= میانگین جمع دارایی­ های شرکت i در سال های t و t-1
= جریانات نقدی عملیاتی شرکت i در سال t
= تغییرات در دارایی­ های جاری شرکت i در سال های t-1 به t
= تغییرات در بدهی­های جاری شرکت i در سال های t-1به t
= تغییرات در وجه نقد شرکت i در سال های t-1 به t
= تغییرات در بدهی­های کوتاه مدت شرکت i در سال هایt-1به t
= تغییرات در درآمد شرکت در سال های t-1 به t
= اموال، ماشین آلات و تجهیزات ناخالص
در مدل فوق کیفیت سود برابر است با:
کیفیت سود که در این مدل با بهره گرفتن از انحراف معیار میانگین متحرک مقادیر باقیمانده مدل (از سال t-4 تا سال t) محاسبه می شود بیانگر این است که شرکت های با انحراف معیار بیشتر کیفیت سود پایین تری دارند.
۱-۱۳-۱-۲- شناسایی کیفیت سود با بهره گرفتن از الگوی اسلوان (۱۹۹۶)
کیفیت سود در الگوی اسلوان به شرح الگوی زیر می­باشد:
که در آن، عبارت از تعهد عملیاتی است؛ عبارت است از عایدی قبل از اقلام غیر مترقبه، جریان­های نقدی ناشی ناشی از عملیات است؛ میانگین ارزش دفتری اول و پایان دوره مجموع دارایی­هاست.پس از محاسبه برای تمام شرکت­های نمونه متغیر جدیدی به نام به منظور تفکیک شرکت­های نمونه به کیفیت سود ضعیف و قوی محاسبه و تعریف می­گردد. به منظور محاسبه این متغیر ابتدا میانه به دست آمده از شرکت­های نمونه محاسبه می­گردد. پس از محاسبه این میانه متغیر به شرح زیر محاسبه می­ شود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

قدر مطلق اختلاف هر شرکت با مقادیر میانه کل نمونه­ها است. پس از محاسبه این متغیر شرکت­های نمونه بر اساس آن به دهک­های مختلف تقسیم می­گردند. شرکت­های قرار گرفته در دهک­های اول و دوم به عنوان شرکت­های با کیفیت سود قوی تلقی شده و سایر دهک­ها با کیفیت سود ضعیف طبقه ­بندی می­گردد.
۱-۱۴-۲- متغیر وابسته
در این تحقیق متغیر وابسته واکنش بازار در زمان ارائه گزارشات تعدیلی می­باشد که با بهره گرفتن از بازده اضافی سهام در بازه زمانی انتشار گزارشات تعدیلی اندازه ­گیری می­ شود:

که در آن:
= Daily Ret بازده روزانه شرکت i برای روز های ۰ و +۱
IndRet= بازده بازار می­باشد.
۱-۱۵- مدل تحقیق
برای آزمون فرضیات تحقیق از مدل پالمورس، ریچاردسون و اسکولز^[۳] (۲۰۰۴) که به اختصار PRS نامیده می­ شود استفاده می­گردد که به شرح زیر می باشد:

که در آن:
=CAR واکنش بازار در زمان ارائه گزارشات تعدیلی.
ATTRIB = یک متغیر مجازی است که چنانچه تعدیل گزارش توسط حسابرس، مدیریت و یا بورس اوراق بهادار صورت پذیرد عدد ۱ و در غیر این صورت مقدار ۰ را می گیرد.
CORE = چنانچه تعدیل گزارشات مالی در برگیرنده حساب های اصلی (درآمد- بهای تمام شده و هزینه های جاری عملیاتی) باشد مقدار ۱ و چنانچه تعدیل به خاطر حساب های اصلی نباشد مقدار ۰ را می گیرد.
MAT = تفاوت جمع سود اصلی گزارش شده (قبل از تعدیل) و جمع سود تعدیل شده در تمام سال ها تقسیم بر جمع دارایی ها (در سال قبل از سال تعدیل)
PERVAS = نشان دهنده تعداد گروه حساب­های اصلی که در تعدیل تحت تاثیر قرار گرفته اند. (تعداد ۷ گروه اصلی وجود دارد که در صفحه ۹۵ موجود است)
YEARS = نشان دهنده اصرار بر تعدیل گزارش است و با تعداد سال­هایی که گزارشات در طول دوره تحقیق تعدیل شده است اندازه ­گیری می شود (این مقدار برای گزارشات فصلی- سه ماهه، ۲۵% است)
SIZEMAT = حاصل­ضرب بین اندازه شرکت (لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی­ های شرکت در سال ماقبل تعدیل) و اندازه تغییرات سود (MAT)
LEVMAT = حاصل­ضرب بین نسبت بدهی های بلند مدت به جمع دارایی ها (بر اساس ارزش دفتری در پایان سال ماقبل تعدیل) و اندازه تغییرات در سود (MAT).
PRIORRET = بازده حاصل از خرید و فروش در ۱۲۰ روز قبل از تاریخ تعدیل (روز ۱۲۰- تا ۱- )
AUDCHANGE = چنانچه شرکت در سال تعدیل گزارش تغییر حسابرس داشته عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر.
EQ = بیانگر کیفیت سود می باشد که بر اساس دو کیفیت اقلام تعهدی تعدیل شده مدل دی چو و دی شف (۲۰۰۲) (DDEQ) و یا اسلوان (۱۹۹۶) اندازه ­گیری می­ شود.
۱-۱۶- روش تحلیل
برای آزمون فرضیه نخست تحقیق، مدل فوق را به ترتیب با بهره گرفتن از هر دو متغیر کیفیت سود که به دو روش فوق اندازه ­گیری می­ شود مورد بررسی قرار می­دهیم و با توجه به ضریب متغیر کیفیت سود (E­Q) در خصوص رد یا تایید فرضیه اظهار نظر می نماییم.
برای آزمون فرضیه دوم که مبتنی بر این سوال است؛ کدام روش اندازه ­گیری کیفیت سود با واکنش سرمایه ­گذاران ارتباط و هم­خوانی بالاتری دارد، هر دو متغیر کیفیت سود اندازه ­گیری شده را بطور هم­زمان وارد مدل تحقیق نموده و با توجه به ضرایب بدست آمده در خصوص رد یا تایید فرضیه اظهار نظر می­نماییم.
۱-۱۷- کاربرد نتایج تحقیق
نتایج حاصل از این تحقیق می ­تواند برای طیف گسترده­ای شامل سهام­داران، حسابرسان، مسئولین بورس اوراق بهادار و محققان مفید واقع گردد.
