۱-۴-۲- اهداف اختصاصی

اهداف اختصاصی پژوهش عبارتند از:

۱-۴-۲-۱- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های وسواسی جبری

۱-۴-۲-۲- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های وسواسی جبری

۱-۴-۲-۳- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های وسواسی جبری

۱-۴-۲-۴-تعیین اثر عاطفه منفی بر نشانه های وسواسی جبری

۱-۴-۲-۵- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۶- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه/چک کردن

۱-۴-۲-۷- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۸- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۹- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۱۰- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۱۱- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۱۲- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۱۳- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۱۴- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۱۵- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد تقارن/ نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۱۶- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۱۷- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۱۸- تعیین اثر عاطفه منفی بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۱۹- تعیین اثر عاطفه منفی بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۲۰- تعیین اثر عاطفه منفی بر نشانه های بعد تقارن/ نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۲۱- تعیین اثر عاطفه منفی بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۲۲- تعیین اثر عاطفه مثبت بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۲۳- تعیین اثر عاطفه مثبت بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۲۴- تعیین اثر عاطفه مثبت بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۲۵- تعیین اثر عاطفه مثبت بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۲۶- تعیین اثر عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی

۱-۴-۲-۲۷- تعیین اثر عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه /چک کردن

۱-۴-۲-۲۸- تعیین اثر عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب

۱-۴-۲-۲۹- تعیین اثر عواطف منفی سطح پایین بر بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز

۱-۴-۲-۳۰- تعیین برازش مدل‌های اندازه‌گیری با داده های تجربی

۱-۴-۳-۳۱- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر عاطفه مثبت

۱-۴-۳-۳۲- تعیین اثر سیستم فعال‌ساز رفتاری بر عاطفه منفی

۱-۴-۳-۳۳- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر عاطفه مثبت

۱-۴-۳-۳۴- تعیین اثر سیستم بازداری رفتاری بر عاطفه منفی

۱-۴-۳-۳۵- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر عاطفه مثبت

۱-۴-۳-۳۶- تعیین اثر سیستم جنگ/گریز/بهت بر عاطفه منفی

۱-۵- ‌سوال‌های پژوهشی

‌سوال‌های پژوهشی که این مطالعه به دنبال پاسخ به آن ها‌ است به قرار زیر است:

۱-۵-۱- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های وسواسی جبری اثر دارد؟

۱-۵-۲- آیا سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های وسواسی جبری اثر دارد؟

۱-۵-۳- آیا سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های وسواسی جبری اثر دارد؟

۱-۵-۴- آیا عاطفه مثبت بر نشانه های وسواسی جبری اثر دارد؟

۱-۵-۵- آیا سیستم جنگ/ گریز/ بهت بر عاطفه منفی اثر دارد؟

۱-۵-۶- آیا سیستم جنگ/ گریز/ بهت بر عاطفه مثبت اثر دارد؟

۱-۵-۷- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر عاطفه منفی اثر دارد؟

۱-۵-۸- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی اثر دارد؟

۱-۵-۹- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه/چک کردن اثر دارد؟

۱-۵-۱۰- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز اثر دارد؟

۱-۵-۱۱- آیا سیستم فعال‌ساز رفتاری بر نشانه های بعد تقارن/نظم اثر دارد؟

۱-۵-۱۲- آیا عاطفه مثبت بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی اثر دارد؟

۱-۵-۱۳- آیا عاطفه مثبت بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار اثر دارد؟

۱-۵-۱۴- آیا عاطفه مثبت بر نشانه های بعد مسئولیت­ در برابر صدمه/چک کردن اثر دارد؟

۱-۵-۱۵- آیا عاطفه مثبت بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب خنثی‌ساز اثر دارد؟

۱-۵-۱۶- آیا سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی اثر دارد؟

۱-۵-۱۷- آیا سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه/چک کردن اثر دارد؟

۱-۵-۱۸- آیا سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز اثر دارد؟

۱-۵-۱۹- آیا سیستم بازداری رفتاری بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب اثر دارد؟

۱-۵-۲۰- آیا سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی اثر دارد؟

۱-۵-۲۱- آیا سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد مسولیت در برابر صدمه/چک کردن اثر دارد؟

۱-۵-۲۲- آیا سیستم جنگ/گریز/بهت بر بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز اثر دارد؟

۱-۵-۲۳- آیا سیستم جنگ/گریز/بهت بر نشانه های بعد تقارن/نظم اثر دارد؟

۱-۵-۲۴- آیا عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد آلودگی/ تمیزی اثر دارد؟

۱-۵-۲۵- آیا عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد صدمه/چک کردن اثر دارد؟

۱-۵-۲۶- آیا عواطف منفی سطح پایین بر بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز اثر دارد؟

۱-۵-۲۷- آیا عواطف منفی سطح پایین بر نشانه های بعد تقارن/نظم اثر دارد؟

۱-۶- فرضیه‌های پژوهش

‌بر اساس بررسی دیدگاه‌های نظری و پیشینه پژوهشی ‌در مورد تعدادی از ‌سوال‌های پژوهشی می‌توان به ارائه‌ فرضیه پرداخت. سایر موارد در حد پرسش پژوهشی مورد بررسی قرار خواهند گرفت:

۱-۶-۱- عاطفه منفی بر نشانه های وسواسی جبری اثر مثبت دارد.

