•  ماليات:انگيزه­هاي مالياتي همواره برروي چگونگي محاسبه سود خالص تأثير داشته اند. بنابراين شركت­ها به منظور كاهش ارزش فعلي ماليات­هاي پرداختي، تمايل به تعويق در شناسايي درآمدها(سودها) و تعجيل درشناسايي هزينه ها(زيان­ها) دارند.

• نهادهاي تدوين كننده استاندارد و تنظيم كننده قوانين و مقررات:هزينه­هاي سياسي بيش ازواقع نشان دادن دارايي­ها و سود نسبت به هزينه­هاي كمتر از واقع نشان دادن آنها براي تدوين كنندگان و دولتمردان بيشتراست . و همين امر به بكارگيري حسابداري محافظه­كارانه منجرمي شود.

2-2-2-3- استانداردهاي حسابداري ايران ومحافظه­كاري
دراستانداردهاي حسابداري ايران نيز كاربرد ويژگي محافظه­كاري به طور كامل مشهود است. به گونه­اي كه برطبق اين استانداردها شرط اصلي شناسايي درآمد، محتمل بودن جريان منافع اقتصادي آتي مرتبط با معامله به درون واحد تجاري است، بنابراين تا زمان حصول اطمينان از نزديك شدن درآمد به جريان هاي نقدي، نبايد اقدام به شناسايي آن نمود. اين درحالي است كه اگر واحد تجاري متحمل مخارجي شود كه در ارتباط با منافع اقتصادي آتي آن ابهام قابل ملاحظه­اي وجود داشته باشد، آنگاه بايد مخارج مزبور را در دوره وقوع هزينه نمايد. به عبارت ديگر، استاندارد براي شناسايي درآمد و دارايي معيارهاي سختگيرانه­تري نسبت به هزينه وبدهي تدوين نموده است. نمونه­هايي ازكاربرد حسابداري، محافظه­كاري دراستانداردها عبارتنداز: بند 24 استاندارد حسابداري شماره9 (پیمان­های بلند مدت)- بند 40 استاندارد حسابداري شماره 11(دارایی های ثابت مشهود)- بند4 استاندارد حسابداری شماره 8 (حسابداري موجودي مواد و كالا)- بندهاي 29، 31 و 34 استاندارد حسابداري شماره15(حسابداری سرمايه گذاري­ها) و بندهای 33 ،40 و 44(استاندارد حسابداري شماره17) بنابراين، بر مبناي استانداردهاي موجود، انتظار داريم كه اقلام صورت­هاي مالي شركت­ها به نحومحافظه­كارانه شناسايي وگزارش شود(رحمانی وهمکاران، 1390).
2-2-2-4- دلايل انتقاد از وجود پديده محافظه­كاري
در گزارشگري ­مالي پژوهشگراني كه مخالف كاربرد محافظه­كاري در گزارشگري مالي هستند، دلايل زير را مطرح نموده ­اند:1. محافظه­كاري، ابزار مديريت سود: پژوهش­هاي مختلف نشان داده­اند كه گزارشگري محافظه­كارانه مي­تواند به عنوان ابزاري جهت مدير يت سود به كاربرده شود( دیمیتریوس و همکاران، 2009)^[40].

• تأكيد بيشتر بر قابليت اتكا در برابر تأكيد كمتر بر مربوط بودن به عنوان دو ويژگي كيفي اطلاعات: محافظه­كاري در بهترين حالت، يك روش ضعيف برخورد با پديده عدم اطمينان در محاسبه سود است و در بدترين حالت به نابودي كامل داده­هاي حسابداري منجر مي شود(هندریکسن،1992)^[41]. افزايش محافظه­كاري بيانگر آن است كه استانداردگذاران تمركز كمتري بر ارزشيابي دارند و اين تفاوت رفتار در شناخت سود در مقابل زيان، به كمترنشان دادن خالص دارايي­ها منجرمي شود.

• عدم شناخت مبالغ با اهميت دارايي وشناخت آنها به عنوان هزينه: برخي ازپژوهش­هاي دانشگاهي عنوان نموده ­اند كه افزايش محافظه­كاري مي­تواند دليلي براي كاهش محتواي اطلاعاتي گزارش­هاي مالي باشد (کالینز،1997)^[42]. تعديل صورت­هاي مالي با سرمايه­اي نمودن دارايي­هاي نامشهود با اهميتي كه به علت وجود پديده عدم اطمينان هزينه مي­شوند، اطلاعات مربوطي را براي سرمايه گذاران فراهم مي­آورد.

2-2-2-5- محافظه­كاری مشروط^[43] و نامشروط^[44]
همانطور كه گفته شد، باسو (1997) محافظه­كاری رابه صورت زیر تعریف کرده است:
محافظه­كاری عبارتست از تاییدپذیری متفاوت لازم برای شناسایی درآمدها و هزینه­ها، كه منجر به كم نمایی سود و دارایی­ ها می­­شود. این تعریف بیانگر محافظه­كاری مشروط است .در پژوهش­های اخیر، محافظه­كاری به دو نوع تقسیم شده اند:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نوع نخست، محافظه­كاری پیش­رویدادی^[45] است، که محافظه­كاری مستقل ازاخبار^[46] است که محافظه­كاری نامشروط نیز خوانده شده­است. محافظه­كاری پیش­رویدادی از به­ کارگیری آن دسته از استانداردهای حسابداری ناشی می­ شود که سود را به گونه_­های مستقل از اخبار اقتصادی جاری، می­کاهند. برای مثال، شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات و تحقیق­و­توسعه به عنوان هزینه، حتی درصورتی که جریان­های نقدی آتی مورد انتظار آنها مثبت باشد. نوع دیگر محافظه­كاری، محافظه­كاری پس­رویدادی^[47] است که محافظه­كاری وابسته به اخبار، محافظه­كاری مشروط و عدم تقارن زمانی سود^[48] نیز خوانده شده است. محافظه­كاری
پس­­رویدادی به مفهوم شناسایی به موقع تر اخبار بد نسبت به اخبار خوب در سود است. برای مثال،
قاعده­اقل بهای­­تمام شده یا ارزش بازار، حذف سرقفلی در پی انجام آزمون کاهش ارزش و شناسایی نامتقارن زیان­­های احتمالی در مقابل سودهای احتمالی، ازاین نوع هستند. به طورکلی، اصول حسابداری شناسایی کاهش یا اخبار بد درباره موجودی کالا، سرقفلی و زیان­های احتمالی را ایجاب، اما شناسایی افزایش ناشی از اخبار خوب را منع می کنند(پایو همکاران، 2005). محافظه­­كاری مشروط برای اولین بار توسط باسو(1997) به عنوان جنبه­ای مهم از محافظه­كاری مطرح شد. انگیزه اصلی برای محافظه­كاری نامشروط، سختی ارزیابی دارایی­ ها وبدهی­ها است. انگیزه اصلی برای محافظه كاری مشروط، خنثی کردن انگیزه­ های مدیران برای گزارشگری اطلاعات حسابداری دارای جانبداری روبه بالا در موقعی که رویدادهای نامناسب اتفاق افتاده، می باشد. انگیزه­ های مشابهی نیز برای این دو نوع محافظه­كاری وجود دارد، برای مثال، تابع نامتقارن زیان سرمایه گذاران، موجب می شود اثر منافعی که آنها ازسود کسب می­ کنند کمتر از آسیب­هایی باشد که از زیانی با اهمیت مشابه، می بینند. این دو، مفاهیم مشابهی نیز دارند که مهم­تر از همه، فزونی ارزش بازار خالص دارایی­ ها به ارزش دفتری آنها است (بیور و رایان، 2004).
بیور و رایان اظهارکرده­اند که محافظه­كاری پیش رویدادی در دوره­ های قبلی، پیش انجام محافظه­كاری پس رویدادی دوره­ های بعدی است. یعنی، اگر شرکتی در هزینه کردن مخارجی در یک دوره محافظه­كاری پیش رویدادی داشته باشد، درترازنامه­اش چیزی به حساب دارایی منظور نشده تا در آینده، درپاسخ به اخبار بد کاهش دهد. به بیان ساده، اگر محافظه­كاری پیش رویدادی منجربه عدم شناسایی یک دارایی در دوره­ های گذشته شده باشد، اخبار بد ناشی ازکاهش ارزش این دارایی نمی تواند در سود دوره جاری شناسایی شود در مقابل، فرض کنید شرکتی دارای محافظه­كاری پیش رویدادی نیست و مخارجی را در یک دوره به عنوان دارایی ثبت نماید، پس اگر در یکی از دوره­ های آتی، اخبار بدی درباره منافع این دارایی ایجاد شود، انتظار بر این است که در آن دوره، بر مبنای حسابداری کاهش ارزش دارایی، محافظه­كاری پس رویدادی مشاهده شود (پای وهمکاران، 2005 ). هیات استانداردهای حسابداری مالی محافظه­كاری را گونه ­ای از جانبداری می­داند كه با دیگر خصوصیات مطلوب گزارشگری مالی از جمله ارائه منصفانه^[49]، بیطرفی^[50] و قابلیت مقایسه^[51] در تضاد است. آشكارترین جانبداری قابل مشاهده در صورت­های مالی، كم نمایی خالص دارایی­ ها نسبت به ارزش بازار آنها است. در بسیاری از موارد، قاعده اقل بهای تمام شده یا ارزش بازار به عنوان مثالی ازمحافظه­كاری نقل شده است. مفهوم این قاعده، تلاش برای محدود كردن هزینه­ های اضافی(علاوه بر زیان کاهش ارزش، ناشی از عدم شناسایی این زیان) است. معمولاً چنین تفسیر می­ شود كه این قاعده كاهش دارایی­ ها به ارزش اقل بهای تمام شده یا بازار را الزامی می­كند و مبلغ كاهش، به همین اندازه محدود
می­ شود. ازاین رو، به کارگیری این قاعده تلاشی است برای محدود کردن جانبداری که با محافظه­كاری همراه است(پرایس،2005،).
2-2-2-6- معيارهاي ارزيابي محافظه­كاري
پژوهشگران ازسه نوع معيار، به منظور ارزيابي محافظه­كاري استفاده مي كنند :

• معيارهاي خالص دارايي­ها^[52]

• معيارهاي سود و اقلام تعهدي^[53]

• معيارهاي رابطه سود و بازده سهام^[54]