۱-۱۸- ساختار کلی تحقیق
در فصل اول، کلیات تحقیق ارائه شد. مقدمه، بیان مسأله، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، قلمرو تحقیق، فرضیه ­ها و تعریف متغیرها، مورد بررسی قرار گرفت. در فصل دوم ضمن بیان مقدمه، مفاهیم نظری تحقیق تشریح و تبیین می­ شود. در ادامه با مروری بر ادبیات تحقیق، پژوهش­هایی که پیرامون موضوع تحقیق صورت گرفته است، مورد بررسی قرار می­گیرد. در فصل سوم ابتدا قلمرو زمانی تحقیق، فرضیه ­ها و متغیرهای تحقیق تشریح می­گردد. سپس به بیان روش انجام تحقیق، جامعه و نمونه آماری پرداخته و در نهایت روش گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده ­ها و آزمون سوالات ارائه می­گردد. فصل چهارم به تجزیه و تحلیل نتایج اختصاص یافته است. چگونگی طبقه ­بندی اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها از طریق بکارگیری روش­ها و مدل­های آماری مورد استفاده، اشاره شده و در نهایت نتایج آزمون فرضیه ­ها ارائه می­ شود. در فصل پنجم خلاصه تحقیق بیان می­ شود و نتیجه ­گیری و بررسی تطبیقی یافته­ ها ارائه می­ شود. در پایان این بخش محدودیت­های تحقیق، پیشنهادها و زمینه ­های تحقیقات آتی ارائه می­گردد. پیوست­های تحقیق شامل اطلاعات استفاده شده، منابع و مآخذ و سایر جداول پیوست ارائه می­ شود.
فصل دوم
مبانی نظری و
مروری برپیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
سیستم گزارشگری مالی در جلب اعتماد عمومی همواره با بحران­هایی مواجه بوده است. افزایش شمار تقلب و ارائه‌های مجدد که اغلب با ورشکستگی شرکت­های بزرگ درهم آمیخته، نگرانی­هایی را درباره کیفیت صورت­های مالی به‌همراه داشته است. یکی از مهمترین ویژگی­های کیفی اطلاعات حسابداری، اتکاپذیری و کیفیت آن است. نقش اصلی گزارشگری مالی، انتقال اثربخش اطلاعات به افراد برون سازمانی به روشی معتبر و به موقع است. مدیران می­توانند از آگاهی خود درباره فعالیت­های تجاری شرکت برای بهبود اثربخشی صورت­های مالی، به عنوان ابزاری برای انتقال اطلاعات به سرمایه ­گذاران و اعتباردهندگان بالقوه، استفاده نمایند (نوروش و حسینی، ۱۳۸۸). طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی اتکاپذیر است که از اشتباه و تمایلات جانب­دارانه خالی باشد. تحقیقاتی که پیشتر در ایران انجام گرفته است نشان می­دهد که درصد بالایی از شرکت­های ایرانی به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری، صورت­های مالی را تجدید ارائه و رقمی را تحت عنوان تعدیلات سنواتی گزارش می­ کنند (سروری مهر، ۱۳۸۵ و کردستانی و همکاران، ۱۳۸۹). این موضوع نشان می­دهد که اطلاعات حسابداری شرکت­ها از نظر ویژگی عاری از اشتباه بودن مورد تردید است. این موضوع می ­تواند نشانگر انگیزه مدیران برای گمراه کردن استفاده­کنندگان صورت­های مالی از طریق اعمال اختیارات خود در زمینه گزینش­های حسابداری در گزارشگری مالی باشد.
فصل دوم این پژوهش به بیان مبانی نظری و پیشینه تحقیق خواهد پرداخت. مطالعات این فصل ما را در تحلیل لازم در فصل­های بعدی یاری می­ کند و همچون چراغی روشنگر مسیر خواهد بود.
۲-۲- محتوای اطلاعاتی تجدید ارائه صورت­های مالی
ارائه مجدد برای بازار حاوی اطلاعات جدیدی است. از دیدگاه سرمایه ­گذاران اخبار ارائه مجدد فقط بیانگر مشکلات عملکرد دوره گذشته نیست بلکه نوعی پیش ­بینی مشکلات آتی برای شرکت و مدیریت آن نیز محسوب می­ شود. به عبارت دیگر، موجب سلب اعتماد سرمایه ­گذاران نسبت به اعتبار و شایستگی مدیریت و کاهش کیفیت سودهای گزارش شده می­گردد. در حقیقت، صورت­های مالی تجدید ارائه شده به صورت شفاف و صریح، پیام و علامتی پیرامون قابل اتکا نبودن صورت­های مالی دوره­ های گذشته و کیفیت پایین آنها ارائه می­نماید. بنابراین متعاقب ارائه مجدد، انتظارات سرمایه ­گذاران در ارتباط با جریان­های نقدی آتی و نرخ بازده مورد انتظار آنها تغییر می­یابد (ژیانگ^[۴]، ۲۰۰۶).

و اعتباری، نقش تعیین کنندهای را درتوسعه و رشد اقتصادی کشورها ایفا میکند و میتوان از آن به عنوان نیروی محرکه، شتاب دهنده، متعادل کننده و سامان بخش اقتصاد یاد کرد. نگاهی به تاریخچه بانک موید این است که این نهادها علاوه بر نقش پول، در داد و ستدهای درونی و برونی مسئولیت مبادلات مالی و پولی را به عهده داشته و از بدو تاسیس و شکل گیری هم امین مردم و هم آسان کننده مبادلات پولی بوده و تاثیر بسزایی در اقتصاد داشته اند؛ بنابراین توسعه و بهبود فعالیتهای بانکی بویژه اعطای تسهیلات به همراه نظامی کارآمد، نقش عمده ای درتوسعه وپیشرفت اقتصاد و صنعت بانکداری کشور خواهد داشت. تسهیلات اعطایی، از زمره مهمترین و با ارزشترین داراییهای بانک محسوب میشوند و بخش عمدهای از درآمد بانکها میتواند از طریق اعطای تسهیلات به وقوع بپیوندد اما گردش پول و سرمایه در جامعه، نهاد مالی را در معرض انواع ریسکها قرارمیدهد، تنوع این ریسکها و گاهی شدت آنها به حدی است که اگرنهاد مالی نتواند آنها را به نحو صحیح کنترل و مدیریت کند رو به نابودی و حتی ورشکستگی خواهد رفت.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بنابراین با توجه به افزایش تقاضای تسهیلات و ریسک موجود در این گونه فعالیتها، اعتبارسنجی متقاضیان تسهیلات و ارائه الگویی مناسب برای نحوه پرداخت تسهیلات یکی از اساسی ترین اصول مدیریت ریسک اعتباری در بانک ها و موسسات مالی بشمار میرود، به طوریکه استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک اعتباری بالاخص اعتبارسنجی، به بانک ها این امکان را می دهد تا با اطمینان خاطر بیشتری در خصوص اعطای تسهیلات تصمیم گیری کنند.
در این پژوهش ابتدا جایگاه ریسک در سیستم بانکی کشور و سایر کشورها تبیین و سپس به مفهوم ریسک ،طبقه بندی ریسکهای تاثیرگذار بر نهادهای مالی بویژه بانکها ، بررسی مدلهای محاسبه ریسک اعتباری پرداخته شده است.
۲-۲- مفاهیم و تعاریف ریسک
تصمیمات مربوط به تامین مالی و تعیین ترکیب بهینه ساختار سرمایه از یک طرف و توجه به ریسک شرکت از طرف دیگر ازجمله مسائلی است که در تصمیمگیری مدیریت حائز اهمیت است.
