مطالب جمع آوری شده در فصل دوم شامل تحقیقات، مقالات و مطالبی از کتاب‌های مختلف محققین و نویسندگان در ارتباط با بازاریابی در جذب و حفظ مشتریان و جنبه‌های مختلف تصمیم گیری آنها در انتخاب خدمات یا کالا بود. اگر چه برخی از آن‌ها به طور مستقیم به موضوع پژوهش اشاره نداشتند، اما ویژگی‌هایی را مورد بررسی قرار بودند که می­توان در امر تأثیر بر میزان شدت علل انتخاب یا عوامل موثر بر تصمیم گیری انتخاب باشگاه با رویکرد بازاریابی از آن‌ها استفاده کرد.
هدف از این پژوهش بررسی تعیین عوامل موثر بر تصمیم گیری مشتریان در انتخاب یک باشگاه ورزشی با رویکرد عناصر آمیخته بازاریابی در شهرستان قزوین بود. برای بررسی متغیرها از پرسشنامه رنجبریان (۱۳۸۵). که با عوامل چهارگانه آمخیته بازاریابی (عناصر محصول، قیمت، مکان و ترویج). اقدام به بررسی دلایل انتخاب یک بانک از جانب مشتریان بود، استفاده شد. با این حال باید اشاره داشت که تحقیقاتی که در زمینه تبیین نقش تصمیم گیری در انتخاب یک کالا یا محصول ورزشی در صنعت خدمات ورزش در کشور ما صورت گرفته باشد زیاد به چشم نمی­خورد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که از دیدگاه مشتریان باشگاه های پرورش اندام شهرستان قزوین عوامل چهارگانه آمخیته بازاریابی (عناصر محصول، قیمت، مکان و ترویج). بر اساس مجموع واریانس عامل ها توان پیشگوئی برابر با ۷۵/۶۲ درصد دارا می باشند. این موضوع نشان از اهمیت نقش عناصر کلیدی بازایابی به عنوان ابزاری در شناسایی بهتر رفتار مصرف کننده را دارد. با توجه به مبانی نظری پژوهش و عواملی که از آن‌ها به عنوان دلایل اصلی انتخاب خدمات ورزشی یاد می‌شود، می‌توان گفت که اعتقاد مشتریان باشگاه‌ها در تعیین اینکه عناصر بازاریابی ورزشی نقش کلیدی در سوق دادن انتخاب مشتریان به یک باشگاه دارد، نیازمند توجه زیادی از جانب مدیران باشگاه ها است. در این بین تحقیقات معماری (۱۳۸۶)، رضایی کهن (۱۳۸۷)، بهلکه (۱۳۸۷)، سیدجوادین (۱۳۸۹)، ساعت چیان (۱۳۹۰). چوی (۲۰۰۱)، هاک لی (۲۰۱۰)، هووات (۱۹۹۶)، آفتینوس (۲۰۰۶). همگی بر نقش بازاریابی ورزشی در تاثیر گذاری بر جامعه مخاطب صحه گذاشته اند. لذا با توجه به حرکت روبه رشد بازاریابی و نقش ورزش و مسابقات در ایجاد رفتار خاص منجر به جذب مشتری ورزشی و بررسی رفتار مصرف کننده در این زمینه امری ضروری می‌باشد. بنابراین بازاریابی باید به دنبال جستجو در جهت یافتن مناسب‌ترین بازار و بخش‌هایی که سازمان می ­تواند در آنجا به صورت مفیدتر و موثر تر حضور یابد، باشد. حال با توجه به آنکه اساس حرکت بازاریابی جلوگیری از هدر رفتن منابع و امکانات گوناگون و یافتن مناسب‌ترین جایگاه برای محصول (باشگاه). است، مدیران باشگاه ها باید با بهره گرفتن از فرصتهای موجود در بازار رقابتی صنعت ورزش سهم بسزایی ایفا کنند. از طرف دیگر در بعد بازار سازی، مهم‌ترین تلاش بازاریابان، جذب، توسعه و حفظ بازار هدف خود (مشتری، کالا و …). می­باشد. یعنی نفوذ در بازار و معرفی و شناساندن سازمان، محصولات و خدمات با بهره گرفتن از آمیخته بازاریابی (محصول، قیمت، توزیع و ترویج). در این میان، مشتریان باشگاه های پرورش اندام از جمله بازارهای هدف باشگاه­های ورزشی به شمار می­روند. لذا تعیین طریق ارضای خواسته‌های فعلی این گروه، از اصول مهم در حیطه بازاریابی ورزش می­باشد.
همچنین این موضوع گواهی بر این ادعا است که تحقیقات بازاریابی نشان داده­اند که هزینه جذب مخاطبان جدید، ۵ تا ۱۱ برابر هزینه حفظ مخاطبان فعلی است و ضرر و زیان از دست دادن مشتری، در حکم فرار ۱۰۰ مشتری دیگر است. لذا توجه به پیش فرض های حفظ مخاطب بیش از هر زمان دیگر برای مدیران باشگاه ها لازم به نظر می رسد.
همچنین از دیگر یافته­های پژوهش ارتباط مثبت و معنادار بین ترویج با مکان و محصول و همچنین بین قیمت با مکان و بین مکان با محصول همبستگی معناداری بود. همچنین بین ترویج با قیمت و محصول با قیمت همبستگی معناداری وجود داشت. این موضوع نشان دهنده وابستگی بین عناصر بازاریابی در تعیین و سوق دهی تصمیمات مشتریان دارد. در این رابطه آنچه پیش از آن بدان اشاره شد عنوان کرد که بازاریابی بخش جدایی ناپذیر سازمان­ها محسوب می­ شود. از طرفی بازاریابی موفق، با درک چرایی و چگونگی رفتار مصرف­ کنندگان آغاز می­ شود. از این میان هم سازمان­ها و باشگاه های ورزشی می­توانند با شناسایی و مطالعه رفتار مصرف­ کنندگان خود به کسب مزیت رقابتی بپردازند. بطوریکه کاتلر (۱۳۸۲). بیان داشت که در دنیای رقابتی امروز، مشتریان در کانون اصلی توجه شرکت­ها قرار دارند و رضایت­مندی آن‌ها عامل اصلی کسب مزیت رقابتی سازمان­ها است. لازمه جلب رضایت مشتریان، تأمین کامل نیازها و شناسایی دقیق خواسته ­ها، انتظارات، تمایلات، توانایی­ها و محدودیت­های آن‌ها در تهیه و خرید محصولات است. لذا بدیهی است که مدیران باشگاه های ورزشی با دستیابی به چنین اطلاعاتی می­توانند عوامل تأثیرگذار بر رفتار مشتریان خود را به خوبی تشخیص دهند و در اتخاذ تصمیمات بازاریابی باشگاه خود از آن بهره برند.
بر اساس نتایج اولویت بندی عوامل چهارگانه موثر بر تصمیمات مشتریان، عنصر آمیخته بازاریابی محصول با میانگین (۰۶/۳)، ترویج (۵۴/۲)، قیمت (۴۵/۲). و مکان با میانگین (۹۵/۱). به ترتیب بیشترین اهمیت را داشتند که بایستی در برنامه ریزی و تعیین اهداف و استراتژی‌های جذب مشتریان این صنعت در آینده مورد توجه قرار گیرند. این یافته با نتایج تحقیقات ساعت چیان (۱۳۹۰). و سیومکس و همکاران^[۱۱۱] (۲۰۰۶). همخوانی دارد. در تحقیق ساعت چیان (۱۳۹۰). که بر روی موانع بازاریابی جذب و توسعه مشتریان فوتبال انجام شد، بیشترین میانگین بدست آمده از مؤلفه های موانع بازاریابی مربوطه به ترتیب از بالاترین ارزش عبارتند از: محصول، مکان، قدرت‌های فرا سازمانی و قیمت گذاری. لذا به یقین می‌توان عنوان کرد که این عوامل در جامعه مورد بررسی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. معماری (۱۳۸۸). نیز ضمن تاکید بر استفاده از عنار چهار گانه آمیخته بازاریابی در پژوهش به این نتیجه رسید که مدل هفت عاملی برازش کافی با بازار ایران را ندارد و تنها چهار عامل در مدل باقی ماندند. در این مدل مدیریت عملیات، محور اصلی و تنها عامل قابل دستکاری برای مدیران است. مدیریت محصول (خدمت)، به عنوان عامل پاسخ ظاهر شده و اثر گذاری از عامل مدیریت ترویج بر مدیریت محصول دیده نشده است. همچنین مدیریت شواهد فیزیکی، اثری روی مشارکت کنندگان نداشته است و مشارکت کنندگان تاثیر ناچیزی بر مدیریت محصول دارد.
همچنین وولف (۲۰۰۸)، در پژوهشی نشان داد، مشتریان بیشتر به خدماتی علاقه مندند که نیمرخ روانی و فیزیولوژیکی متنوعی را ارائه می­ دهند. بنابراین باشگاه­داران می توانند با توجه به خواست مشتریان و تهیه اینگونه خدمات پشتیبانی، ضمن دستیابی و حفظ مزایای رقابت در بازار، خود را نیز متفاوت از دیگر رقبا نشان دهند. لذا از آنجا که یکی از مهمترین ابزارهای شناسایی این موضوع بهره گیری از فنون بازاریابی است، لذا توجه به عناصر آمیخته محصول، مکان، ترویج و قیمت در جذب مخاطبان ورزشی حائز اهمیت است.
نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «قیمت»، گویه های شهریه (حق عضویت ماهانه). مناسب نسبت به سایر باشگاه با میانگین رتبه (۸۳/۲)، تناسب شهریه با نحوه ارائه خدمات به مشتری با میانگین رتبه (۴۳/۲)، پایین بودن هزینه دسترسی مشتری به باشگاه با میانگین رتبه (۴۲/۲). و مناسب بودن شهریه باشگاه با درآمد ماهانه مشتری با میانگین رتبه (۳۲/۲)، از عوامل موثر بر تصمیمات مشتریان در انتخاب باشگاه ورزشی می‌باشند. اهمیت رتبه بندی این عوامل را با نتایج تحقیقات انجام شده توسط رنجبریان (۱۳۸۵)، علیزاده (۱۳۹۰)، دوراندیش (۱۳۹۰)، آفتینوس و همکارانش (۲۰۰۶)، سیومکس و همکاران (۲۰۰۶). و لین (۲۰۱۰)، هم‌خوانی دارد. (کاتلر، ۱۳۸۲). قیمت را عبارت است از مبالغی که مشتری در ازای یک محصول پرداخت می کند نام می برد. لذا قیمت بیانگر ارزش یک محصول ورزشی است. در این راستا مدیران خدماتی می­کوشند سایر هزینه­هایی را که ممکن است بر مشتری تحمیل شود را شناسایی و در صورت امکان آنها را کاهش دهند. با این حال نتایج پژوهش ها، لزوم بهره گیری از استراتژی های مناسب قیمت گذاری که به درک ارزش در ذهن مشتری منجر می گردد را ضروری معرفی می کند. لذا با توجه به اظهار نظر مشتریان، ضروری است تا مدیران باشگاه ضمن توجه به اهمیت هر کدام از عوامل، زمینه حفظ رضایت مندی افراد را از قیمت پرداختی در قبال خدمات دریافتی فراهم کنند. مبحث هزینه در دنیای رقابتی امروز بسیار حائز اهمیت است و عدم رضایت مشتریان از هزینه­ خدماتی که پرداخت می­ کنند بر باشگاه تأثیر نامطلوبی خواهد گذاشت. چون یکی از مواردی که در پژوهش حاضر دارای کمترین میانگین از طرف آزمودنی­ها بود مربوط به شهریه و هزینه خدمات بود که برای آنان ناخوشایند بود. در دنیای امروز با توجه به ارتباطات سریع ، باشگاه­های ورزشی باید به مبحث هزینه توجه بیشتری نمایند تا بتوانند رضایت مشتریان خود را در این زمینه فراهم نمایند و آنها را به مشتریانی وفادار تبدیل نمایند.
لذا با توجه به جایگاه انتظارات و پیشنهادات مشتری می توان گفت ساعات کاری روزانه مناسب با برنامه روزمره مشتریان در کنار ابعاد و اندازه های مناسب باشگاه از مهمترین عوامل بر سوق دهی مخاطبان باشگاه ها دارد. از این طریق باشگاه ها قادرند تا به حفظ مشتریان خود کمک نمایند.
نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «مکان»، گویه های تعداد روزهای کاری مناسب باشگاه با میانگین رتبه (۱۴/۳)، ابعاد و اندازه های مناسب باشگاه با میانگین رتبه (۱/۳)، ساعات کاری روزانه مناسب با برنامه روزمره مشتریان با میانگین رتبه (۰۸/۳)، مناسب بودن مکان قرارگیری باشگاه با میانگین رتبه (۰۸/۳). و امکان دسترسی سریع و راحت به باشگاه با میانگین رتبه (۶۱/۲)، از عوامل موثر بر تصمیمات مشتریان در انتخاب باشگاه ورزشی در بعد مکان می‌باشند. لین (۲۰۱۰)، در بررسی خود در باشگاه­های بدنسازی در شهر تایوان به این نتیجه رسید که بهترین و مهم­ترین عامل برای جلب رضایت مشتری “امکانات” و “تاسیسات"هستند، که به دنبال جلب رضایت، وفاداری مشتری را نیز در پی خواهند داشت. معماری (۱۳۸۶). نیز توانایی دسترسی آسان و سریع مصرف کنندگان به مکان ورزشی و دریافت به موقع آنها را بسیار مهم عنوان کرد.همچنین یافته­های سازمان کلاب هاوس^[۱۱۲] (۲۰۰۲). نیز نشان می­دهد یکی از عوامل موثر در جذب بیشتر بانوان به سمت سالن های بدنسازی، ارائه خدمات با میزان و کیفیت خوب است. همچنین تاسیس باشگاه در یک مکان پر رفت و آمد و مراکز عمومی، از دیگر عوامل موثر در جذب مشتریان است (کلاب هاوس، ۲۰۰۲).
لذا به دلیل ماهیت تفکیک ناپذیری خدمات از ارائه دهندگان آن، عامل مکان در استراتژی­ های بازاریابی خدمات اهمیت بسیاری دارد. با توجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان مناسب در محل­های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین کننده در جذب و حفظ مشتریان می­باشد و این مسئله­ای است که در ارتباط با بازاریابی ورزشی بسیار پررنگ و با اهمیت می­باشد.
نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «ترویج»، گویه های برقراری ارتباط و اطلاع رسانی مستمر باشگاه با میانگین رتبه (۱۶/۴)، برگزاری هر چند وقت یکبار مسابقات ورزشی با میانگین رتبه (۵۹/۳)، شهرت مناسب و تصویر خوب باشگاه با میانگین رتبه (۵۲/۳). و تبلیغات عمومی مناسب در جراید و سطح شهر با میانگین رتبه (۳۳/۳)، از عوامل موثر بر تصمیمات مشتریان در انتخاب باشگاه ورزشی در بعد ترویج می‌باشند. اهمیت رتبه بندی این عوامل را با نتایج تحقیقات انجام شده توسط رنجبریان (۱۳۸۵)، رضایی کهن (۱۳۸۷)، گوهر رستمی (۱۳۸۹)، دوراندیش (۱۳۹۰)، پیل چوی (۲۰۰۱). و پدراگوسا و کوریا (۲۰۰۹)، سیومکس و همکاران (۲۰۰۶). و هاک­لی (۲۰۱۰). هم‌خوانی دارد. رضایی کهن (۱۳۸۷)، در شناسایی اولویت انتظارات مشتریان از مراکز آمادگی جسمانی عنوان می­ کند که برخورد کارکنان، قبال اعتماد بودن کارکنان، آرامش و ویژگی های محیطی برای مشتریان از اهمیت زیادی برخوردار است. گوهر رستمی (۱۳۸۹)، بیان می­دارد که کیفیت برنامه ­های تمرینی همبستگی بالایی با رضایت­مندی مشتریان از نحوه برقراری ارتباط با افراد دارد. پیل چوی (۲۰۰۱). و پدراگوسا و کوریا (۲۰۰۹). هم در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که مهمترین پیشگو برای رضایت­مندی مشتریان درک کیفیت خدمات مورد نظر مشتریان از سوی مدیران می­باشد. هاک­لی (۲۰۱۰). اشاره می­ کند که کیفیت خدمات ارائه شده در باشگاه های گلف برای زنان از اهمیت و توجه بیشتری نسبت به مردان برخوردار است. در این رابطه علیزاده (۱۳۸۹). نیز عنوان کرد که اگر مشتریان یک نگرش مثبت به یک برند داشته باشند، ظهور این نگرش ممکن است در رفتار آن‌ها منعکس شود از جمله خرید مجدد، یا پیشنهاد این محصول به اعضای خانواده و یا دوستان به صورت شفاهی. محققان در پژوهش­های زیادی عنوان می­ کنند که عواملی متعددی تعیین کننده سطح انتظارات مشتریان است که عامل اول ارتباطات کلامی که در اولین برخورد مشتری با سازمان مورد نظر اتفاق می­افتد، دومین عامل که انتظارات مشتریان را تا حد معینی تعدیل می­ کند، نیازهای فردی مشتریان می­باشد، عامل بعدی تجربیات پیشین که سطح انتظارات مشتریان را تحت تأثیر قرار می­دهد.
با توجه به اینکه قالب بخش‌های ورزش کشور علی‌الخصوص باشگاه­های ورزشی خدمات شایان توجهی را در ارتباط با ورزش و سلامتی به افراد جامعه ارائه می‌دهد، می‌توان گفت که مدیریت ارتباط با مشتری در زمان کنونی به عنوان ابزاری حیاتی در بدست آوردن مزیت رقابتی بین این مراکز گردیده است.
همچنین از دیگر یافته­های پژوهش در مولفه «محصول»، گویه های نظافت و آراستگی محیط داخل باشگاه با میانگین رتبه (۲۹/۳)، توجه کافی به خواسته ­ها و نیازهای مشتریان با میانگین رتبه (۰۷/۳)، داشتن سرویس های بهداشتی و رختکن و حمام مناسب با میانگین رتبه (۰۷/۳)، محیط اجتماعی سالم و جو دوستانه حاکم بر باشگاه و داشتن امکانات با میانگین رتبه (۰۷/۳)، و تجهیزات مناسب و مدرن و طراحی زیبا در سالن با میانگین رتبه (۰۷/۳)، از عوامل موثر بر تصمیمات مشتریان در انتخاب باشگاه ورزشی در بعد محصول می‌باشند. اهمیت رتبه بندی این عوامل را با نتایج تحقیقات کوزه چیان (۱۳۸۸)، بهلکه (۱۳۸۷)، علی­دوست (۱۳۸۹)، گرنویل (۲۰۰۲)، هاک لی (۲۰۱۰). و آفتینوس (۲۰۰۶). همخوانی زیادی دارد. آفتینوس (۲۰۰۶). عنوان کرد که مشتریان مراکز آمادگی بیشتر به تجهیزات مدرن ، تمایل کارکنان باشگاه به کمک و امنیت تمایل داشتند. گرنویل (۲۰۰۲)، عنوان نمود که تسهیلات فیزیکی ورزش نقش بسزایی بر رضایت مشتریان دارد. لذا از آنجا که امروزه بهبود کیفیت ارائه خدمات در باشگاه ها یکی از عوامل مهم بر قصد حضور مجدد مشتریان می­باشد و تأکید بیشتر مدیران بازاریابی در بخش خدمات بر بهبود کیفیت بوده و توسعه و تغییرات مثبتی در بخش ملموسات رخ داده است که از دید محقق بکارگیری تجهیزات و وسایل مدرن ورزشی، فراهم نمودن فضای مرتب و تمیز و آراستگی ظاهری متفاوت پرسنل از نکاتی بود که مشتریان از آن احساس رضایت می­کردند. تسهیلات فیزیکی و تجهیزات تنها بخش بعد ساختاری­اند. کفایت تسهیلات و تجهیزات فیزیکی را می­توان از طریق مقایسه آن با استانداردهای موجود تعیین کرد. وو (۲۰۰۵)، در پژوهش خود عنوان می­ کند که رفتار و برخورد کارکنان در اولین مواجهه با مشتریان می ­تواند یک قضاوت کلی را در مورد باشگاه برای مشتریان به ارمغان بیاورد، همچنین بنا به گفته رابینسون که سازمان­های خدماتی ورزشی متفاوت از سایر سازمان­ها می­باشد بیشتر مراجعه کنندگان برای گذران اوقات فراغت در یک محیط آرام به این مراکز مراجعه می­ کنند، لذا برآوردن شدن این خواسته مشتریان از عوامل حضور مجدد آنها در این مراکز می­باشد.
با عنایت به یافته های تحقیق می توان اشاره کرد که بهره گیری از نگرش بازاریابی در جذب مشتریان ورزشی کاری است که کشورهای پیشرفته و پیشتاز در امر بازاریابی ورزش جهان، پیش از کشور ایران آغاز کرده‌اند. بنابراین ضروری است تا با نگاهی اقتصادی و صنعتی به ورزش و متعاقب آن نگرش سیستمی به بازاریابی ورزشی به دنبال ارائه الگوهایی مبتنی بر تفکر علمی در این حوزه پرداخته شود. بطوریکه بعد از اینکه از طریق فرایند تحقیقات بازاریابی، فرصت‌های بازار شناسایی شده و از طریق تحلیل فرصت‌ها، بازار هدف و استراتژی‌های بازاریابی برای دسترسی به این بازار و تأمین نیازهای مشتریان این بازار مشخص شد، نوبت به برنامه ریزی فعالیت‌های بازاریابی جهت عملی کردن استراتژی‌های بازاریابی می‌رسد. با توجه به استراتژی‌های انتخاب شده و در راستای اجرای آن‌ها، باشگاه باید در مورد آمیخته بازاریابی و تخصیص بهینه منابع تصمیم بگیرد.
مطمئناً رضایت مشتری به عنوان جوهره اصلی در بازاریابی، به راحتی می‌تواند تعیین کننده موفقیت و یا شکست سازمان‌های خدماتی گردد. با توجه به اینکه مراکز تندرستی نیز به نوعی سازمان خدماتی هستند باید در طرح‌های خود برای بازاریابی و رفتارهای آتی مشتریان خود در قصد حضور در باشگاه و قصد استفاده از خدمات، جلب رضایت مشتریان را هدف اصلی خود قرار دهند.
نتیجه گیری کلی
با عنایت به یافته های تحقیق می توان اشاره کرد که جایگاه بازاریابی و بهره گیری از نگرش بازاریابی در ارتباط با مشتریان ورزشی کاری است که کشورهای پیشرفته و پیشتاز در امر بازاریابی ورزش جهان، پیش از کشور ایران آغاز کرده‌اند. بنابراین ضروری است تا با نگاهی اقتصادی و صنعتی به ورزش و متعاقب آن نگرش سیستمی به بازاریابی ورزشی به دنبال ارائه الگوهایی مبتنی بر تفکر علمی در این حوزه پرداخته شود. بطوریکه بعد از اینکه از طریق فرایند تحقیقات بازاریابی، فرصت‌های بازار شناسایی شده و از طریق تحلیل فرصت‌ها، بازار هدف و استراتژی‌های بازاریابی برای دسترسی به این بازار و تأمین نیازهای مشتریان این بازار مشخص شد، نوبت به برنامه ریزی فعالیت‌های بازاریابی جهت عملی کردن استراتژی‌های بازاریابی می‌رسد. با توجه به استراتژی‌های انتخاب شده و در راستای اجرای آن‌ها، باشگاه باید در مورد آمیخته بازاریابی و تخصیص بهینه منابع تصمیم بگیرد.
از آنجا که مهمترین مرحله در انتخاب یک باشگاه یا مکان ورزشی، تصویر کلی مشتری از آن مکان است، لذا اولین گام همان آخرین گام خواهد بود و آن یعنی حفظ رضایت مشتری. از این رو شاخت عوامل موثر بر روند تصمیم گیری مشتریان گام مهمی برای مدیران باشگاه ها محصوب می شود. لذا به عنوان راهنمایی برای مدیران و نظر به یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد، محصول، ترویج، قیمت و مکان که از ارکان اصلی بازاریابی هستند اثر بخش ترین عوامل می باشند.
لذا با شناخت جایگاه و اهمیت هر یک از این مولفه ها و تعیین استراتژی مناسب برای راهبری آن، می توان کمک مفیدی در جهت جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان سابق داشت. شناخت این موارد علاوه بر درآمدزایی برای باشگاه، موجب زنده نگه داشتن حضور مستمر مخاطبان ورزشی خواهد شد.
پیشنهادهای برخاسته از پژوهش