تمام اين معيارها با تكيه بر اثرعدم تقارن محافظه­كاري در شناسايي سود­ها و زيان­ها مي­باشند(واتز، 2003).
2-2-2-6-1 معیارهای خالص دارايي­ها
اگرچه ارزش­هاي بازار دارايي­ها و بدهي­ها كه خالص دارايي­ها را تشكيل مي­دهند، در هر دوره تغيير مي­كنند، اما همه اين تغييرات درحساب­ها وگزارش­هاي مالي منعكس نمي­شود .براساس محافظه­كاري، افزايش در ارزش دارايي­هايي(سودهايي) كه به اندازه كافي تاييد پذير نباشند، ثبت نمي شود، درحالي كه كاهش درارزش دارايي­ ها(سودها) با همان درجه از تاييدپذيري، ثبت مي­گردد. در نتيجه خالص دارايي­ها كمتر از ارزش بازارشان ارائه مي­شوند. پژوهشگران براي برآورد اين ارائه كمتر از واقع، از مدل­هاي ارزيابي سهام واحدهاي تجاري و يا نسبت ارزش دفتري خالص دارايي­ها به ارزش سهام(نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار)^[55]استفاده مي­كنند. مدل­ هاي ارزيابي فلتهام و اولسن (1995) معمولاً براي برآورد ارزيابي كمتر از واقع خالص دارايي­ها به كار برده مي شود. اين مدل­ها شامل پارامترهايي است كه درجه­اي از ارائه كمتر از واقع دارايي­هاي عملياتي را بر پايه اين فرض كه استهلاك حسابداري^[56] بيشتر از استهلاك اقتصادي^[57] است، منعكس مي­كند (واتز، 2003). فلتهام و اولسون(1995)محافظه­كاري را به صورت زيرتعريف مي­كنند.
(2-1)
E_t: اميد رياضي يا ميانگين
P_t: ارزش بازار سهام درتاريخt
BV_t: ارزش دفتري سهام درتاريخ t
بر اساس اين مدل، محافظه­كاري بيانگر وجود تداوم در تفاوت بين ارزش بازار سهام و ارزش دفتري آن است. تفاوت بين ارزش دفتري و ارزش بازار سهام را معمولاً سرقفلي مي­نامند. سه منبع مهم براي سرقفلي وجود دارد كه عبارتنداز، نخست، ارائه كمتر از واقع ارزش­خالص دارايي­هاي موجود، دوم، وجود پروژه­هاي داراي خالص ارزش فعلي مثبت و سوم، وجود اختيارات واقعي يا فعالیتهاي سودآور آتي كه شركت ممكن است از آنها برخوردار شود(پرایس، 2005).
بيور و رايان (2000)، با بهره گرفتن از نسبت­هاي ارزش دفتري به ارزش بازار و بر اساس اين نظريه كه، حسابداري محافظه­كارانه مورد استفاده شركت ها، خالص دارايي­هاي كمتر و نسبت­هاي ارزش دفتري به ارزش بازار پايين تري را گزارش مي­كند، به اندازه­گيري محافظه­كاري پرداختند. آنها دو منبع را براي نوسان نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار مشخص كردند واين دو منبع را تحت عنوان “جانبداري و تأخير زماني در ارزش دفتري^[58]” معرفي كردند. جزء جانبداري^[59] را به عنوان جزء پايدار^[60] و مرتبط با معيارهاي محافظه­كاري نشان دادند و از جزء تأخير زماني^[61]به عنوان جزء ناپايدار^[62] كه با معيارهاي محافظه­كاري مرتبط نيست، ياد كردند(بیور و رایان، 2004).
2-2-2-6-2- معيارهاي سود و اقلام تعهدي
محافظه­كاري بيانگر اين است كه سودها پايدارتر از زيان­ها هستند، زيرا صورت­هاي مالي افزايش­هاي تاييد ناپذير در ارزش دارايي­ها (سودها) را در زمان وقوع شناسايي نمي­كنند، بلكه طي دوره­هاي آتي وبه هنگام ورود جريان­هاي نقدي ناشي ازاين افزايش­ها شناسايي مي­كنند. براي مثال، اگرارزش یک دارايي افزايش يابد از آنجايي كه انتظار مي­رود جريان­هاي نقدي آتي افزايش يابد، بنابراين سود را طي سال­هاي آتي و به ازاي ورود جريان­هاي نقدي مربوطه شناسايي مي­كنند . اين بدين معني است كه سودها گرايش به پايداري وتداوم دارند. درمقابل زيان­هايي كه درجه تأييدپذيري آنها باسودهاي غيرقابل تاييد يكسان است، درست در زماني كه به وقوع مي­پيوندند، بدون توجه به اينكه كاهش درجريان­هاي نقدي آنها طي دوره­هاي آتي تحمل شوند، شناسايي مي گردند. از آنجايي كه به طور متوسط، اين زيان­ها در دوره­هاي آتي قابل برگشت نيستند، پايداري^[63] و تداوم اين كاهش سودها احتمالاً كمتر از افزايش سودها است، از اين رو اين كاهش سودها ناپايدار هستند. اين پايداري يا ناپايداري­ها و تغييرات سود، معياري را براي محافظه­كاري فراهم مي­آورند و اين رفتار نامتقارن محافظه­كاري درقبال سودها و زيان­ها عدم تقارني را در اقلام تعهدي بوجود مي­آورند. گيولي و هاين(2000)^[64] معتقند كه محافظه­كاري باعث كاهش سودانباشته گزارش شده در طول زمان مي­شود. آنها بيان مي­كنند كه اندازه اقلام تعهدي انباشته شده در طول زمان، يكي از معيارهاي محافظه­كاري است. شركت­هايي كه در مرحله ثبات قرار دارند و هيچگونه رشدي ندارند و همچنين از نظر استفاده از روش­هاي گوناگون حسابداري نيز بي­تفاوت هستند، سودهاي­شان به جريان­هاي نقدي نزديك مي­شود و اقلام تعهدي ادواري آنها نيز به سمت صفرميل مي كند. ثبات اقلام تعهدي منفي(ازقبيل منظور نمودن انواع ذخاير) درميان شركت­ها و در طول يك دوره بلندمدت، نشانه­اي از وجود محافظه­كاري است، نرخ انباشتگي اقلام تعهدي منفي شاخصي از تغيير درميزان محافظه­كاري درطول زمان است(گیولی و هاین، 2000).
2-2-2-6-3- معيارهاي رابطه سود و بازده سهام
قيمت­هاي بازار سهام تغييرات ارزش دارايي را در زماني كه آن تغييرات رخ داده­اند، نشان می­ دهند، صرف نظر از اینکه تغييرات فوق شامل زيان­ها يا سودهايي در ارزش دارايي باشند. لذا بازده سهام همواره به هنگام هستند. با توجه به پيش­بيني محافظه­كاري، مبناي شناسايي زيان­هاي حسابداري بسيار به هنگام­تر ازسودها است، بدين ترتيب انتظار بر اين است كه زيان­هاي حسابداري بيشتر از سودهاي حسابداري با بازده­هاي سهام تقارن زماني^[65]داشته باشند(واتز، 2003). باسو(1997) با بهره گرفتن از اين مباني معياري را تحت عنوان “عدم تقارن زماني^[66]” براي محافظه­كاري معرفي مي كند.
عدم تقارن زماني سود، براساس رابطه سود-بازده سهام به عنوان يكي از معيارهاي محافظه­كاري شناخته شده است. باسو (1997) محافظه­كاري را در نتيجه انعكاس سريع تر اخبار بد به اخبارخوب^[67]در سود تفسير می­ کند. اين تفسير، بيانگر تفاوت سيستماتيك بين اخبار خوب و بد از دو جنبه پايداري و به هنگامي در سود است. باسو براي اندازه­گيري اخبار، از بازده­هاي سهام استفاده كرد و با بهره گرفتن از رگرسيون سود و بازده سهام، دريافت كه پاسخ سود نسبت به اخبار بد^[68] (بازده منفي سهام) به­هنگام تر از پاسخ سود نسبت به اخبار خوب (بازده مثبت سهام) است. او همچنين در بررسي­هاي خود نشان داد كه پايداري تغييرات منفي سود، كمتر از تغييرات مثبت آن است. بدين صورت او معياري را براي اندازه­گيري محافظه­كاري معرفي كرد، كه ديدگاه سود و زياني داشته و آن را عدم تقارن زماني سود^[69] ناميد. باسو براي توجيه اين معيار سود و زياني خود به بولتن تحقيقات حسابداري شماره(2)^[70]، انجمن حسابداران رسمي آمريكا(1939)^[71] استناد كرد، در اين بولتن اشاره شده بود كه محافظه­كاري در صورت سود و زيان از اهميت بيشتري نسبت به محافظه­كاري در ترازنامه برخوردار است.
تسريع در شناسايي زيان­ها در مقايسه با به تعويق انداختن شناسايي سود، مطابق با اصطلاح محافظه­كاري است. باسو (1997) پيش­بيني كرده بود كه رابطه سود–بازده جاري، نسبتاً قويتر از رابطه جريان نقدي–بازده جاري، به ازاي اخبار بد در مقايسه با اخبار خوب است. بنابراين جريان­هاي نقدي جاري، هم به ازاي اخبار بد و هم اخبار خوب، رابطه ضعيف­تري با بازده­هاي جاري دارند و اين درحالي است كه به احتمال بيشتر، اقلام تعهدي در شناسايي اخباربد جاري و انعكاس آنها در سود جاري نقش دارند.
2-2-2-7- روش­ها و مدل­هاي استفاده شده براي اندازه­گيري محافظه­کاري
به­تازگي پژوهش­هايي در خصوص کمّی کردن ويژگي­هاي کيفي و سنجش تأثير آنها بر تصميم­هاي استفاده کنندگان صورت­هاي مالي انجام شده­است. محافظه­کاري نيز از اين قاعده مستثني نيست. پس از واتز (1993)، باسو (1997) پيش­گام انجام تحقيقات در مورد محافظه­کاري در دهه اخير بوده و اولين پژوهش مطرح در اين مورد را به انجام رسانده که حاصل آن، ارائه­ مدلي براي بررسي ميزان محافظه­کاري اعمال شده در تهيه صورت هاي مالي بوده است. مدلي که او به کار برد، داراي دو متغير اصلي است. اين متغيرها عبارتند از سود حسابداري و بازده سهام. در پژوهش­های حسابداري با رويکرد بازار سرمايه، استفاده­ فراواني از اين متغيرها مي­شود و اغلب، بازده متغير وابسته و سود حسابداري، متغير مستقل است. با اين حال، باسو (1997) رويه خاص خود را به­کار برده و سود حسابداري را متغير وابسته قلمداد کرده است. ديگان(2006)^[72] اشاره مي­کند که در برخي پژوهش­ها با رويکرد بازار سرمايه، اين رويه معمول است.
سود، برآوردي است که حسابداري از تغيير ثروت سهامداران طي سال مالي به عمل مي­آورد. در حالي که بازده، برآوردي است که بازار از ميزان تغيير ثروت سهامداران طي سالي مالي به دست مي­دهد. از اين منظر، هرچند سود و بازده، هر دو معياري براي سنجش يک موضوع مشابه، يعني ميزان تغيير در ثروت سهامداران هستند، اما تفاوت­هايي نيز بين آنها وجود دارد. يک تفاوت مهم، نحوه برخورد آنها با آثار رويدادهايي است که دامنه­ تأثير آنها دوره­هاي آينده را نيز در بر مي­گيرد (گريگوريو و اسکرات، 2007)^[73]. همان­طور که در فرضيه بازار کارا مطرح مي­شود، قيمت و بازده سهام منعکس کننده تمام اخبار و اطلاعات موجود است. به بيان ديگر، بازده سهام منعکس­کننده هم اخبار خوب و هم اخبار ناخوشايند مي­باشد. تمام اخبار و اطلاعات موجود بدون اين که تفاوتي بين آنها وجود داشته باشد، در بازده سهام منعکس مي­شوند. اين در حالي است که در محاسبه و گزارش سود حسابداري، درجات بالاتري از قابليت اتکا براي شناسايي سودها و اخبار خوشايند، در برابر زيان­ها و اخبار ناخوشايند لازم است(باسو، 1997). تفاوتي که بين سود و بازده از لحاظ انعکاس آثار رويدادهاي مختلف به شرح پيش­گفته وجود دارد، زمينه­ مناسبي را براي سنجش محافظه­کاري فراهم مي­آورد. زيان­ها و اخبار ناخوشايند، هم در سود و هم در بازده دوره­ جاري منعکس مي­شوند، در حالي­که برخي افزايش­ها در ارزش دارايي­ها و برخي درآمدها بدون انعکاس در سود حسابداري، فقط در بازده منعکس مي­شوند. سود حسابداري، شناسايي اين درآمدها يا افزايش­ها را به دوره­هاي آينده موکول مي­کند، در حالي که بازده سهام آثار آنها را در دوره­ جاري لحاظ مي­دارد. براي مثال، اگر يک واحد تجاري پروژه­اي را با ارزش فعلي خالص مثبت آغاز نمايد، قيمت و بازده سهام واحد تجاري به سبب اجراي اين پروژه افزايش خواهد يافت، زيرا بازار مطلع شده که ارزش واحد تجاري افزايش يافته است. اما سود حسابداري، هيچ­گاه ارزش فعلي خالص مثبت اين دوره را منعکس نمي­سازد (مهرانی و محمدآباد، 1388).
در مدل باسو (1997)، محافظه­کاري به معناي شناسايي و انعکاس سريع­تر اخبار ناخوشايند (کاهش ارزش دارايي­ها) نسبت به اخبار خوشايند (افزايش ارزش دارايي­ها و درآمدها) مي­باشد. او بازده سهام را به عنوان شاخصي براي تعيين نوع اخبار موجود پيرامون واحد تجاري به کار برد، زيرا بازده سهام، اطلاعاتي را که بازار دريافت کرده، منعکس مي­سازد و اين اطلاعات نه تنها از محل سود حسابداري، بلکه از منابع مختلفي تأمين مي­شود.
با توجه به توضيحات فوق، مي­توان انتظار داشت که بين سود حسابداري و بازده­هاي منفي در قياس با بازده هاي مثبت، ارتباط قوي­تري وجود داشته باشد. زيرا سود حسابداري هم­زمان با بازده­هاي منفي، اخبار ناخوشايند را منعکس مي­سازد، ولي برخلاف بازده­هاي مثبت، شناسايي و انعکاس اخبار خوشايند را تا حدي به دوره­هاي آينده موکول مي­کند. باسو (1997) براي آزمون اين فرضيه، مدل ذيل را به کار برد:
(2-2) E = سود قبل از اقلام غيرمترقبه
P = ارزش بازار سرمايه در ابتداي دوره
R = بازده سالانه سهام
D = اگر بازده سالانه منفي باشد، مقدار آن برابر يک و در غير اين صورت، صفر منظور مي­شود
اگر مقدار صفر براي آن منظور شود، رابطه (2-2) معادل خواهد بود با:

با توجه به تحلیل‌های آماری صورت گرفته روند رو به رشدی در پژوهش‌های ایرانیان در دهه اخیـر علـی الخصـوص در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ مشاهده می‌گردد. با این وجود همچنان خلاءهایی در برخی زمینه مشاهده مـی‌گـردد. در ایـن مطالعه مشاهده شد که بیشترین فعالیت‌های انجام شده مرتبط با هیدرات گازی در ایران، مربوط به تعادلات فازی و سینتیک تشکیل و تجزیه هیدرات می‌باشد. در بخش کاربردهای نوین هیدرات گازی نیز روند فزایندهای مشاهده می شود، امّا در بخش‌هایی نظیـر اکتشاف و بهره‌برداری از منابع طبیعی هیدرات فعالیتی صورت نگرفته است که باتوجـه بـه ظرفیـت عظـیم ایـن منـابع، توجـه بیشتری در این خصوص لازم است. نکته جالب در پژوهش‌های هیدرات در منابع خارجی این است که بیشتر این پژوهش‌ها توسط محققین ایرانی صورت گرفته است، ایران رتبه نخست ذخایر گاز طبیعی جهان را داراست پس بیشتر از سایر کشورها باید سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف جلوگیری از هیدرات انجام دهد و این امر سبب شده تا محققین ایرانی پیشتاز علوم هیدرات باشند. علت بعدی این امر نیز به خاطر افزایش شدید هیدرات در لوله‌های گاز به خاطر موارد زیر می‌باشد :
چهار فصل بودن ایران
ناهمواری زمین و کوهستانی بودن ایران
هزینه‌های بالای واحد‌های نم زدایی
تکنولوژی‌های پایین
نم زدایی گاز
TEG بیشترین استفاده را در نم­زدایی گاز طبیعی دارد. این ماده با معیارهای ذکر شده تطابق دارد و نسبت به دیگر گلایکول­ها دارای مزیت­هایی است. در مقایسه، DEG کمی ارزان­تر از TEG است. با این حال، از آنجا که فشار بخار بالایی دارد، مقدار اتلاف آن نیز زیاد است. TEG تمایل کمتری برای ترکیب با آب دارد، در نتیجه کاهش دمای شبنم آن کمتر است. تترا اتیلن­گلایکول­ (TREG) گران­تر و گرانرو­تر از TEG است. گرانروی بالا به معنای هزینه­ های زیاد پمپاژ است. از سوی دیگر، TREG فشار بخار کمتری دارد و در نتیجه اتلاف آن نیز کمتر خواهد بود. این روش در بعضی مواقع عملی نبوده و از لحاظ اقتصادی هم مقرون به صرفه نیست. برای مثال در خطوط لوله دریایی انتقال جریان‌های سه فازی گاز طبیعی، نصب یک واحد نم‌زدایی در ابتدای خط لوله(روی سکو) بسیار مشکل، پرهزینه و در بعضی مواقع غیر ممکن است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از لحاظ اقتصادی جایی که خصوصیات آبگیری مهیا باشد استفاده از خشک کننده‌های مایع ترجیح داده می‌شوند. دستگاه‌های مربوط به خنک کننده‌های مایع برای عملیات و نگه داری راحت تر می‌باشند و می‌توان آنها را به صورت خودکار در مدار قرار داد. به طور مثل می‌توان سیستم گلایکول را برای یک چاه تولیدی به کار گرفت.
مواد جاذب الرطوبت مایع را می‌توان برای گازهای ترش بکار برد به شرطی که در طراحی مواردی از قبیل حلالیت گازهای اسیدی در مواد جاذبه الرطوبت را مدنظر قرار داد.
خشک کننده‌های جامد عملاً در کارخانه‌های بازیافت مایعات هیدروکربوری که دارای شرایط نقطه شبنم خیلی پایین هستند به کار برده می‌شوند.
در شرایط غیرتبرید استفاده از گلایکول باعث می‌شود که جداسازی با مشکل مواجه شود بنابراین در اینگونه موارد از مواد تقلیل دهنده نقطه تشکیل هیدرات(مواد بازدارنده از تشکیل هیدرات) استفاده می‌شوند.
مقاومت های انتقال جرم و حرارت هیدرات
انتقال حرارت، انتقال جرم و واکنش تشکیل هیدرات عواملی می‌باشند که در کنار تعادل ترمودینامیکی اثرات بسیار مهمی بر سرعت تشکیل و رشد هیدرات ایفا کرده و به همین دلیل در بررسی تشکیل هیدرات تئوری‌های مختلفی ارائه گردیده‌اند. مقاومت‌های مربوط به انتقال جرم از فاز گاز به سطح مشترک، سطح مشترک به فاز مایع، از فاز مایع به سطح بیرونی هیدرات و از سطح بیرونی به سطح در حال رشد ذره هیدرات در کنار مقاومت مربوط به واکنش بر روی سطح جامد نشان از پیچیده بودن مطالعه تشکیل هیدرات می‌باشند. در بررسی پیش رو با دلایل متعدد نشان داده شده است که از میان مقاومت‌های ذکر شده، مقاومت انتقال جرم در سطح مشترک گاز- مایع محدود کننده سرعت تشکیل هیدرات در زمان مرحله رشد خواهد بود. برای این منظور مطالعه جامعی بر روی نتایج کارهای به چاپ رسیده انجام شده و مدلی مشابه با آنچه اسکوبوگ پیشنهاد نموده است، حاصل گردید. مدل ارائه شده بر اساس ضریب انتقال جرم محلی مربوط به سطح مشترک گاز- مایع بوده و تمایز آن با مدل اسکوبوگ در محاسبه غلظت در فاز مایع است که مقدار غلظت مولکول‌های گاز در فاز مایع با بهره گرفتن از فرض تعادل پیشنهاد گردیده است.
نرخ تشکیل هیدرات توسط مکانیسم انتقال جرم کنترل شده و هر چه انتقال حرارت سریعتر انجام گیرد هیدرات تشکیل شده پایدارتر است.
در بررسی مقاومت‌های موجود در تشکیل هیدرات و بررسی آن نشان داده شده که فرایند تولید هیدرات از گازهای موجود در گاز طبیعی فرآیندی است که توسط انتقال جرم مربوط به سمت مایع در سطح مشترک گاز- مایع کنترل می‌گردد و سایر مقاومت‌ها در مسیر تشکیل هیدرات در برابر این مقاومت قابل صرف نظر کردن می‌باشند. نتیجه این بررسی نشان داد که مدل پیشنهادی اسکوبوگ دارای فرضیات مناسبی بوده امّا مقدار نیروی محرکه فرض شده در مدل اسکوبوگ می‌بایست تصحیح گردد. نیروی محرکه برای تشکیل هیدرات را می‌توان به اختلاف مقدار بین غلظت‌های مولکول‌های گاز در شرایط آزمایش و مقدار غلظت همین مواد در شرایط تعادلی مرتبط دانست.
مقاومت‌های انتقال حرارت لوله متأثر از پارمتر‌های دمایی خود لوله در داخل و بیرون از آن است. هرچند سهم مقاومت‌‌های درون لوله کم است امّا با ایجاد اختلاف دما عامل هسته زدایی و رشد کریستال‌ها را می‌توان به تأخیر انداخت. ایجاد اختلاف دما خود با روش‌های داخل و خارج از لوله صورت می‌گیرد که روش‌های بیرونی بخاطر کنترل دقیق‌تر و ایمنی لوله بهتر می‌باشند. افزایش دمای لوله می‌تواند ما را از شرایط تشکیل دور کند ولی توجه به پارامترهای اتلاف گرما هرچند سهم ناچیزی باشد نیز حائز اهمیت می‌باشد.
مدل سازی قطاعی از لوله دارای هیدرات
با بهره گرفتن از محاسبات تبخیر ناگهانی از نتایج به دست آمده مشاهده می‌شود که با به کار بردن روش مینیمم سازی در محاسبات تعادل فازی سیستم‌های حاوی هیدرات‌های گازی هم می‌توان به نتایج دقیقی دست یافت. در این حالت سرعت محاسبات افزایش یافته و مشکلات ناشی یک فاز در طول محاسبات از بین می‌رود و می‌توانیم در شبیه سازی از یک ترکیب شونده گازی درون لوله استفاده کنیم. این سیستم نسبت به ترکیب شوندگان دیگر دارای کمترین درصد خطای ممکن یعنی ۴/۲% می‌باشد، از آنجایی که حجم کمتری گاز در قطاع مدل شده داریم و بیشتر گاز از متان تشکیل شده است می‌توان به دقت بالای شبیه سازی اشاره نمود.
معادلات حاکم جرم، انرژی و حرارت در یک زمان حل شدند که دقت بالای همگرایی ۰۱/۰ در حل‌کننده خطی و غیر خطی به صحیح بودن مدل ارائه شده، دقت در مرزها و شرایط اولیه، اجرای صحیح شبیه سازی را تصدیق می‌کند.
در این تحقیق، به مدلسازی جریان آرام سیال نیوتنی که حاوی ذرات جامد آب به صورت یخ می‌باشد، با بهره گرفتن از بسته نرم‌افزاری کامسول پرداختیم. برای بررسی صحت نتایج مدلسازی، از نتایج تجربی موجود در تحقیقات قبلی گلیز و همکارن در سال ۱۹۹۹ و ۲۰۱۳، استفاده گردید. نتایج بدست آمده از این مقاله می‌تواند برای نظارت و کنترل ته نشست ذرات جامد در هنگام جریان دو فاز گاز و جامد در طول لوله‌های انتقال گاز، پالایشگاه‌ها و میدان‌های گازی و حتی چاه‌های افقی تولید نفت مورد استفاده قرار گیرد. این نتایج به شرح زیر می‌باشند:
نتایج مدلسازی کسر‌حجمی فاز پراکنده، غلظت فاز پیوسته و غلظت فاز پراکنده در مقطع پایین لوله با نتایج تجربی مقایسه شدند که نتایج از دقت خیلی خوبی برخوردار بودند که تاییدی بر پژوهش بود.
شبیه سازی گرافیکی برای اولین بار به خوبی لایه‌های ته نشین شده ذرات جامد را نشان داد.
نتایج حاصل از مدلسازی نشان میدهد که از یک زمان به بعد، به شرایط پایا میرسیم، این موضوع بدان معناست که نرخ ته‌نشین شدن ذرات جامد در کف لوله، برابر با نرخ برخواستن ذرات از کف لوله حاوی جریان می‌باشد.
مشاهده می‌شود که غلظت ذرات جامد در ورودی لوله برابر با غلظت متوسط ذرات می‌باشد که وقتی به سمت انتهای لوله حرکت می‌کنیم، از غلظت ذرات جامد در بالای لوله کاسته شده و در عوض غلظت ذرات ته‌نشین شده افزایش می‌یابد. فقط در قسمت خروجی لوله است که بدلیل آشفتگی جریان، سرعت جریان افزایش یافته و غلظت ذرات جامد دچار کاهش ناگهانی می‌شود.