استفانراس اینطور بیان کرده که بخش پیشبینی نشده بازده ، یعنی بخش ناشی از اخبار غیر مترقبه ،ریسک واقعی هر نوع سرمایهگذاری است .مهمتر اینکه ،اگر همواره آنچه را که انتظار داریم ، بدست آوریم سرمایهگذاری کاملا قابل پیشبینی و بنابراین بدون ریسک خواهد بود . به عبارت دیگر ، ریسک یک دارایی از اخبار غیر مترقبه – اتفاقات پیش بینی نشده – ناشی میشود(جهانخانی و شوری، ۱۳۸۹). و به عبارتی سادهتر میتوان گفت ریسک یا عدم اطمینان در معنای عام اشاره به تحقق نتیجه ای متفاوت با نتیجه مورد انتظار دارد .
با توجه به آنچه ذکر شد ریسک در نتیجه عدم اطمینان ناشی از احتمال به دست آوردن بازده در یک بازه زمانی مشخص با ارزش ثابت ایجاد میگردد که اینچنین ریسکی بر دو نوع میباشد :

1. 1. ریسک غیر سیستماتیک که در اثر عوامل خاص مربوط به یک پروژه یا شرکت مشخصی ایجاد میشود که طبق نظریه مدیریت پرتفولیو این ریسک را میتوان از طریق ایجاد یک پرتفولیو متنوع و بهینه شده به حداقل رساند.

1. 1. ریسک سیستماتیک که در نتیجه عوامل اقتصادی و سیاسی و اجتماعی موثر بر پروژه سرمایهگذاری ایجاد میگردد و در نتیجه پروژه سرمایهگذاری نقشی در ایجاد این نوع از ریسک ندارد . لذا ریسک سیستماتیک بوسیله عوامل ذکر شده بر روی شرکت یا یک بخش از صنعت تاثیر گذار است(راعی،۱۳۸۶).

شاخص ریسک سیستماتیک در مدیریت پورتفولیو ضریب بتا است و زمانی که انتظار رشد شاخص بازار وجود داشته باشد ، سرمایهگذاران سهامهایی با بتای بالاتر را انتخاب میکنند و در شرایط انتظار کاهش شاخص بازار به انتخاب سهمهای با بتای منفی و پایین دست میزنند(همان منبع).
با مراجعه به منابع مختلف علمی، تعاریف متعددی از ریسک می‌توان یافت. که البته‌ هر کدام از این تعاریف بسته به بعد یا زاویه دید خود، تعریف متفاوتی از ریسک ارائه کرده‌اند.در فرهنگ مدیریت رهنما، در تعریف ریسک آمده است :
«ریسک عبارت است از هرچیزی که حال یا آینده دارایی یا توان کسب درآمد شرکت، موسسه یا سازمانی را تهدید می کند.»وستون و بریگام در تعریف ریسک یک دارایی می‌نویسند:ریسک یک دارایی عبارت است از تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی.
واژه ریسک در فرهنگ لانگمن چنین تعریف شده است: “ریسک عبارت از احتمال وقوع چیزی بد یا نامطلوب و یا احتمال وقوع خطر است".
«نیکلز» مفهوم ریسک را از ابعاد مختلف مدنظر قرار داده و آن را از نظر مفهومی به دو دسته تقسیم می‌کند. وی معتقد است واژه ریسک به احتمال ضرر، درجه احتمال ضرر، و میزان احتمال ضرر اشاره دارد. در این راستا ریسک احتمال خطر هم احتمال سود و هم احتمال زیان را دربر می‌گیرد. در حالی که ریسک خالص صرفاً احتمال زیان را در بر می‌گیرد و شامل احتمال سود نمی‌شود، مانند احتمال وقوع آتش(نیکلز^[۱۰]،۱۹۹۹).
لذا، با توجه به مجموعه تعاریف فوق، می‌توان ریسک را به صورت زیر تعریف کرد:
«ریسک عبارت است از احتمال تغییر در مزایا و منافع پیش‌بینی شده برای یک تصمیم، یک واقعه و یا یک حالت در آینده» منظور از احتمال این است که اطمینانی به تغییرات نیست. در صورتی که اطمینان کافی نسبت به تغییرات وجود داشت، تغییرات مطمئن در چارچوب منافع و مزایای پیش‌بینی شده پوشش پیدا می‌کرد در حالی که عدم امکان پیش‌بینی ناشی از احتمالی بودن تغییرات، آن را به ریسک حاکم بر منافع و مزایا تبدیل کرده است.
تغییر اشاره به هرگونه کاهش یا افزایش در منافع دارد. به این معنا که صرفاً تغییرات نامطلوب نیست که در چارچوب ریسک پوشش پیدا می‌کند. بلکه تغییرات مطلوب نیز در این معنا در چارچوب ریسک قرار دارد.
تصمیم، واقعه یا حالت اشاره به ارادی و غیر ارادی بودن شرایطی دارد که ریسک بر آن حاکم می‌شود. ممکن است تصمیمی به صورت ارادی گرفته شود، مزایا و منافع آن ارزیابی شود، و بر مزایا و منافع آن ریسک خاصی حاکم باشد. از طرف دیگر ممکن است واقعه یا حالتی در آینده به صورت غیر ارادی پیش‌آید و پیش‌بینی‌های مزایا و منافع آن تحت لوای احتمال تغییر قرار گیرد.
۲-۳- عوامل ریسک 
درک فرایند مدیریت ریسک مستلزم درک زمینه های عواملی است که منجر به ریسک های پروژه می شود.
در مدیریت پروژه تحقیقات در باره ی عوامل ریسک ها پراکنده بوده و بارها و بارها محققان بدون در نظر گرفتن ماهیت پروژه به همان عوامل ریسک بسنده کرده اند.
کیل و همکاران^[۱۱]در سال ۱۹۹۸ خاطر نشان کرده اند، شایع ترین عوامل ریسک در بین پروژه های سازگارعبارتند از:
- فقدان تعهد مدیران ارشد به پروژه
- عدم وجود تعهد کاربر
- عدم دخالت کافی کاربر
- عدم مدیریت پایان انتظلارات کاربر
یکی از نکته های ویژه و جالب در اینجا استفاده ” تعهد ” به جای ” پشتیبانی ” است. کیل و همکاران اشاره می کنند که این تمایز بسیار مهم است.این خیلی ساده است که حمایت یک پروژه بوسیله ی انتقال پول یا پر کردن جاهای خالی متفاوت است با نمایندگی که به طور فعالانه برای یک پروژه کار می کند و همچنان این کار را دز زمان طولانی انجام می دهند. مدیران پروژه نیاز به نوع دوم حمایت دارند.
در خلال این پرسش از ریسک ها ،جونز در ۱۹۹۴ اضافه کرد که پروژه های مربوط به اطلاعات و فن آوری به خصوص در معرض عوامل ریسک زیر قرار دارند:
- خیزش الزامات کاربری
- فشار بیش از حد برنامه به علت انجام کار زیاد در زمان خیلی کم
- کیفیت پایین کار به علت فشار بیش از حد
- تخطی از هزینه ها
- کنترل نا کافی اجزا
بسیاری اما نه همه از عوامل بالا ناشی از عدم ارزیابی کافی ریسک های ذاتی پروژه هاست.
۲-۴- دسته بندی ریسک
- مک کائل ۱۹۹۶ سلسله مراتبی از دسته های ریسک را که مدیران پروژه در هنگام برنامه ریزی پروژه باید به آن توجه داشته باشند برشمرد.با انجام این کار ممکن است آنها از ریسک های مشخص شده جلوگیری کنند.