1. 1. نتایج اولویت بندی عناصر چهارگانه آمیخته بازاریابی در تصمیمات مشتریان نشان می­دهد پایین ترین میانگین رتبه مربوط به عامل مکان و بالاترین میانگین رتبه مربوط به عامل محصول می باشد. لذا به مدیران باشگاه­های ورزشی پیشنهاد می­ شود که ضمن توجه به آراستگی و نظافت محیط داخلی باشگاه با تعبیه صندوق پیشنهادات و انتقادات و پایش و اندازه گیری سطح کیفیت خدمات و ارزیابی رضایت­مندی مشتریان به صورت مستمر و دوره­ای از انتظارات و خواسته­ های آنان آگاهی کسب کنند و در جهت رفع و برآورده شدن انتظارات آنان نهایت تلاش خود را انجام دهند.

1. 1. نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «قیمت»، گویه های شهریه (حق عضویت ماهانه). مناسب نسبت به سایر باشگاه و تناسب شهریه با نحوه ارائه خدمات به مشتری از مهمترین عوامل می باشند. لذا پیشنهاد می­ شود که مدیران باشگاه­ها با شناسایی مشتریان دائمی خود و با ارسال هدایا، اهدای کارت تخفیف و دادن تخفیف شهریه در این مشتریان شوند. ساز آنجا که مشتری به قضاوت از میزان پرداخت شهریه باشگاه نسبت به سایر باشگاه ها اهمیت می دهد، ضروری است تا مدیران بر اساس سطح خدمات خود به این مهم توجه داشته باشند.