اگر سرعت متوسط جریان ورودی به لوله کاهش یابد، مقدار نیروهای پراکنده کننده کاهش یافته و نهایتاً غلظت بیشتر ذرات جامد در کف لوله را سبب می‌شود. این توانایی کمتر جریان با سرعت پایینتر را در جابجایی ذرات جامد نشان میدهد. کاهش بیشتر سرعت ورودی متوسط سبب می‌شود تا ذرات جامد یک لایه ته‌نشین شده لغزنده را در کف لوله تشکیل دهند، در حالیکه لایه بالایی از یک مخلوط ناهمگن مایع-گاز تشکیل شده است.
سرعت فاز پیوسته(گاز) عامل اصلی هسته زایی در جداره‌های لوله شناسایی شد و می‌توان گفت سرعت تأثیر زیادی در رشد کریستال‌ها به اندازه دما و فشار ندارد.
فشار در طول لوله به صورت یکنواخت در حال کاهش است و همواره سبب تشکیل هیدرات می‌شود ولی در شکل۴-۷ دیده شد که افت ناگهانی فشار به رشد و تشکیل هیدرات بیشتر کمک می‌کند.
کف لوله همواره دارای فشار کمتری است که موجب کاهش دما در کف لوله می‌شود. دما نیز در طول لوله در حال کاهش است. کاهش دما شرایط تشکیل هیدرات را بهبود می‌بخشد پس باید با راهکارهایی مناسب سعی بر افزایش دمای کف لوله نمائیم.
تغییرات غلظت نیز برای فاز جامد در کف لوله همواره در حال افزایش است و در بالای لوله به شدت کاهش می‌یابد. نیروی گرانش تأثیر زیادی بر ته نشین شدن ذرات جامد دارد و به جامد اجازه حرکت بالک به صورت مستقیم در داخل لوله را نمی دهد. انتخاب عمق مناسب لوله در خاک در اینجا اهمیت بسزایی دارد.
شبکه انتقال گاز
استفاده از نرم افزار PipePhase برای اولین بار در تحقیقات داخلی نشان داد که دارای قدرت خوب محاسباتی برای شبیه سازی هیدرات و سایر مباحث شبکه‌های گازرسانی، انتقال، توپکرانی و… است.
با کاهش فشار مقدار ناچیزی از هیدرات تشکیل شده و عملاً راندمان واکنش پایین است که برای جبران کاهش فشار، کاهش دما اثر مثبتی بر روند افزایش تشکیل هیدرات دارد.
درست است افزایش فشار خود از عوامل تشکیل هیدرات می‌باشد امّا در یک نتیجه گیری برای اولین بار اثبات می‌شود که افت ناگهانی فشار بسیار مهمتر از افزایش فشار برای تشکیل هیدرات می‌باشد.
پایین آمدن ناگهانی دما در ابتدای خط و افت دما در انتهای خط، میزان تشکیل هیدرات را در انتهای خطوط انتقال گاز افزایش میدهد و برای جلوگیری از تشکیل باید وسایل گرمادهی بیشتر در انتهای خط قرار بگیرند.
بخاطر کاهش فشار و دما، آنتالپی یا مقدار گرمای واکنش در خط باید کاهش یابد امّا شبیه سازی نشان داد که انتهای شبکه که هیدرات تشکیل می‌شود این مقدار به خاطر گرمازا بودن واکنش تشکیل هیدرات در حال افزایش است.
مقدار دانسیته به خاطر افزایش جرم در حجم (ذخیره شدن مولکول‌های گاز درون آب) و ویسکوزیته در مناطقی که هیدرات وجود دارد افزایش می‌یابد. دستگاه دانسیته متری با اندازه گیری مقدار دانسیته جریان می‌توان در خط لوله به راحتی نواحی تشکیل هیدرات را پیدا کرد و در آن مناطق از بازدارنده یا هیترهای گرمایی استفاده کرد.
سرعت در لوله‌هایی که هیدرات نداریم کاهش ناچیزی دارد امّا در مناطقی که هیدرات وجود دارد به خاطر بسته شدن مقطع پایینی لوله و فشار زیادی که در قبل از هیدرات و خروجی بعد از هیدرات داریم افت شدید فشار باعث بالارفتن سرعت در خط می‌شود. مرحله هسته زایی بسیار طولانی است امّا در مرحله رشد قالب‌های هیدرات به صورت شعایی درون لوله آن هم بصورت منقطع و ناپیوسته بودن قالب‌ها به خاطر همین افت فشار موجب کاهش سطح مقطع لوله و افزایش سرعت خواهد شد.
ناحیه فازی منحنی هیدرات می‌تواند به انتخاب بازدارنده با غلظت یا درصد وزنی صحیح در جلوگیری از تشکیل هیدرات به ما کمک نماید.
در نمودار ۴-۲۳ تا ۴-۲۵ نشان داده شد که می‌توانیم با تزریق بازدارنده منحنی تشکیل هیدرات را جابجا کنیم و مانع از تشکیل هیدرات شویم.
انتخاب بازدارنده برتر
بازدارنده‌های ترمودینامیکی به مقدار قابل توجهی به سیستم اضافه می‌شوند(اغلب بیشتر از ۵۰%وزنی) و شرایط تعادل ترمودینامیکی سیستم را به سمت کاهش دمای تشکیل هیدرات تغییر میدهد. الکل‌ها، گلایکول‌ها و نمک‌ها نمونه‌هایی از این نوع بازدارنده می‌باشند. ‌بازدارنده‌های سنتیکی مواد شیمیایی هستند که نرخ تشکیل هیدرات را کاهش میدهند و اجازه میدهند که هیدرات‌های کوچک که تشکیل شده امّا از به هم چسبیدن کریستال‌ها به یکدیگر و تشکیل ذرات بزرگتر جلوگیری می‌کند. نرخ تزریق این نوع بازدارنده‌ها در حدود ۱-۱/۰% وزنی می‌باشد که در مقایسه با بازدارنده‌های ترمودینامیکی بسیار ناچیز است. پلی وینیل پیرولیدن و پلی وینیل کپرولاکتون نمونه‌هایی از این نوع بازدارنده می‌باشند در ادامه انواع مختلف از بازدارنده‌ها، میزان اثر و نرخ مصرف هرکدام را بیان می‌کنیم.
کاربردی‌ترین روش برای جلوگیری از تشکیل هیدرات، اضافه کردن مقدار قابل توجهی از الکل‌ها(متانول)، گلایکول‌ها(اتیلن گلایکول، مونو و تری اتیلن گلایکول) و یا نمک‌ها(کلرید سدیم و کلرید کلیسیم) در غلظت‌هایی به اندازه کافی بالا(به عنوان نمونه۶۰-۱۰% وزنی برای متانول) به جریان آب/گاز می‌باشد.این مواد شیمیایی بازدارنده‌های ترمودینامیکی نامیده می‌شوند و باعث تغییرمکان هندسی نقطه تشکیل هیدرات به سمت چپ نمودار فازی هیدرات شده و بر روی شرایط ترمودینامیکی حاکم بر سنتیک تشکیل هیدرات اثر می‌گذارند این بازدارنده‌ها به این صورت عمل می‌کنند که نقطه تشکیل هیدرات را به نقطه‌ای با دمای پایین تر یا فشار بالاتر، در خارج از ناحیه‌ایی که دما و فشار به صورت ترمودینایکی برای تشکیل هیدرات پایدار باشد، منتقل می‌کنند.
فرایند انتخاب بازدارنده‌های ترمودینامیکی اغلب در برگیرنده مقایسه بسیاری از فاکتورها از قبیل هزینه عملیاتی و سرمایه گذاری، خواص فیزیکی(دانسیته و ویسکوزیته)، سمّی بودن و ایمنی، جلوگیری از خوردگی، ظرفیت آب زدایی گاز و… می‌باشد. به هرحال فاکتور اصلی در انتخاب بازدارنده‌های ترمودینامیکی، بازیابی و احیاء این نوع بازدارنده‌ها می‌باشد که آیا ماده شیمیایی مصرف شده می‌تواند بازیابی و مجدداً تزریق شود و یا خیر؟ اغلب وقتی متانول به عنوان بازدارنده مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک هزینه قابل توجهی در کنار هزینه زیاد متانول مصرفی که ناشی از واحد احیا می‌باشد، همراه می‌شود. در بسیاری از موارد نیز از تشکیل توپی‌های هیدرات به واسطه اضافه کردن گلایکول‌ها(معمولا اتیلن گلایکول)به دلیل هزینه پایین، ویسکوزیته پایین و حلالیت کم در هیدروکربن‌های مایع استفاده می‌شود، امّا به منظور اثر بیشتر گلایکول‌ها باید با نرخی بیشتر از ۱۰۰% وزنی آب اضافه شوند و از آنجایی که گلایکول‌ها بازدارنده‌های گرانی هستند، برای واحد احیاء نیازمند هزینه سرمایه گذاری بیشتری هستند. مشکل بازدارنده‌های ترمودینامیکی(متانول و مونو اتیلن گلایکول) نه فقط دانسیته نسبتاً پایین است بلکه این مشکل نیز وجود دارد که اینگونه مواد شیمیایی علاوه بر فاز آب در فاز هیدروکربنی نیز حل می‌شوند و به طور طبیعی نمی‌توانند به اندازه کافی با فاز آب تماس داشته باشند چرا که در تماس با فاز آب قادر به مصرف آب می‌باشند و این عمل است که باعث جلوگیری از تشکیل هیدرات می‌شود، بنابراین مقدار قابل توجهی از این نوع بازدارنده‌ها باید به سیستم تزریق شود که دیگر در فاز هیدروکربنی حل نشود.
مایعات یونی و نمک‌ها مانند NaCL،KCL،KBr و… با ایجاد برهمکنش با دو قطبی‌های آب موجب جلوگیری از تشکیل هیدرات می‌شوند. مکانیزم عملکرد این بازدارنده‌ها بدین صورت می‌باشد که با جذب مولکول‌های آب مانع از چسبیدن مولکول‌های آب به گاز و تشکیل هیدرات می‌شوند. جهت خارج شدن نمک و یا مایعات یونی از ساختار می‌بایستی دما کاهش یابد، از اینرو استفاده از این بازدارنده‌ها منجر به افت دمای تشکیل هیدرات می‌شود.
تزریق بازدارنده‌های نمکی با درصد وزنی مختلف در محدوده مناسبی از تشکیل هیدرات با نرم افزار CSMHYD بدست آمد.
تزریق بازدارنده‌های گلایکولی با نرم افزار WatGas نیز در یک خط لوله انجام گرفت.
مقایسه نتایج بازدارندهای نمکی و گلایکول در مزایا و معایب نشان داد که گلایکول‌ها دارای برتری بیشتری به نمک‌ها هستند.
انتخاب بازدارنده وابسته به شرایط مختلف دما و فشاری است امّا در یک رتبه بندی، انتخاب بازدارنده برتر به صورت زیر است.