- مک کائل عضو هیئت شناسایی در پژوهش خود چهار دسته از ریسک های مهم را دسته بندی می کند: وابستگی، الزامات، مسائل مربوط به مدیریت و عدم آگاهی و دانش
- یک مدیر پروژه می تواند ریسک های وابستگی را شناسایی و از آنها اجتناب کند ازجمله وابستگی ها:
- وابستگی های نرم افزاری
- وابستگی هایی که در سراسر توابع تقسیم به وجود می آید
- در دسترس بودن افراد در زمان مورد نیاز برای انجام وظایف
- روابط کار فرعی و قابلیت اطمینان از تحویل با توجه به برنامه
ریسک ها به طور معمول توسط عوامل زیر ایجاد می شوند:
- فقدان یک چشم انداز روشن برای پروژه
- عدم توافق بر سرنیاز، به ویژه در درون سازمان
- عدم اولویت بندی در کارها
- توسعه در یک محیط وبه سرعت درحال تغییر در پروژه های سفت و سخت
- فرایند مدیریت تغییر که مستندات را نا کافی برای مراجعات بعدی ارائه می دهد.
ریسکهای مربوط به مدیریت اغلب خلاصه می شوند به دو دسته:
- برنامه ریزی کلی و کافی نبودن شناسایی وظایف درون پروژه
- دید نامناسب وغیر واقع به پروژه به علت ضعف مدیریت و اعضی پروژه
- مشخص نبودن مالکیت پروژه و فرایند تصمیم گیری

۴-۳- اهدای جنین ۱۱۰
۴-۳-۱- ماهیت اهدای جنین ۱۱۱
۴-۳-۲- اهدای جنین ونظر فقها ۱۱۴
۴-۳-۲-۱- جواز وعدم جواز اهدای جنین ۱۱۴
۴-۳-۲-۱-۱ - ادله عدم جواز اهدای جنین ۱۱۴
۴-۳-۲-۱-۲- دلایل نظریه ی تفکیک ۱۲۱
۴-۳-۲-۱-۳- دلایل جواز اهدای جنین ۱۲۳
فصل پنجم: آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم،اهدای تخمک اهدای جنین
بخش اول :آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم ۱۲۵
۵-۱- الف: آثار غیر مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای ۱۲۵
۵-۱-۱- نسب ۱۲۵
۵-۱-۱-۲- ولایت ۱۲۸
۵-۱-۱-۳- حضانت ۱۲۹
۵-۱-۱-۴- حق قصاص ۱۲۹
۵-۱-۱-۵- نکاح ۱۳۰
۵-۱-۲- آثار مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای ۱۳۴
۵-۱-۲-۱- توارث ۱۳۴
۵-۱-۲-۲-نفقه ۱۳۵
۵-۱-۳- سایر روابط مالی ۱۳۶
بخش دوم :آثارحقوقی تلقیح مصنوعی در حالت اهدای تخمک ۱۳۸
۵-۲-۱-آثار غیر مالی حالت اهداء تخمک ۱۳۸
۵-۲-۱-۱ –نسب ۱۳۸
۵-۲-۱-۲ – نکاح ۱۳۹
۵-۲-۱-۳ – حضانت ۱۳۹
۵-۲-۱-۴- ولایت ۱۴۰
۵-۲-۲-۱-آثار مالی حالت اهدای تخمک ۱۴۰
۵-۲-۲-۲- نفقه ۱۴۰
۵-۲-۲-۳-توارث ۱۴۰
بخش سوم: آثار حقوقی بر اهدای جنین ۱۴۱
۵-۳-آثار حقوقی بر اهدای جنین ۱۴۱
۵-۳-۱- آثار غیرمالی ۱۴۱
۵-۳-۱ -۱ .نسب ۱۴۱
۵-۳-۱-۲- نکاح ۱۴۲
۵-۳-۱-۳- سایرآثار نسب ۱۴۵
نتجه گیر ی وپیشنهادات ۱۴۵
فهرست منابع ۱۴۸
چکیده
مبانی فقهی و حقوقی باروری مصنوعی
به وسیله ی:
صدرالله بشتام
یکی از روش های نوین تولید مثل، تلقیح مصنوعی می باشد که در آن توسط روش های کمکی تولید مثل در علم پزشکی زمینه باروری تخمک زن را با بهره گرفتن از اسپرم مرد فراهم نموده که در نتیجه امتزاج اسپرم و تخمک، یک جنین تشکیل می شود و در این روش باردار شدن زن بوسیله آلات پزشکی و بدون انجام عمل مقاربت و نزدیکی جنسی صورت می گیرد.
این پژوهش با هدف بررسی مبانی فقهی و حقوقی باروری مصنوعی و آثار مترتب بر آن ، اعم از آثار مالی و آثار غیر مالی در قالب دو روش کلی مورد پژوهش قرار گرفته است . در روش اول نطفه طفل از ترکیب اسپرم زن و شوهر قانونی است و طفل حاصل از آن به اتفاق اکثر علما و حقوقدانان فرزند مشروع و تمام آثار حقوقی مترتب بر فرزندان طبیعی بر او هم بار می گردد ، اعم از اینکه طفل در رحم زوجه یا در رحم زن دیگر و یا در دستگاه مصنوعی رشد نماید.
در روش دوم طفل از اسپرم تخمک زن و مرد بیگانه می باشد که بنا به نظر اکثر علما و فقها اگر چه این عمل حرام است ولی بنا به نظر مشهور آثار نسب بر طفل بار می شود ،‌زیرا چنین عملی تحت عنوان زنا قرار نمی گیرد .
همچنین در این پژوهش موضوع اجاره رحم و اهدای تخمک و اهدای جنین نیز از جهت تکلیفی و آثار وضعی مورد بررسی قرار گرفته که به روش کتابخانه ای است و بر اساس روش توصیفی-استدلالی موضوعات مورد کنکاش قرار گرفته اند.
کلید واژه: تلقیح مصنوعی ، نطفه (اسپرم و تخمک )، نسب ، مادر جانشین ، اهدای جنین، اهدای تخمک.
بخش اول: کلیات
۱-۱-۱-مقدمه
یکی از زیباترین و شگف انگیز ترین غرایزی که حضرت حق در نهاد آدمی بنا گذارده غریزه فرزند خواهی و میل به تداوم نسل است لذا بر مبنای این سیستم غریزی طبیعت انسان به گونه ای خلق شده که قادر به تولید مثل باشد ، به این صورت که از ترکیب اسپرم جنس مذکر با تخمک جنس مونث نطفه تشکیل شده « ایها الناس انا خلقناکم من ذکرو انثی» ( حجرات ، آیه ۱۳ ) و در رحم زن تکثیر می شود و مراحل مختلف رشد را سپری می کند« الم تخلقکم من ماء مهین فی قرار مکین» ( مرسلات آیه ۲۰ و ۲۱ )و به صورت انسان قدم به عرصه گیتی می گذارد« انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعاً بصیراً »( دهر ، آیه ۳ ) و بسیار طبیعی است موجودی که از شیره جسم و جان این دو به وجود می آید و نشر و نما می کند بر مودت و صفا صمیمیت و سکون و آرامش آنها می افزاید .