1. 1. نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «مکان»، گویه های تعداد روزهای کاری مناسب باشگاه و ابعاد و اندازه های مناسب باشگاه با اهمیت ترین موارد هستند. بر این اساس ضروری است تا ضمن توجه به نیاز و تقاضای مشتریان مراجعه کننده برنامه زمانی بر اساس ساعات مشتریان تقسیم بندی گردد. در این راستا با تقسیم بندی مشتریان به گروه های متفاوت امکان ارائه خدمات مناسب تر نیز میسر خواهد شد. با توجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان مناسب در محل­های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین کننده در جذب و حفظ مشتریان می­باشد

1. 1. نتایج تحقیق نشان داد که در مولفه «ترویج»، گویه های برقراری ارتباط و اطلاع رسانی مستمر باشگاه ، برگزاری هر چند وقت یکبار مسابقات ورزشی و شهرت مناسب و تصویر خوب باشگاه با اهمیت ترین موارد هستند. از این رو مدیران باشگاه­ها می­توانند نیروهایی به عنوان مربی و کارمند بکار بگیرند که دارای روابط عمومی بالا در برخورد با مشتریان باشند، همین طور دارای دانش و تجربه کافی و از دانش و مهارت لازم نیز برخوردار باشند و در صورت لزوم هر از چند گاهی اقدام به برگزاری کلاس­ها و آموزش­های لازم برای آنان بنمایند. مدیریت باشگاه به آموزش ضمن خدمت کارکنان و مربیان باشگاه توجه بیشتری داشته باشند و در آنها انگیزه لازم برای ارائه خدمات مطلوب ایجاد کنند. کارکنان احتیاج دارند بدانند که چطور حرفه شان را به طور صحیح انجام دهند، آموزش مداوم و ایجاد مهارت به این مهم کمک خواهد کرد.

1. 1. همچنین از دیگر یافته­های پژوهش در مولفه «محصول»، گویه های نظافت و آراستگی محیط داخل باشگاه ، توجه کافی به خواسته ­ها و نیازهای مشتریان و داشتن سرویس های بهداشتی و رختکن و حمام مناسب با اهمیت ترین موارد هستند. لذا آراستگی محیط داخلی باشگاه می شود در کنار توجه به تقاضای مشتریان در خصوص نیازهای بعد از تمرین در باشگاه، بسیار حائز اهمیت است.

پیشنهادهایی برای پژوهش­های آینده

یکی از نکات مهم در تغذیه سالم کودک٬ حفظ آرامش هنگام صرف غذاست. به کودک خود بیاموزید که به آرامی غذا بخورد٬ آن را خوب بجود و به غذایی که می خورد توجه کند. حفظ آرامش هنگام صرف غذا٬ باعث می شود کودک از غذای خود لذت ببرد و بیشتر احساس سیری کند. هنگام غذاخوردن یا صرف عصرانه٬ تلویزیون را خاموش کنید. تماشای تلویزیون کودک را از درک علایم سیری غافل می کند و باعث پرخوری می شود(۲۲).
برای این که از پرخوری فرزند خود جلوگیری کنید٬ بهتر است درباره ارزش غذایی و تغذیه سالم با او حرف بزنید و طرز غذاخوردن صحیح٬ مکان و وقت مناسب آن را به او بیاموزید. این اطلاعات به او یاد می دهد تا برنامه غذایی متعادل و سالمی برای خود تنظیم کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

انجام کارهایی که می تواند شما را از وضع تغذیه کودک آگاه سازد و روش تغذیه درست را به او بیاموزد٬ عبارت اند از:
یادداشت کردن مقدار و نوع غذایی که در هر وعده صرف می شود.
حفظ آرامش هنگام غذاخوردن و کنار گذاشتن کارهای دیگر مثل مطالعه کتاب و تماشای تلویزیون.
راحت نشستن سر سفره یا میز غذا.
صرف غذا به آرامی و بدون عجله و شتاب.
صرف غذا یا عصرانه در جایی مثل آشپزخانه یا سالن غذاخوری.
دورنگه داشتن مواد خوراکی چرب و شیرین از دسترس بچه ها(۲۲).
رژیم با انرژی محدود:
چنین رژیمی یکی از رایج ترین و پراستفاده ترین روش های کاهش وزن می باشد. این رژیم باید از نظر غذایی مفید باشد وتنها انرژی را محدود سازد زیرا کاهش انرژی دریافتی باعث می شود که ذخیره چربی مورد استفاده قرار گیرد .کاهش کالری در حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیاوکالری در روز می تواند با این هدف منطبق شود(۳۲).
رژیم کم کالری باید به طور نسبی از نظر کربوهیدرات غنی باشد (۵۵-۵۰ درصد کیاو کالری) ودر این مورد از منابعی چون سبزیجات ،میوه ها ودانه های مغذی استفاده گردد .رژیم همچنین باید شامل پروتئین فراوان حدود۱۵ تا ۲۰ درصد کیلو کالری بشود.محتوی چربی آن نباید از ۳۰ درصد تجاوز کند.درنظر گرفتن فیبر اضافی توصیه می شود زیرا می تواند مقدار دانسیته کالری را پایین آورد وسیری راسرعت بخشد ونیز جذب روده ای راکم کند(۳۱).
رژیم های بسیار کم کالری:
تبلیغات گسترده ای برای رژیم های تجاری حاوی مقادیر توصیه شده ریزمغذی ها با حده اقل انرژی انجام می شود واین رژیم ها جذابیت زیادی برای بیمارانی دارد که آرزوی کاهش وزن سریع را دارند. مضرات این رژیم ها این است که کاهش سریع وزن ممکن است با کاهش مقادیر زیادی از بافت های بدون چربی همراه باشد.از طرف دیگر حفظVLCD^[25] در درمان چاقی شدید موثر است(۵۵).
این رژیم ۸۰۰-۶۰۰ کالری در روز را تامین می کند وشامل رژیم پر پروتئین (۱۰۰-۷۰ گرم در روز) وچربی کم یا بدون چربی است(۱۹).
رژیم های بسیار کم کالری فقط در شرایط زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
فرد حداقل ۳۰% اضافه وزن دارد با BMI حداقل ۳۲
هیچ یک از شرایط و بیماری های زیر را نداشته باشد: بارداری٬ شیردهی٬ بیماری های کبدی٬ کلیوی٬ قلبی و سرطان های فعال.
رژیم فقط به مدت ۱۶- ۱۲ هفته می تواند ادامه یابد. سپس به مدت ۴-۲ هفته غذا به تدریج وارد رژیم غذایی گردد تا مانع افزایش سریع وزن شود(۵۷).
درمان با ورزش:
ورزش یکی از اجزای مهم رویکرد کلی در درمان چاقی است. افزایش مصرف انرژی واضح ترین مکانیسم تاثیر ورزش است. اثبات تاثیر رژیم ورزشی به عنوان درمان چاقی به تنهایی کاری بس دشوار است. از سوی دیگر به نظر می آید که ورزش وسیله مهمی برای حفظ وزن است.(۵۴)
حتی اگر ورزش یک چنین تاثیر منحصر به فردی را نداشته باشد ولی در افراد چاق بدلیل اثراتی که در تون قلبی- عروقی و فشارخون می گذارد ارزشمند است. چون بسیاری از افراد چاق به صورت منظم اقدام به ورزش نکرده اند و نیز ممکن است عوامل خطر قلبی- عروقی داشته باشند٬ شروع ورزش در این افراد به خصوص در افراد چاق باید به صورت تدریجی و تحت نظارت طبی باشد(۲۵).
در ابتدا٬ فعالیت ها ممکن است فقط شامل افزایش فعالیت های روزمره باشد مثل بالارفتن از پله یا قدم زدن با گام های آهسته. با گذشت زمان بر اساس میزان پیشرفت میزان وزن از دست داده شده و ظرفیت عملکردی ممکن است بیمار شروع به انجام فعالیت های شدیدتر نماید. باید فرد به انجام فعالیت های جسمی با شدت متوسط و به مدت ۳۰ تا ۴۵دقیقه و ۳ تا ۵ روز در هفته تشویق گردد. هدف بلند مدت٬ باید به صورت حداقل ۶۰دقیقه ورزش با شدت متوسط و هر روز در هفته باشد(۵۳).
ورزش های هوازی^[۲۶] مانند شنا باعث کاهش ذخائر گلیکوژن و در نتیجه استفاده از چربی به عنوان سوخت اصلی بدن می شوند. ورزش های استقامت باعث افزایش بافت عضلانی می شود و همچنین در استحکام استخوان ها که در زنان بسیار اهمیت دارد موثر هستند. قابل ذکر است که با کاهش چربی لزوما وزن کاهش نمی یابد زیرا فعالیت های ورزشی باعث افزایش توده عضلانی می شود که از چربی سنگین تر است. البته بافت عضلانی تا مقدار محدودی افزایش می یابد و با ادامه ورزش در نهایت کاهش وزن رخ می دهد(۵۷).
کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از اضافه وزن و حفظ تناسب اندام٬ به فعالیت های فیزیکی مثل ورزش نیاز پیدا می کنند. برای این منظور دانش آموزان می توانند در تیم های ورزشی مدارس و مسابقاتی مانند شنا٬ دوچرخه سواری٬ تنیس روی میز٬ فوتبال٬ والیبال و بسکتبال شرکت و فعالیت نمایند(۲۲).
تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در تناسب اندام دارد و نیروی لازم را به کودک می دهد تا در مسابقات ورزشی کارایی خوبی نشان دهد. مهم ترین نکته در تغذیه کودکان و نوجوانان ورزشکار٬ تامین انرژی کافی برای بدن است. کودکان دبستانی (هفت تا ده ساله) که در مسابقات ورزشی یا ژیمناستیک شرکت می کنند٬ گاهی به ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کالری در روز احتیاج پیدا می کنند و نوجوانانی که در ورزش های سنگین و آماده سازی های بدنی فعالیت دارند٬ روزانه تا ۵۰۰۰ کالری نیاز دارند(۲۲).
علاوه بر کنترل و نظارت بر طرز تغذیه کودک٬ والدین باید فرزندان خود را به ورزش و فعالیت های فیزیکی تشویق کنند و اگر کودک چاقی دارند٬ او را وادار کنند که مرتب ورزش کند و فعالیت خود را افزایش دهد. ورزش هایی که والدین می توانند همراه فرزندشان انجام دهند و آنها را به فعالیت جسمی علاقه مندتر کنند٬ عبارت اند از: پیاده روی٬ کوهنوردی٬ دویدن٬ طناب بازی٬ تنیس روی میز و دوچرخه سواری. نوجوانان می توانند در ورزش های گروهی و سایر فعالیت های فوق برنامه شرکت کنند(۲۲).
همانطور که گفته شد چاقی وضعیتی است که در آن بافت چربی بدن زیاد می شود و افزایش وزن به تنهایی چاقی محسوب نمی شود به عنوان مثال ورزشکاران ممکن است اضافه وزن داشته باشند ولی در آنها اضافه وزن مربوط به بافت عضلانی است نه بافت چربی(۳۴).
در ضمن برخلاف باورهای رایج کاهش ناحیه ای با ورزش امکان پذیر نیست. چربی از کل نواحی بدن از بیشترین غلظت بافت چربی مصرف می شود. یکی دیگر از باورهای غلط آن است که تمرین باعث افزایش خوردن و دریافت غذا می شود(۳۲).
دارو درمانی:
علی رقم فوائد کوتاه مدت و متوسط برخی از داروها٬ کاهش وزن ناشی از داروها علاج قطعی چاقی نیست و پس از توقف مصرف داروها غالبا با بازگشت افزایش وزن همراه است. عوارض جانبی قابل ملاحظه تعدادی از داروهای چاقی و احتمال سوء مصرف این داروها٬ نگرانی های را در مورد این رویکرد برانگیخته است. از سوی دیگر٬ درمان موثر چاقی و بی خطر با این روش نیازهای طبی زیادی دارد لذا ترکیبات بسیاری که ممکن است موثر باشند مورد ارزیابی قرار گرفته اند(۲۵).
در بیماران دارای BMI حدود ۳۰ یا بالاتر٬ عوامل داروئی می توانند علاوه بر رژیم و تمرین موثر باشند٬ این عوامل می توانند باعث کاهش دریافت انرژی شده و در این راه از پاره ای مکانیزم ها برای کم کردن اشتها٬ ایجاد حجم کافی و پرکردن معده و کاهش اشتها٬ افزایش ترموژنز٬ افزایش سوخت و ساز و مداخله در جذب چربی کمک بگیرند.
معالجات کنونی می توانند در قالب داروهای موثر بر CNS و غیر موثر بر CNS تقسیم بندی شوند. عوامل موثر بر CNS در دسته بندی کولامینرژیک و سروتونینرژیک و ترکیب آن دو قرار می گیرند. تاثیرات معمول این داروها دهان خشک٬ سردرد٬ بی خوابی و یبوست است(۳۲).
داروهای موثر بر سیستم اعصاب مرکزی:
داروهای محرک کاتکولامین ها:
بر روی مغز تاثیر داشته و دسترسی به نوراپی نفرین را افزایش می دهند. “موسسه بهبود داروها” ((DEA٬ در برنامه دوم خود از داروهای کاهش اشتهائی چون آمفتامین صحبت به میان آورده که قابلیت زیادی برای سوء استفاده و استفاده نادرست در درمان چاقی دارند. برنامه سوم این موسسه از داروهائی که باز هم می توانند در این زمینه مورد سوء استفاده قرار گیرند سخن به میان آورده است.
برنامه معمول (DEA) دارای داروهای کته کلامینرژیک خاصی چون “فنترمین” است که امکان کمتری برای سوء استفاده دارد. “فنیل پروپانول آمین” PPA)) سالهاست که به عنوان عامل ایجاد کم اشتهائی مطرح شده است اما بدلیل ایجا سکته مغزی خونریزی دهنده در نوامبر ۲۰۰۰ از پخش آن جلوگیری شد(۵۷).
داروهای سروتونینرژیک:
داروهای تولید کننده سروتونین با افزایش و میزان آن در مغز عمل می کنند. دو دارو در این دسته بندی٬ یعنی “هیدروکلرید فن فلورامین” و “هیدروکلریددکسفن فلورامین” از سپتامبر ۱۹۹۷ از بازار خارج شدند. مطالعات بیشتر نشان داده اند که رابطه ای میان اختلالات دریچه های قلبی ناشی از این دو دسته دارو وجود دارد(۵۲).
ترکیب داروهای ایجاد کننده کاتکولامین و سروتونین:
مثل(Meridia) Sibutramine می شود که باعث محدود شدن دریافت سروتونین و نوراپی نفرین می گردد. این دارو در ابتدا برای ممانعت از افسردگی ارائه گردیده بود. بهتر است این دارو در بیماران دارای عارضه قلبی کرونری٬ آریتمی٬ سکته مغزی استفاده نشود(۴۴).
داروهای فعال کننده خارج از سیستم اعصاب مرکزی:
ارلیستات (Xencal)٬ یک عامل غیر موثر بر CNS است که باعث کم شدن اشتها نمی شود بلکه مستقیما از طریق روده جهت جذب چربی تاثیر می گذارد. ارلیستات اغلب با وعده های کم کالری به کار می رود و باعث می شود ۳۰% از جذب چربی کم شود. البته ممانعت از جذب چربی نگرانی هائی را در مورد ویتامین های محلول در چربی ایجاد می کند(۵۳).
همه افراد نسبت به درمان با دارو پاسخ مناسب نشان نمی دهند ولی برای بیمارانی که پاسخ نسبی دارند٬ کاهش وزن در حدود یک پوند در هفته می تواند انتظار رود (۳۲).
جراحی:
در صورتی که درمان با بهره گرفتن از رژیم٬ ورزش و داروهای موجود موثر واقع نگردد٬ روش های جراحی به شکل روزافزونی مورد امتحان قرار می گیرند. منابع بالقوه جراحی عبارت اند از کاهش زیاد وزن و بهبود هیپرتانسیون٬ دیابت٬ آپنه هنگام خواب٬ آنژین٬ هیبرلیپیدمی و بیماری های سیاهرگی(۳۲).
جراحی بای پاس ژژونوایلیال بدلیل عوارض که شامل اختلالات الکترولیتی٬ سنگ کلیه٬ سنگ های کیسه صفرا٬ زخم معده٬ آرتریت و اختلالات عملکرد کبدی با سیروز که در ۷% بیماران دیده می شود منسوخ شده است.

