روابط ویژه جنس بین وسواس و آسیب­پذیری ژنی نیز در اختلال وسواسی جبری شناسایی شده است (لاکنر^[۱۷۰] و همکاران، ۲۰۰۴). دیکل^[۱۷۱] و همکاران (۲۰۰۶). نشان دادند که ژن SLC1A1 با تجربه­ نخستین دوره­ اختلال وسواسی جبری بویژه در پسران مرتبط است. رابطه­ این ژن با اختلال وسواسی جبری در مطالعه­ لانگر و همکاران، ۲۰۰۴به نقل از هیو و همکاران، ۲۰۱۲) هم گزارش شده است. تفاوت­های فردی تحولی نوجوانان در وسواسی جبری اولین بار در یک مطالعه (هامبورگر^[۱۷۲]، اسویدو^[۱۷۳]، ویتاکر^[۱۷۴]، دیویز^[۱۷۵]، ۱۹۸۹) بر روی جمعیت عادی گزارش گردید که طی آن مشخص شد که نوجوانان پسر مبتلا به وسواس به طور متوسط ۳/۸ سانتیمتر کوتاه­تر و ۴/۳ کیلو سبک­تر از گروه کنترل هستند همسن و همجنس خود هستند. رابطه­ بسیار نیرومندی بین ابتلا به اختلال وسواسی جبری و کوتاه در میان نوجوانان پسر دیده می­ شود اگر چه این رابطه ممکن است نظریه غیرمتداولی برای آسیب­شناسی این اختلال باشد اما از آنجا که بسیاری از نوجوانان پسر مبتلا به وسواسی جبری در بزرگسالی به قد طبیعی می­رسند و شواهد فیزیولوژیکی خاصی برای این کوتاه قد گزارش نشده است ممکن است یک آسیب­شناسی مشابه با تأخیر رشد^[۱۷۶] وجود داشته باشد (هیو و همکاران، ۲۰۱۲).

هر چند فرآیندهای پیچیده­ای در زمان بلوغ، محیط قبل از تولد و تغذیه بر قد تأثیر می­گذارند اما باز هم %۹۰ تغییرات وزن ناشی از عوامل ژنتیکی است (پرولا، سامالیستو و هیکالینا، ۲۰۰۷؛ سیلونتوینن، سامالیستو و پرولا ۲۰۰۳ به نقل از هیو و همکاران، ۲۰۱۲). علاوه براین عوامل روان­شناختی هم ممکن است در این یافته­ ها نقش داشته باشند برای مثال کوتاه قد ممکن است موجب بیش برآورد تهدید شود که ویژگی بسیاری از نوجوانان پسر کوتاه قد مبتلا به OCD است (هیو و همکاران، ۲۰۱۲).

کاتز و همکاران (۱۹۹۸ به نقل از هیو و همکاران، ۲۰۱۲) به جای سن تقویمی به سن استخوان­بندی پرداختند اما نتوانستند کاهش وزن یا کوتاه قد را در بیماران پسر نوجوان مبتلا به وسواسی جبری نشان دهند. یک علت احتمالی برای کوتاه قد مشاهده شده در میان نوجوانان پسر مبتلا ‌به این اختلال می ­تواند تأخیر در بلوغ جنسی یا تأخیر سرشتی باشد. اما در میان دختران مبتلا به اختلال وسواسی جبری هیچ گونه تفاوت فردی معناداری در وزن یا قد در مقایسه با گروه کنترل دیده نمی­ شود (هیو و همکاران، ۲۰۱۲). در مطالعه­ (لانکتری، گیو و مورتازا، ۲۰۱۱ به نقل از هیو و همکاران، ۲۰۱۲) هم اثرات ژنتیکی نیرومندی در وزن فیزیکی پسران مبتلا به وسواسی جبری دیده شده است. کوتاه بودن نسبی قد نوجوانان مبتلا به اختلال وسواسی جبری احتمال درگیری هورمون رشد را مطرح نموده و این موضوع توسط تعدادی از مطالعات (مانند کلوگ^[۱۷۷] و همکاران، ۲۰۰۶) گزارش شده است. مطالعه­ (مک­ماستر^[۱۷۸] و همکاران، ۲۰۰۶) نیز کاهش میزان ترشح هورمون غده­ی هیپوفیز را در مردان مبتلا به وسواسی جبری نشان داد.

اتمکا^[۱۷۹]، تزکنا^[۱۸۰]، کوراغلو^[۱۸۱] و استانداگ^[۱۸۲] (۲۰۰۵) نشان دادند که بیماران مبتلا به وسواسی جبری در مقایسه با افراد سالم سطوح بالایی از نیتریک اکسید^[۱۸۳] (NO) را در پلاسما نشان می­ دهند و هر چه این سطح بالاتر باشد، شدت نشانگان وسواس بالاتر است.

مطالعه­ بیگوس و همکاران (۲۰۰۹) هم بر اختلال در سطح هورمون‌های نورواستروئیدی^[۱۸۴] مانند دهیدرو اپیندروسترون و دهیدرو اپیاندروسترون سولفات اشاره ‌کرده‌است. با توجه به سطح بالای استرس در بیماران مبتلا به اختلال وسواسی جبری مطالعه بر نقش کورتیزول نیز مورد توجه بوده است. آلتموس و همکاران (۱۹۹۲) سطوح بالای کورتیزول را در نمونه ­های مورد بررسی خود گزارش نمودند. گروهی از مطالعات نشان می­ دهند که در ابعاد مختلف اختلال وسواسی جبری نواحی مغزی تا حدودی متفاوت درگیر هستند که بر اهمیت بررسی جداگانه­ی ابعاد صحه می­ گذارد.