۱-۶-۲- سیستم فعال‌ساز رفتاری بر عاطفه مثبت اثر مستقیم دارد.

۱-۶-۳- سیستم بازداری رفتاری بر عاطفه منفی اثر مستقیم دارد.

۱-۶-۴- عاطفه منفی بر نشانه های بعد آلودگی/تمیزی اثر مثبت دارد.

۱-۶-۵- عاطفه منفی بر نشانه های بعد مسئولیت در برابر صدمه/چک کردن اثر مثبت دارد.

۱-۶-۶- عاطفه منفی بر نشانه های بعد افکار ناخواسته/افکار خنثی‌ساز اثر مثبت دارد.

۱-۶-۷- عاطفه منفی بر نشانه های بعد تقارن/نظم و ترتیب اثر مثبت دارد.

۱-۷- متغیرهای پژوهش

۱-۷-۱- متغیرهای پیش­بین (مکنون برون­زاد)

۱-۷-۱-۱- سیستم فعال­ساز رفتاری

داده کاوی توصیفی به توصیف روابط الگوها و مدل های پنهان در حجم زیادی از داده می‌پردازد. در صورتی که داده کاوی پیش گویی کننده به کشف الگوها و روابط ناشناخته در میان انبوه داده ها اشاره دارد. فرایند داده کاوی دارای ابزارهایی است که می توان آن ها را در این دو قسمت قرار داد. بدین ترتیب که فعالیت های طبقه بندی، رگرسیون، تحلیل سری های زمانی و تخمین در حوزه داده کاوی پیش گویی کننده هستند و فعالیت های خوشه بندی، خلاصه سازی، کشف توالی و قوانین وابستگی در بخش داده کاوی توصیفی قرار دارند.

۱-۱۵-۴: ماشین بردارپشتیبان

متد دیگری که در سال‌های گذشته در زمینه ارزیابی وضعیت اعتبار مشتریان بسیار مورد توجه محققان بوده است، ماشین بردارپشتیبان است. این متد یک متد ریاضی قوی در دسته بندی است. متدی شبیه به شبکه های عصبی که به جای خط جدا کننده به دنبال بهترین خط جدا کننده است که دارای حداکثر حاشیه باشد. یعنی بهترین خط جدا کننده ای که با نزدیکترین نقطه کمترین فاصله را داشته باشد. در ماشین بردارپشتیبان انتخاب بهینه ویژگی ها در دقت مدل تأثیر بسزایی دارد از این رو در سال‌های گذشته بسیاری از تحقیقات بر روی ماشین بردارپشتیبان، بر روی انتخاب بهینه پارامترها متمرکز می‌باشند.

تکنیک های یادگیری ماشینی بخشی از علم هوش مصنوعی به شمار می‌آیند. هوش مصنوعی به طور مؤثر و موفقی در گستره وسیعی از شاخه های تجاری همچون بازاریابی، حسابداری، سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت و مدیریت تولید به کار گرفته می شود. در اکثر تحقیقات از روش های یادگیری ماشینی برای پیش‌بینی تغییرات آتی سهام، بحران های مالی، ورشکستگی، شناسایی کلاهبرداری کارت های اعتباری به کار گرفته می شود.

۱-۱۵-۵: درخت تصمیم

درخت تصمیم یکی از ابزارهای قوی و متداول برای دسته بندی و پیش‌بینی می‌باشد. درخت- تصمیم گیری بر خلاف شبکه های عصبی به تولید قانون می پردازد. یعنی درخت تصمیم گیری پیش‌بینی خود را در قالب یک سری قوانین توضیح می‌دهد در حالی که در شبکه های عصبی تنها پیش‌بینی نهایی بیان می شود و چگونگی آن در خود شبکه پنهان باقی می ماند.

درختان تصمیم گیری تنها مقادیر ویژگی های گسسته را توسط متغیر هدف (ویژگی کلاس یا ویژگی وابسته) پیش گویی می‌کند. این پیش گویی توسط متغیر کلاس که ویژگی هدف یا ویژگی وابسته نیز نامیده می شود، صورت می‌گیرد. مقادیر ویزگی هدف، وابسته به مقادیر متغیرهای (ویژگی‌های) مستقل (توصیف کننده) و وجود آن ها در ساختار درخت تصمیم گیری است.

۱-۱۵-۶: شبکه های عصبی

این شبکه ها ابزارهایی هستند که در موارد پیش‌بینی ، خوشه بندی و تخمین کاربرد دارند. جذابیت شبکه های عصبی در این است که آن ها به وسیله مدلسازی ارتباطات عصبی مغز انسان در کامپیوترهای دیجیتالی پلی برای فاصله موجود ایجاد می‌کنند.