۲) حسابرسی مستقل: بررسی دفاتر و مدارک پشتوانه صورتهای مالی و سایر مستندات به منظور اظهارنظر در مورد مطابقت صورتهای مالی واحد مورد رسیدگی با اصول پذیرفته شده حسابداری.
۲-۲-۵)هدف رسیدگی :
۱)حسابرسی رعایت: اجرای حسابرسی رعایت به وجود اطلاعات قابل اثبات، و ضابطه یا استاندارد شناخته شده ای بستگی دارد که توسط مقامات مجاز مقرر شده باشد. نمونه شناخته شده ای از این نوع حسابرسی، رسیدگی اظهارنامه های مالیاتی توسط ممیزان اداره دارایی است که خود نوعی حسابرسی به شمار می آید. این حسابرسی به منظور تعیین مطابقت داشتن یا نداشتن اظهارنامه مالیاتی با قوانین مالیاتی و مقررات اداره دارایی انجام می شود. یافته های ممیزان دارایی از طریق برگ تشخیص مالیات به پرداخت کننده مالیات منتقل می شود.
مثال دیگری از حسابرسی رعایت، رسیدگی بانکها توسط بازرسان اداره بازرسی کل در بانکهای ایرانی می باشد. این حسابرسی ها که متفاوت از حسابرسی داخلی و رسیدگی حسابرسان مستقل است، رعایت قوانین و مقررات بانکی و رعایت استانداردهای متداول بانکداری، از جمله دستورالعملها و بخشنامه های سازمانهای ناظر سیستم بانکی را می سنجد. (ارباب سلیمانی، ۱۳۸۵)
ارتباط بین حسابرسی مستقل و حسابرسی رعایت به دو طریق امکان پذیر است.
اول: حسابرسی رعایت به عنوان جزء لاینفک حسابرسی صورتهای مالی: که در این صورت حسابرس مستقل، ضمن حسابرسی صورتهای مالی به حسابرسی رعایت نیز می پردازد نمونه ای از این نوع حسابرسی، بررسی اجرای مفاد قرارداد وام بلندمدت شرکت می باشد که در صورت عدم رعایت مفاد قرارداد، تبدیل به وام عندالمطالبه می شود.
دوم: حسابرسی رعایت به عنوان پروژه مستقل : در این صورت حسابرسی رعایت یک پروژه جداگانه بوده و ارتباطی با حسابرسی صورتهای مالی ندارد به طور مثال می توان به بررسی رعایت قوانین استخدام نیروی انسانی در دستگاه های دولتی اشاره کرد .
۲)حسابرسی عملیاتی: حسابرسی عملیاتی مصداق بارزی از خدمات مشاوره مدیریت است که می تواند برخی ویژگیهای حسابرسی صورتهای مالی را نیز داشته باشد. این حسابرسی دربرگیرنده بررسی سیستماتیک فعالیتهای یک سازمان یا بخش مشخصی از آن در دستیابی به هدفهای مشخص می باشد .
بررسی سیستماتیک عبارت است از مشاهده منظم، برنامه ریزی شده و بیطرفانه و تجزیه و تحلیل جامع عملیات مورد نظر. حسابرس به منظور حصول اطمینان از اینکه وظایف برنامه ریزی، اجرا وکنترل مدیریت بررسی کند. حسابرسی عملیاتی نیازمند بررسی جامع تری نسبت به تجزیه وتحلیل نتایج و گزارش های مالی می باشد.
اگرچه موضوع حسابرسی عملیاتی می تواند دربر گیرنده عملیات کامل یک سازمان باشد، اما معمولاً دامنه کار به فعالیتهای بخش ی از یک سازمان محدود می شود. منظور از یک بخش می تواند یک واحد سازمانی مانند ” قسمت “، ” کارخانه “، ” دایره ” یا ” شعبه ” یا یک وظیفه مانند، ” بازاریابی “، ” تولید ” یا ” داده پردازی ” باشد.
هدفهای مشخص ویژه هر سازمان یا یک بخش مشخص، معمولاً نقطه شروع حسابرسی عملیاتی است که باید به دقت تعریف شود. گاه طرف قرارداد، اعم از سازمان مورد رسیدگی یا یک شخص ثالث ممکن است به تعریفی روشن از هدفهای عملیات نیاز داشته باشد. در این موارد حسابرس سعی در برطرف کردن نیاز مزبور می کند، اما مسئولیت تعیین هدفهای مشخص کماکان به عهده طرف قرارداد است. تعیین اهداف ممکن است آنچنان بااهمیت باشد که مستلزم انعقاد قرارداد جداگانه ای در این خصوص باشد.
هر حسابرسی عملیاتی شامل ارزیابی عملکرد یک واحد می باشد. ارزیابی عملکرد عبارت است از مقایسه شیوه انجام فعالیتهای سازمان با اهداف از پیش تیین شده.
منظور از بهبود عملیات عبارت از افزایش رعایت صرفه اقتصادی، کارایی یا اثربخشی، ویا ترکیبی از این عوامل است. (صفار، ۱۳۸۵)
۳)حسابرسی مدیریت (عملکرد):
برنامه ریزی برای گردآوری و ارزیابی اطلاعات مربوط و کافی وهمچنین، شواهد قابل اطمینان، توسط حسابرس، در ارتباط با این هدف حسابرسی که: آیا مدیریت یا کارکنان واحد مورد رسیدگی، اصول و استانداردهای مناسب را در ارتباط با حسابداری، مدیریت، و عملیات به منظور بکارگیری منابع واحد تجاری توأم با کارایی، توجیه اقتصادی یا اثربخشی اعمال کرده اند یا نه؛ و اظهارنظر یا نتیجه گیری و گزارش به شخص ثالثبا توجه به شواهد به دست آمده در ارتباط با هدف حسابرسی. (شباهنگ، ۱۳۸۵)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴)حسابرسی صورتهای مالی:
وجود اطلاعات مالی قابل اتکا ومربوط زیربنای تصمیم گیری مفید اقتصادی است. سرمایه گذاری که در صدد خرید و فروش سهام برمی آید، اعتباردهنده یا بانکداری که برای اعطای وام و تسهیلات نیاز به تأیید اطلاعات متقاضی دارد، دولت برای وصول مالیات، همه و همه به اطلاعاتی اتکا می کنند که توسط دیگران تهیه شده است. نوعی تضاد منافع بین تهیه کننده و استفاده کننده اطلاعات وجود دارد که این امر ضرورت وجود حسابرسان مستقل و حسابرسی صورتهای مالی را نشان می دهد. حسابرسان مستقل به عنوان افرادی با صلاحیت فنی و اخلاقی هستند که توانایی انجام حسابرسی صورتهای مالی و اعتباردهی (گواهی کیفیت ) به این صورتها را دارند.
حسابرسی صورتهای مالی که در تحقیق حاضر مدنظر ماست، معمولاً ترازنامه و صورتهای سود و زیان، سود و زیان جامع و جریان وجوه نقد مربوط به آن را شامل می شود. هدف، تعیین مطابقت نحوه تهیه صورتهای مالی با اصول پذیرفته شده حسابداری است. حسابرسی صورتهای مالی معمولاً توسط مؤسسات حسابرسی ( در ایران بزرگترین مؤسسه حسابرسی، سازمان حسابرس است که یک ارگان دولتی می باشد. ) انجام می شود؛ گرچه هدف اولیه و توجیه کننده حسابرسی به استفاده کنندگان خارج از سازمان توجه دارد، اما گروه وسیعی از استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی، شامل؛ مدیریت، سرمایه گذاران، بانکها، اعتباردهندگان، تجزیه وتحلیل گران مالی و سازمانهای دولتی از گزارشهای حسابرسی استفاده می نمایند. در حال حاضر انجام حسابرسی صورتهای مالی در کشور ما بیشتر بنا به الزام قانونی انجام می شود. (ارباب سلیمانی، ۱۳۸۵)
۲-۳)مراحل اجرایی حسابرسی :
به طور کلی هر پروژه حسابرسی از چهار مرحله اساسی زیر تشکیل شده است :‌ (carl. Pacini, 2007)
پذیرش کار حسابرسی^[۲۱]، برنامه ریزی حسابرسی^[۲۲]، اجرای عملیات^[۲۳]، گزارشگری^[۲۴]. در این تحقیق جنبه برنامه ریزی مدنظر می باشد.
۲-۴)پذیرش کار حسابرسی :
‌تصمصم گیری در مورد پذیرش کار جدید حسابرسی تابع دو عامل اساسی است. آینده صاحبکار و پیشنهادات موسسات حسابرسی،‌ که بیشتر جنبه تصمیم گیری مؤسسات مدنظر ماست. تصمیمات پذیرش یا حفظ صاحبکار معلول سه فاکتور عمده می باشد که تحت عنوان محیط حسابرسی مطرحند.
(carl. Pacini, 2007)
۱– انتظارات جامعه درباره تأثیر استقلال حسابرسان در حفظ سلامت بازار اوراق بهادار و افزایش قابلیت اعتماد آن.
۲– بهبود الزامات قانونی، ‌که تأکید بر اهمیت ارزیابی حسابرسان از مؤلفه های ریسک دارد.
۳– پیشرفت تکنولوژی اطلاعات که ماهیت فرایند اعتباردهی را تغییر داده است.
در سال ۱۹۹۲، AICPAبکارگیری رویکرد ریسک پذیرش را در تصمیمات پذیرش و حفظ صاحبکار توصیه کرد ،‌ که دربرگیرنده ۳ مؤلفه است^[۲۵] :
۱ – ریسک تجاری صاحبکار : ریسک مربوط به سودآوری و بقای صاحبکار
۲ - ریسک حسابرسی:‌ ریسک اینکه حسابرسان نادانسته اظهارنظر خود درباره صورتهای مالی دارای تحریف بااهمیت را تعدیل ننمایند.
۳– ریسک تجاری حسابرس :‌ ریسک ناشی از هزینه های دعاوی بالقوه منتسب به شکست حسابرسی و سایر هزینه های مربوطه شامل، عدم تحقق حق الزحمه و مهم تر از همه اعتبار حرفه ای حسابرس.
جانسون و کل^[۲۶] ،‌یک فرایند شش مرحله ای را برای تصمیم گیری در مورد پذیرش صاحبکار ذکر کرده اند : (carl. Pacini, 2007)
۱ – ارزیابی درستکاری مدیریت^[۲۷] : احتمال وقوع اشتباهات و بی نظمیها ( تقلبات ) ‌در موارد‌ نادرستی مدیریت افزایش می یابد.
۲ – تعیین اقلام و رویدادهای غیرعادی و ریسک های غیرمعمول^[۲۸] : در اینجا حسابرس برشناخت استفاده کنندگان احتمالی از صورتهای مالی تمرکز دارد. مسئولیت قانونی حسابرسان ممکن است براساس استفاده کنندگان احتمالی صورتهای مالی متفاوت باشد، به ویژه در موارد قصور یا سهل انگاری. صاحبکارانی که با بدهی های آتی عمده یا ورشکستگی مالی روبرو هستند، احتمال طرح دعوی علیه حسابرس را بالا می برند. حسابرس باید با مدیران و اعتباردهندگان مذاکره کند و گزارشات اعتباری را بررسی نماید. همچنین حسابرس باید بررسی لازم را در مورد کیفیت گزارشات و ثبتهای حسابداری انجام داده و وجود هر گونه محدودیت تحمیلی توسط صاحبکار را مدنظر قرار دهد.
۳ – ارزیابی صلاحیت انجام حسابرسی^[۲۹] : اولین استاندارد عمومی حسابرسی( AU 150/02)‌با این جمله سؤالی شروع می شود :‌ چه کسانی باید برای انجام حسابرسی انتخاب شوند؟ جواب این سؤال مقدار و نوع نظارت لازم را مشخص می کند. ماهیت کار صاحبکار و صنعتی که در آن اشتغال دارد، ‌نقش تعیین کننده ای درتعداد و تخصص مورد نیاز برای انجام حسابرسی دارد. در صورت لزوم باید از خدمات مشاوران و متخصصان استفاده نمود.
۴ – ارزیابی استقلال^[۳۰] : استاندارد عمومی شماره دو حسابرسی و قانون صدویک آیین رفتار حرفه ای بیش از بیش بیانگر اهمیت استقلال در کار حسابرسی است .
۵ – توانایی حسابرس در حفظ مراقبتهای حرفه ای^[۳۱] : دو عامل در توانایی حفظ مراقبتهای حرفه ای نقش کلیدی دارند.
الف - ارتباط با صاحبکار و تنظیم قرارداد : تماس به موقع با صاحبکار به منظور عقد قرارداد، برای حسابرسی مؤثر و کارامد امری حیاتی است، چراکه فرجه زمانی مناسبی را برای برنامه ریزی باقی خواهد گذاشت. و حال آنکه ریسک تجاری حسابرس با پذیرش کار در اواخر سال مالی یا پس از آن افزایش می یابد
ب - زمان بندی کار : برنامه ریزی دقیق حسابرسی مستلزم بکارگیری بودجه زمانی است که در آن ساعات کار لازم برای هر حسابرس پیش بینی می شود. همچنین کار میان دوره ای انجام شده در سه تا چهار ماه قبل ازسال مالی حسابرس را در برنامه ریزی رویه های حسابرسی یاری می رساند.
۶- تهیه قرارداد حسابرسی^[۳۲]: موافقتنامه حسابرسی، ‌قراردادی است بین حسابرس و صاحبکار که در برگیرنده؛‌ عنوان صورتهای مالی مورد حسابرسی،‌ هدف از حسابرسی،‌ استانداردهای حرفه ای مورد استفاده حسابرس، ‌ماهیت و دامنه رسیدگی حسابرس، بیان صریح این مطلب که حسابرسی ممکن است تمامی اشتباهات موجود را کشف نکند،‌ بیان وظایف قانونی حسابداران مبنی بر گزارش اعمال غیرقانونی صاحبکار، بیان مسئولیت مدیران در تهیه صورتهای مالی و حفظ کنترل های داخلی،‌ مبنای محاسبه صورتحساب و نحوه پرداخت آن و درخواست از صاحبکار مبنی بر تأیید قرارداد با امضای آن و ارجاع نسخه امضا شده به حسابرس.
۲-۵) برنامه ریزی حسابرسی :
برنامه ریزی یعنی تدوین یک طرح کلی حسابرسی و یک طرح تفصیلی (برنامه حسابرسی) برای تعیین نوع و ماهیت، زمان بندی اجرا و حدود روش های حسابرسی مربوط به هر حسابرسی. هدف برنامه ریزی ،انجام به موقع و اثربخش حسابرسی است. (استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۵)
۲-۵-۱)نقش برنامه حسابرسی: برنامه حسابرسی شامل روش های لازم برای تکمیل یک حسابرسی مؤثر و کارامد است. این برنامه باید شامل جزئیات کافی برای کارمندان کم تجربه برای اجرای مراحل باشد، با این وجود نباید بیش از حد، تفصیلی بیان شود، ‌چراکه منجر به اجرای مراحل به صورت روتین می شود و قضاوتهای حرفه ای را محدود می کند. برنامه مناسب حسابرسی، یک طرح کلی را به وجود می آورد که طی آن کارها با درک کامل از واحد حسابرسی شونده پیش می رود و به مدیریت این اطمینان را می دهد که تمام حوزه های ریسک به اندازه کافی تبیین شده اند. مواردی که به وسیله برنامه حسابرسی پوشش داده می شود، شامل اهداف حسابرسی، روش های آزمون،‌ اندازه نمونه،‌ انتخاب نمونه، دوره زمانی و گزارشات و مستندات مربوط به بررسی ها و آزمون هاست. (PAIN, 2005)
برنامه باید قبل از شروع کار تهیه و به وسیله مدیران حسابرسی تصویب شود. این برنامه در طول حسابرسی و بر اساس نتایج آزمون و اطلاعات به دست آمده تعدیل می شود. با این وجود هر تغییری در برنامه حسابرسی یا فرایند اجرایی آن باید به وسیله مدیران حسابرسی بررسی و تصویب شود.
برنامه ریزی مهمترین مرحله از مراحل حسابرسی است که بر سایر مراحل حسابرسی اثری مستقیم و قابل ملاحظه دارد. برنامه ریزی کافی و مناسب به تأمین هدفهای زیر کمک می کند.