۲-۶- همایندی اختلالات روان شناختی با اختلال وسواسی جبری

اختلال وسواس فکری عملی مانند بسیاری از اختلالات اضطرابی میزان همایندی تشخیصی بالایی دارد. نصف تا سه چهارم بیمارانOCD حداقل یک اختلال هم­زمان دیگر هم نشان می‌دهند (آنتونی، داونی و همکاران، ۱۹۹۸ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰) و تنها کمتر از %۱۵ آن ها در طول زندگی فقط اختلال وسواس فکری عملی دارند (براون، کمپبل و همکاران، ۲۰۰۱ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰). افسردگی اساسی یکی از اختلالاتی است که همایندی بسیار زیادی با وسواس دارد و میزان شیوع آن در طول زندگی %۸۵-۶۵ است (براون، کمپبل و همکاران، ۲۰۰۱؛ کرینو و آندرو، ۱۹۹۶ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰). وجود افسردگی با وخیم تر شدن نشانه های وسواس فکری در ارتباط است، به عبارت دیگر رابطه مثبت معناداری بین وسواس فکری عملی و افسردگی وجود دارد (کلارک، ۲۰۰۲ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰). با این حال احتمال زیادی وجود دارد که وجود وسواس فکری عملی موجب تشدید افسردگی اساسی گردد و نه بلعکس (دمال^[۱۸۵] و همکاران، ۱۹۹۳). هر چند افسردگی اساسی شدید می‌تواند موجب پاسخ‌ ضعیف به درمان شود اما به نظر نمی‌رسد که وجود افسردگی خفیف یا متوسط در پاسخ بیماران به درمان تداخل ایجاد کند (آبرامویتز، فرانکلین، استریت، کوزاک و فوا، ۲۰۰۰ به نقل از کلارک و بک، ۲۰۱۰).

لاکنر^[۱۸۶] و همکاران (۲۰۰۴) در مطالعه­ خود نشان دادند که اختلال وسواسی جبری بویژه در میان پسران مبتلا همایندی زیادی با اختلال تورت دارد. شپارد و همکاران (۲۰۱۰) همایندی اختلال وسواسی جبری را با اختلال بیش فعالی نقص توجه(ADHD) نشان داده ­اند.

اختلال اضطراب منتشر نیز از جمله اختلال­هایی است که همایندی آن در مطالعاتی چند با اختلال وسواسی جبری نشان داده شده است. در واقع از میان اختلال‌های تعریف شده در DSM-IV (انجمن روان‌پزشکی آمریکا، ۲۰۰۰) ، دو اختلال با جذب شناخت‌های منفی تعریف می‌شوند: اختلال وسواس فکری-عملی و اختلال اضطراب منتشر (براون، موراس، زینبارگ و بارلو، ۱۹۹۳). شناخت هیجانی در اختلال وسواس فکری-عملی را می‌توان در آن دسته از افکار وسواسی مشاهده کرد که ناخواسته و تکراری و نامناسب و خطرناک هستند آرمسترانگ، زالد و اولاتونجی (۲۰۱۱). افکار وسواسی موجب برانگیختن رفتارهای وسواسی می‌شوند، رفتارهایی انعطاف­ناپذیر که به صورتی تشریفاتی برای خنثی کردن خطر مرتبط با افکار وسواسی صورت می‌گیرند (انجمن روان­پزشکی آمریکا، ۲۰۰۰). در اختلال اضطراب منتشر هم شناخت‌های اضطراب‌آور شکلی از نگرانی مداوم را در پی دارند که در برگیرنده‌ی افکاری ‌در مورد مسائل روزمره مانند مسائل اقتصادی، تحصیلی و تعمیر و نگهداری خانه است (بارنز^[۱۸۷]، کیورتگ^[۱۸۸]، فورمی^[۱۸۹] و استرنبرگ^[۱۹۰]، ۱۹۹۶). نگرانی مدام موجب سطوح بالایی از عاطفه­ی منفی و برانگیختگی منتهی به تنش، خستگی و سایر مائل جسمی می‌شود (انجمن روان‌پزشکی آمریکا، ۲۰۰۰). نتایج مطالعات نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به وسواسی جبری بیش از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب منتشر افکار وسواسی دارند و از سوی دیگر افراد دچار اضطراب منتشر هم نگرانی بیشتری نسبت به افراد دچار وسواس تجربه می‌کنند (براون، موراس، زینبارگ و بارلو، ۱۹۹۳). فوبی اجتماعی، فوبی‌های خاص، اختلال بدریختی بدن، تیک و اختلالات شخصیتی خوشه C در زمره سایر اختلالاتی هستند که معمولاً با OCD همراه می‌شوند (کلارک و بک، ۲۰۱۰).

