهارچوب این نظریه ­ها بر این استوار است که دانش ­آموزان چگونه از نظر فراشناختی، انگیزشی و رفتاری، یادگیری خود را سامان می­بخشند (زیمرمن، مارتینز^[۳] و پونز، ۱۹۹۰).

اکثر الگوهای نظری انگیزشی پیشرفت^[۴]، باورهای افراد را عمده­ترین و اصلی­ترین تعیین­گرهای رفتار پیشرفت می­دانند. در واقع مفروضه­ی همه این نظریه ­ها آن است که انتظارات افراد برای موفقیت و ادراک آن­ها از توانایی انجام تکالیف مختلف نقش عمده­ای در انگیزش و رفتار دارد. (دوئک ولگیت^[۵]، ۱۹۸۸ ؛ اعظمی رضائی نسب، ۱۳۸۹).

انگیزش را به بیان ساده جهت و شدت تلاش فرد تعریف کرده ­اند، منظور از جهت تلاش، روشی است که در آن فرد قصد دست­یابی به موقعیت­های خاصی را دارد، و منظور از شدت تلاش مقدار کوششی است که از فرد سر می­زند. البته این نوع انگیزش در تمامی فعالیت­های انسانی به چشم می­خورد ولی تعبیر آن بستگی به شرایط ویژه خود دارد (اسلاوین^[۶]، ۱۳۸۵ ؛ فتاحی ، ۱۳۸۹)

انسان­ها برای دست­یابی به اهداف، نیازها و غرایز خود، انگیزش لازم را کسب می­نمایند. در خصوص جویندگان علم، انگیزه پیشرفت تحصیلی، از اهمیت خاصی برخوردار است.( یوسفی، قاسمی، فیروزنیا، ۱۳۸۸).

سازه انگیزش پیشرفت تحصیلی به رفتارهایی که به یادگیری و پیشرفت در مدرسه مربوط است اطلاق می­ شود. (عابدی، عریضی، سبحانی­نژاد، ۱۳۸۴).

باتل^[۷](بهرامی و رضوان، ۱۳۸۵) معتقد است که انگیزش پیشرفت تحصیلی عبارت است از گرایش همه جانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالی­ترین معیارها، تلاش برای موفقیت در عملکرد و برخورداری از لذتی که با موفقیت در عملکرد همراه است. با این انگیزه افراد، تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیت­آمیز یک تکلیف، رسیدن به هدف یا دست­یابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود دنبال ‌می‌کنند تا بالاخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و پیشرفت تحصیلی کسب نمایند. (فتاحی، ۱۳۸۹).

‌بنابرین‏ ‌می‌توان گفت انگیزش با چراها و علل رفتار ارتباطی دارد. نظریه­ های مربوط به انگیزش غالباً بر این فرض استوارند که هیچ عمل یا رفتاری، تصادفی نیست و برای هر رفتاری که انجام می­دهیم دلیلی وجود دارد. فروید^[۸] معتقد است که اگر چه دلایل یا انگیزه­ های برای رفتار وجود دارد ولی ممکن است ما از علت و چرایی رفتارهایمان آگاه نباشیم. میزان برانگیختگی ما به نیازهای درونی ما، پیامدها و نتایج بالقوه آن رفتار، و پیش ­بینی شخصی ما درباره این که رفتارمان با چه احتمالی به نتایج موردنظر خواهد انجامید، بستگی دارد. (همان منبع).

انگیزش تنها عامل کلی و مولد رفتار به حساب نمی­آید بلکه در یادگیری نقش مهمی دارد. انگیزش یک پیش نیاز برای یادگیری در دانش ­آموزان به حساب می ­آید و تاثیر آن بر آموزش و یادگیری بدیهی است (پوراسلامی، شیرازی، ۱۳۸۰).

یکی از متغیرهایی که با انگیزش پیشرفت تحصیلی و عملکرد تحصیلی ارتباط دارد یادگیری خود تنظیمی است. خودتنظیمی سازه­ای است که از دهه­ ۱۹۶۷ از سوی بندورا^[۹] مطرح شد.

بندورا (۱۹۸۶) خود تنظیمی را این گونه تعریف می­ کند «توانایی شروع کردن و دست کشیدن از فعالیت­های مطابق با مقتضیات، موقعیت­های اجتماعی و آموزش و توانایی به تعویق انداختن انجام کارها با هدف دلخواه» یکی از نظریه پردازنی که در گسترش نظریه خود تنظیمی تاثیر به سزایی داشته زیمرمن بوده است.

نظر زیمرمن (گاردنر^[۱۰]، ۲۰۰۹) خود تنظیمی را این گونه تعریف می­ کند: خودتنظیمی به تفکرات، احساسات و اعمال خود تولیدی گفته می­ شود که برنامه­ ریزی می­شوند و به صورت دوره­ای برای دست­یابی به اهداف شخصی اتخاد می­شوند. بندورا (پیرحسینلو، ۱۳۸۲) معتقد است، انسان­ها دارای نوعی نظام خود^[۱۱] هستند و نیروی خودتنظیمی دارند چنان چه توسط این خودتنظیمی می­توانید بر افکار، احساسات و رفتارهای خود کنترل داشته و بر سرنوشت خود نقش تعیین کننده ­ای ایفا کنند.

بندورا یادگیری خودتنظیمی را علت متقابل بین سه فرایند تاثیرگذار محیطی، رفتاری و شخصی فرض می­ کند پینتریج و شانک^[۱۲] (۱۹۹۰).