به عنوان مثال در پاسخ به پرسش آخر، میتوان به پژوهش هایی اشاره نمود که بر مبنای آن ‌ها، توسعه‌ی برنامه های خیریه و نوع ‌دوستانه از سوی هر شرکت، در صورتی که با موفقیت همراه بوده و اطلاع رسانی مناسبی در مورد آن‌ها صورت گیرد، میتواند منافع اقتصادی بلند مدتی را برای خود شرکت به دنبال داشته باشد؛ منافعی که از کانال هایی هم‌چون افزایش اعتبار و خوش ‌نامی شرکت در نزد مشتریان بالفعل و بالقوه و نیز افزایش انگیزه ‌ی متخصصین مختلف برای همکاری با شرکت مورد نظر حاصل خواهند شد. هم‌ چنین در نظرسنجی گسترده ‌ی مؤسسه‌ی معتبر «مک کنزی»^[۹۴] در سال ۲۰۰۹م. از میان ۲۲۴۵ مدیر ارشد شرکت های موفق سراسر جهان، حدود ۷۵ درصد آن‌ها معتقد بودند که سرمایه‌ گذاری برای اجرای برنامه های قوی و موفق در حوزه های مختلف اجتماعی و خیریه، می‌تواند در بلند مدت از طریق ایجاد خوش‌نامی و اعتبار فراگیر برای شرکت اجرا کننده، ارزش سهام شرکت را بالا ببرد (خدیوی فرد، ۱۳۹۰، ۲۸-۲۹)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳-۶ برخی مفاهیم کلیدی در تحلیل علمی مسؤولیت اجتماعی شرکت ها
در سال های اخیر، شاهد طرحریزی مفاهیمی در زمینه‌ ی مسؤولیت اجتماعی شرکتها بودهایم که بررسی آن‌ها، بدون تردید می تواند نقش محسوسی در ارتقای بهره وری و موفقیت برنامه های نوع ‌دوستانه‌ی اجرا شده از سوی شرکت های ایرانی داشته باشد.
کسب و کار اجتماع محور: برای مثال «محمد یونس»، اقتصاددان برجسته‌ ی بنگلادشی و برنده ‌ی جایزه‌ی نوبل صلح در سال ۲۰۰۶میلادی کوشیده است تا مفهوم «کسب و کار اجتماع محور^[۹۵]» را تشریح کند. این مفهوم، به کسب و کاری اشاره میکند که با هدف ارائه‌ ی خدماتی ویژه به خانوارهای کمدرآمد ایجاد میشود و در عین حال چارچوب کلی آن به گونه ای طراحی می‌شود که دست کم بتواند اصل سرمایه‌ی صرف شده را برگرداند. به عنوان مثالی موفق در این زمینه، میتوان به دو شرکت موفق «گرامین بانک^[۹۶]» و «گرامین تلکام^[۹۷]» اشاره نمود که اولی به طور اختصاصی به ارائه ‌ی وامهای کوچک به خانوارهای روستایی فقیر در بنگلادش میپردازد و دومی ارائه‌ خدمات تلفن همراه در مناطق دور افتاده‌ی این کشور را به عنوان هدف خود در نظر گرفته است. دو شرکت یاد شده که هر دو توسط خود محمد یونس تأسیس شدهاند، هم اکنون توانستهاند از یک طرف به کاهش فقر در میان صدها هزار خانواده‌ی فقیر بنگلادشی کمک کنند و از طرف دیگر به لحاظ مالی خودکفا بوده و نیازی به کمک مالی بلاعوض خیرین نداشته باشند.
بازار قعر هرم: مفهوم مهم دیگر در این حوزه، «بازار قعر هرم^[۹۸]» است که از سوی «سی.کی.پراهالاد» (استراتژیست مشهور هندی تبار) مطرح شده است. شهرت اصلی «پراهالاد» که علاوه بر سالها تدریس در دانشکده‌ ی مدیریت دانشگاه میشیگان آمریکا، سابقه ‌ی فعالیت به عنوان مشاور تجاری تعداد زیادی از شرکتهای بزرگ فراملیتی را نیز در کارنامه ‌ی خود دارد، به خاطر ایده های خلاقانهای است که با هدف سازگارسازی فعالیت های کارآفرینانه و سودآورانه‌ ی شرکتهای خصوصی با سیاست های کمک به فقرا ارائه نموده است.
ایده‌ی اصلی «پراهالاد» آن است که صاحبان کسب و کارهای مختلف، میتوانند با اختصاص بخشی از کسب و کار خود به طراحی کالاها و خدمات مورد نیاز فقرا، طراحی شیوه های توزیع مناسب برای رساندن کالاها به مناطق فقیرنشین و نیز به کارگیری ایده هایی به منظور ایجاد موقعیتهای شغلی ویژه‌ ی فقرا در شرکت خود، بدون آن که از سود خود بکاهند، به فقرا کمک کنند (دنیای اقتصاد، ۱۳۹۰، ۲۸-۲۹)
بازاریابی اجتماعی: سرانجام میتوان به «فیلیپ کاتلر» اشاره نمود که در شرح و بسط ایده ‌ی خود با عنوان «بازاریابی اجتماعی^[۹۹]»، کوشیده است تا با تأکید بر مشابهت های برخی از اصول کلی موفقیت یک پروژه ‌ی تجاری و یک پروژه‌ی خیریه و با الگوگیری از استراتژی‌ های رایج برای ارتقای بهره وری و کارایی بازاریابی تجاری، چارچوبی علمی به منظور ارتقای کارایی فعالیت های خیریه و نوع‌دوستانه ارائه دهد.
۲-۳-۷ مسئولیت اجتماعی شرکت ها در ایران و موانع موجود
هر چند مفهوم امروزین و نوین مسئولیت اجتماعی شرکت ها در ایران به صورت جدی برای هیچ یک از بازیگران ذکر نشده، اما این مفهوم برای شرکت های ایرانی در قالب مفاهیمی چون وقف، وام های قرض الحسنه، نقش پدرسالاری صاحبان سرمایه، کمک های خیریه و … به صورت فردی و شخصی، و بر پایه ارزش های اخلاقی و عرفی از گذشته وجود داشته است.
مسئولیت اجتماعی شرکت ها برای حکومت در مفهوم توسعه پایدار در سال های اخیر ظهور کرده و س ازمان های بین المللی در ایران همچون برنامه توسعه سازمان ملل^[۱۰۰] به دلیل تسلط این مفهوم در جهان رقابتی سعی کرده اند آن را در بین مدیران شرکت های ایرانی در قالب اهداف توسعه هزاره، مطرح کنند.
اکنون در ایران نیز عواملی چون آزادی فضای اقتصادی و رقابتی تر شدن برخی صنایع موجب شده است شرکت ها به مقولاتی چون مسئولیت در قبال کارکنان، مصرف کنندگان و جامعه توجه کنند و در برنامه ها و فعالیت های خود منافع این ذی نفعان را لحاظ نمایند. در حال حاضر، این مفهوم در شکل امروزین خود به عنوان یک مفهوم و فرایند مدیریتی بسیار ت ازه و جدید است و شرکت ها اغلب در ابتدای راه هستند.
همچنین از یک سو ساختار اقتصادی - صنعتی حاکم بر فضای اقتصادی -سیاسی ایران به گونه ای است که شرکت ها، انجام فعالیت های مسئولیت اجتماعی را علاوه بر اینکه هزینه به حساب می آورند، باعث جا ماندن از فضای رقابتی م ی دانند و از سوی دیگر، بسیاری از شرکت ها حداقل های حقوق کارکنان و مصرف کنندگان و در شرکت های دولتی حقوق سهامداران و مالکان را نیز رعایت نمی کنند. در اینجاست که نقش حکومت با توجه به اینکه از ابزارهای بسیار گسترده و متنوعی برخوردار است، اهمیت پیدا می کند و م ی تواند شرکت ها را به رعایت این حداقل ها ترغیب کند.
در سال های اخیر، اقدامات متعدد و پراکنده ای از سوی بخش خصوصی، بخش دولتی، تشکل های صنعتی و سازمان های غیر دولتی داخلی و بین المللی در زمینه موضوع CSR و موضوعات مرتبط با آن همچون نقش تجارت و بخش خصوصی درتح قق اهداف توسعه هزاره، نقش بخش خصوصی درتوسعه پایدار، حرکت شرکت ها به سمت تعالی سازمانی و… صورت گرفته است:
جدول ۲-۲ اقدامات انجام شده توسط بازیگران در ارتباط با مسئولیت اجتماعی در سازمانها