1. 1. . همان ↑

1. 1. .http://www.shia-news.com/fa/news/87378/%D8 ↑

1. 1. . Inter-Agency Standing Committee Reference Group for Gender in Humanitarian Action, ‘Humanitarian Crisis in Iraq Gender Alert: September 2014,’, p.4 ↑

1. 1. .Layla Ahmad, ‘ISIS…violations and rapes of women in Mosul,’ Iraq Hurr, 23 June 2014, http://www.iraqhurr. org/content/article/25431673.html and UNOHCHR/UNAMI, October 2014, supra,’ p.12 ↑

1. 1. . Azam Ahmed, ‘In Retaking of Iraqi Dam, Evidence of American Impact,’ New York Times, 19 August 2014 ↑

1. 1. .UNDOC.E/CN.4/sub.22/1998/13-22 june 1998; paras.page 30 ↑

1. 1. . KNVT dormann;element of war crime under rome statute of the internationa criminal court;first published;united kingdom;cambridge university;2003;p 338 ↑

1. 1. . ساک کیتی شیایزری؛ کریانگ:۱۳۸۳ ه.ش، ص ۸۰ ↑

1. 1. . خبرگزارى ایرنا، کد خبر( ۴۰۷۳۴۹۰) ۸۱۲۰۲۶۰۹، خرداد ۹۳٫ ↑

1. 1. . Article 61, Universal Declarat ion of Human Rights ↑

1. 1. . Article 61, Convention on the Elimin ation of All Forms of Discrimi nation against Women. ↑

1. 1. .Internal Displacement Monitoring Centre, ‘Iraq IDP Figures Analysis’, http://www.internal-displacement. org/middle-east-and-north-africa/iraq/figures-analysis ↑

1. 1. . U.S. Department of State, 2013 Trafficking in Persons Report.p 15 ↑

1. 1. . Organization of Women’s Freedom un, 2010 women report;p36 ↑

1. 1. . ایرنا، کد خبر ۸۱۱۶۷۱۹۹( ۴۰۲۰۱۴۳)، اردیبهشت ۹۳٫ ↑

1. 1. .http://www.akharinnews.com-/item/57813.html ↑

1. 1. . Genocide ↑

1. 1. .Article I of the first draft of the Genocide convention;prepared by UN secretriat.may 1947;UNDOC.E/447 ↑

1. 1. . شبث؛ ویلیام: ۱۳۸۴ ه.ش،ص ۱۹ ↑

1. 1. . میرمحمد صادقی؛ حسین: ۱۳۷۷، ص ۱۳۰٫ ↑

1. 1. . مهدوی ثابت، محمد‌علی: ۱۳۸۵،ص ۶۶ . ↑

1. 1. . حسینی‌نژاد؛ حسینقلی: ۱۳۷۳، ص ۱۲۳٫ ↑

1. 1. . وفیهم قوم زنادقه دهریه لا یؤمنون بالاخره ولاجنه ولا نار ولا یعتقدون وجوب الصلاه والزکاه والصیام والحج وخیرمن کان فیهم الرافضه والرافضه شر الطوائف المنتسبین إلى القبله.( ابن‏تیمیه، کتب و رسائل و فتاوى ابن‏تیمیه فی الفقه، ج ۲۸، ص ۶۳۸). ↑

1. 1. . و أن من دعا عبد القادر، فهو کافر( همان، ج ۱، ص ۵۲). ↑

   

1. 1. . فإذا کان المشرکون جحدوا اسما من أسمائه تعالى، و هو من الأسماء التی دلت على کماله سبحانه و بحمده، فجحود معنى هذا الاسم و نحوه من الأسماء یکون کذلک، فإن جهم بن صفوان و من تبعه یزعمون أنها لا تدل على صفه قائمه بالله تعالى، و تبعهم على ذلک طوائف من المعتزله و الأشاعره و غیرهم. فلهذا کفرهم کثیرون من أهل السنه.( عبدالرحمن بن حسن، فتح المجید شرح کتاب التوحید، ص ۴۸۰) ↑

1. 1. . قال شیخنا: الرافضه الغلاه فی علی- رضی الله عنه- و من یسبون الصحابه کفار، کرافضه إیران و أهل القطیف( همو، مسائل الامام ابن باز، المجموعه الاولى، ص ۴۸). ↑

1. 1. . تخوف ابن الخطاب من الوقوع فی الشرک:و لقد أبدى عمر بن الخطاب- رضی اللّه عنه- تخوفه مما وقع فیه الناس الیوم من الشرک، منذ أکثر من ثلاثه عشر قرنًا حیث قال:« ستنقض عرى الإسلام عروه عروه» قیل و کیف ذلک یا أمیرالمؤمنین؟ قال:« إذا نشأ فی الإسلام من لا یعرف الجاهلیه» أو کما قال، فهؤلاء الذین یدعون الأموات الیوم، و یذبحون و ینذرون لهم، و یطوفون بقبورهم، مقدسین و معظمین خاشعین لهم، و متضرعین إلیهم بقصد التوسل و التوسط بهم إلى اللّه، لو عرفوا أن هذا هو عین العمل الذی کان علیه العرب فی الجاهلیه و الذی سماه اللّه شرکًا و اعتبره کفرًا لما أقدموا علیه و تمسکوا به، و ثاروا و غضبوا على من أنکره علیهم.( محمد باشمیل، کیف نفهم التوحید، ص ۲۷) ↑

1. 1. . ابن تیمیه، کتب ورسائل وفتاوى ابنتیمیه فى الفقه، ج ۲۲/ ص ۲۴۹٫ ↑

1. 1. . سیف الرحمن احمد، نظره عابره اعتباریه حول جماعه التبلیغیه، ص ۵۸٫ ↑

1. 1. . لقد ذکر العلماء فی مؤلّفاتهم فی باب أهل الزکاه أنهّا لا تدفع لکافر، و لا مبتدع، فالرافضه بلا شکّ کفار لأربعه أدله: الأول: طعنهم فی القرآن، و إدّعاؤهم أنّه حذف منه أکثر من ثلثیه … و من طعن فی القرآن فهو کافر مکذّب لقوله تعالى:« وإنّا له لحافظون». الثانی: طعنهم فی السنّه وأحادیث الصحیحین، فلا یعملون بها؛ لأنّها من روایه الصحابه الذین هم کفّار فی اعتقادهم …. الثالث: تکفیرهم لأهل السنّه … بل یعتقدون نجاسه الواحد منّا، فمتى صافحناهم غسّلوا أیدیهم بعدنا، و من کفّر المسلمین فهو أولى بالکفر، فنحن نکفّرهم کما کفّرونا و أولى. الرابع: شرکهم الصریح بالغلّو فی علیّ و ذرّیته، و دعاؤهم مع اللّه، و ذلک صریح فی کتبهم، و هکذا غلوّهم و وصفهم له بصفات لا تلیق إلا بربّ العالمین، و قد سمعنا ذلک فی أشرطتهم.( عبدالله بن جبرین، اللؤلؤ المکین، ص ۳۹). ↑

