مرحله شیری شدن دانه و رسیدن دانه پرشدن دانه، ذخیره سازی فرآورده های حاصل از فتوستز در سلول ها و اندامک هایی است که در طی دوره بزرگ شدن دانه ایجاد شده اند و به فرآیندهای فتوسنتز، بارگیری عناصر آبکش، انتقال مواد پرورده، تخلیۀ آبکش و تبدیل قندها به نشاسته وابسته است. پرشدن دانه بعد از گرده افشانی از ترتیب گلدهی تبعیت می کند. از این رو دانه ها در بخش بالایی خوشه به بلوغ رسیده اند در حالیکه در بخش های پایینی خوشه پرشدن هنوز ادامه دارد (جانجکیاواتانا،۱۹۹۳).
۴-۱۵-۱.یافتن تاریخ شیری شدن دانه
برای بدست آوردن زمان شیری شدن دانه در گیاه برنج نیاز به ۲۰۸۰ واحد حرارتی بالای صفر از زمان بذر پاشی است(اخگری،۱۳۷۴). در این مرحله هم به دلیل اثر سایر پارامترهای اقلیمی ۵ روز قبل و ۵ روز پس از تعیین زمان شیری شدن دانه به عنوان بازه زمانی بروز این مرحله در نظر گرفته می گردد. گرچه گیاه برنج برای ورود به مرحله طویل شدن ساقه نیاز به واحد حرارتی مشخصی دارد اما در این مرحله گیاه در دامنه دمایی خاصی قادر به فعالیت مناسب می باشد که اگر دمای هوا از دامنه مطلوب مورد نیاز گیاه بالاتر یا پایینتر باشد این مرحله از گیاه دچار استرس شده و ممکن است کاهش عملکرد را به دنبال دارد. دامنه دمایی مطلوب مورد نیاز گیاه در این مرحله بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سیلیسیوس باشد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۴-۱۵-۲. تاریخ شیری شدن دانه در رشت
در این منطقه زمان شیری شدن دانه گیاه برنج در این منطقه ۲ مرداد ماه تعیین گردید، و با توجه به ۵ روز قبل و ۵ روز پس از این تاریخ می توان بازه زمانی بین ۲۸ تیر ماه تا ۷ مرداد ماه به عنوان زمان مرحله شیری شدن دانه تعیین گردد. همانطوری که در شکل شماره ۴-۲۵ مشاهده می گرددآستانه دمایی ۲۵ درجه سانتی گراد در استان نشان داده شده است و می توان منطقه مورد مطالعه را با استان مقایسه کرد. در شکل شماره ۴-۲۶ نیز دمای اپتیمم این مرحله را نشان می دهد که می توان آنرا با منطقه مورد تحقیق مقایسه نمود.
شکل شماره ۴-۲۱ نقشه پهنه بندی دمای مطلوب شیری شدن دانه
شکل شماره ۴-۲۲ نقشه پهنه بندی دمای مطلوب ۳۵-۲۵ درجه شیری شدن دانه
۴-۱۶. رسیدن دانه
مرحله پر شدن دانه و رسیدن آن نیاز به دمایی بیش از ۲۰ درجه سیلیسیوس دارد. بهترین دما برای رسیدن دانه بیشتر انواع برنج ۲۵ تا ۳۵ درجه سیلیسیوس است. میزان دمای آب پای بوته مورد نیاز برای این مرحله ۲۳ تا ۲۵ درجه سیلیسیوس است وکاهش دما به کمتر از ۱۷ درجه سیلیسیوس در این مرحله سبب میشود تا درصد بزرگی از دانه ها پر نشده و مقدار محصول کاهش یابد.هوای سرد و بارانی در مرحله رسیدن محصول برنج، مانع عملیات برداشت آن شده و سبب میشود که بوته های برنج دچار ورس شوند و خوشهها دچار آب گرفتگی شوند، که در نتیجه دانه ها ریزش کرده و یا رنگ برنج تغییر میکند ، که عملاً باعث ایجاد خسارت میشود. (مرکز تحقیقات کشاورزی،۱۳۸۹).
بررسیهای انجام یافته در اداره تحقیقات هواشناسی کشاورزی رشت نشان می دهد که تاریخ شروع بارشهای سنگین در آخر فصل زراعی برنج ، ۲۰ شهریور ماه است.حال با توجه به دو فاکتور محدود کننده (سرمای دیررس بهاره و بارشهای سنگین آخر فصل زراعی) زمان مناسب برای کشت برنج بطوریکه به این دو عامل برخورد نکند ، ۱۲۵ روز است.
۴-۱۶-۱. یافتن تاریخ رسیدن دانه و برداشت
برای یافتن تاریخ رسیدن دانه گیاه برنج بایستی از زمان بذر پاشی ۲۶۶۰ واحد حرارتی بالای صفر درجه سانتی گراد نیاز دارد(اخگری،۱۳۷۴). که بر اساس میانگین دمای روزانه شهر تاریخ رسیدن دانه در مناطقه مورد بررسی بدست می آید. واضح است که این تاریخ بدست آمده با توجه به سایر عوامل اقلیمی دارای یک بازه زمانی می باشد، که مانند سایر مراحل آنرا ۱۱ روز در نظر می گیریم.