«و من آیا ته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده رحمته ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون » .
لکن همیشه طبیعت کار خود را دست انجام نمی دهد و زنان و مردانی هستند که به علت نقص در قسمتی از دستگاه تولید مثلشان صاحب فرزند نمی شوند و چه بسا که زندگی زناشویی و اجتماعی آنها فقط به همین خاطر که نمی توانند از خود انسانی به جا بگذارند به مخاطره می افتد .
برخی از مردان هستند که یا فاقد اسپرم اند یا اسپرم آنها توان خاصیت ترکیب با تخمک زن را ندارد و یا زنانی وجود دارند که یا تخمک ندارند و یا قابلیت و توان پذیرش اسپرم را ندارد و یا رحم آنها توانایی نگهداری و پرورش جنین را ندارد یا اصلاً رحم ندارند و در عین حال علاقمند بچه ای را که نحوی منتسب به خود آنان باشد ، داشته باشند . این وضع از دیرباز وجود داشته و انسان برای یافتن راه حل این مشکل به راه های زیادی دست زده است و به وسایل و روش های مختلفی متوسل شده است قرآن کریم خود از سویی به وضع استثنایی بعضی از زنان و مردان عقیم اشاره کرده و از سوی دیگر درخواست و التماس برخی نازایان را منعکس نموده ، و بارور و باردار کردن آنها را به قدرت خداوند بیان نموده است در سوره شوری آیات ۴۹ و ۵۰ می فرماید « لله ملک السموات و الارض یخلق ما یشاء یهب لمن یشاء اناثا و یهب لمن یشاء الذکور ایزوجهم ذکراناً و اناثاً و یجعل من یشاء عقیماً انه علیم قدیر ».
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

امروزه با پیشرفت علم مخصوصاً در زمینه های پزشکی و با بررسی دقیق علل و عوامل نازایی ، دانشمندان موفق شدند تا از طریق مصنوعی « غیر طبیعی » مشکل نازایی را تا اندازه زیادی حل کنند از جمله روش های باروری که امروزه بکار می رود باروری از طریق لقاح مصنوعی است که انواع مختلفی دارد . مسأله مورد بحث در علم حقوق این است که آیا فرزندی که از این روش بوجود می آید مشروعیت قانونی دارد یا خیر ؟ و بعد از پاسخ به این مطلب این مسأله بیش می آید که در فرض جواز یا حرمت هر یک از این روش از لحاظ حقوقی چه آثاری بر آن مترتب می گردد به بیان دیگر طفلی که از لقاح مصنوعی بوجود می آید در جامعه از چه حقوقی برخوردار است ؟ آیا همان آثار و احکامی که بر کودکان طبیعی حکم می کند .چنین طفلی را نیز در بر می گیرند ؟ یا خیر !
با توجه به اینکه چنین روشهایی از قدمت زیادی برخوردار نیستند و مسائل جدیدی در علم پزشکی می باشند و بالطبع چنین مباحثی در علم حقوق کم سابقه و در قوانین مدون جهان کمتر قانون صریحی در این رابطه به چشم می خورد .
اما به لحاظ اینکه این پیشرفتها در کشور ما ایران نیز بکار گرفته شده اند بر حقوقدانان و فقهای مسلمان و شیعه است که حکم صریح خود را در این رابطه بیان نموده و مطالعات لازم تحقیقات و خود را در این زمینه گسترش دهند .

(رجوع شود به قصهی۲۰)
■ باورهای عامیانه وخرافی
___________
■ سایر عناصر
__________
۳-۲۷- آکچل
* خلاصهی قصه
در زمان های قدیم، مردی به نام آکچل بود که کارهای عجیبی میکرد. حاکم عاشق دختری بود که از قضا این دختر نامزد دیوی بود. حاکم از آکچل خواست که دختر را برایش بیاورد. آکچل از حاکم یک قلوه سنگانداز، یک آدم قد بلند، یک نیزن که از فشار نفسش زمین شکاف بردارد و یک آدم که هر چه بخورد، سیر نشود، درخواست کرد. حاکم ناچار آنها را پیدا کرد و همراه آکچل فرستاد. آکچل با کمک این افراد دیو را کشت و دختر را برای حاکم آورد. بعد از آن حاکم آوردن شکاری که یک شاخش از طلا و یک شاخش از نقره باشد، اسب چهل کره و شیر سوار شیر را از آکچل درخواست کرد. آکچل همهی این خواسته ها را برآورده کرد تا اینکه حاکم از او خواست که پدرش را زنده کند. آکچل که از دست حاکم و خواسته‌های نامعقولش ناراحت شدهبود، پشتهای هیزم جمع و آتش بزرگی روشن کرد. آنگاه حاکم را درون آتش فرستاد تا پدرش را ببیند. حاکم به دلیل اعتمادی که به آکچل پیدا کرده بود، وارد آتش شد و سوخت. آکچل هم خودش حاکم شهر شد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
____________
¨ کنشهای اساطیری
-کشتن دیو
این مضمون پیشتر هم در قصهی ۲۲ آمد. در این قصه نیز آکچل دختر را، زمانی که دیو به شکار رفته، میرباید و هنگامی که دیو سعی در پس گرفتن دختر دارد با کمک دوستانش وی را میکشد.
¨ موجودات وپدیدههای اساطیری
-دیو
(رجوع شود به قصهی ۱۲)
■ عناصر اجتماعی
¨ طبقات اجتماعی، شخصیتها و روابط بین آنها
قصه درباره‌ی حاکم یک شهر و قهرمانی‌های کچل، چهره‌ی سرشناس و آشنای افسانه‌هاست.
این شخصیت در اغلب قصهها، موجودی مطرود یا تنبل و در هرحال تنگدست و فقیر است. هرچند که برحسب اوضاع و احوال ظاهری هیچ نمیتوان منتظر اقدامات پهلوانی از سوی او بود، به محض اینکه از او انجام دادن اقدامی خواسته میشود، با به کار بردن حیلهای زیرکی و جسارت خود را از اقران ممتاز میکند. از این طریق است که او هم مانند پسر پادشاه مشکل‌ترین وظایف را انجام می‌دهد و سرانجام شاه میشود (مارزلف،۱۳۷۱: ۴۲).
البته در این قصه فقط از کچلی نام برده میشود که میتواند کارهای عجیب بکند، دیگر از اینکه کچل چه وضعیت معیشتی دارد و متعلق به چه طبقهای است، توضیحی داده نمی‌شود. نقطهی مقابل آکچل، حاکم و رابطه بین این دو، رابطه حاکم و محکومی است. وی از کچل کارهای غیرممکن میخواهد و کچل تا آنجا که امکان دارد و قدرت بشری قادر به انجام آن است، خواسته های حاکم را جامهی عمل میپوشاند؛ اما همینکه حاکم خواستهی غیرمعقول زنده کردن مرده را میخواهد، کچل با تدبیری حاکم را از بین برده و خود جانشین او میشود.