1. 1. . أن الجماعه الذین لدیه من الجعفریه یدعون علیا و الحسن و الحسین و سادتهم فهم مشرکون مرتدون عن الإسلام و العیاذ بالله لایحل الأکل من ذبائحهم لأنها میته و لو ذکروا علیها اسم الله. بتوقیع: عبدالعزیز بن عبدالله بن باز، عبدالرزاق عفیفی، عبد الله بن غدیان، عبدالله بن قعود.( فتاوى اللجنه الدائمه للبحوث العلمیه والإفتاء، ج ۲، ص ۲۶۴، فتوى رقم: ۱۶۶۱). ↑

1. 1. .« و من البدع أیضًا فی هذه الحلقات أن یُحدد الشیخ أرقامًا لیقولها الذاکر فیقول قل لا إله إلا الله ألف مره مثلًا أو صلى الله علیه و سلم عشره آلاف مره أو أکثر و کل هذا لم یرد فی شرعنا و هو من ابتداع الجاهلین، لقد خرج هؤلاء عن الذکر الشرعی إلى ذکر یشرک بالله تعالى.»( حسام عقاد، حلقات ممنوعه، ص ۲۵) ↑

1. 1. . و سئل شیخ الإسلام تقى الدین عمن یزعمون إنهم یؤمنون بالله عز وجل و ملائکته و کتبه و رسله و الیوم الآخر و یعتقدون أن الإمام الحق بعد رسول الله هو على بن أبى طالب و أن رسول الله نص على إمامته و إن الصحابه ظلموه و منعوه حقه و إنهم کفروا بذلک فهل یجب قتالهم و یکفرون بهذا الإعتقاد أم لا؟فأجاب الحمد لله رب العالمین أجمع علماء المسلمین على أن کل طائفه ممتنعه عن شریعه من شرائع الإسلام الظاهره المتواتره فإنه یجب قتالها حتى یکون الدین کله لله.

۲-۱۱-۵ ) از دست دادن شغل

افرادی که شغل خود را در خطر می بینند یا آن را از دست می‌دهند، دچار استرس می‌شوند. کارگرانی که احساس می‌کنند امکان دارد اخراج شوند یا جزء کارگران مازاد بر نیاز قرار گیرند احساس امنیت شغلی نمی کنند و این امر،به ویژه اگر امید چندانی به یافتن کاری دیگر نداشته باشند، موجب ایجاد استرس می شود .بیکاری (قادر به پیدا کردن کار نبودن) و بازنشستگی دلایل عمده شاغل نبودن است.

پژوهش ها نشان داده است که بیکاری با نشانه های فیزیولوژیکی و روانی استرس،مانند از دست دادن عزت نفس و افزایش فشارخون، ارتباط دارد.

۲-۱۱-۶) تعارض

تعارض یکی از منابع عمده استرس است. کشمکش هایی که تعارض ایجاد می‌کنند، معمولاً سه دسته اند.

۲-۱۱-۷) خوشایند/خوشایند

تعارض هایی که در نتیجه وجود دو موقعیت ناهمساز،اما خوشایند ایجاد می شود.

برای مثال افرادی که برای بهبود سلامتشان سعی می‌کنند وزن خود را کاهش دهند، زمانی که غذاهای خوشمزه ولی چاق کننده را می بینند، اغلب دچار کشمکشی درونی می‌شوند.

اگرچه افراد معمولاً این نوع از تعارض ها را به نسبت راحت حل می‌کنند، هر چه تصمیم گیری به نظرشان مهم تر بیایدبه استرس بیشتری دچار خواهند شد.

۲-۱۱-۸ ) ناخوشایند/ناخوشایند

کشمکش­هایی که در نتیجه انتخاب میان دو موقعیت ناخوشایند ایجاد می­شوند. زمانی که تأخیر یا فرار امکان نداشته­باشد، مردم اغلب میان دو انتخاب مردد می­مانند و نظرشان را پیوسته عوض ‌می‌کنند و بعضی­اوقات از دیگران می­خواهند به جای ایشان تصمیم بگیرند. موقعیت­های ناخوشایند/ ناخوشایند برای اغلب مردم پراسترس است و به سختی حل می شود.

۲-۱۱-۹ ) خوشایند/ناخوشایند

زمانی پیش می‌آید که ویژگی های هم خوشایند و هم ناخوشایند را در یک هدف یا موقعیت ببینیم. این نوع از تعارض ممکن است استرس زا باشد و به سختی حل شود (سارافینو،۱۳۸۴).

۲-۱۱-۱۰) خوشایند، ناخوشایند و چندگانه

فرد با چندین هدف دارای جاذبه­های مثبت وضعی سروکار دارد. در واقع می توان گفت که پیچیده ترین نوع تعارض است. نمونه این تعارض ممکن است در شب امتحان به وجود آید و آن زمانی است که می خواهید از دو کار مطالعه کردن و میهمانی رفتن یکی را انتخاب نمایید. هر انتخاب جنبه ای مثبت و منفی خاص خود را دارد. مطالعه کردن خستگی می آورد اما نگرانی از مردود شدن را کاهش می‌دهد و مهمانی رفتن خوشایند است اما احتمال دارد که نمره امتحان پایین بیاید.