الف-کتاب مرجع (Reference book):
به کتاب‌هایی کتاب مرجع می‌گویند که: «برای کسب اطلاع درباره موضوع خاصی به آن مراجعه می‌شود، مطالب کتاب مرجع غالباً به گونه‌ای تنظیم می‌شود که به آسانی می‌توان مطالب موردنظر را در آن پیدا کرد و نیازی به خواندن و مطالعه همه کتاب نیست.»^[۹۷]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

منابع مرجع را به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌کنند:

1. 1. منابع ردیف اول (Perimary sources) یا منابع اصلی یا دست اول.

1. 1. منابع ردیف دوم (Secondary sources) یا منابع دست دوم یا رابط یا هدایت کننده.

1. 1. منابع ردیف سوم (Tertiary sources) یا منابع کمکی.

اینک به تعریف هر یک از این سه منابع می‌پردازیم.
منابع ردیف اول: درباره این دسته از منابع دو گونه تعریف را می‌آوریم. «منابع ردیف اول به آن دسته از منابع کتابخانه‌ای اطلاق می‌شود که به طور مستقیم می‌توان به اطلاعات موردنظر دست یافت و پاسخ موردنظر پژوهشگر و کاربر را فراهم آورد.»^[۹۸] تعریف دیگر می‌گوید: «منابع ردیف اول مشتمل بر هر نوع مواد جدیدی است که برای نخستین بار انتشار می‌یابد. این مواد در حقیقت جزو مواد آغازین یا نومایه به حساب می‌آید.»^[۹۹]
بنا به تعریف اول، واژه‌نامه‌ها، دایره المعارف‌ها، سالنامه‌ها، دست‌نامه‌ها، دستورنامه‌ها، راهنماها، سرگذشت‌نامه‌ها یا زندگی‌نامه‌ها، منابع جغرافیایی و نشریات دولتی و بنا به تعریف دوم: صورت‌جلسه‌ها، گزارش‌های پژوهشی، کنفرانس‌ها، گزارش مأموریت‌های علمی، انتشارات رسمی، ثبت‌نامه‌های استاندارد، رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها، جزء منابع ردیف اول قرار می‌گیرند.
منابع ردیف دوم: عموماً از نظر تهیه و تدوین از منابع ردیف اول استفاده می‌کنند مانند: نمایه‌ها، چکیده‌نامه‌ها، کتاب شناسی‌ها و کتابنامه‌ها و فهرست‌هایی مانند فهرست مقالات.
منابع ردیف سوم: به منابعی که حاوی اطلاعات درباره منابع ردیف اول و دوم باشد و اطلاعات را مستقیماً ارائه نکند اطلاق می‌شود. مانند کتاب شناسی کتابشناسی‌ها.^[۱۰۰]
ب- کتاب شناسی (Bibliography):
حال که جایگاه کتاب شناسی را در میان منابع مرجع یافته‌ایم، به تعریف و توضیح درباره کتاب شناسی می‌پردازیم.تعاریف زیادی دربارهکتاب شناسی توسط صاحب‌نظران ارائه شده است که همه آنها گویای تعریف و توانمندی‌های کتاب شناسی نمی‌تواند باشد به خصوص تعریف‌ هایی که
کتاب شناسی را تنها معرفی کتاب و مقاله می‌دانند. بنابراین آن تعداد را که به نظر دربرگیرنده مفهوم همه‌جانبه کتابشناسی می‌باشد؛ می‌آوریم.
عباس حری تعریف بسیار زیبا و جامعی از کتابشناسی دارد: «هرگونه منبعی که نام و مشخصات (و احتمالاً توصیف و بررسی) مآخذ دیگر اعم از ـ کتاب، جزوه، نوار، صفحه، یا هرگونه نوشته و یا ضبط شده دیگری ـ را سیاهه کرده باشد؛ کتاب شناسی نامیده شده است. این‌گونه منابع علاوه بر آنکه خود ممکن است مستقیماً مورد استفاده جوینده قرار گیرند و رفع حاجت‌ کنند؛ به منابع دیگر نیز راهگشا هستند.^[۱۰۱]
عبدالحسین آذرنگ کتاب شناسی را در چهار شماره تعریف می‌کند:
«۱. دانشی است که به تجزیه و تحلیل کمی و کیفی و تاریخی آثار و نوشته‌های مکتوب می‌پردازد.

2. 2. دانشی است که تحول آثار مکتوب را در طول تاریخ و با توجه به عوامل مؤثر و متأثر مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

2. 2. به مجموعه‌ای که حاوی اطلاعات کتاب شناسی آثار خطی و یا چاپی بوده و با نظم به خصوص و با قصد استثناء و ارائه اطلاعات تهیه شده باشد نیز اطلاق می‌گردد.

2. 2. از روی مسامحه در معنای کتابنامه (اثری که فقط کتاب‌های مربوط به یک شخص یا یک رشته را معرفی می‌کند) هم به کار می‌رود.»^[۱۰۲]

و در کتاب دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی آمده است:
«۱. مطالعه شکل مادی کتاب‌ها، با مقایسه اختلافات موجود در چاپ‌ها، تحریرها و نسخه‌ها به منظور تعیین تاریخ و تحول متن‌ها. معمولاً کتاب شناسی برای نسخ خطی و نادر به کار می‌رود. فرق کتاب شناسی با فهرست در آن است که کتاب شناسی الزاماً صورتی از مواد موجود در مجموعه یک کتابخانه یا گروهی از کتابخانه‌ها نیست.