¨ آداب و رسوم
_________
¨ وضعیت اقتصادی و رابطه با قدرت وثروت
___________
■ عناصر روانشناسی
___________
■ باورهای عامیانه و خرافی
____________
■ سایر عناصر
_________
۳-۲۸- آکچلک
* خلاصهی قصه^[۶]
پیرزنی بود که با پسر کچل و تنبلش زندگی میکرد. آنها زندگی فقیرانهای داشتند، به همین دلیل روزی مادر کچلک او را از خانه بیرون کرد. کچلک راه بیابان را پیش گرفت، در راه به جوی آبی رسید که گلهای سرخی در آن بود.کچلک گلها را جمع کرد و به دختر پادشاه فروخت. روز بعد دوباره سر جوی آب رفت و تصمیم گرفت سرچشمهی آب را پیدا کند. رفت و رفت تا به باغ بزرگی رسید. دختر زیبارو ولی سر بریدهای را دید که از قطرههای خونش گل سرخ به وجود میآمد. دیوی دختر را ربوده و به آنجا آورده بود. هر بار که دیو میآمد، دختر را با ترکه‌ی درختی زنده میکرد و از دختر میخواست که با وی ازدواج کند؛ اما دختر امتناع می‌کرد و دیو هم دختر را میکشت و میرفت. کچلک که این موضوع را دید با ترکهی درخت دختر را زنده کرد و از او خواست به وی کمک کند تا دیو را از بین ببرد. دختر به کچلک کمک کرد تا شیشهی عمر دیو را از بین ببرد، بعد از نابودی دیو دختر به نزد پدرش، شاه پریان، برگشت. پدر دختر برای تشکر از کچلک انگشتر حضرت سلیمان را به او داد. کچلک با این انگشتر توانست با دختر پادشاه شهرشان ازدواج کند. پسر پادشاه همسایه که عاشق دختر بود، وقتی ماجرا را فهمید پیرزنی را مامور کرد تا دختر را بدزدد و برای او بیاورد. پیرزن به قصر دختر رفت و آنجا استخدام شد. بعد از مدتی انگشتر را دزدید و دختر را به کشور همسایه برد. کچلک که از ماجرا مطلع شد، خود را به شکل عیاری درآورد و به خانهی پیرزن رفت، انگشتر را به دست آورد و با آن زنش را نجات داد و به شهرشان بازگشت. وقتی پادشاه ماجرا را فهمید، تاج پادشاهی را به کچلک داد و خودش از پادشاهی کناره گرفت.
■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
- کهن الگوی قهرمان
کچل شخصیتی اسطورهای نیست؛ اما ابتدای قصه شبیه به قصهی «۲۲» است. درآنجا در مورد کهن الگوی قهرمان به تفصیل توضیح داده شد البته شباهت این دو قصه فقط از لحاظ ظاهری است و گر نه آن تحول و دگرگونی که در حسنک اتفاق میافتد، در شخصیت کچلک پیش نمیآید.
¨ کنشهای اساطیری
-کشتن دیو
(رجوع شود به قصهی ۲۲)
-رسیدن به پادشاهی از راه دامادی پادشاه
در قصهها شاهد این مطلب هستیم که قهرمان در اثر دامادی پادشاه در پایان قصه جانشین پادشاه میشود. این مطلب به باورهای مادر سالارانه و پندار انتقال خون شاهی از طریق زنان مربوط میشود.« مطابق این باور، شاه پس از مرگ همسرش – که تاج وتخت را از او دارد- باید بیدرنگ آنها را به شوهر دختر خویش بسپارد»(آیدنلو، ۱۳۸۷: ۱۰)، البته در قصهها هیچگاه از مرگ همسر پادشاه سخنی نرفته است.
-آزمون ازدواج
یکی از مواردی که در قصهها تکرار شده، مسئلهی ازدواج دختر پادشاه با قهرمان قصه یا خواستگاری قهرمان از دختر پادشاه است که معمولا پدر دختر شرایطی را برای این کار در نظر میگیرد و تا زمانی که قهرمان موفق به رعایت تمام این شرایط نشده، نمیتواند دختر را ببرد یا با وی ازدواج کند. آزمون ازدواج یکی از موارد اسطورهای است.
در جوامع و قبایل کهن یکی از آیینهای پرتکرار ازدواج، مراسم یا سنت آزمودن خواستگاران بودهاست. بدین معنی که پدر دختر یا خود او به شیوه های مختلف، خردمندی و غالباً زور و مردی جوان را میسنجیدند و هرکس را که از عهدهی آزمونها برمیآمد به دامادی یا همسری برمیگزیدند. در مواردی نیز که پدر دختر با ازدواج دخترش به طور کلی یا پیوند او با خواستگاری خاص مخالف بوده، به عمد با گذاشتن شروط دشوار و آزمونهای خطرناک میخواسته است که خواستگار را ناکام بگذارد و از دست او رها شود (همان:۲).
در این قصه هم پادشاه برای ازدواج دخترش با آکچلک شروطی میگذارد که آکچلک با کمک انگشتر حضرت سلیمان همه را انجام میدهد.
¨ موجودات و پدیده های اساطیری
-دیو
(رجوع شود به قصهی ۱۲)
- پری
پری، سرزمین پریان، شاه پریان و هر آنچه که منسوب به پری باشد، از مطالب رایج در قصه‌های عامیانه است. پریان از موجودات اساطیری هستند که جنبه هایی مثبت و منفی از آن‌ها در اذهان مردم شکل گرفته است.
در آیین مزدیسنا و نامهی اوستا، پری از مظاهر شر و گروهی از بودههای پلید و پتیارهاند که از آنها در کنار دیوان، جادوان و جیهکان نام رفته است. در ادبیات دینی فارسی میانه و در نوشته های پهلوی نیز پری از موجودات اهریمنی است؛ اما پری در ادب فارسی به گونهای دیگر معرفی شده است. از مجموعه اشارههای مربوط به پری در شاهنامه و کتابهای دیگر فارسی، افسانهها و داستانهای عامیانه چنین برمیآید که در ایران دورهی اسلامی، پری موجودی زشت و ناخجسته نیست، بلکه به صورت نگار فریبای بسیار زیبایی پنداشته شده که از نیکویی، خوب چهری و حتی فرّ برخودار است. گاه به سبب بهی، زیبایی و سودرسانیش به مردمان در مقابل دیو و اهریمن قرار میگیرد. پری در اصل یکی از «زن- ایزدان» بوده که در زمان های کهن و پیش از دینآوری زرتشت ستایش میشد. بعدها بر اثر عوامل و انگیزههای گوناگون مانند دگرگونیهای اجتماعی، دینآوری، نوکیشی و رواج ارزشهای اخلاقی تازه برداشت ذهنی آن گروه از ایرانیان که دین زرتشت را پذیرفته بودند، دگرگون شده پری را به صورت موجود زشت اهریمنی پنداشتند؛ اما خاطرهی دیرین پری به صورت الههای که با کامکاری و باروری زایش رابطه‌ای نزدیک داشت، همچنان در ذهن جمعی ناخودآگاه مردمان باقی مانده و در ادب فارسی و فرهنگ عامیانهی ایرانی منعکس شدهاست (سرکاراتی،۱۳۷۸: ۱-۲).
در این قصه هم پری نقشی مثبت دارد و به قهرمان قصه کمک میکند تا دیو را از بین ببرد. پدر دختر پریزاد هم برای تشکر از قهرمان قصه، انگشتر حضرت سلیمان را به وی می‌دهد. این انگشتر قدرت جادویی دارد و تاثیری شگرف بر زندگی قهرمان می‌گذارد.