برای شناخت الگوهایی که در داده ها وجود دارند بسیار مفید هستند، خصوصاًً در مواقعی که نوع رابطه بین هدف (به عنوان مثال ارزیابی وضعیت اعتباری) و متغیرهای ورودی (مثلا ویژگی های جمعیتی) نامشخص و یا پیچیده باشد.

شبکه های عصبی روش محاسبه ای متفاوت با روش های متداول می‌باشند. محاسباتی که با روش های معمولی انجام می شود از نوع برنامه ریزی شده است و در آن ها الگوریتم ها و مجموعه هایی از قواعد به کار می‌روند تا مسأله را حل کنند. در این روش‌ها اگر الگوریتمی در دست نباشد یا الگوریتم پیچیده باشد، راه حلی برای مسأله وجود نخواهد داشت. اما در محاسباتی که شبکه عصبی اجرا می‌کند به الگوریتم و مجموعه قواعد نیاز نیست.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

مقدمه

در سیستم بانکی ایران، تجهیز منابع و تخصیص آن در قالب تسهیلات مالی کماکان اصلی ترین وظیفه بانک های تجاری را تشکیل می‌دهد. در بخش تخصیص منابع، توجه ‌به این نکته حائز اهمیت است که نرخ سود تسهیلات اعطایی فراتر از سیاست های پولی به عنوان ابزاری جهت اعمال سیاست‌های اقتصادی در بخش های مختلف اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این امکان که ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات از طریق نوسانات نرخ سود جبران شود تا حد زیادی از بانک‌های اعطا کننده تسهیلات سلب شده است. لذا هنگام تصمیم گیری نسبت به اعطای تسهیلات، بررسی همه جانبه درخواست تسهیلات به منظور به حداقل رساندن ریسک عدم بازپرداخت از اهمیت خاصی برخوردار است. (حسینی پور عزآبادی،۱۰،۱۳۸۲)

بانک ها به عنوان بخش اصلی نظام مالی همواره با ریسک های متفاوتی روبرو هستند که یکی از عمده ترین آن ها ریسک اعتباری است. حجم قابل ملاحظه ای از تسهیلات اعطایی سوخت شده یا معوقه بانک ها، گویای فقدان مدل های مناسب اندازه گیری اعتباری و سیستم های مدیریت ریسک در شبکه بانکی است. (اخباری،۱۳۸۷، ۱۰)

یکی از ابزارهایی که بانک ها می‌توانند جهت مدیریت و کنترل ریسک اعتباری از آن ها بهره­ گیری نمایند، “سیستم اعتبارسنجی مبتنی بر صورت های مالی مشتریان” است. بخش قابل توجهی از منابع سیستم بانکی، جهت تأمین نیازهای مالی شرکت ها تخصیص می‌یابد که عمدتاًً در قالب شرکت‌های تجاری، متقاضی استفاده از تسهیلات بانکی هستند.

در تحقیق حاضر بررسی خواهیم نمود که آیا تکنیک‌های داده کاوی جهت اعتبارسنجی صورت‌های مالی واحدهای تجاری در اعطای تسهیلات کارآ می‌باشد یا خیر؟ ، زیرا بر اساس شواهد موجود از جمله حجم تسهیلات سوخت شده و معوقه می توان ادعا نمود بانک ها در اعطای وام به ریسک مربوطه توجه نمی کنند و ‌بر اساس سیستم وثیقه محوری و قضاوتی وام به مشتریان می‌دهند.

در این فصل از تحقیق سعی شده است ضمن بیان تاریخچه داده کاوی و ریسک اعتباری ، مبانی نظری و علمی رتبه بندی اعتبار و امتیاز بندی اعتباری و کاربرد داده کاوی در حوزه اعتبارسنجی به صورت تفصیلی ذکر گردد.

• 1. چارچوب نظری تحقیق

همان طوری که گفته شد، داده کاوی در بسیاری از ‌شاخه‌ها همچون بازاریابی، امور مالی، بانکداری، تولید، پزشکی، مدیریت ارتباط با مشتری، ردیابی، پیش‌بینی خرابی ها، آموزش سازمانی و… کاربرد دارد. که در این میان کاربرد داده کاوی در صنعت بانکداری از اهمیت بالایی برخوردار است که میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

۱- پایگاه داده عظیم و بسیاری وجود دارند. ۲- اطلاعات تجاری ارزشمندی می‌تواند از این پایگاه داده استخراج شوند. ۳- استفاده از روش های سنتی گذشته برای پشتیبانی تصمیم و تحلیلها اجرا شدنی نیست. ۴- تحلیل‌های انسانی تحت تأثیر ابعاد و حجم داده ها قرار می‌گیرد. ۵- متدهای آماری سنتی رتبه قادر به رتبه بندی نیستند و نیاز به کارشناسان و تحلیلگران مهم و قابل توجه دارد.