2. 2. کتاب شناسی یا کتابنامه عبارت است از فهرست کتاب‌ها و دیگر مواد خواندنی. به فهرستی که معمولاً در آخر کتاب به عنوان منابع و مآخذ می‌گذارند کتابنامه گویند.»^[۱۰۳]

ما در تعریف باید تفکیکی میان کتاب شناسی و فهرست‌نویسی داشته باشیم زیرا « فهرست نوعی
کتاب شناسی است که حاوی صورتی از نام و مشخصات کتاب‌ها یا مقاله ها و یا منابعی است برای مجموعه یک یا چند کتابخانه و یا نشریه‌ای از نشریات ادواری و فرق آن با کتاب شناسی در آن است که در کتاب شناسی‌ها کتابخانه خاصی درنظر گرفته نمی‌شود.»^[۱۰۴]
پ- تاریخچه کتاب شناسی:
در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح فردی یونانی به نام «مسیح کارتی نوس میچر» واژه کتاب شناسی را به معنی نویسنده یا کاتب کتاب به کار برده است و این معنی تا صد سال قبل از میلاد استفاده می‌شده است و از آن پس فردی به نام «دیو سکور دیدز» کلمه بیبلوگرافیا را در معنی نوشتن کتاب بیان کرد.^[۱۰۵]
نخستین کتاب شناسی توسط جالینوس، پزشک یونانی، در سده دوم میلادی با عنوان «کتاب‌های من» تهیه شد که شامل دو مجلد بود و بیشتر یک کتاب شناسی اختصاصی به حساب می‌آید.^[۱۰۶] نخستین کتاب شناسی اروپایی در سال ۱۴۹۴ م، با نام «Liber de scriptoribus eccles iasticis» محتوی بر فهرست آثار مؤلفین کلیسا، انتشار یافت. اولین کتاب شناسی جهانی از نوع عمومی فهرستی است که «Conard Gesner» زبان شناس زوریخی به نام «Bibliotheca universalis» به سال ۱۵۴۵م منتشر شده است که در آن پانزده هزار عنوان کتاب لاتینی، یونانی و عبری به ترتیب الفباییِ نام مؤلف آورده شده است. در سال ۱۵۴۸ م نخستین کتابشناسی مربوط به تألیفات نویسندگان یک مملکت که آن را باید اولین «کتابشناسی مل‍ّی» نامید، بوسیله John Bale در انگلستان منتشر شد.^[۱۰۷]
اما درباره آغاز کتاب شناسی در ایران و کشورهای اسلامی با توجه به غارت‌های پیاپی مغولان و دیگر اقوام مهاجم و از بین رفتن تعداد بیشماری از کتابخانه‌های سرزمین ایران، به درستی نمی‌توان در این باره نظر داد اما آنچه از کتاب‌های باقی مانده می‌توان فهمید، این است که از جمله کهن‌ترین کتاب‌هایی که فهرست کتاب‌های ایرانی را در خود گنجانیده مربوط به کتاب «الفهرست» یا «فهرس العلوم»، تألیف ابن الندیم، از ور‌ّاقان بغداد است.این کتاب نمونه‌ای معتبرازکتاب شناسی اسلامی شمرده می‌شود. نیز ابوریحان بیرونی، متوفی۴۴۰ق، فهرستی ازکتاب‌های رازی داردکه دو تصحیح از آن با
عنوان‌های «رساله فی فهرست کتب محمد زکریاء الرازی» و «فهرست کتاب‌های رازی و نام‌های کتاب‌های بیرونی» در خور توجه است.
همچنین کتاب محمد بن حسن الطوسی، متوفی ۴۶۰ ه‍ .ق. که در تصحیح‌های مختلف با عنوان‌های «الفهرست»، «فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول» و «فهرست کتب شیعه» آمده است. کتاب‌هایی چون «کشف‌الظنون عن اسامی الکتب و الفنون» حاجی خلیفه، متوفی ۱۰۶۷ ق و کتاب ۲۶ مجلدی «الذریعه الی تصانیف الشیعه» آقا بزرگ تهرانی، متوفی ۱۳۴۸ ه‍ .ق. که در دارالاضواء بیروت به سال [?۱۳]چاپ شده است؛از جمله برجسته‌ترین کتاب‌شناسی‌های اسلامی به شمار می‌رود.
از نخستین کتاب شناسی‌های معاصر در ایران می‌توان «کتاب شناسی ایران» را که «ایرج افشار» آن را گردآوری نموده است؛ نام برد که در سال ۱۳۳۳ به وسیله کتاب فروشی ابن سینای تهران چاپ شده است. بعدها، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، این کار را با عنوان «کتاب شناسی ملی» و در زمان‌های مختلف به صورت سه‌ماهه، شش‌ماهه و فصلنامه دنبال کرد. خانبابا مشار نیز «فهرست کتاب‌های چاپی فارسی» که در سال ۱۳۵۱ در پنج مجلد توسط انتشارات ارژنگ تهران چاپ شده است.
ت- هدف کتاب شناسی:
کتاب شناسی‌ها به ما کمک می‌کنند تا بدانیم موضوعی را که درباره آن خواهان اطلاعات لازم هستیم در کجا جستجو کنیم. پیشینه پژوهش‌های انجام شده و آخرین تازه‌های تحقیق را در زمینه آن شناسایی کنیم کم و کیف این پژوهش‌ها و کمبودها و کاستی‌های راه و جنبه‌های انجام نشده کار را دریابیم. بدین وسیله قبل از آغاز به کار، بر موضوع وقوف کامل یابیم و از تکرار مسیر رفته و اتلاف وقت و انجام اشتباهات انجام شده از سوی پیشینیان بپرهیزیم و کاری تازه را عرضه کنیم.
ث- اقسام کتاب شناسی:
۱ـ کتاب شناسی از نظر زمانی:
۱ـ۱ـ گذشته نگر، واپس‌گرا، متوقف یا راکد (Retrosopective Bibliographies):
این کتاب شناسی دربرگیرنده زمان مشخص در گذشته است.^[۱۰۸]
مانند: کتاب شناسی سینما (۱۳۵۸ـ۱۳۶۶). فرخنده سادات مرعشی. تهران: فیلم خانه ملی ایران، ۱۳۶۸، ۵۱۸ص.
۲ـ۱ـ کتاب شناسی آینده‌نگر (Prespective Bibliographies):
این نوع کتاب شناسی، مدارک و آثاری را که قرار است در آینده منتشر شود، معرفی می‌کند و اغلب از سوی ناشرین انتشار می‌یابد.^[۱۰۹]
۳ـ۱ـ کتاب شناسی جاری (Current Bibliographies):
صورت کتاب‌هایی است که در زمان نزدیک به تهیه کتاب شناسی انتشار یافته باشد. این کتاب شناسی‌ها به صورت هفتگی، ماهانه، فصلی، یا سالانه منتشر می‌شود.^[۱۱۰]
نمایه. تهران. وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه هیأت امناء کتابخانه عمومی کشور. (این مجموعه به صورت ماهانه منتشر می‌شود).
۲ـ کتاب شناسی از نظر تنظیم:
۱ـ۲ـ الفبایی: (Alphabetical Bibliography):