۲-۱۲ ) اثرات استرس در محیط کار

استرس باعث فشارهای روانی بسیاری بر روی فرد می شود که این فشارها به شکل های مختلف در رفتار فرد در محیط کاری خود را نشان می‌دهد. برخی از این رفتارها عبارتند از:

ـ زودرنجی یا پرخاشگری در برخورد با همکاران و مراجعین؛

ـ بی تفاوتی و بی علاقگی به آراستگی ظاهر خود و دیگران؛

ـ کاهش خلاقیت و فقدان اعتماد به نفس؛

ـ بی تفاوتی نسبت به کار و افزایش اشتباهات؛

ـ عدم توانایی تمرکز بر روی کار و ناتوانی در تصمیم گیری؛

ـ خستگی مفرط، ناراحتی و احساس گناه؛

ـ ناتوانی در تحمل اطرافیان و تمایل به انزواهمه این عوامل در نهایت منجر به کاهش بهره وری و افزایش ضایعات می شود و از طرف دیگر این افراد به علت ناتوانی در کنترل احساسات ، ناتوانی در تصمیم گیری صحیح و دیگر موارد ذکر شده استعداد فوق العاده در ایجاد حادثه برای خود و دیگران پیدا می‌کنند.

۲-۱۳)عامل های استرس شغلی در محیط کار

عامل های طبقه بندی شده عبارتند از:

ویژگی­های نقش، ویژگی­های شغل، روابط میان ـ فردی، جو و ساختار سازمانی، راه و روش های مدیریت منابع سازمانی، و فن آوری و خصوصیات مادی(خدادادی و همکاران، ۱۳۸۶)

ویژگی های نقش:

شناخت عامل های روان شناختی محیط کار را، روشی می دانند که از آن راه می توان درک درستی از استرس شغلی به دست آورد.

در این باره، پژوهشگران، به ویژه با بهره گرفتن از «نظریه نقش» سعی کره اند مسایل مربوط به استرس را شناسایی کنند و دریابند که فشارهای ناشی از نقش تا چه اندازه در پدید آمدن استرس شغلی تاثیر دارند. و چنین اظهار نظر کرده‌اند که فشار ناشی از نقش زمانی رخ می‌دهد که بین اظهارات یا خواسته های فرد و انتظارات یا خواسته های سازمان ناسازگاری وجود داشته باشد، و گفته اند که بررسی ویژگی های نقش از پردامنه ترین پژوهش هایی بوده که تاکنون درباره شرایط سازمانی مؤثر در استرس انجام شده اند.

بنابر نتیجه این پژوهش ها، چهار نوع ویژگی برای نقش بر شمرده اند.

۱- ابهام نقش؛

۲- گران باری نقش؛

۳- کم باری نقش؛

۴- ناسازگاری نقش؛

۲-۱۳-۱) ابهام نقش

ابهام نقش زمانی پدید می‌آید که روشن نباشد نقش فرد چیست، از جمله هنگامی که به روشنی معلوم نباشد که هدف از شغلی معینی چیست یا حدود مسئوولیت های فرد معینی کدام است.

ابهام نقش در واقع زمانی به استرس منجر می شود که فرد را از بهره وری وپیشرفت باز می‌دارد. وانگهی، وقتی استرس در نتیجه ابهام نقش پدید می‌آید که فرد حس اطمینان و پیش‌بینی خود را در نقش کاریش از دست می‌دهد (علوی، ۱۳۷۲).

۲-۱۳-۲) کم باری نقش

کم باری نقش یعنی، وضعیتی که در آن از مهارت های شخص به طور تمام و کمال استفاده نمی شود. به بیان دیگر، مهارت ها و توانایی‌های فرد کمتر از اندازه ممکن به کار گرفته می‌شوند. استرس ناشی از این وضعیت را نیز کم باری نقش می‌نامند. در حالی که گران باری نقش گویای خواسته های زیادی است که به شاغل تحمیل می شود، کم باری نقش حکم محدودیت و بازدارندگی را دارد.

به طور کلی، می توان گفت که کم باری نقش زمانی پیامد ناخوشایند دارد که توان کارکنان بیش از آن باشد که برای شغل محول به آن ها لازم است.

۲-۱۳-۳) ناسازگاری نقش

ناسازگاری نقش زمانی رخ می‌دهد که تن دادن به مجموعه ای از الزام های شغلی با پذیرش مجموعه دیگری از الزام های شغلی، مغایر و یا به کل ناممکن است.

۲-۱۳-۴) گران باری نقش

گران باری نقش ‌به این معنی است که اگر فرد نتواند از پس انجام کاری که بخشی از شغل معینی است برآید، دچار استرس خواهد شد.

۲-۱۴) استرس شغلی در پرستاران

از مشخصات یک سازمان سالم آن است که سلامت جسمی و روانی کارکنان به همان اندازه مورد توجه و علاقه مدیریت سازمان قرار گیرد که تولید بهره وری مورد تأکید قرار گرفته است(ساعتچی و همکاران ، ۱۳۷۴) .