یکی از مباحث مهم در صنعت بانکداری تشخیص توانایی یا ارزیابی قدرت شرکت ها در بازپرداخت بدهی، جهت کاهش خسارت های ناشی از ناتوانی آنان در بازگرداندن تسهیلات دریافتی است. که برخی از مزایای آن عبارت است از: ۱- کاهش هزینه تحلیل ۲- تصمیم گیری سریع۳- تضمین تسهیلات و حذف ریسک های احتمالی. ۴- تعیین اولویت در مجموعه اعطاء تسهیلات

در نتیجه ما می‌توانیم از مدل های مختلفی جهت ارزیابی وضعیت مالی مشتریان استفاده کنیم که این مدل ها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از :

گروه اول: مدل‌های پارامتریک: شامل ۱- مدل احتمال خطی ۲- مدل لاجیت و پروبیت ۳- مدل‌های تحلیل متمایز کننده

تاب آوری، نوعی مهارت زندگی محسوب می شود. مهارت‌های زندگی، توانایی‌های رفتار مثبت و انطباقی است که فرد را قادر می‌سازد تا با خواسته ها و چالش‌های زندگی روزمره مقابله کند. آموزش مهارت‌های زندگی طراحی شده است تا تمرین و تقویت مهارت‌های روانی – اجتماعی را منطبق با بافت فرهنگی و رشدی فرد تسهیل کند. این مهارت‌ها رشد فردی و اجتماعی را ارتقاء می‌دهد، از حقوق انسانی محافظت می‌کند و از مشکلات بهداشتی و اجتماعی پیگیری می‌کند.

در روان شناسی تحقیقات زیادی ‌در مورد تأثیر منفی حوادث و سوانح ناگوار انجام شده، و تشخیص اختلال استرس پس از ضربه به منظور صورت‌بندی این اثرات سوء گذاشته می‌شود. اما اختلال استرس پس از ضربه تنها بخشی از واکنش افراد به مشکلات سخت زندگی را توجیه می‌کند، و تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ممکن است این حوادث باعث تسهیل در ایجاد تغییرات مثبت در زندگی انسان شود (کریمر^[۲۱۸] و همکاران،۲۰۰۱). در منابع از تغییرات مثبت تحت عنوان رشد پس از ضربه یاد می‌شود. یکی از موضوعات مورد توجه در این حوزه تعیین عوامل تسهیل کننده رشد پس از ضربه است(دامسک،۲۰۱۲).

تاب آوری به عنوان حفظ سلامتی و عملکرد موفقیت آمیز یا سازگاری با یک بافت و موقعیت تهدیدآمیز یا آزارنده تعریف می شود (گارمزی،۱۹۹۳؛ لوتار^[۲۱۹]و همکاران،۲۰۰۰). البته تاب‌آوری، تنها پایداری در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی‌باشد، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است. می‌توان گفت تاب‌آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی- روانی، در شرایط خطرناک است (کانر^[۲۲۰]و دیویدسون^[۲۲۱]، ۲۰۰۳). افزون بر این، پژوهشگران بر این باورند که تاب‌آوری نوعی ترمیم خود با پیامدهای مثبت هیجانی، عاطفی و شناختی است (گارمزی، ۱۹۹۱؛ ماستن، ۲۰۰۱؛ راتر^[۲۲۲]، ۱۹۹۹؛ لوتار و همکاران، ۲۰۰۰). کامپفر^[۲۲۳] (۱۹۹۹)، باور داشت که تاب‌آوری، بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر (در شرایط تهدیدکننده) است و از این رو سازگاری موفق در زندگی را فراهم می‌کند. در عین حال کامپفر(۱۹۹۹)، ‌به این نکته نیز اشاره می ‌نماید که سازگاری مثبت با زندگی، هم می‌تواند پیامد تاب‌آوری به‌شمار رود و هم به ‌عنوان پیش‌آیند، سطح بالاتری از تاب‌آوری را سبب شود. وی این مسأله را ناشی از پیچیدگی تعریف و نگاه فرآیندی به تاب‌آوری می‌داند.

پژوهش ها به طور پایا، شماری از ویژگیهایی که مرتبط با تاب آوری هستند را گزارش کرده‌اند؛ نظیر مراقبت حمایتی و مثبت، روابط خانوادگی، پدر و مادری کردن شایسته، خوی بچه ها و توانایی شناختی بالا (ماستن و همکاران، ۱۹۹۹؛ ویمان^[۲۲۴] و همکاران، ۱۹۹۹). ویژگی‌های مرتبط با تاب آوری عبارتند از، ۱) احساس ارزشمندی، ۲) مهارت در حل مسئله، ۳) کفایت اجتماعی، ۴) خوش بینی، ۵) همدلی. علاوه بر ویژگی های فردی که ‌در مورد تاب آوری بیان شد، ذکر این مطلب مهم به نظر می‌رسد که برخی از مؤلفه های محیطی در رشد و پرورش افراد تاب آور مؤثر هستند. روان شناسان فهرستی از ویژگی افراد تاب آور را معرفی کرده‌اند. ویژگی های افراد تاب آور عبارتند از، ۱) شوخ طبعی ۲) خوب گوش دادن ۳) همدلی و۴) انعطاف پذیری ۵) استفاده ‌از حمایت اجتماعی ۶) روابط حمایت گر و توأم با توجه و وجود شبکه ای از افراد که از یکدیگر حمایت می‌کنند، ۷)معیارها و انتظارات بالا اما معقول خانواده و جامعه ‌در مورد رفتار فرد، ۸) ایجاد فرصت مشارکت در فعالیت های اجتماعی توسط والدین برای فرزندان.