افسردگی یکی از شایع‌ترین مشکلات حیطه سلامت روان در جهان و علائم افسرده ساز رایج‌ترین شکایات کودکان و نوجوانان است. میزان شیوع افسردگی در طی عمر برای نوجوانان در سراسر دنیا ۱۴ درصد تخمین زده شده است، اما میزان شیوع افسردگی کودکی و نوجوانی در ایران به‌طور دقیق مشخص نیست و علت آن عدم انجام یک تحقیق کامل و مبتنی بر نمونه‌گیری صحیح در کل کشور است. این میزان در تحقیقات مختلف و بر مبنای پرسشنامه‌های مختلف محقق ساخته، پرسشنامه افسردگی بک و پرسشنامه افسردگی کودکان کواکس (CDI) بین ۱۰ تا ۳۰ درصد برآورد شده است (بانکی، امیری و اسعدی،۱۳۸۸). با توجه به شیوع گسترده افسردگی در کودکان و نوجوانان، گاهی اوقات از آن به‌عنوان بیماری سرماخوردگی در میان اختلالات روان‌پزشکی کودکان یاد می‌شود (استافر،۲۰۰۰). به دلیل اینکه تقریباً دوسوم کودکان افسرده به بزرگ‌سالان مبتلا به افسردگی اساسی تبدیل می‌شوند و ۱۰ تا ۱۵ درصد آن‌ها از این طریق به زندگی خود خاتمه می‌دهند، پرداختن به اختلال افسردگی در کودکان و شناسایی روش‌های درمانی اثربخش بر کاهش آن از اهمیت بسزایی برخوردار است (سگال، ویلیامز و تیزدل، ۲۰۰۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از دیگر عواملی که تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر شکل‌گیری اختلالات اضطرابی در کودکان دارد، ویژگی‌های روان‌شناختی والدین آن‌ها علی‌الخصوص خودکارآمدی است. بسیاری از رفتارهای انسان با سازوکارهای نفوذ بر خود، برانگیخته و کنترل می‌شوند. در میان مکانیسم‌های نفوذ برخود، هیچ‌کدام مهم‌تر و فراگیرتر از باور به خود کارآمدی شخصی نیست. اگر فردی باور داشته باشد که نمی‌تواند نتایج مورد انتظار را به‌ دست آورد و یا به این باور برسد که نمی‌تواند مانع رفتارهای غیرقابل‌قبول شود، انگیزه او برای انجام کار کم خواهد شد. اگرچه عوامل دیگری وجود دارند که به‌عنوان برانگیزنده‌های رفتار انسان عمل می‌کنند، اما همه آن‌ها تابع باور فرد هستند. خودکارآمدی، توان سازنده‌ای است که بدان وسیله، مهارت‌های شناختی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری انسان برای تحقق اهداف مختلف، به‌گونه‌ای اثربخش ساماندهی می‌شود (بندورا،۲۰۰۶). خودکارآمدی به داشتن مهارت یا مهارت‌ها مربوط نمی‌شود، بلکه به داشتن باور به توانایی انجام کار در موقعیت‌های مختلف، اشاره دارد. خودکارآمدی عبارت است از باور فرد، در این خصوص که توانایی انجام تکالیف را دارد یا خیر. خودکارآمدی بر روشن شدن لیاقت و قابلیت فرد، برای کنار آمدن مؤثر با بسیاری از موقعیت‌های تنش‌زا مبتنی است (شوارزر و لوزیسیزک، ۲۰۰۵) و دربرگیرنده احساس خوشایند فرد در انجام تکالیف است که به‌طور فراگیری با انگیزش و انجام موفقیت‌آمیز تکالیف در تمامی انسان‌ها مرتبط است (سالیوان و مالیک،۲۰۰۰).
به‌طور خاص خودکارآمدی والدین تأثیر گسترده‌ای بر کیفیت ارتباط والد با فرزندش دارد (کلارک،۲۰۰۷). خودکارآمدی والدینی به میزان صلاحیت و شایستگی‌ای گفته می‌شود که والدین در مدیریت مشکلات فرزندشان احساس می‌کنند (ماش^[۱۵] و جانستون^[۱۶]،۲۰۰۵). والدین به‌منظور احساس خودکارآمدی نیازمند دانش و اطلاعات در زمینه تکنیک‌های مؤثر مراقبت از کودک هستند. آن‌ها بایستی به توانایی‌های خود اعتماد کرده و مطمئن باشند که عملکردشان تأثیر مثبتی بر رفتارهای کودک می‌گذارد (کولمن^[۱۷] و کاراکر^[۱۸]،۲۰۰۳؛ تتی^[۱۹] و گلفند^[۲۰]،۲۰۰۷). خودکارآمدی والدینی یک ساختار شناختی مهم در ارتباط با عملکرد والدین است. خودکارآمدی والدینی به ارزیابی والدین نسبت به توانایی خود در ایفای موفقیت‌آمیز نقش والدگری اطلاق می‌شود؛ بنابراین افرادی که به توانایی‌ها و مهارت‌های خود در نقش والدگری اعتماد داشته باشند، خودکارآمدی بالاتری را احساس می‌کنند (جونز^[۲۱] و پرینز^[۲۲]،۲۰۰۵).
خودکارآمدی والدینی تأثیر به سزایی بر نحوه تعاملات والد- کودک و کیفیت والدگری دارد. بر این اساس والدینی که خودکارآمدی بالاتری دارند، گرایش بیش‌تری به استفاده از روش‌های مثبت والدگری مثل پاسخ‌گو بودن، حساس بودن، گرمی، تحریک‌کنندگی، استفاده از سبک‌های کارآمد سازگاری و مراقبت بدون تنبیه دارند. برعکس والدینی که خودکارآمدی پایین‌تری دارند، گرایش به استفاده از شیوه‌های خشن، تهدیدآمیز، پرخاشگرانه و استفاده از سبک‌های ناکارآمد سازگاری دارند (سندرس^[۲۳] و وولی^[۲۴]،۲۰۰۵؛ کولمن و کاراکر،۲۰۰۳).
در زمینه‌ مداخلات درمانی به‌منظور بهبود وضعیت روان‌شناختی کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی مداخلات متنوعی صورت گرفته است. درمان‌های رایج اضطراب کودکان به‌طور عمده بر شیوه‌های شناختی- رفتاری تمرکز داشته‌اند. این درمان‌ها در کاهش اضطراب کودکان مؤثر بوده است و تغییرات حاکی از آن، در دوره‌های پیگیری بالای دو سال نیز حفظ شده است (میچایلیزن و کندال^[۲۵]،۲۰۱۲). با این وجود درمان‌های شناختی- رفتاری که فقط بر روی کودک متمرکز بوده‌اند، در بعضی اختلالات کودکان که در رابطه با تعاملات اجتماعی کودک شکل می‌گیرد، مانند اختلالات اضطرابی، اثربخشی باکفایتی ندارند. ازآنجایی‌که تحقیقات نشان داده است که بهبود عملکرد اعضای خانواده و افزایش تعاملات مثبت والد-کودک می‌تواند در پیشگیری یا رشد اختلالات اضطرابی در کودکان مفید باشد، درمان‌های شناختی- رفتاری به سمتی پیش‌ رفته‌اند که والدین را در فرایند درمان درگیر سازند (مک کناچی و همکاران، ۲۰۰۷؛ نقل از کندال،۲۰۱۳).
در حیطه روان‌درمانی کودکان تلاش‌های گسترده‌ای به‌منظور درگیر ساختن والدین در فرایند درمان کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی انجام شده و به ثبت رسیده است. یکی از این مداخلات که از پیشینه نظری و پژوهشی گسترده‌ای برخوردار است ‌درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک^[۲۶] است. ‌درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک، روشی است که به یاری والدین می‌پردازد تا رابطه‌شان را با کودکان مشکل‌دار بهبود بخشند تا بتوانند مسائلشان را حل کنند (کندی^[۲۷] و همکاران،۲۰۱۴). درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک، یک رویکرد درمانی است که تکنیک‌های رفتاری و سنتی را در درمان مشکلات رفتاری کودکان، یکپارچه می‌کند. درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک، درمانی است که از لحاظ تجربی مورد حمایت بوده و برای درمان اختلالات رفتاری در کودکان و خانواده‌هایشان طراحی شده است. هدف از ایجاد درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک این بود که از سوء رفتاری که والدین با فرزندانشان دارند، جلوگیری به عمل آید (کندی و همکاران،۲۰۱۴).
درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک به والدین کمک می‌کند تا با کودکانشان روابطی گرم و پاسخگرانه برقرار سازند و رفتارهای کودک را به‌طور مؤثرتری مدیریت نمایند. درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک بر این فرض استوار است که بهبود تعامل والد- کودک منجر به بهبود عملکرد خانواده و کودک خواهد شد (انتن و گولان،۲۰۰۹). تحقیقات نشان داده مادرانی که سطوح بالایی از اضطراب دارند گرایش دارند که از کودکانشان بیش‌ازاندازه حمایت کنند، گرمی کمتری به کودک ابراز می‌کنند و به وی خودمختاری و استقلال کمتری دهند (بایر، سانسون و همفیل^[۲۸]، ۲۰۰۶؛ نقل از کندی،۲۰۱۴). با توجه به اینکه عواملی از قبیل حمایت بیش‌ازحد والدین باعث می‌شود ترس حضور در موقعیت‌های جدید در دل فرزندان به وجود آید، کودکان چنین والدینی فاقد تعاملات اجتماعی می‌شوند؛ چون نمی‌دانند در جمع چه باید بکنند، لذا ترجیح می‌دهند در گوشه‌ای تنها و ساکت بنشینند. همچنین والدینی که مرتب درباره‌ی نظرات دیگران راجع به کودک خود صحبت می‌کنند، ترس از ابراز وجود را در دل فرزندانشان به وجود می‌آورند. بنابراین بازسازی و بهبود این‌گونه رفتارهای والدین در تعامل صحیح والد- کودک می‌تواند نقش مهمی در کاهش اضطراب کودک داشته باشد.
از مداخلات دیگری که اثربخشی آن در زمینه اختلالات اضطرابی کودکان از حمایت نظری و پژوهشی گسترده‌ای برخوردار است، بازی‌درمانی است. بازی‌درمانی، روشی است که به یاری کودکان مبتلا به اختلالات روانی می‌پردازد تا بتوانند مسائلشان را حل کنند و درعین‌حال نشان‌دهنده این واقعیت است که بازی برای کودک همانند یک وسیله طبیعی است، با این هدف که او بتواند ویژگی‌های درون خود را از طریق بازی بروز دهد و آن‌ها را به نمایش بگذارد، همانند آن‌گونه از درمان‌هایی که بزرگ‌سالان از طریق آن با سخن گفتن مشکلات روانی خود را بیان می‌کنند (ری،۲۰۰۸). بازی‌درمانی روشی درمانی است که از رابطه متقابل و سالم بین والدین و فرزند الگوبرداری شده است. لون فلد (۲۰۰۳) معتقد است نقش اساسی بازی آن است که کودک را از مرحله عدم بلوغ هیجانی به بلوغ هیجانی رهنمون می‌سازد. هدف متخصصینی که با کودکان کار می‌کنند، این است که رشد کودک را سرعت بخشند و بازی‌درمانی یکی از راه‌های مؤثر برای بهبود رشد کودک است (نقل از براتون و همکاران،۲۰۰۵).
بازی مهم‌ترین شکل فعالیت در سنین کودکی است که می‌تواند بر کل شخصیت کودک و رشد و شکوفایی او در تمام زمینه‌های آن اعم از اجتماعی، عقلانی، اخلاقی و … مؤثر باشد (لندرث،۲۰۰۲). کودکانی که در بازی پرورش کافی یافته باشند، قطعاً بیشتر قادر خواهند بود که در جهان پرهیاهوی امروز از نیروی تفکر بهتری برخوردار شوند (باگرلی و جن‌کینس،۲۰۰۹). پژوهش‌ها نشان داده‌اند که درمان غیر دارویی اختلالات اضطرابی همچون روان‌درمانی با بهره گرفتن از شیوه‌های بازی‌درمانی برای درصد قابل‌ملاحظه‌ای از کودکان، نتیجه‌بخش بوده است. هرگاه زبان کلامی برای ابراز افکار و احساسات کودکان کفایت نکند، درمانگران از بازی‌درمانی برای کمک به کودکان برای ابراز آنچه آن‌ها را مضطرب کرده است، استفاده می‌کنند (پاون و همکاران،۲۰۰۸). رابطه حسنه‌ای که بین درمانگر و کودک در طول جلسه‌های بازی‌درمانی شکل می‌گیرد، تجربه مهمی را که برای درمان لازم است فراهم می‌آورد. در بازی‌درمانی اسباب‌بازی‌ها مثل کلمات کودک و بازی، زبان کودک است (لندرث،۲۰۰۲).
آمستر (۲۰۰۷؛ به نقل از باگرلی و جن‌کینس،۲۰۰۹) بیان می‌کند که بازی کودک که وسیله طبیعی او برای بیان خود است، موجب برانگیخته شدن افکار، تجربیات و نتایج زیادی می‌گردد و ازاین‌جهت بازی می‌تواند در درمان کودکان به کار رود. همچنان‌ که دیگران کشف کرده‌اند، او نیز دریافته است که بازی معانی و ارزش‌های زیادی برای کودک دارد؛ از جمله اینکه اساس بازی فعالیتی است که کودک در طی آن درک می‌کند، درمی‌یابد و در آن احساس راحتی می‌کند و از این طریق از تعارض‌های درون روانی‌اش که زمینه‌ساز بروز اضطراب و افسردگی است، رهایی می‌یابد.
با توجه به تأثیرات اضطراب، افسردگی و خودکارآمدی والدینی بر رشد روانی- اجتماعی و جنبه‌های مختلف زندگی روان‌شناختی کودکان، بررسی مداخلات تأثیرگذار بر پیشگیری و کاهش اضطراب و افسردگی و بهبود خودکارآمدی والدینی از اهمیت بسزایی برخوردار است. همان‌طور که اشاره شد درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک از جمله درمان‌های نوظهوری است که بر مشارکت والدین و کودکان در فرایند درمان تأکید می‌کند. شواهد اولیه حاکی از اثربخشی خوب این شیوه درمانی در کاهش مشکلات درون‌ریز و برون‌ریز کودکان است. از طرف دیگر بازی‌درمانی به‌عنوان یک شیوه درمانی مناسب در سال‌های اخیر در مورد طیف وسیعی از مشکلات رفتاری و هیجانی به کار برده شده است. با توجه به این بازی‌درمانی بیشتر بر خود کودکان مشکل دارد تمرکز دارد. با توجه به این‌که مطالعات گسترده‌ای در خصوص اثربخشی مقایسه‌ای این دو شیوه درمانی انجام‌نشده است پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در علائم اختلالات اضطرابی و افسردگی کودکان ‌دبستانی و خودکارآمدی والدین آنها انجام شده است.
۱-۳. اهمیت و ضرورت پژوهش
پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی ممکن است تشخیص‌های روان‌پزشکی دیگری را نیز همچون اختلال آسیمگی و افسردگی بگیرند. کاپلان و همکاران (۲۰۰۹) در پژوهشی نشان دادند که کودکان دارای اختلالات اضطرابی احتمالاً ۸ سال پس از شروع اختلال ملاک تشخیصی را دریافت می‌کنند. بنابراین عدم درمان اختلال اضطرابی دوران کودکی ممکن است باعث مزمن شدن و ماندگاری اختلال شود. ازاین‌رو، چون اختلالات اضطرابی ریشه اختلالات دیگری در بزرگ‌سالی می‌شود، ضروری می کند پژوهش‌هایی برای بررسی اثربخشی مداخلات مؤثر بر این اختلالات انجام گیرد.
اختلالات اضطرابی می‌تواند کودک را از شرکت در بسیاری از تجربه‌های آموزنده و همچنین از ارتباط با افراد متفاوت بازدارد و این خود زمینه‌ای می‌شود برای تعاملات اجتماعی ضعیف و به‌تدریج انزوا و گوشه‌نشینی که این مسئله اگر درمان نشود هم برای کودک و هم برای والدین او مشکلات متعددی را چه در حال و چه در آینده به وجود می‌آورد (گرینسپن،۲۰۰۶).
پیشینه پژوهشی در داخل کشور نشان می‌دهد که تاکنون به بررسی دقیق مداخلات اثربخش بر اختلالات اضطرابی کودکان اهمیت مناسب داده نشده ‌است و عوامل مؤثر بر این مشکلات شایع کمتر موردتوجه قرار گرفته است. از سوی دیگر نحوه کاهش ‏اختلالات اضطرابی کودکان و عواقب مخرب آن‌ها از اولویت‏های‏ پژوهشی بسیاری از مراکز تحقیقاتی به شمار می‏آید. بیشترین تمرکز پژوهشگران این مراکز معطوف به طراحی و تکمیل روش‏ها و رویکردهایی است که امکان بررسی دقیق‏ و قابل‌اطمینان عوامل مؤثر بر این اختلالات را فراهم‏ می‏سازد. بر اساس مقالات مطرح‌شده و شماری از تحقیقات، در ایران با آسیب‌های عمده و در حال گسترشی در حوزه اضطراب کودکان روبه‌رو هستیم (مصطفوی و همکاران،۱۳۹۱).