استرس شغلی یکی از موضوعات مهم مورد مطالعه در رفتار سازمانی است و به دلایل مختلف در مدیریت نیروی انسانی راه پیدا ‌کرده‌است. تنیدگی می‌تواند برای کارکنان اثر مخرب فیزیولوژیکی و روان شناختی داشته و در تندرستی آنان اثر سوء بگذارد.به طوری که اغلب پژوهش‌های ۳۰ سال اخیر به بررسی استرس شغلی اختصاص یافته است. و در این میان حرفه پرستاری به علت کافی نبودن تعداد پرستاران و در نتیجه فشار کار^[۱۳۱] به خودی خود به منزله نخستین منبع تنیدگی محسوب می شود(استوار،۱۳۷۷)

ما در این تحقیق برآنیم که با بهره گرفتن از روش فعال سازی رفتاری نه تنها گام مؤثری در جهت درمان افسردگی برداریم بلکه با آموزش و نهادینه کردن این رویکرد از ابتلای دانشجویان به افسردگی در طول زندگیشان پیشگیری نماییم، با توجه به اینکه این روش در کشور ما کمتر مورد استفاده قرار گرفته است،ما در این پژوهش بیشتر ‌به این موضوع می پردازیم.یافته های این تحقیق می‌تواند در درمان افسردگی دانشجویان در کشور ما مؤثر واقع شود.

۱-۴-هدف تحقیق

هدف اصلی:تعیین اثر بخشی درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش افسردگی در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی

هدف فرعی: تعیین اثر بخشی درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش استرس در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی

۱-۵- فرضیه تحقیق

فرضیه اصلی:درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش افسردگی در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی مؤثر است.

فرضیه فرعی: درمان فعال سازی رفتاری کوتاه مدت بر کاهش استرس در دانشجویان با نشانگان بالینی افسردگی مؤثر است.

۱ـ۷ـ تعاریف واژه هاو مفاهیم

۱-۷-۱- تعاریف مفهومی

افسردگی:درDSM-IV-TRافسردگی زیر مجموعه ای از اختلات خلقی است و افسردگی وضع و حال فردی است که دچار کاهش انرژی و علاقه شده است، دارای احساس گناه، اشکال در تمرکز،بی اشتهایی و افکار خودکشی و مرگ است، علائم دیگر آن عبارتند از تغییر در سطح فعالیت، توانایی شناختی، تکلم و اعمال نباتی (خواب،اشتها،فعالیت جنسی،و سایرریتم های بیولوژیک)، (سادوک و سادوک^[۴]، ۲۰۰۹،ترجمه پور افکاری،۱۳۹۰).

استرس:طبق نظر هانس سلیه (۱۹۷۹)،استرس پاسخ نامشخص بدن به هر گونه فشاری است که برآن وارد می شود.(روان شناسی عمومی،یحیی سید محمدی،۱۳۹۲)

فعال سازی رفتاری کوتاه مدت: فعال سازی رفتاری یکی از رویکرد های روان درمانی موج سوم است که از آزمون درمان افسردگی سر بلند بیرون آمده است.اگر چه فعال سازی رفتاری درمان مستقلی است بخش مهمی از درمان شناختی – رفتاری معیار برای افسردگی به شمار می رود.فعال سازی رفتاری درمان ساختار یافته، کوتاه مدت،مشارکتی،فردنگر،مبتنی بر مسئله گشایی،است. هدف این رویکرد درمانی، فعال کردن درمانجویان به طرقی است که تجارب پاداش بخش آنان را در زندگی شان، افزایش دهد.هدف اصلی فعال شدن و انجام وظایف و نقش هایشان به نحو احسن وداشتن احساس سرزندگی و آرامش در زندگی است. فعال سازی رفتاری برای رسیدن ‌به این هدف روی فرایند های مانند، رفتار های گریز و اجتناب که جلوی فعال سازی قد علم می‌کنند، نیز دست می‌گذارد. (دمیدجیان، دون،۱۳۹۲). فعال سازی رفتاری نوعی رویکرد درمانی است که به استناد بسیاری از پژوهش‌ها در درمان اختلالاتی نظیر افسردگی، اضطراب وغیره مؤثر می‌باشد. درمان فعال سازی رفتاری توسط چهار تن از پیشگامان روان شناسی معاصر بنامهای چارلز بی فرستر، پیتر ام. لوینسن، لین پی. رم و آرون تی. بک بنا نهاده شده است (دیمیدجیان، دون،۱۳۹۲).

۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی

افسردگی: در این پژوهش افسردگی نمراتی است که آزمودنی ها در فرم ۲۱ سوالی پرسشنامه مقیاس افسردگی،اضطراب و استرس(DASS-21)به دست آوردند.بدین صورت درجه بندی شده ۰-۹طبیعی، ۱۰-۱۳افسردگی خفیف،۱۴-۲۰افسردگی متوسط،۲۱-۲۷افسردگی شدید،۲۸وبیشتر افسردگی خیلی شدید. نمره بالاتر از ۹بعنوان اختلال افسردگی محسوب می شود.

استرس: در این پژوهش استرس نمراتی است که آزمودنی ها در فرم ۲۱ سوالی پرسشنامه مقیاس افسردگی،اضطراب و استرس(DASS-21)به دست آوردند.

بدین صورت۰-۱۴ طبیعی، ۱۵-۱۸ استرس خفیف، ۱۹-۲۵ استرس متوسط، ۲۶-۳۳ استرس شدید،۳۴ وبالاتراسترس خیلی شدید.نمره بالاتر از ۱۴بعنوان اختلال در نظر گرفته می شود.

فعال سازی رفتاری: منظور از فعال سازی رفتاری برای افسردگی در این پژوهش به کار گیری راهنمای مختصر فعال سازی رفتاری برای افسردگی BATD(لیجوز، هوپکو،آسیمو،پاگوتو، ۲۰۱۱)می‌باشد.که افراد در طی ۱۰جلسه ‌بر اساس اصول ومبانی فعال سازی رفتاری کوتاه مدت تحت درمان قرار گرفتند.