تاب آوری فقط داشتن فهرستی از ویژگی ها نیست بلکه یک فرایند است که در زندگی واقعی تاب آفرینی نامیده می شود. همه انسان ها دارای توانایی ذاتی برای تاب آوری هستند اما رفتار تاب آورانه رفتاری اکتسابی و یادگیرانه است. برخی از ویژگی ها ی تاب آوری درونی است و انسان آن را دارد یا یاد می گیرند.

تاب آوری به زبان خیلی ساده یعنی اینکه آدمیزاد در یک محیط پراز آسیب زندگی کند اما از بیشتر آن ها سربلند و سالم بیرون بیاید. اما منظور ما این نیست که تاب آوری فقط مربوط به دوره کودکی است. هر کسی در طول زندگی اش (حتی تا دوران سالمندی) می‌تواند تاب آوری را از تجربه هایش بیاموزد و حتی میزان تاب آوری اش بالا و پایین برود. تاب آورها اسیر گذشته خودشان نیستند. آن ها نگاه مثبتی به آینده دارند آن ها خوش بینند، برای آینده شان هدف و برنامه دارند و زندگی برایشان معنا دارا است. آن ها برای رسیدن ‌به این آینده در بیشتر موارد هم انگیزه دارند و هم انرژی. در نتیجه این ویژگی ها سیر زندگی آدم های تاب آور صعودی است نه نزولی. آن ها اهل پسرفت نیستند و اگر باشند بعد از پسرفت های احتمالی پیشرفت های سریع تری دارند. از دیگر راه های ارتقای تاب آوری، افزایش خودکارآمدی است. به نظر بندورا (۱۹۸۶) اکتساب انتظارات کار آمدی چهار منبع اصلی دارد، که عبارتند از، ۱) دستاوردهای عملکرد ۲) تجربه های جانشین ۳) ترغیب کلامی۴) حالت‌های فیزیولوژیک.

بندورا (۱۹۸۶) معتقد است که انتظارات کارآمدی در تجربیاتی که شخص در آن مهارت دارد، ریشه دارد. تجارب موفق تمایل دارند که انتظارات سطح بالا ایجاد کنند، در حالی که تجربیات شکست تمایل به تولید انتظارات سطح پایین داند. یک بار که انتظارات کارآمدی قوی و بالا ایجاد شد احتمال اندکی وجود دارد که شکست های موقتی تأثیر زیادی بر قضاوت‌های فرد ‌در مورد قابلیت های خود داشته باشد. برعکس وقتی که انتظارات کارآمدی پایین و ضعیف ایجاد شد، موفقیت هایی که به صورت گاه گاهی به وجود می‌آیند، در قضاوت افراد از قابلیت‌های خودشان چندان مؤثر نیستند. به هر حال انتظارات سطح پایین، می‌توانند به وسیله موفقیت های فراوان و مکرر تغییر یابند.

مؤثرترین و بانفوذترین منبع خودکارآمدی، دستاوردهای عملکرد است. افراد در کارها و فعالیت هایی که مشغول می‌شوند نتیجه اعمالشان را تفسیر می‌کنند و از این تفسیرها برای گسترش باور ها و عقاید درباره توانایی خودشان برای درگیر شدن در کارها و فعالیت های بعدی استفاده می‌کنند. معمولاً نتایجی که به عنوان نتایج موفق تفسیر می‌شوند، خودکارآمدی را افزایش می دهندوآن دسته که به عنوان نتایج ناموفق تفسیر می‌شوند آن را کاهش می‌دهند (پاجاریز^[۲۲۵]،۲۰۰۲).

افراد علاوه بر تفسیر نتایج اعمالشان، باورهای خودکار آمدیشان را از طریق تجربه جانشینی مشاهده اجرای اعمال دیگران شکل می‌دهند. این منابع اطلاعات از دستاوردهای عملکردی ضعیف تر است. اما وقتی که افراد از توانایی هایشان مطمئن نیستند یا وقتی که تجربه قبلی محدودی دارند، نسبت به آن حساس تر می‌شوند.

گفتار پنچم : جرایم رایانه ای و جرایم مالتی مدیا^[۴۷] ( چند رسانه ای )

ایجاد شبکه جهانی اینترنت و قابلیت انتقال سریع داده ها با بهره گیری از امکانات مخابراتی، سبب گردیده است که بتوان از طریق این شبکه متن ( اعم از کتاب، مقاله، داستان، روزنامه و مجله) صوت ( اعم از قطعه سرود، موسیقی یا ترانه ساخته شده قبلی و ذخیره شده در یک فایل یا صدای زنده رادیویی، تلویزیونی یا مکالمه زنده از راه دور) یا تصویر ( اعم از فایل های تصویری و فیلم یا تصاویر زنده از اماکن یا افراد حین مکالمه همراه یا پخش تصویر) قابل دسترسی باشد و شخص درحقیقت با دراختیار داشتن قابلیت اتصال به اینترنت، گو اینکه از تلویزیون، رادیو، نشریات، مجلات ، تلفنی صوتی و تصویری ، سینما، کتابخانه ها و مانند آن در آن واحد می‌تواند استفاده کنند و به اصطلاح از یک فضای چند رسانه ای یا مالتی مدیا برخوردار گردد.