-گیاهان مقدس
یکی دیگر از مواردی که در اسطورهها مورد بررسی قرار میگیرد، حیوانات، گیاهان و اشیا مقدس است که جنبهی توتمی دارند. «توتم Totem از اصطلاحاتی است که بیشتر در مردمشناسی به کار میرود و به حیوانات، گیاه یا هر شئیی که جنبهی تقدس داشته و مورد احترام خاص قبیله یا اجتماعی باشد، اطلاق میگردد» (شمیسا۲،۱۳۸۳: ۸۹). در فرهنگ ایرانی هم میتوان نشانههایی از آن را یافت. برخی از گیاهان نیز احتمالا در نزد ایرانیان کهن جنبهی توتم داشتهاند. «نوشتهاند که در دورهی هخامنشی در دربار ایران همواره درخت چنار زرینی بوده که این درخت هنوز هم قداست خود را حفظ کردهاست و آن را در امامزادهها میکارند. از همین قبیل است درخت نخل که در حجاریهای تخت جمشید نیز دیده میشود. درخت هوم نیز از گیاهان مقدس است» (محسنی،۱۳۹۰: ۱۶۱-۱۶۲). بعضی از این گیاهان و درختان قدرتهای جادویی و درمانگری دارند، مثلا در این قصه از درختی نام برده میشود که شاخه‌ای از آن قدرت زنده کردن دارد؛ اما متاسفانه نام درخت ذکر نشده است.

۱-
۱- هدف از ارزیابی عملکرد معین می شود.
۲- با توجه به استانداردهای وضع شده، به فرد تفهیم می شود که چه باید بکند و چه انتظاری از او می رود.
۳- عملکرد واقعی فرد در شغل اندازه گیری می شود.
۴- عملکرد واقعی فرد با استانداردهای عملکرد مقایسه می شود.
۵- نتایج حاصل از این مقایسه با فرد در میان گذارده می شود و در صورت لزوم، اقدامات اصلاحی به عمل می آید.
نمودار ۵-۲٫ مراحل مختلف ارزیابی (سعادت، ۱۳۸۵)
۱۰-۳-۲) رویکردهای ارزیابی عملکرد
برای انجام ارزیابی صحیح بایستی رویکردها و روش های ارزیابی عملکرد را شناسایی کرده و کاربرد هر کدام را در موقعیت‌های معین بدانیم. بطور کلی پنج رویکرد در خصوص ارزیابی عملکرد معرفی شده است. این رویکردها عبارتند از :

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رویکرد مقایسه‌ای،^[۱۲] ۲- رویکرد ویژگی‌ها،^[۱۳] ۳- رویکرد رفتاری،^[۱۴] ۴- رویکرد نتایج،^[۱۵]و
۵- رویکرد کیفیت^[۱۶].
الف) رویکرد مقایسه‌ای: رویکرد مقایسه‌ای به مدیریت عملکرد ، نیازمند اینست که ارزیابی کننده، عملکرد افراد را با دیگران مقایسه کند. این رویکرد معمولاً از ارزیابی جامع یک عملکرد فردی یا ارزشی به منظور رتبه‌بندی افراد در یک گروه کاری استفاده می‌کند. حداقل سه تکنیک در این رویکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد که شامل: رتبه‌بندی، توزیع اجباری، و مقایسه زوجی می‌شود.
ب) رویکرد ویژگیهای فردی: این رویکرد به مدیریت عملکرد ، بر گسترش ویژگیهای معینی که برای موفقیت سازمان مطلوب تلقی می‌گردد، تأکید می‌کند. تکنیکهایی که در این رویکرد مورد استفاده قرار می‌گیرند مجموعه‌ای از رفتارها و ویژگیها شامل: ابتکار، رهبری، خصلت رقابتی و ارزشیابی افراد را در بر می‌گیرد.
ج) رویکرد رفتاری: این رویکرد تلاش می‌کند رفتارهایی که یک کارمند بایستی انجام دهد تا در کارش مؤثر باشد را تعریف کند. تکنیک‌های متنوعی در این رویکرد تعریف شده است که مستلزم اینست که یک مدیر ارزیابی ‌کند کدام کارمند این رفتارها را از خود بروز می‌دهد. این تکنیک‌ها شامل ۵ تکنیک: وقایع حساس، مقیاس‌های درجه‌بندی رفتاری، مقیاس‌های مشاهده رفتاری، اصلاح رفتار سازمانی و مراکز سنجش می‌باشد.
د) رویکرد نتایج: این رویکرد بر مدیریت اهداف، نتایج قابل اندازه‌گیری یک شغل و گروه های کاری تمرکز دارد. این رویکرد فرض را بر این می‌گذارد که می‌توان فردیت خود را از فرایند اندازه‌گیری جدا کرد که در این صورت نتایج بدست آمده نزدیک‌ترین شاخص‌های ویژگیهای فردی به اثربخشی سازمانی است. دو سیستم مدیریت عملکردی که در این رویکرد جای می‌گیرد شامل: مدیریت بر مبنای اهداف و سیستم ارزیابی و اندازه‌گیری بهره‌وری می‌باشد.
هـ) رویکرد کیفیت: چهار رویکرد پیش گفته رویکردها سنتی به اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد کارکنان تلقی می‌شوند. دو ویژگی اصلی رویکرد کیفیت؛ مشتری‌گرایی و رویکرد پیشگیری از خطا هستند. ارتقاء رضایت مشتریان داخلی و خارجی از اهداف اولیه و اساسی رویکرد کیفیت است.(بذرافشان،۹۱)
۱۱-۳-۲) روش های ارزیابی عملکرد
روش های مختلفی برای ارزیابی عملکرد کارمندان وجود دارد که در قالب هر یک از رویکردهای ذکر شده می‌توان آنها را دسته‌بندی نمود اما اینکه کدام روش، مناسبترین یا بهترین روش ارزیابی است به هدف سازمان از ارزیابی کارکنان بستگی دارد و معمولاً نیز ترکیبی از روش های مختلف برای ارزیابی کارکنان به کار گرفته می‌شود. اسنل و بولندر روش های ارزشیابی عملکرد را در سه دسته کلی به شرح زیر ارائه نموده‌اند:
الف) روش های مبتنی بر ویژگیهای فردی
روش مقیاس رتبه‌بندی ترسیمی^[۱۷]
روش مقیاس استانداردهای مختلط^[۱۸]
روش انتخاب اجباری^[۱۹]
روش توصیفی^[۲۰]
ب) روش های مبتنی بر رفتار یا روش های رفتاری
- روش ثبت وقایع حساس^[۲۱]
- روش چک لیست^[۲۲]
- روش مقیاس رتبه‌ای رفتاری^[۲۳]
- مقیاس مشاهده رفتار^[۲۴]
ج) روش های مبتنی بر نتایج
- روش مدیریت بر مبنای اهداف^[۲۵]
- روش کارت امتیازی متوازن^[۲۶]
سایر صاحبنظران ، علاوه بر روش های فوق الذکر روش های دیگری را نیز معرفی کرده اند که در ادامه ضمن تعریف مهمترین روش های مورد اشاره، با بهره گرفتن از دیدگاه های مختلف، مزایا و معایب روش های فوق‌الذکر را بیان خواهیم نمود.