فصل دوم:

ادبیات و پیشینه پژوهش

۲-۱-مقدمه

احساس ناتوانی، کاهش در توانایی لذت بردن از فعالیت ها و مشکل در تکمیل تکالیف یا مسئله گشایی، از شایع ترین شکایت های افراد مبتلا به افسردگی به شمار می‌روند.

جمعیت دانشجویی از جمله ‌گروه‌های اجتماعی با اهمیت و در معرض خطری هستند که بروز افسردگی در میان آن ها شایع است انتخاب یک رویکرد درمانی مناسب منجر به بهبودی این قشر از جامعه که از اهمیت بالایی برخوردار است می شود.

مازوک چلی و همکاران اظهار می دارند که مطابق با استاندارد های کار گروه بخش ۱۲ انجمن روان شناسی آمریکا در زمینه ارتقا و گسترش روش های روان شناختی،درمان فعال سازی رفتاری به عنوان یک درمان خوب پایه گذاری شده و از لحاظ تجربی تأیید شده در نظر گرفته می شود.

روش فعال سازی رفتاری درمان افسردگی برای معکوس سازی الگوهای کاهش فعالیت، احساس ناتوانی،بی لذتی شدید و کاهش توانایی تکمیل آزمایه ها یا حل مشکلات، طراحی شده اند. وقتی که از روش های رفتاری استفاده می‌کنیم باید این اصل را به یاد داشته باشیم که تغییرات مثبت رفتاری احتمالا با بهبود احساس ارزشمندی یا باز خورد های انطباقی تر همراه هستند.

فعال سازی رفتاری، تکنیکی تفننی یا پیچیده نیست، بلکه این تکنیک می‌تواند به بیماران کمک کند تا الگوهای کناره گیری یا عدم فعالیت را بشکنند وبه آن ها نشان بدهد که می‌توانند پیشرفت کنند وباعث افزایش امیدواری آن ها برای بهبود گردد.( جسی رایت^[۵]، مونیکا بسکو^[۶]، مایکل تیز^[۷]،۱۳۹۲)

تأمین بهداشت عمومی‌و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی مخصوصاً در زمینه بهداشت محیط و کنترل و نظارت بهداشتی بر سموم و مواد شیمیایی مبارزه با بیماری ها،‌ بهداشت خانواده و مدارس، آموزش بهداشت عمومی‌، بهداشت کار و شاغلین با تأکید بر اولویت مراقبت های بهداشتی اولیه به ویژه بهداشت مادران و کودکان با همکاری و هماهنگی دستگاه های ذیربط.^[۶۲]»

با توجه ‌به این تعریف بهداشت را در معنای وسیع خود به معنای کنترل کلیه عواملی می‌دانیم که تندرستی انسان را در ابعاد جسمی‌و روانی و اجتماعی مورد تهدید قرار می‌دهند. این عوامل ممکن است مربوط به محیط زندگی انسان یا مربوط به زندگی فردی وی باشد و یا به تهیه و تولید و توزیع مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ارتباط داشته باشد و بر اساس این تعریف، منظور از جرایم بهداشتی کلیه جرایمی‌است که در روند کنترل این عوامل ایجاد اختلال می‌کند، به عبارت دیگر بهداشت فردی یا عمومی را در جامعه مورد تهدید قرار می‌دهد.

مبحث سوم-تاریخچه ی قانون گذاری تهدید علیه بهداشت عمومی در حقوق ایران

یکی از مهمترین وظایفی که بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نهاده شده «تأمین بهداشت عمومی‌و ارتقای سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی مخصوصاً در زمینه بهداشت محیط، مبارزه با بیماری ها، بهداشت خانواده و مدارس، آموزش بهداشت عمومی، بهداشت کار و شاغلین» می‌باشد. در همین رابطه ماده ۲ «آیین نامه بهداشت محیط» مصوب ۲۴/۴/۱۳۷۱ که در اجرای همین بند از وظایف وزارت مذبور به تصویب هیئت وزیرات رسیده مقرر می‌دارد: « هر اقدامی‌که تهدیدی برای بهداشت عمومی‌شناخته شود ممنوع می‌باشد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است پس از تشخیص هر مورد از مواردی که در حیطه وظایف وزارت می‌باشد،‌ رأساً اقدام قانونی معمول و درسایر موارد موضوع را به مراجع ذیربط جهت انجام اقدامهای قانونی فوری اعلام نماید. متخلفان از مقررات بهداشت عمومی‌تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت».همچنین در دیگر مواد این آئین نامه نیز به منظور حفظ بهداشت عمومی‌مقرراتی ‌در مورد آلوده کردن آب آشامیدنی، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی، آلودگی هوای استنشاقی و سایر موارد مؤثر بر انسان و موارد مشابه وضع شده است.به موجب ماده ۷ همین آئین نامه « وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است مراکز بهداشتی، درمانی، آموزشی، و تربیتی، اماکن عمومی‌و مراکز تهیه، توزیع، نگهداری و فروش مواد خوردنی،‌ آشامیدنی و بهداشتی را از نظر ضوابط و مقررات بهداشت محیطی کنترل و با متخلفان از دستورالعملها و توصیه های بهداشتی وزارت، برابر مقررات قانونی مربوط (قانون تعزیرات) رفتار نماید». همچنین به موجب ماده ۱۲ همین آئین نامه«وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از طریق شبکه های بهداشتی، درمانی و خانه های بهداشت در روستاها ضمن آموزش گسترده با بسیج مردم و جلب همکاری بین بخشی در زمینه مسایل بهداشت محیطی از قبیل جمع‌ آوری، حمل و نقل بهداشتی زباله،‌ دفع بهداشتی مدفوع و کودحیوانی، بهسازی معابر و جداسازی محل نگهداری دام و پرندگان از محل سکونت، نظارت و پیگیری لازم را معمول داشته،‌ همچنین در جهت بهسازی منابع و کنترل کیفی آب آشامیدنی، جمع‌ آوری و دفع بهداشتی فاضلاب ها، کنترل اماکن عمومی‌و مراکز تهیه، توزیع و نگهداری و فروش مواد غذایی اقدام نماید.».در ۱۱/۴/۱۳۳۴ قانون شهرداری به تصویب رسید. در ماده ۵۵ آن به مسائل زیست محیطی شهری توجه شده و شهرداری را ناظر بر اجرای آن نموده است.

قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب مرداد ۱۳۴۶ در ماده ۱۲ استفاده از مواد غیرمجاز و سمی در مواد خوردنی، آشامیدنی، بهداشتی و آرایشی را ممنوع اعلام نموده و مختلف به مجازات پیش‌بینی شده می‌رساند. قانون آب و نحوه ملی شدن آن در ۲۷/۴/۱۳۴۷ آب را به ‌عنوان یکی از عناصر مهم زیست محیطی مورد توجه قرار می‌دهد. به موجب ماده ۶۰ این قانون هر کسی عمداً آب رودخانه و انهار عمومی و جویبارها و مخازن و منابع و قنوات و چاه‌ها را با اضافه کردن مواد خارجی آلوده کند مجرم بوده و به مجازات پیش‌بینی شده می‌رسد آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی آب در ۳۰/۸/۱۳۵۰ و سپس در ۲۴/۹/۱۳۶۳ و ۱۸/۲/۱۳۷۳ به تصویب هیئت وزیران می‌رسد، در همین رابطه باید به قانون حفاظت دریا و رودخانه‌های مرزی از آلودگی با مواد نفتی مصوب ۱۴/۱۱/۱۳۵۴، قانون لایحه قانونی راجع به عضویت ایران در کنوانسیون منطقه‌ای کویت برای همکاری درباره حمایت و توسعه محیط زیست دریائی و نواحی ساحلی مصوب ۲۱/۹/۱۳۵۸، قانون توزیع عادلانه آب مصوب ۱۶/۱۲/۱۳۶۱، قانون اجازه الحاق به پروتکل راجع به آلودگی دریائی ناشی از اکتشاف و استخراج از فلات قاره مصوب ۲/۷/۱۳۷۰، قانون پروتکل راجع به حمایت محیط زیست دریائی در برابر منابع آلودگی مستقر در خشکی مصوب ۹/۱۲/۱۳۷۱، قانون مناطق دریائی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان مصوب ۳۱/۱/۱۳۷۱ مجلس، آئین‌نامه بهداشت محیط مصوب ۲۴/۴/۱۳۷۱ هیئت وزیران اشاره نمود. مسئله آلودگی‌های شیمیائی و زباله، نیز مورد توجه قرار گرفته است. در این مورد می‌توان به قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریائی ناشی از دفع مواد زاید و دیگر مواد مصوب ۲۵/۶/۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی ایران اشاره نمود. مسئله آلودگی هوا نیز مورد توجه قانونگذاران ایران قرار گرفته و در قوانین متعدد مقررات حقوقی مربوطه تدوین گردیده است. آئین‌نامه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۲۹/۴/۱۳۵۴ کمیسیون‌های مجلس، آئین‌نامه تعزیرات حکومتی در شهرداری‌های کشور در خصوص شهروندان و کارکنان مصوب ۲۵/۳/۱۳۶۷ و ماده واحده قانون تشدید مجازات موتور سیکلت سواران متخلف مصوب ۱۲/۴/۱۳۵۶ و قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۳/۲/۱۳۷۴ از مهمترین قوانین وضع شده در این موضوع می‌باشند. در دو نحوه جلوگیری از آلودگی هوا ایجاد هر گونه آلودگی صوتی بیش از حد مجاز ممنوع بوده و مرتکب مورد تعقیب قرار می‌گیرد.^[۶۳]

ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی‌(تعزیرات) که در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید صریحاً اقداماتی را که موجب لطمه به بهداشت محیط است را جرم شناخته و مجازاتی برای آن تعیین ‌کرده‌است. ماده مذبور می‌گوید: «هر اقدامی‌که تهدید علیه بهداشت عمومی‌شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیربهداشتی فضولات انسانی و دامی‌و مواد زائد،‌ ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها، زباله در خیابان‌ها و کشتار غیر مجاز دام،‌ استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلاب برای کشاورزی ممنوع می‌باشد و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد».

اقدام علیه بهداشت عمومی‌از جمله جرایمی‌است که سلامتی جامعه را در معرض تهدید قرار می‌دهد. عنصر مادی این جرم، اقدام علیه بهداشت عمومی‌و آلوده کردن محیط زیست است که به راه های مذکور در این ماده و راه های مشابه محقق می‌شود.

تبصره ۲ همین ماده آلودگی محیط زیست را تعریف ‌کرده‌است.« منظور از آلودگی محیط زیست عبارت است از پخش یا آمیختن مواد خارجی به آب یا هوا یا خاک یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیک آن را به طوری که به حال انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان یا آثار یا ابنیه مضر باشد، تغییر دهد.»