این پدیده از ابتدای دهه ۹۰ پا به عرصه وجود گذاشت و یک تحول اساسی ایجاد کرد و به پدیده ای فوق رایانه تعبیر شد زیرا از تلفیق رایانه و مخابرات و ماهواره و امکانات ضبط صدا و تصویر ایجاد شده بود و لذا هر چند رایانه نقش مهمی در این بین ایفا می کرد اما دیگر به عنوان تنها عامل مؤثر در این فضا محسوب نمی شد. در این فضای چند رسانه ای بالطبع جرایمی نیز به وقوع پیوستند که اصول آن با اصول جرایم رایانه ای قبل از آن متفاوت می نمود لذا جرم مالتی مدیا یا چند رسانه ای یا فوق رایانه ای پا به عرصه وجود نهاد. جرم مالتی مدیا دارای مفهومی مشابه جرایم مطبوعاتی است که عبارت است از هر گونه سوء استفاده از فناوری اطلاعات همچون هرزه نگاری ، اقدامات علیه نظم عمومی، فعالیت غیر مجاز سیاسی فعالیت تروریستی یا نشر اکاذیب که در واقع نوعی جرایم سایبری یا جرایم اینترنتی نیز محسوب می‌شوند. این مفهوم معادل مفهوم جرایم مرتبط با محتوا می‌باشد که در کنوانسیون جرایم سایبر آمده است. ^[۴۸]

گفتار ششم: جرمهای رایانه ای کدامند؟

در همه کشورها، اقداماتی که امنیت حاکمیت را برهم بزند جرم دانسته شده و عناوین این جرایم با یکدیگر متفاوتند اما به هر حال، حفظ امنیت کشور یکی از اهداف مهم همه نظام‌های سیاسی است. یکی از اهداف حقوق، تامین امنیت است، قوانین وضع می‌شوند تا امنیت جامعه را حفظ کنند اما در این میان، امنیت کشور بسیار اهمیت دارد و در همه کشورها، اقداماتی که امنیت حاکمیت را برهم بزند جرم دانسته شده است. عناوین این جرایم با یکدیگر متفاوتند اما به هر حال، حفظ امنیت کشور یکی از هدف‌های نظام‌های سیاسی است. در کشور ما نیز جرایم مختلفی در قوانین جزایی بخصوص قانون مجازات اسلامی پیش‌بینی شده است که هدف آن مقابله با جرایم علیه امنیت کشور است.‌ این مواد متعدد در بخش حدود و تعزیرات قانون مجازات اسلامی، قانون جرایم رایانه‌ای و برخی دیگر از قوانین پیش‌بینی شده است.

طبق قوانین موجود در کشور مواردی چون تحقیر و توهین به جنس زن، انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسایل محرمانه، افترا به مقامات ، نهادها و سازمان های حکومتی، انتشار فیلترشکن ها، طرح مسائل نژادی و قومی، عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد، تبلیغ و ترویج مصرف سیگار، ترویج اسراف و تبذیر، شنود غیرمجاز جاسوسی رایانه‌ایی و غیره از مصادیق جرایم رایانه‌ای است.

بند اول : محتوا علیه عفت و اخلاق :

اولین مورد از این گروه‌بندی هشت گانه به محتواهای علیه عفت و اخلاق عمومی مربوط می‌شود و مواردی چون اشاعه فحشاء و منکرات، تحریک، تشویق، ترغیب، تهدید یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی، انتشار، توزیع و معامله محتوای خلاف عفت عمومی ( مبتذل و مستهجن )، تحریک ، تشویق، ترغیب، تهدید یا تطمیع افراد به دستیابی به محتویات مستهجن و مبتذل و استفاده ابزاری از افراد در تصاویر و محتوا و تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی به عنوان مصادیقی از جرایم رایانه‌ای معرفی شده‌اند و تمامی افرادی که نسبت به انتشار چنین مواردی اقدام کرده باشند طبق قوانین مورد مجازات و پیگرد قرار خواهند گرفت.

بند دوم : محتوا علیه مقدسات اسلامی

در گروه دوم جرایم رایانه ای که به محتوا علیه مقدسات اسلامی مربوط می‌شود، ارائه محتوای الحادی و مخالف موازین اسلامی، اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن، اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع)، تبلیغ به نفع حزب گروه یا فرقه منحرف و مخالف اسلام، نقل مطالب از نشریات و رسانه ها و احزاب و گروه‌های داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به نحوی که تبلیغ از آن‌ ها باشد، اهانت به امام خمینی ( ره ) و تحریف آثار ایشان، اهانت به مقام معظم رهبری و سایر مراجع تقلید در زمره جرم‌های رایانه‌ای به شمار می‌روند.