۱- روش مقیاس رتبه‌بندی ترسیمی:یک رویکرد خصیصه‌ای به ارزیابی عملکرد است که بوسیله آن هر کارمند براساس یک مقیاس ویژگیها، رتبه‌بندی می‌شود. در این روش، ارزشیابی کننده می‌تواند ارزشیابی شونده را با توجه به هر یک از ابعاد مختلف عملکردش، با بهره گرفتن از پیوستاری که نقاط مختلف آن تعریف شده، ارزشیابی نماید. ارزشیابی کننده پس از تعیین تعدادی عوامل، ارزشیابی شوندگان را بر حسب هر یک از آنها، با درجاتی از قبیل برجسته، خوب، متوسط، ضعیف یا بد ارزشیابی می‌کند.
۲- روش مقیاس استانداردهای مختلط: یک رویکرد خصیصه‌ای دیگر شبیه سایر روش های مقیاسی است. اما بر مبنای مقایسه با یک استاندارد با استفاده ازعباراتی نظیر: بهتر از، برابر با، بدتر از می‌باشد. تفاوت عمده آن با روش رتبه‌بندی ترسیمی (در ارزیابی رفتار یا ویژگیهای شخصیتی) آنست که رفتار یا ویژگیهای شخصیتی در این مقیاس بطور تصادفی ارزیابی و مرتب می‌شود و طبقه‌بندی‌های عملکردی که براساس این مقیاس باید سنجیده شوند، شناسایی نمی‌گردد.
۳- روش انتخاب اجباری: رویکرد خصیصه‌ای دیگری به ارزیابی عملکرد است که نیازمند اینست که ارزیابی کننده از بین عبارات طراحی شده به منظور تشخیص بین عملکرد موفق و ناموفق انتخاب کند. به عبارت دیگر، طبقاتی را برای ارزشیابی کارکنان در نظر گرفته و کارکنان را درون آن جای می‌دهند. طبقات بطور مثال می‌تواند شامل: ۱- سخت کار می‌کند ۲- دقیق کار می‌کند ۳- ابتکار نشان می‌دهد ۴- به مشتریان پاسخگو است ۵- با کیفیت ضعیف تولید می‌کند ۶- فاقد عادات کاری خوب است ، باشد.
۴- روش توصیفی: این روش نیازمند آنست که ارزیابی کننده جملاتی را برای توصیف رفتار ارزیابی شونده بیان کند. در این روش بر عکس مقیاس‌های رتبه‌ای ،که برای ارزیابی، ساختاری را فراهم می‌آورد، از ساختار خاصی پیروی نمی‌کند و نیازمند آنست که ارزیابی کننده آموزشهایی را در خصوص توصیف نقاط قوت و ضعف ارزیابی شوند و بیان پیشنهاداتی برای بهسازی آن ارائه نماید.
۵- روش ثبت وقایع حساس: این روش جزء روش های مطرح در رویکرد رفتاری می‌باشد. واقعه حساس به یک واقعه غیرمعمول که مشخص کننده عملکرد بالایا ضعیف کارمند در برخی از قسمت‌های شغل است، می‌باشد. در این روش وظیفه اصلی ارزشیابی کننده، عبارتست از مشاهده، ثبت و ضبط عملکرد و رفتارهای غیرمعمول مثبت و منفی که در فرد موردنظرملاحظه شده است.
۶- روش چک لیست: یکی از قدیمی‌ترین روش های ارزیابی است. در این روش یک سلسله سئوالات یا جملاتی مطرح می‌شود و ارزشیاب بدون آنکه از ارزش واقعی اظهارنظرخود مطلع باشد باید در مقابل سئوال یا عبارت یا جمله‌ای که بیش از همه مبین خصوصیات یا صفات موردنظر کارمند است، علامت بگذارد. تعبیر و تفسیر عبارات و جملات چک شده بر عهده متخصصات امور پرسنلی می‌باشد.
۷- روش مقیاس رتبه‌ای رفتاری:این روش کارکنان را در یک مقیاس پیوسته از رفتارهای حساس توصیف شده از منفی تا مثبت یا از عملکرد بالا تا عملکرد پایین رتبه بندی می‌کند. این مقیاس شامل هر یک از ابعاد مهم عملکردی در یک شغل می‌باشد.
۸- روش مقیاس مشاهده رفتار: این روش تعداد رفتار موردنظر مشاهده شده را انداره‌گیری می‌کند و شبیه روش مقیاس رتبه‌بندی رفتاری است. بطوری که در هر دوی آنها تأکید بر وقایع حساس است.
۹- روش مدیریت بر مبنای هدف:این روش جزء روش های مبتنی بر نتیجه است. و به عنوان یک فلسفه مدیریتی که عملکرد را بر مبنای دستیابی کارمندان به اهدافی که به وسیله توافق دو جانبه کارمند و مدیر تنظیم شده است، درجه‌بندی می‌کند.
۱۰- روش بازخورد ۳۶۰ درجه یا ارزیابی گروهی^[۲۷]: این روش نوعی ارزشیابی گروهی است. در این روش فهرستی از شایستگی های مورد نظر تهیه می شود و از تمامی افراد مرتبط مستقیم و غیر مستقیم اعم از: مدیران، زیردستان، مشتریان، همکاران] و خود فرد[ خواسته می‌شود تا پرسشنامه‌های مربوطه در مورد کارمندی که در خصوص آن اطلاعات دارند را تکمیل نمایند. واحد مدیریت منابع انسانی نتایج ارزشیابی را به کارمند ارائه می‌کند و کارمند می‌تواند دریابد که تا چه میزان عقیده وی با عقاید سایرین در خصوص عملکردش تفاوت دارد.
۱۱- روش استانداردهای کار^[۲۸]:در این روش استانداردها یا سطوح مورد انتظار برونداد افراد تنظیم می‌شود و براساس آن هر یک از کارکنان با استانداردهای از قبیل طراحی شده مقایسه می‌شوند. این مجموعه انتظارات و استانداردها عموماً از طریق مذاکره میان ارزشیابی کننده و ارزشیابی شونده تعیین می‌شود. (همان منبع)
۱۲-۳-۲) کدام روش ارزیابی عملکرد را انتخاب کنیم؟
انتخاب روش ارزیابی همانطور که بیان شد، تا حد زیادی به هدف ارزیابی مبتنی است . لازم به ذکر است اگرچه ساده‌ترین و کم خرج‌ترین روشها اغلب اطلاعاتی با کمترین دقت تولید می‌کنند اما، به معنی این نیست که روش های پیچیده و روشهایی که وقت زیادی برای اجرای آنها نیاز است همیشه سودمندترین اطلاعات را ارائه می‌کنند جدول۳-۲ برخی از نقاط قوت و ضعف رویکردهای: خصیصه‌ای، رفتاری و مبتنی بر نتایج در ارزیابی عملکرد را ارائه کرده است:
جدول شماره ۳-۲٫ خلاصه مزایا و معایب روش های ارزیابی عملکرد کارکنان (بذرافشان، ۱۳۹۱)