اختلال‌های اضطرابی و افسردگی کودکان مشکلات فردی و اجتماعی فراوانی را به وجود می‌آورند. کودکان مبتلا به این اختلال‌ها، خانواده، آموزشگاه و اجتماع را با مسائل و دشواری‌های گوناگونی مواجه می‌کنند. اختلالات اضطرابی و افسردگی، کودکان را در برابر آشفتگی‌های روانی- اجتماعی دوران نوجوانی و حتی بزرگ‌سالی آسیب‌پذیر می‌سازند. همچنین مطالعاتی نشان می‌دهد که انواع اختلالات اضطرابی و اختلال افسردگی در میان کودکان جامعه ایرانی روبه افزایش است(عباسی و همکاران،۱۳۸۹). لذا تحقیق و بررسی در مورد مداخلات مؤثر بر اختلالات اضطرابی و افسردگی کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا پژوهشگر در تحقیق حاضر بر آن شد تا تأثیر درمان تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور را بر کاهش علائم اختلالات اضطرابی و افسردگی کودکان دبستانی و خودکارآمدی والدین آن‌ها مورد مطالعه قرار دهد.
۱-۴. اهداف پژوهش
مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش علائم اختلالات اضطرابی کودکان دبستانی
مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش افسردگی کودکان دبستانی
مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در بهبود خودکارآمدی والدین کودکان دبستانی
۱-۵. پرسش‌های پژوهش
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در علائم اختلالات اضطرابی کودکان دبستانی چگونه است؟
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در افسردگی کودکان دبستانی چگونه است؟
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در خودکارآمدی والدین کودکان دبستانی چگونه است؟
۱-۶. فرضیه‌‌های پژوهش
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش علائم اختلالات اضطرابی کودکان متفاوت است.
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در کاهش افسردگی کودکان متفاوت است.
اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک و بازی‌درمانی کودک محور در بهبود خودکارآمدی والدین کودکان مشکل دار متفاوت است.
۱-۷. تعاریف عملیاتی متغیرها
علائم اختلالات اضطرابی: در تحقیق حاضر منظور از علائم اختلالات اضطرابی نمره‌ای است که آزمودنی در آزمون غربالگری اختلالات هیجانی مرتبط با اضطراب دوره کودکی (بریمایر و همکاران،۱۹۹۹) به دست می‌آورد.
افسردگی: در تحقیق حاضر منظور از علائم افسردگی نمره‌ای است که آزمودنی در مقیاس افسردگی کودکان (کواکس،۱۹۸۱) به دست می‌آورد.
خودکارآمدی والدینی: در تحقیق حاضر منظور از خودکارآمدی والدینی نمره‌ای است که آزمودنی در مقیاس خودکارآمدی والدینی (جانستون و ماش،۱۹۸۹) به دست می‌آورد.
بازی‌درمانی کودک‌محور: در تحقیق حاضر منظور از بازی‌درمانی کودک‌محور، درمان مبتنی بر فعالیت‌های بازی‌محور کودک است که شامل جلسات بازی‌درمانی تعاملی بین مربی/درمانگر و کودک است. هدف تغییر فرایندهای رشدی شامل تمرکز، توجه و جذب و علاقه‌مند شدن، ارتباط هدفمند با دیگران با بهره گرفتن از ژست‌ها (اشارات بدنی)، سمبل‌ها و ایده‌ها برای شکل دادن به حسی از خود به‌عنوان فردی هدفمند و تعاملی است. در این پژوهش برای بازی‌درمانی ۸ جلسه ۴۵ دقیقه‌ای در نظر گرفته‌شده است.
۲-۱. موضع‌گیری‌های نظری پیرامون اضطراب کودکان
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
اصطلاح اضطراب نحستین بار در قرن هجدهم توسط پزشک اسکاتلندی، ویلیام کولن بکار برده شده بود و یک اختلال عصب شناختی را که به انواع متعددی از اختلال های رفتاری منجر می شد، مشخص می‌کرد (ساراسون،۱۳۹۰). در خلال قرن نوزدهم کسانی را که به رغم سلامت ظاهری جسمانی، دارای رفتارهای انعطاف ناپذیر و خود تخریب‌گر بودند، با عنوان “روان آزرده” متمایز می کردند و اینگونه تصور می شد که این اشخاص از اختلال ناشناخته ای رنج می بردند (هلر،۱۳۸۹).
سپس در جریان سال های پایانی قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، دیدگاه مبتنی بر پدیدآیی زیست شناختی روان آزردگی، جای خود را به دیدگاه فرویدی مبتنی بر پدیدآیی روانشناختی داد. فروید اصطلاح روان‌آزردگی را به معنای دیگری به کار برد و بر این نکته تاکید کرد که این اختلال از علل جسمانی ناشی نمی‌شود، بلکه ریشه در اضطراب دارد (اگل،۲۰۰۹).
در دهه‌ های اخیر نظریه‌پردازان مختلف و بخصوص نظریه پردازان رفتاری نگر، به مخالفت با این دیدگاه پرداخته‌اند. انتقاد اصلی آن‌ها متوجه این نکته است که روان آزردگی به گستره ای وسیع‌تر از آنچه در وضع کنونی، تحت عنوان اختلال های اضطرابی مشخص می شود، پوشش می‌دهد و بنابراین اضطراب را نمی‌توان در قلمرو آنچه تحت عنوان روان آزردگی مشخص می‌شود، محدود کرد (سادوک و سادوک،۱۳۹۱).
۲-۱-۱. ماهیت و تعریف اضطراب
اضطراب شامل احساس عدم اطمینان، درماندگى و برانگیختگى فیزیولوژیکى است. به‌طور کلى اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسى است که با یک یا چند حس جسمى مانند احساس خالى شدن سر دل، تنگى قفسه سینه، طپش قلب، تعریق، سردرد و غیره همراه است. اضطراب‌ عبارت‌ است‌ از یک‌ احساس‌ ناراحت‌کننده‌ و مبهم‌ ترس، وحشت‌، یا خطر با منشاء‌ ناشناخته‌ که‌ بر فرد مستولی‌ می‌گردد. برای‌ بعضی‌ از افراد این‌ حالت‌ ممکن‌ است‌ ناگهانی‌ روی‌ دهد و بر طرف‌ شود، اما برای‌ بعضی‌ دیگر این‌ حالت‌ به‌ صورت‌ مزمن‌ در می‌آید. بر اساس نظریه تحلیل روانی مهمترین عاملی که علت تمام بیماریهای روانی محسوب می شود، اضطراب است (سادوک و سادوک،۱۳۹۱).
اضطراب، نوعی احساس تعمیم یافته بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم است که با یک یا چند احساس جسمی مانند تپش قلب، تعریق، سردرد، بیقراری، تکرر ادرار و … همراه می‌باشد. اضطراب یک علامت هشدار دهنده است، خبر از خطری قریب‌الوقوع می‌دهد و شخص را برای مقابله با تهدید آماده می‌سازد (دابکین و ژاو^[۲۹]، ۲۰۱۱).
احساس ترس و اضطراب تا حد زیادی شبیه یکدیگرند. می‌توان بین آن‌ها براساس زمانی که پدیدار می‌شوند تمایز قایل شد. ترس در موقعیت‌های محدود، نظیر سوار بر قایق بودن، در میان گردباد بودن، روی می‌دهد. هرکسی می‌تواند با دور شدن از موقعیت، از ترس اجتناب ورزد. اضطراب حالت پایداری است که فرد به آسانی نمی‌تواند از آن اجتناب کند. برای مثال، فردی ممکن است اضطراب درباره‌ی آینده یا اضطراب در مورد واکنش متقابل با دیگر افراد و یا «اضطراب شناور» داشته باشد که با هیچ محرک مشخصی در ارتباط نباشد (کالات^[۳۰]، ۱۳۸۹).
ترس در خدمت کارکرد مفیدی است و ما را از خطر دور می کند. اضطراب خفیف ممکن است هشیاری و توجه انسان را افزایش دهد. اما فراتر از آن حد معین، نه فقط مفید نیست، بلکه در فعالیت طبیعی نیز اختلال ایجاد می‌کند.
بی‌شک یافتن تعریفی جامع و مانع برای اضطراب بسیار دشوار است. در واقع، مشکل اساسی توافق بر سر تعریف است که در رشته‌های مختلف به دشواری صورت می‌گیرد (کنگ^[۳۱] و همکاران،۲۰۱۱).
پاره ای از مولفان اضطراب را مانند هوش، سازه ای استنباطی می‌دانند که بر اساس گزارش‌های فاعلی، رفتار‌های اجتنابی و علائم فیزیولوژیکی سنجیده می‌شود، در حالی‌که هنوز درباره شیوه‌های سنجش نشانه های اضطرابی و چگونگی بروز آن ها در افراد متفاوت اتفاق نظر وجود دارد (ریچ^[۳۲] و هافمن^[۳۳]، ۲۰۰۴).
در چهارچوب رفتاری نگری تجربی، اضطراب به منزله یک کشاننده ثانوی است که پاسخی اجتنابی را در بر می گیرد. مثلا واکنش گریز در حضور یک محرک غیر شرطی محرز، اضطراب قلمداد می‌شود و دفع ادرار و یا حمله به دستگاه های آزمایش و جز آن در شمار آن ها قرار می‌گیرند (کیم^[۳۴] و همکاران،۲۰۱۰) .
اضطراب به منزله حالت هیجانی توام با هشیاری مستقیم نسبت به بی معنایی یا نقص و نابسامانی جهانی است که در آن زندگی می‌کنیم. نگرانی پیشاپیش نسبت به خطرها یا بدبختی‌های آینده، توام با احساس بی لذتی یا نشانه‌های بدنی تنش. منبع خطر پیش بینی شده می تواند درونی یا بیرونی باشد (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۱-۲. اختلالات اضطرابی در کودکان
اضطراب در کودکان مانند اختلال هراس در بزرگسالان، معمولا با علائم جسمی و حملات وحشت‌زدگی آغازمی‌گردد که متعاقبا پاسخ دلبستگی کودک را برمی‌انگیزد و منجر به رفتارهای اجتنابی می‌گردد. برای مثال در کودکانی که سطح اضطراب بالایی را تجربه می کنند، بسیار شایع است که ترجیح می‌دهند به جای رفتن به مدرسه در منزل بمانند؛ معمولا به این دلیل که در محیط مدرسه وحشت‌زدگی را تجربه می‌کنند (ذولفقاری و همکاران،۱۳۸۷).
کودکی که دچار اضطراب است، هیچ‌گونه تمایلی به جدایی از محیط خانواده و والدین ندارد و با احساسی از ترس غیرمعمول، از هر موقعیتی که ممکن است باعث دور شدن و جدایی او از والدینش شود، اجتناب می‌ورزد (بیدل^[۳۵]، ترنر^[۳۶]، یانگ^[۳۷]، آمرمن^[۳۸]، سالی و کراسبی، ۲۰۰۷). این کودکان از رفتن به مکان‌هایی که مستلزم حضور مستقلانه است، مانند مدرسه، کلاس ورزش و بازی با همسلان در محیط خارج از خانواده احساس خجالت و عصبانیت می‌کنند. نگران این هستند که مبادا والدینشان را از دست بدهند و داثما از اینکه والدینشان آن‌ها را تنها بگذارند و به بیماری مبتلا شوند، مضطرب می‌شوند (ایزن و همکاران،۲۰۰۷).
اختلالات اضطرابی جزو اختلالات روان پزشکی رایج در دوران کودکی است. معمولاً، در اواسط کودکی، هنگامی که جدایی از والدین برای رفتن به محیط هایی مانند مدرسه اهمیت بیشتری می یابد، اضطراب کودکان بیشتر نمایان می‌شود، اما در کودکان بزرگتر و نوجوانان هم دیده می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اضطراب، در خطر آسیب‌های تحصیلی و سوء رفتار توسط همسالان هستند (بیدل، ترنر، یانگ، آمرمن، سالی و کراسبی، ۲۰۰۷) . همچنین معمولاً ابتلای به اختلالات اضطرابی به دوره ای درازمدت از ناتوانی می‌ انجامد و مبتلایان به این اختلال از آسیب های چشم‌گیری در کارهای روزانه زندگی و تحصیلی، روابط اجتماعی و شغلی رنج می برند (ویتچن^[۳۹]، فوچ^[۴۰]، سونتاگ^[۴۱]، مولز^[۴۲] و لیبوویتز^[۴۳]، ۲۰۰۰).
اضطراب در دوره کودکی گاهی به قدری شدید است که موجب بروز حالت هایی نظیر سرخ شدن چهره، لکنت زبان، تعریق، دل درد، افزایش ضربان قلب، لرزش یا حمله وحشت زدگی کامل در موقعیت های برانگیزنده استرس می شود. کودکان مبتلا به اضطراب همواره عقیده دارند که خطرهای مبهم و ناشناخته‌ای آن‌ها را تهدید می‌کند و این اضطرابی که ریشه نسبتا نامعلوم دارد، در تمام جنبه‌های روانی و جسمانی آن‌ها نمود می‌یابد. حتی این دیدگاه که دیگران ممکن است به آن‌ها آسیب بزنند نیز موجب اضطراب بیشتر در این کودکان می شود. کودکان مبتلا به اضطراب در یک دور باطل، منتظر بروز مشکل ناراحتی در موقعیت های مشخص هستند، انتظاری که با نزدیک شدن به موقعیت مضطرب کننده، اضطراب بیشتری در آن ها بر می انگیزد و این تنها به افزایش دلشوره و تشدید بیشتر نشانه های جسمانی آن ها در موقعیت می‌شود. این نشانه‌ها تاییدی می‌شوند برای این موضوع که موقعیت های مختلفی که برای کودک اضطراب را به همراه آورده اند، درمانده کننده است، لذا کودک هیچ وقت نمی‌تواند این موقعیت ها را بدون اجتناب تجربه کند و از عدم آسیب‌رسانی آن آگاه شود (بیدل و همکاران، ۲۰۰۷).
اضطراب در کودکی، بسته به گستره موقعیت هایی که شخص از آن‌ها می‌ترسد و دوری می کند، به عنوان اضطراب فراگیر یا خاص تشخیص گذاری می شود. برای مثال، کودکی که صرفا در مورد رفتن به مدرسه مضطرب است، اما در مورد دیگر موقعیت‌های ارتباطی و اجتماعی مضطرب نیست، دچار اضطراب خاص تشخیص داده خواهد شد. نوع فراگیر با سن شروع پایین، همایندی بیشتری با اختلال های دیگر مانند افسردگی و سوء مصرف الکل، تاثیرات منفی تر بر فعالیت‌های تحصیلی و شغلی شخص مرتبط است (ویتچن و همکاران، ۲۰۰۰) و از طرفی اگر مداخلات درمانی صورت نگیرد، این اختلال به دوره طولانی از ناتوانی منجر شده و فرد مبتلا مشکلات زیادی را در حوزه کارکرد شخصی و اجتماعی خود متحمل می‌شود (ریچ^[۴۴] و هافمن^[۴۵]، ۲۰۰۴).
بخشی از مطالعاتی که در رابطه با اضطراب کودکان و نوجوانان انجام شده‌است، نشان داده‌اند که تجربه اضطراب در طول تحصیل، مشکلاتی را برای کودکان و نوجوانان ایجاد می‌کند که علاوه بر ناراحتی‌های شخصی، ممکن است بر عملکرد تحصیلی، شغلی و روزانه آن‌ها، تاثیرات منفی داشته‌باشد (بیدل و همکاران،۲۰۰۷). اختلالات اضطرابی علاوه بر میزان شیوع بالایی که در دوره کودکی دارد، به طور قابل ملاحظه‌ای در شکل‌گیری طبیعی مهارت‌های سازگاری مداخله کرده و منجر به اختلال در مکانیسم‌های مقابله‌ای می‌شود (کسلر^[۴۶]،برگلوند^[۴۷]، دملر^[۴۸]، جین^[۴۹]، مریکانگز^[۵۰] و والترز^[۵۱]، ۲۰۰۵). از سوی دیگر، تحقیقات طولی مختلف حاکی از این است که اختلالات اضطرابی در کودکی و نوجوانی، پیشایند اختلال افسردگی و اختلال اضطراب فراگیر می‌باشد و در صورت عدم درمان و مزمن شدن این اختلال، افت شدید سازگاری فرد، پیش‌بینی می‌شود (روا و آنتونی، ۲۰۰۵).
۲-۱-۳. شیوع اختلالات اضطرابی در کودکان