بند سوم : محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی

اما دسته سوم جرایم رایانه‌ای به محتواهای علیه امنیت و آسایش عمومی بر می‌گردد و مواردی چون تشکیل جمعیت، دسته، گروه در فضای مجازی ( سایبر) با هدف برهم زدن امنیت کشور، هر گونه تهدید به بمب گذاری، انتشار محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی ایران لطمه وارد کند، انتشار محتوا علیه اصول قانون اسلامی، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی، تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر، تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی از انحا در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی، تحریض و تشویق افراد و گروه ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج از کشور، تبلیع به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، فاش کردن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسایل محرمانه و سری دولتی و عمومی یا اسرار نیروهای مسلح، فاش کردن و انتشار غیرمجاز نقشه و استحکامات نظامی،انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی،انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی و انتشار محتوایی که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد را شامل می‌شود.

بند چهارم : محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی

اما در گروه چهارم که به محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی برمی گردد: اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمان‌های حکومتی و عمومی، افترا به مقامات، نهادها و سازمان‌های حکومتی و عمومی، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی علیه مقامات، نهادها و سازمان‌های حکومتی، جعل پایگاه‌های اینترنتی بانک ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی جرم محسوب می‌شود.

بند پنجم : محتوا برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای

الف) ریشه ­های تاریخی عوامل پنج­گانه

‌بر اساس مروری دقیق بر نظرات جان^[۱۲۹] و همکاران او(۱۹۸۸)، تلاش منظم برای سازماندهی مفهوم شخصیت کمی بعد از پیشنهاد مک دوگال شروع شده است، گرچه این تلاش‌ها به طور یقین با کارهای دو روانشناس آلمانی به نام های کلیج^[۱۳۰](۱۹۳۲) و بوم گارتن^[۱۳۱](۱۹۳۷) شروع می شود.

کتل بررسی­ های مورد نظر خود را ‌بر اساس تحلیل عوامل از سال۱۹۴۳ شروع نمود. او تحلیل عوامل خود را ‌بر اساس ارزیابی دانشجویان از یکدیگر و سپس این بررسی­ها به وسیله پرسشنامه و تست­های عینی توسعه داد و بدین­وسیله توانست هزاران اصطلاح در زبان انگلیسی را که تفاوت­های فردی را توضیح می‌دهند، سازماندهی نماید. تحقیقات کتل به سیستمی در تحلیل عوامل منجر شد که به نام سیستم ۱۶عاملی مشهور است. مطالعات کتل ‌بر اساس درجه بندی خصوصیات، به وسیله مطالعات دقیق و ماهرانه فیسکه^[۱۳۲](۱۹۴۹) به منظور تکرار کارهای کتل شروع شد. او با به کارگیری ۲۱ مقیاس دو قطبی کتل نتوانست به بیشتر از پنج عامل ترکیبی دست یابد. به لحاظ وجود ابهام در معنای این عوامل، فیسکه تفسیری ارائه داد که از دیدگاهای معاصرش خیلی متفاوت نبود. کار فیسکه گرچه در مجلات به طور مکرر انتشار یافت و توسط محققین شخصیت نیز خوانده شد، اما تاثیر کمتری در توسعه سیستم­های سه­گانه که به طور معمول در کتاب‌های شخصیت پیدا می شد، گذاشت(به ‌عنوان مثال: مدی^[۱۳۳]، ۱۹۸۹) این سه سیستم عبارت بودند از سیستم آیزنگ (۱۹۷۰)، گلیفورد (۱۹۷۵) و کتل. در اواخر سال ۱۹۵۰ نیروی هوایی آمریکا تلاش نمود که کارکرد مؤثر کارکنان خود را پیش ­بینی کند و این امر به عهده تیوپس^[۱۳۴] (۱۹۵۷) و کریستال^[۱۳۵] (۱۹۶۱) بود. این محققان تحلیل عوامل خود را ‌بر اساس ۳۰ مقیاس دو قطبی کتل که در مطالعه قبلی خود نیز آن را به کار برده بودند، گزارش کردند. آن ها نیز همانند فیسکه که قبلاً گفته شده نتوانستند پیچیدگی نظریه کتل را در بررسی خود بپذیرند اما برخلاف فیسکه وجود پنج عامل را در بررسی شرح حالها تأیید کردند. تیویس و کریستال کار قبلی کتل و همبسته­های فیسکه را دوباره مورد تحلیل قرار دادند و تمام آن ها را در پنج عامل قابل قبول به نام های شاد­خویی^[۱۳۶]، موافقت^[۱۳۷]، قابلیت اطمینان^[۱۳۸]، پایداری­ هیجانی^[۱۳۹] و فرهنگ^[۱۴۰] یافتند. متاسفانه مطالعه تیوپس و کریستال در یک گزارش صنعتی ناشناخته نیروی هوایی منتشر شد و در واقع برای تمام محقین شخصیت ناشناخته ماند و این زمانی بود که انتشارات کتل و آیزنگ بر ادبیات ساخت شخصیت، مدل­های پیشرفته اتخاذ شده از روش­های تحلیل عوامل، غلبه داشتند. بورگاتا^[۱۴۱](۱۹۶۴)، با اطلاع از گزارش تیویس و کریستال، به منظور انعکاس پنج عامل به دست آمده این محققان مجموعه ­ای از توصیف­گر رفتار را برای ارزیابی دانشجویان از یکدیگر طراحی کرد. در هر پنج شیوه گردآوری داده ­ها بورگاتا پنج عامل ثابت را پیدا کرد: جرأتمندی^[۱۴۲]، توانایی دوست داشتن^[۱۴۳]، عاطفی^[۱۴۴]، هوش^[۱۴۵] و مسئولیت­ پذیری^[۱۴۶] . اسمت^[۱۴۷] (۱۹۶۷) با بهره گرفتن از مجموعه مقیاس­های دوقطبی کتل، ‌بر اساس ارزیابی دانشجویان از یکدیگر، فقط برای پنج عامل شواهد پیدا کرد(دیگمن، ۱۹۹۰).