در بحث روایی (اعتبار) سؤال اصلی آن است که آیا محقق در حال اندازه‌گیری دقیق و درست همان چیزی است که در اندیشه اندازه‌گیری آن است؟ به عبارت دیگر روایی تعیین می‌کند که ابزار تعیین شده تا چه حد مفهوم خاص مورد نظر را اندازه می‌گیرد. هدف اصلی از سنجش وسیله اندازه‌گیری آن است که وسیله اندازه‌گیری بتواند ویژگی مورد نظررا واقعاً اندازه بگیرد نه ویژگی دیگری را. (مهدی زاده و حسینی، ۱۳۸۸) دراین تحقیق با توجه به استاندارد بودن پرسشنامه‌ها و تکرار آن در تحقیقات مشابه و نیز به صورت قضاوتی توسط گروه خبرگان (استاد راهنما, استاد مشاور و …) روایی آن‌ها مورد تائید قرار گرفت.
منظور از پایایی ثبات وسیله اندازه‌گیری است. اگر آزمودنی را چند بار تکرار کنیم و در همه موارد نتایج یکسان باشد، در این صورت ابزار دارای پایایی است. به‌طور خلاصه پایایی ثبات ابزار یا وسیله اندازه‌گیری در طول زمان است. (مهدی زاده و حسینی ۱۳۸۸)
برای برآورد پایایی از ضریب آفای کرونباخ استفاده‌شده، درواقع در مورد پرسشنامه‌هایی که پاسخ‌های چند گزینه ای‌ای دارند استفاده از فرمول ضریب آلفای کرونباخ توصیه شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بنابر نتایج مربوطه از ۲۰ پرسشنامه بررسی شده با توجه به این‌که ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه کیفیت زندگی کاری به میزان ۸۵/۰ دست آمده است. (که خروجی spss آن در جداول ضمیمه ۱ آورده شده است) و برای پرسشنامه تعهد سازمانی این ضریب ۸۶/۰ به دست آمده است. (که خروجی spss آن در جداول ضمیمه ضمیمه ۱ آورده شده است) که در هر دوبیش از ۷۵/۰ است لذا پرسشنامه‌ها از پایایی مطلوب برخوردار هستند.
۳-۹- متغیرها:
متغیر مستقل آن متغیری است که محقق تأثیر آن را بر سایر متغیرها مورد سنجش قرار می‌دهد و متغیر وابسته آن متغیری است که متغیر مستقل بر روی آن اثر می‌کنند. در این تحقیق کیفیت زندگی کاری به‌عنوان متغیر مستقل و انواع تعهد سازمانی (تعهد عاطفی، تعهد مستمر، تعهد هنجاری) به‌عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته‌شده است.
۳-۱۰- روش‌های آماری تجزیه تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‌ها:
دو دسته پردازش اصلی به‌طور عمده درتحقیقات مختلف بر روی داده‌ها انجام می‌شود. برای این کار از آمار  توصیفی و آمار استنباطی استفاده می‌گردد.
با بهره گرفتن از آمار توصیفی که معمولاً به توصیف داده‌ها می‌پردازد از شاخص‌های تمایل مرکزی و شاخص‌های پراکندگی برای بیان داده‌های جمع‌ آوری‌شده به کمک نرم‌افزار Excel استفاده می‌شود.
آمار استنباطی به آزمون فرضیه‌های موردبررسی در تحقیق پرداخته می‌شود (با کمک ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون فریدمن) و با بهره گرفتن از نرم افزار SPSS داده‌های جمع‌ آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و وجود رابطه و ضریب همبستگی بین متغییر‌ها بر رسی می‌شود که این کار در دو مرحله انجام می‌شود، در مرحله اول شاخص‌های کیفیت زندگی کاری از طریق آزمون فرید من رتبه بندی شده و وضعیت آن‌ها مشخص می‌گردد و در مرحله دوم اثبات فرضیه‌ها با بهره گرفتن از آزمون اسپیرمن صورت می‌گیرد.
فصل چهارم
یافته‌های پژوهش
۴-۱- مقدمه
مطالب تئوری و نظری بدون انجام تحقیق میدانی قابل استناد و بهره‌برداری نخواهد بود. بنابراین جمع‌ آوری صحیح اطلاعات و تجزیه و تحلیل دقیق و موشکافانه در یک ارتباط دو سویه مطالب تئوری و نظری را غنا خواهد بخشید. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های هر کار تحقیقی، تجزیه و تحلیل داده‌های گرد‌آوری شده است. چرا که ممکن است عدم دقت در تجزیه و تحلیل داده‌ها منجر به نتیجه‌گیری غلط و تعمیم نادرست آن‌ها گردد. محقق به‌منظور بالا بردن میزان دقت در تجزیه و تحلیل داده‌ها و نتیجه‌گیری صحیح با حوصله و با مشاوره با استادان و متخصصان آمار به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته است. با توجه به مبانی نظری تحقیق در فصل اول و دوم و روش تحقیق ارائه شده در فصل سوم در ادامه به تجزیه و تحلیل نتایج خواهیم پرداخت. ابتدا نتایج توصیفی و سپس تحلیل استنباطی آورده شده است.
۴-۲- توصیف متغیرهای پرسشنامه
۴-۲-۱- وضعیت تأهل پاسخ‌دهندگان:

با توجه به جدول ۴-۱ در حدود ۷۱% از پاسخ‌دهندگان متأهل و ۲۹% درصد نیز مجرد بوده‌اند. نمودار ۴-۱ نیز موید این موضوع می‌باشد.
نمودار ۴-۱- توزیع فراوانی وضعیت تأهل در بین پاسخ‌دهندگان

تمام وقت نیمه وقت مدعو
اطلاعات مربوط به استاد راهنمای دوم:
دانشگاهی
نام و نام خانوادگی:………………………………………………..آخرین مدرک تحصیلی ـــــــــــــــ :……………………………….
حوزوی
تخصص اصلی:……………………… رتبه دانشگاهی (مرتبه علمی): …………………… تلفن همراه: …………………………………
تلفن منزل یا محل کار:……………………………….. نام و نام خانوادگی به زبان انگلیسی: …………………………………………….
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
اطلاعات مربوط به استاد مشاور اول:
دانشگاهی
نام و نام خانوادگی: مهدی سلطانی آخرین مدرک تحصیلی ـــــــــــــــ : PHD
حوزوی
تخصص اصلی: :دامپزشکی رتبه دانشگاهی (مرتبه علمی): استاد تمام تلفن همراه: ۰۹۱۲۱۳۲۴۴۸۶
تلفن منزل یا محل کار: ۴۴۸۶۹۷۵۴ نام و نام خانوادگی به زبان انگلیسی: Soltani Mehdi
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
اطلاعات مربوط به استاد مشاور دوم:
دانشگاهی
نام و نام خانوادگی:………………………………………………..آخرین مدرک تحصیلی ـــــــــــــــ :……………………………….
حوزوی
تخصص اصلی:……………………… رتبه دانشگاهی (مرتبه علمی): …………………… تلفن همراه: …………………………………
تلفن منزل یا محل کار:……………………………….. نام و نام خانوادگی به زبان انگلیسی: …………………………………………….
نحوه همکاری با واحد علوم و تحقیقات:
تمام وقت نیمه وقت مدعو
۴- اطلاعات مربوط به پایان‏ نامه:
الف- عنوان تحقیق
عنوان به زبان فارسی:
تاثیر نانو ذره منیزیم بر رشد، بقاء و ترکیب لاشه بچه ماهی قزلآلای رنگینکمان
(Oncorhynchus mykiss)
عنوان به زبان انگلیسی/(آلمانی، فرانسه، عربی):
تذکر: صرفاً دانشجویان رشته‏های زبان آلمانی،‌فرانسه و عربی مجازند عنوان پایان‏ نامه خود را به زبان مربوطه در این بخش درج نمایند و برای بقیه دانشجویان، عنوان بایستی به زبان انگلیسی ذکر شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