زمان رسیدن دانه زمانی است که دانه از لحاظ فیزیولوِیکی رسیده است، اما زمان برداشت محصول همیشه پس از این زمان می باشد که بر اساس شرایط آب و هوایی و مساعد بودن آن انجام می پذیرد.دامنه دمایی مطلوب مورد نیاز گیاه در این مرحله بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سیلیسیوس می باشد
۴-۱۶-۲. تاریخ رسیدن دانه در رشت
در این منطقه زمان رسیدن دانه گیاه برنج در این منطقه ۲۴ مرداد ماه تعیین گردید، و با توجه به ۵ روز قبل و ۵ روز پس از این تاریخ می توان بازه زمانی بین ۱۹ مرداد ماه تا ۲۹ مرداد ماه به عنوان زمان مرحله رسیدن دانه و برداشت تعیین گردد. همانطور که در شکل شماره ۴-۲۷ مشاهده می گردد آستانه دمایی ۲۵ درجه سانتی گراد در منطقه مورد مطالعه با استان گیلان مقایسه شده است. و در شکل شماره ۴-۲۸ مشاهده میگردد اپتیمم دمای این مرحله یعنی دامنه دمایی ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی گراد نشان داده شده است.
شکل شماره ۴-۲۳ نقشه پهنه بندی دمای مطلوب رسیدن دانه
شکل شماره ۴-۲۴ نقشه پهنه بندی درجه ۲۵-۳۵ درجه مطلوب روزانه مرحله رسیدن
۴-۱۷. محاسبه احتمال وقوع سرمازدگی در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه
با توجه به آستانه دمایی برای بروز سرمازدگی در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه در این بخش به بررسی سرما زدگی در این دو مرحله فنولوژیکی پرداخته می گردد. در مرحله پنجه زنی و پس از آن مرحله طویل شدن ساقه بروز دماهای ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر از آن باعث ایجاد سرما زدگی در گیاه میگردد. بنابراین در دوره ای که برنج کشت شده در این مراحل قرار دارد بروز دماهای ۲۰ درجه سانتیگراد و پائین تر سرما زدگی را در پی دارد. در بخش های قبل بازه زمانی این مراحل به طریقی که بیان شده است مشخص گردید. در منطقه مورد مطالعه یعنی شهرستان رشت از روز ۶۸ تا ۱۱۷ ژیلیوسی برنج در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه قرار دارد، این روزها مصادف با ۶ خرداد تا ۲۴ تیر ماه هر سال است. با توجه به آستانه دمایی ۲۰ درجه سانتی گراد و بازه زمانی مشخص شده احتمال وقوع دماهای ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر تعیین گردید.
همانطور که در شکل شماره ۴-۲۹ بیان گردیده است احتمال وقوع دماهای استرس زا در بازه زمانی مورد نظر بین ۵ تا ۹۸ درصد در نوسان می باشد.
شکل شماره ۴-۲۵ احتمال وقوع دمای میانگین ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر
در شکل شماره ۴-۳۰ نیز احتمال عدم وقوع دماهای ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر نیز مشخص می باشد، و همانطوری که مشخص است در بازه زمانی حدود روز ۱۰۰ ژیلیوسی تا ۱۷۴ احتمال عدم وقوع دماهای استرس زا بیشترین احتمال را دارد.
شکل شماره ۴-۲۶ احتمال عدم وقوع دمای میانگین ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر
در شکل شماره ۴-۳۱ احتمال وقوع دماهای ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر را در طی دو مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه را نشان می دهد. در طول این دو مرحله احتمال وقوع بین ۳۵ تا ۹۸ درصد در نوسان می باشد. در ابتدای دوره پنجه زنی احتمال وقوع دماهای استرس زا بیشتر می باشد اما بتدریج این احتمال کاهش می یابد به نحوی که در انتهای دوره طویل شدن ساقه که حدود روز ۱۱۷ ژیلیوسی می باشد این احتمال تا حدود ۳۵ درصد کاهش می یابد.
شکل شماره ۴- ۲۷ احتمال وقوع دمای میانگین ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه
در شکل شماره ۴-۳۲ احتمال عدم وقوع دمای میانگین ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر را نشان می دهد. همانطوری که مشاهده می گردد احتمال عدم وقوع دماهایی که باعث ایجاد سرمازدگی در گیاه می شود در انتهای مرحله طویل شدن ساقه افزایش می یابد.
شکل شماره ۴-۲۸ احتمال عدم وقوع دمای میانگین ۲۰ درجه سانتی گراد و پائین تر در مرحله پنجه زنی و طویل شدن ساقه
۴-۱۸. محاسبه احتمال وقوع سرمازدگی