نورمن^[۱۴۸] (۱۹۶۷)بررسی­ های بیشتر خود را در سطوح مختلف انتزاعی زیرین پنج عامل با توجه به یک حد متوسط ادامه داد و در واقع به یک مدل سه لایه انتزاعی از داده های شخصیت دست یافت. از آن زمان، از طرف تمام نظریه­پردازان صفات، علی­رغم انتقادهای آن ها فرض می شود که صفات ارزیابی شده، شخصیت وابسته به رفتارند. سطح اساسی صفات شخصیت، سطحی است که از پاسخ­های خاص به موقعیت­های خاص تشکیل یابد، طوری که پاسخ‌ها به طور نمونه یک نسخه اصلی برای موقعیت فراهم سازند. به عنوان مثال جمله «من به ندرت درباره آینده فکر می کنم در بررسی‌ها به عنوان عادت، اعمال تکراری، رفتار متراکم با میل و مزاج تلقی خواهد شد .کارایی مفید یکی از این صفات ساختاری فوراٌ توسط اسمیت(۱۹۶۷) و ویگینز^[۱۴۹] و همکاران او (۱۹۶۸) به اثبات رسید آن ها با به کارگیری مشخصاتی که اغلب ساختارهای مربوط به مسئولیت­ پذیری یا با وجدان بودن را تصریح می‌کند به متغیرهای پیش ­بینی کننده ­ای دست یافتند که می‌توانند پیشرفت تحصیلی دانشجویان زیر لیسانس را پیش‌بینی کنند.

در دهه گذشته علاقه فزاینده بدیعی نسبت به مدل پنج عاملی وجود داشته است. گلدبرگ(۱۹۸۱) در نتیجه حاصل از کار خود در یک تحلیل واژگانی متوجه قدرت مدل گردید و خاطرنشان کرد که هر مدلی برای سازمان دادن به تفاوت‌های فردی دارای چیزی شبیه این پنج بعد اصلی خواهد بود. علاوه برا این وی پیشنهاد نمود که پنج بعد بزرگ درجه­بندی شده می‌تواند چارچوبی برای خیلی از مباحث تئوریک درباره مفاهیم شخصیت باشد(دیگمن، ۱۹۹۰).

دیگمن و تاکوموتوچوک^[۱۵۰] (۱۹۸۱) ۶ مطالعه را ‌بر اساس درجه بندی آن ها مجدداٌ مورد تحلیل قرار دادند. آنان در این تحلیل قدرت پنج عاملی اصلی در درجه بندی را گزارش نمودند و نتیجه گیری کردند که این پنج عامل اولین بار توسط فیسکه و تیوپس و کریستال مشخص گردیده و ساخت تئوریکی مؤثری بدون توجه به اینکه آیا معلمان بچه­ها را درجه بندی می‌کنند، نمونه ­های کارمندان یکدیگر را درجه­بندی می‌کنند، دانشجویان یکدیگر را درجه بندی می‌کنند یا نه، ارائه نمودند که نتایج این درجه بندی­ها کاملا یکسان بود.

هوگان^[۱۵۱](۱۹۸۶)که مطالعات زیادی ‌در مورد سازمان صفات بررسی ‌کرده‌است، پیشنهاد می‌کند که ۶ بعد اصلی احتمالاً تمام مشاهدات خاص را همچنان که برند^[۱۵۲](۱۹۸۴)انجام داده است، شامل خواهد داشت. تفاوت اصلی بین ۶ عاملی و پنج عاملی احتمالاٌ مربوط به تقسیم بعد برون­گرایی به دو قسمت مردم آمیزی^[۱۵۳] و فعالیت^[۱۵۴] است. در پرسشنامه شخصیتی هوگان برون­گرایی به دو قسمت جاه طلبی^[۱۵۵] به معنی شادخویی یا سلطه­گری^[۱۵۶] و مردم آمیزی تقسیم شده است(دیگمن، ۱۹۹۰).

اخیراً گلدبرگ فرم استانداری را برای آنچه که (پنج عامل بزرگ)نامیده، آماده نموده است؛ یک مجموعه متشکل از۵۰ مقیاس خود-درجه بندی با ده مقیاس برای هریک از پنج صفت عاملی. ارزیابی­های پایایی برای نمرات عوامل از طریق جمع بندی غیروزنی نمرات مقیاس بین ۸۴ % و ۸۹% پراکنده است(دیگمن و تاکوموتوجوک،۱۹۸۱).