Effect of magnesium nanoparticle on growth, survival and proximate analysis of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss)
ب – تعداد واحد پایان‏ نامه: ۶ واحد
ج- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‏ه ای مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق) :
سیر رو به رشد جمعیت جهان و متعاقب آن افزایش نیازهای پروتئینی جمعیت باعث شده که بشر بهره‏برداری از مانبع آبی به منظور مصرف بیشتر آبزیان از جمله ماهیان، سخت‏پوستان و نرم‏تنان روی آورد. با این وجود محدودیت ذخایر طبیعی آبزیان موجب گردیده که بشر برای پرورش گسترده آبزیان در محیط‏های آبی کوچک و محدود اقدام کند. گونه‏های مختلفی از آبزیان در این زمینه شناسایی و برای پرورش در محیط‏های محصور سازگار شده‏اند که قزل‏آلای رنگین‏کمان از آن جمله می‎باشد. این ماهی از راسته آزادماهی‌سانان (Salmoniformes) و جنس Oncorhynchus بوده که از لحاظ ظاهری دارای بدنی کشیده و باله‌های توسعه یافته‌ای است.
زیستگاه اصلی قزل‏آلای رنگین‏کمان در رودخانه کاسکوکوئیم در آلاسکا شروع شده و به سمت جنوب تا منطقه باها در کالیفرنیا ادامه می‌یابد. دو واریته اصلی از این ماهی وجود دارد. یکی از این واریته‌ها که مهاجر دریا بوده و قزل‏آلای پولاد سر نامیده دارد و واریته دیگر ساکن آب‏های شیرین است و به چندین نژاد تقسیم می‌شود. امروزه قزل‏آلای رنگین‏کمان برای پرورش به بسیاری از نقاط دیگر دنیا معرفی شده و به ماهی شماره یک اغلب کارگاه‏های تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی در آمده است. سازگاری بالا، تمایل به تغذیه در اسارت و رشد به نسبت خوب موجب شده که بتوان از این ماهی در شرایط پرورش مترامک به آسانی استفاده نمود (Hunter, 1991).
تغذیه و مباحث مربوط به آن یکی از عوامل موثر در آبزی‏پروری است، به طوری که شاید بتوان تهیه غذای مناسب و روش صحیح غذادهی را مهمترین کار در تغذیه آبزیان دانست.حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه‏ های مربوط به پرورش ماهیان در ایران مربوط به غذادهی است (Shorang, 1388). شرایط در هر نوع محیط پرورشی باید به گونه‏ای باشد که مواد مغذی مورد نیاز ماهی برای دست یابی به مقدار بالقوه رشد بهینه فراهم شود. روش‏های پرورشی عمده رایج در سطح دنیا را می‏توان به پرورش گسترده، نیمه متراکم، متراکم و پرورش فوق متراکم تقسیم بندی کرد (Chayapchara et al, 2003) که پرورش قزل‏آلای رنگین‏کمانی رنگین‏کمان با توجه خصوصیات تغذیه‏ای و توجیه اقتصادی اغلب به صورت متراکم و فوق متراکم متداول است.
فرآیندهای تنظیم اشتها در ماهی نظیر مهره‏داران با دو ساز و کار انجام می‏گیرد که یکی پاسخ کوتاه‏مدت به انبساط معده و دیگری پاسخ بلندمدت به مواد قندی در سیستم گردش خون است (Scratcherdand Grundy, 1982). گیرنده‏های مرتبط با مغز موجود در دیواره معده و یا قسمت جلویی دستگاه گوارش در فاصله بین نوبت‏های غذادهی میزان انبساط یا درجه پر بودن معده را همراه با تغذیه گزارش می‎کنند. زمانی که تمام یا بخشی از معده پر می‏شود، بخش سیری ناحیه هیپوتالاموس مغز به اطلاعات دریافت شده پاسخ داده و در نتیجه فعالیت تغذیه‏ای کاهش یافته یا متوقف می‏شود. ادامه فعالیت تغذیه‏ای تا زمان تخلیه کامل معده و خروج بخش قسمت اعظم محتویات آن شروع خواهد شد. مراکز کنترل تغذیه ‏(کنترل سیری و گرسنگی) در هیپوتالاموس مغز در این زمان اشتهای ماهی را تحریک شده و به دنبال آن رفتار تغذیه‏ای و جستجوی ماهی برای غذا آغاز می‏شود (Abrahamsson and Jansson, 1973). همچنین تحقیقات نشان داده است که تغییر سطوح مواد مغذی مانند گلوکز، اسیدهای چرب، گلیسرول و آمینواسیدها پس از جذب از دستگاه گوارش در جریان خون از طریق گیرنده‏هایی در مغز و کبد ثبت می‏شود. هر چند در این خصوص مدل‏های متعددی پیشنهاد شده ولی همچنان فرآیندهای فیزیولوژیکی تنظیم مصرف غذا در ماهی کاملا شناخته نشده است (Grove and Holmgren, 1992).
ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمانی رنگین‏کمان یک ماهی با شناگری بالا است که غذا را از سطح و ستون آب دریافت می‏کند. این ماهی در گرفتن غذا بیش از سایر حواس خود به حس بینایی متکی بوده و بنابراین لقمه‏های غذایی پس از سقوط به کف و یا عبور از محدوده دید ماهی عملا از دسترس ماهی خارج و برای این گونه قابل استفاده نخواهند بود (Hunter, 1991).گاهی ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمانی رنگین‏کمان پلت‏های غذایی را با پرش‏های بلند قبل از رسیدن به سطح آب می‏بلعد. گله ماهی در زمان گرسنکی و به هنگام رفت و آمد در محل استخرها، به دنبال سایه شخص حرکت کرده و رفتار تغذیه‏ای از خود نشان می‏دهد (مشاهدات میدانی). اشتهای این ماهی به دلیل رژیم غذایی گوشتخواری و پرخوری به عنوان شاخصی در بررسی نیاز غذایی و همچنین سلامتی آن مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد (Heydarnejad, 2008). بسیاری از پرورش دهندگان غذادهی به قزل‏آلای رنگین‏کمان را تا هنگامی ادامه می‏دهند که حرکات فعال تغذیه‏ای را از خود بروز دهد.
قزل‏آلای رنگین‏کمان یک ماهی گوشت خوار است که دستگاه گوارش آن برای هضم و جذب پروتئین حیوانی طراحی شده است (یوسفی، ۱۳۵۳). بنابراین این ماهی فقط قادر به هضم و استفاده از تعداد بسیار محدودی از انواع فرآورده‏های گیاهی می‏باشد. اغلب ترکیبات و فرمول‏های غذایی موجود در بازار از پروتئین حیوانی تشکیل شده است که اساس تغذیه قزل‏آلای رنگین‏کمان را ‏برای رساندن به اندازه بازاری تشکیل می‏دهند (Kim et al., 1996؛ Keen et al, 1998؛ Giri et al., 2002؛ Wang et al, 2005).
مواد غذایی مورد نیاز آزاد ماهیان هنوز به طور کامل مشخص نگردیده و در مقایسه با مواد غذایی شناخته شده برای پرورش دام هنوز مراحل ابتدایی را طی می‏کند (افشار مازندران، ۱۳۸۱). با توجه به این که ماهی موجود خونسردی است، درجه حرارت محیط بر تاثیر می‏گذارد. بنابراین بایستی اثر عوامل محیطی و تاثیر آن را روی قدرت و توانایی ماهیان پرورشی از جمله قزل‏آلای رنگین‏کمان در هضم و جذب مواد غذایی در نظر داشت.
سال‏های متمادی تصور بر آن بود که جگر گاو غذای کاملی برای برای این ماهی است، به طوری که این ماده غذایی بیشتر از هر غذای دیگری در کارگاه‏های پرورش ماهیان سردآبی کاربرد داشت (Davis, 1946). از آنجا که جگرهای آلوده به انگل مصرف انسانی نداشتند، به قیمتی ارزان در اختیار مزارع پرورش ماهی قرار می‏گرفتند. با گسترش صنعت پرورش قزل‏آلای رنگین‏کمان مشخص گردید که جگر گاو به تنهایی غذای کاملی برای این ماهی نبوده و بنابراین به تدریج با مواد غذایی دیگری مانند جگر سفید، قلب و طحال مخلوط شدند. بعدها مواد غذایی دیگری از قبیل گوشت چرخ کرده ماهی آب شیرین و شور، مازاد کنسروسازی‏ها (امعا و احشا) و انواع دانه‏های گیاهی (حبوبات) به عنوان مکمل غذایی ماهی‏ها در مزارع پرورشی مورد استفاده قرار گرفتند که در حاضر نیز در برخی از مزارع مصرف می‏شوند (Davis, 1946).
تحقیقات در سال‏های اخیر نشان می‏دهد که غذای ترکیبی ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان بایستی شامل کلیه اجزای مورد نیاز ماهی باشد تا رشد خوب و بقای ماهیان را در سیستم‏های پررشی معمول به همراه داشته باشند (Lovell, 1989؛ Talbot et al, 1999؛ Amer et al, 2004). اجزای غذاهای ترکیبی به تنهایی به اندازه ترکیب مجموعه آنها مفید نیست، زیرا هرگز یک جزء از غذا نمی‏تواند تمام نیازهای غذایی ماهی را در بر داشته باشد(Spinelli et al, 1979). یک غذای خشک مناسب برای قزل‏آلای رنگین‏کمان شامل مخلوطی از انواع آردهای غذایی مناسب (آرد ماهی و آرد گیاهی) است که مواد معدنی و ویتامین‏های خالص نیز به آن اضافه می‏گردند. آردهایی که در دمای کمتر از ۶۳ درجه سانتی‏گراد خشک شوند از ارزش غذایی بالاتری برخوردار هستند.
یک جیره غذایی مناسب برای پرورش قزل‏آلای رنگین‏کمان از ترکیبی از مواد پروتئینی، چربی، کربوهیدرات‏ها همراه با مکمل‏های پروتئینی و معدنی ساخته می‏شود (احتشامی، ۱۳۸۶؛ Watanabe et al, 1989).پروتئین‏ها در واقع بخش اصلی اعضای بدن، بافت‏های نرم و مایعات بدن را تشکیل می دهند که از اجزای ساختمانی‏ای به نام اسیدهای آمینه تشکیل شده‏اند. ترکیب اسیدهای آمین هدر جیره‏های غذایی نقش به سزایی در تعادل غذایی رشد مناسب قزل‏آلای رنگین‏کمان دارد، به طوری که امروزه فرمول‏های غذایی در اغلب کارخانجات تولید غذای آبزیان بر اساس تعادل مواد معدنی نوشته می‏شوند (Higgs et al, 1995). عمده منابع تامین پروتئین در جیره غذایی قزل‏آلای رنگین‏کمان شامل آرد ماهی، آرد سویا، مخمر، گلوتن ذرت، آرد گوشت ‏و آرد خون می‏باشد.
چربی‏ها و اسیدهای چرب را می‏توان از دیگر ترکیبات مهم غذایی قزل‏آلای رنگین‏کمان دانست که به عنوان مهمترین منبع تولید انرژی در جیره غذایی استفاده می‏شوند. چربی‎ها همچنین به عنوان منبع تامین اسیدهای چرب ضروری در ساختمان فسفولیپیدهای غشایی به کار رفته (Henderson et al, 1987) و حامل‏هایی جهت جذب ویتامین های محلول در چربی نظیر K، D و A رنگدانه‏ها می‎باشند. ماهیان گوشت‏خوار مانند قزل‏آلای رنگین‏کمان بر اساس تحقیقات انجام شده به چربی‏ای در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل جیره غذایی نیاز دارند (Hanley, 1991؛ Stancheva et al, 2010). منابع اصلی چربی برای غذای ماهی عبارت از روغن ماهی، گوشت تازه، ماهی تازه و خرده های گوشت می‏باشند.
کربوهیدرات‏ها یکی دیگر از اجزای جیره‏های غذایی هستند که اجزای ترکیبات زیستی مختلف نظیر اسیدهای نوکلئیک و ترشحات موکوسی را تشکیل می‏دهد. معمولا پس از هضم و جذب تبدیل به قند ساده می‏شوند. نقش عمده کربوهیدرات‏ها در تغذیه ماهی به عنوان یک منبع تامین انرژی ارزان قیمت بوده که البته موجب سهولت حرکت مواد در لوله گوارشی و چسبندگی پلت‏های غذایی نیز می‏گردند. کربوهیدرات‏ها عمدتا به صورت نشاسته مشتق شده از قسمت داخلی دانه‏های غلات در غذای آبزیان مورد استفاده قرار می‏گیرند (Nakervis et al, 2000).گلوتن گندم، نشاسته ژلاتینه می‏توانند به عنوان مواد هم‏بند در غذای قزل‏آلای رنگین‏کمان استفاده شده و سبب قوام غذا در آب شوند (Wilson, 1994؛ Erfanullah and JAfri, 1998).
ویتامین‏ها دیگر ترکیبات حیاتی جیره‏های غذایی هستند که نقش ساختمانی و انرژی‏زایی نداشته ولی کمبود آنها موجب اختلالات شدید بافتی و حتی مرگ می‏شود. تعداد ۱۵ نوع ویتامین برای حیات طبیعی شناخته شده که به مقدار کم مورد نیاز هستند (Hilton, 1989) که یا در داخل بدن ماهی ساخته نشده و یا به مقدار کم ساخته می‏شوند (افشار مازندران، ۱۳۸۱). بنابراین لازم است که تمام جیره‏های غذایی را با کمک مکمل‏های ویتامینی به شکلی غنی نمود که قادر به رفع تمام نیازهای پرورش ماهیان باشند (Lee and Kim, 2009).
مواد معدنی یکی دیگر از اجزای ضروری غذای آبزیان هستند که به دو دسته عناصر پرمصرف شامل کلسیم، پتاسیم، سدیم، فسفر، منیزیم، کلر و گوگرد و عناصر کم‏مصرف شامل آهن، مس، کبالت، منگنز، ید، روی، مولیبدن، سلینم، کلر، فلور، وانادیوم، قلع، آرسنیک و نیکل تقسیم می‏گردند (احتشامی، ۱۳۸۶). این عناصر در اعمال حیاتی بدن از قبیل استحکام اسکلت خارجی، فعالیت دستگاه عصبی، غدد درون ریز، اجزا تشکیل دهنده رنگدانه های خونی و ایجاد تعادل در واکنش های اسید و باز (به عنوان بافر) و موازنه اسمزی نقش دارند (Gyvglyanv and Mylvard, 1984؛ Watanabe et al, 1989؛ Hayashi, 2001).
البته آبزیان قادر هستند که مواد معدنی را نه تنها از طریق غذا بلکه از طریق آب نیز جذب نمایند. به همین دلیل تخمین مقدار درست نیاز آنها برای بدن کار بسیار مشکلی خواهد بود. به طور کلی نیاز به مواد معدنی در آب‏های شیرین بیشتر از آب‏های شور خواهد بود. بنابراین لازم است که غذای ماهیان آب شیرین را به کمک مکمل‏های معدنی به شکلی غنی نمود که قادر به تامین نیازهای زیستی ماهیان طی دوره پرورشی باشند.
منیزیم یکی از اجزای مکمل‏های معدنی است که در بسیاری از واکنش‏های زیستی بدن آبزیان نقش دارد. حدود ۶۰ درصد از کل منیزیم بدن آبزیان در استخوان‏ها قرار گرفته که حدود یک سوم آن با فسفات ترکیب شده که آزادانه در سطح ساختمان آنها باقی مانده است. منیزیم هم در داخل و هم در بیرون بافت‏های نرم بافت‏ها وجود دارد و برای نگهداری هموستاز داخل و خارج سلولی در ماهی‏ها و سخت پوستان ضروری است (Pike and Brown, 1975؛ Moyle and Cech, 2000). علاوه بر این منیزیم برای فرایند تنفس سلولی ضروری بوده و در واکنش انتقال فسفات شامل ‏تری آدنوزین، دی آدنوزین و مونو آدنوزین فسفات نقش دارد (Lall, 2002). منیزیم برای تمام واکنش‏های مربوط به تیامین پیروفسفات و همچنین سوخت و ساز چربی، کربوهیدرات و پروتیین‏های بدن نقش دارد (NRC, 2003). کمبود منیزیم در رژیم غذایی انواع ماهیان آب شیرین دارای عوارضی مانند رشد کم، بی‏اشتهایی، بی‏حالی، شلی عضلات، تشنج، انحنای ستون فقرات و تلفات به خاطر کمبود منیزیم در سرم خون، استخوان و تمام بدن است. قزل‏آلای رنگین‏کمان قادر به جذب منیزیم از طریق آب برای تامین بخشی از نیازهای سوخت و سازی بدن است. با این وجود لازم است که کمبود آن از طریق جیرها غذایی و به صورت مکمل در اختیار ماهی قرار گیرد تا بتواند نیازهای ماهی را برطرف نماید.
امروزه از فنآوری نانو به عنوان یک تکنولوژی کلیدی و تاثیرگذار بر علم و صنعت یاد میشود (Gref et al, 1994). بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از برنامه‎های تحقیقاتی و صنعتی در زمینه استفاده از فن‎آوری نانو حمایت می‎کنند (Rajesh et al, 2008). اندازه کوچک این ذرات می‎تواند به تغییرات اساسی در ساختار و خواص این عناصر منجر شود، به طوری که تا به امروز صدها تولیدات جدید برای اهداف مختلف در زمینه فنآوری نانو ساخته شده است (Grifit et al, 2009). ورود این فناوری به عرصه آبزیپروری و استفاده کاربردی ازآن در بسیاری از کشورها گسترش یافته است (Terry et al, 2009).
د - اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرایند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می‏گیرد:
ماهی قزل‏آلای رنگین‏کمان به لحاظ ارزش غذایی بالا و سازشپذیری زیاد نسبت به تغییرات محیطی به عنوان یکی از گونه های با ارزش ماهیان در صنعت آبزی‏پروری مورد توجه قرار گرفته است. این ماهی برای رشد مناسب و رسیدن به بالاترین وزن در پایان دوره پرورش نیازمند غذای مناسب با اجزای مورد نیاز در طول دوره پرورشی میباشد (Hunt, 1993). مواد معدنی در بین اجزای غذایی نقش‏های بسیار کلیدی را در بدن ماهی ایفا میکنند که از آن جمله میتوان به تاثیر بر ساختار اسکلتی، حفظ تعادل اسمزی، جابجایی آب و مواد محلول در بدن، شرکت در فعالیتهای آنزیمی و همچنین سوخت و ساز طبیعی اشاره نمود (Elliott, 1973؛ Ogino et al, 1978 Knox et al,. 1981؛ Satoh et al,. 1983). بنابراین کمبود مواد معدنی در جیره غذایی با نقصان‏هایی در پرورش آبزیان همراه خواهد بود.